장음표시 사용
81쪽
noctialem versius proficisceris, semper occurret tibi regiones magis ac magis calidae,tantoque feruetiores, quanto magis accesseris ad tropicum Cancri,iuxta quem in Africa comperiesAEthiopas & Troglodytas habitare subterra in fossas & cauernas,ob nimios aestus. Quo argumento sibi facile persuaserunt ultra hos terminos esse terne zonas inhabitabiles, ob nimium frigus alteram, alteram vero ob ingentes seruores. Pari ratione versus polum antarchicum possiere inhabitabilem regionem ob ingentes algores;ac deinceps temperatam Zonam pertinentem Iere ad tropicum usque Capricorni.
In nostra aute habitabili zona Aristoteles existimauit quartum Clima esse omnium temperatis sinum,sub quo est magna Graeciae pars. Haec antiquos rum sentetia fuit. Avicennas viriummus hac in parte ab Aristotele dissentit: existimauit enim ad feruore de aestum regionis non tantum facere directionem radiorum solis,quantum nimiam moram solis Quamobrem cum circa tropicos sol diutius moretur propter obliquitatem & flexum Zodiachin aequinoctiali vero circulo vix ut ita dicam momento temporis pers ueret,sed confestim ulterius progrediatur: existimauit A vicenna sub quinoctiali circulo esse habitationem non inhabitabilem,propter nimium calorem : quin potius omnium teperatissimam,& maxime idonea hominum habitationi,ob eam causam quod ibi est perpetuu aequinoctium. HancAui-cennae positionem Averrois eius viri laudis aemulus, acerrimusque ins Etator plurimis rationibus conatur euertere in ea paraphrasi qua edidit in
C Metheora Aristotelis. Inquit enim: Cunullus diffiteri queat, quin directio
radiorum solis calore maximum faciat; itemq, seni & experimento cope
tum sit post solstitiu plurimis diebus maiores fieri aestus, quam in ipsb solstitio, eo quod aer iam concepto in se calore citius & vehementius instam- matur a sole etiam magis distante,quam in solstitio, His in coniti tutis putauit Averrois liquido patere posse, siub equinoctiali circulo esse aestus into. lerabiles. Nam sol in aequinoctiis perpendiculares radios iacit,ac propterea magnos calores cit: deinde iam feruefactus aer, quavis sol per viginti quatuor fere gradus recedat,& non amplius maiores aestus concipit. Post quos non subit autumnus & hyems,ut apud nos; sed iter u sol incipit accedere ad eoru vertice quamobre augetur potius aestus, quam imminuatur; donec D iterum radij redeant ad perpendicularem lineam: quem continuum modum motus cum semper sol seruet,nimirum sequitur sub aequinoctiali cim culo esse aestuantem regionem. Haec Averrois. Hanc quaestionem, quae multis iam annis versata est inter maximos philosophos, nostris temporibus experientia dissoluit. Nam ex hac noua Hispanorum ac praecipue Lusitanorum nauigatione compertum est sub circulo aequinoctiali& inter tropicos habitationem esse, innumerasque gentes ea loca incolere subfuscas, non omnino atras ut A thiopes sunt. Quin sub eo circulo, sub quo in Africa inueniuntur AEthiopes , nusquam locorum sub eodem circulo Athiopes omnino inuenti sunt. Ergo sub aequinoctiali circulo est habitatio,quod nemo negare potest Non tamen temperatissima omnium.
82쪽
ut putauit Avicenna: quod ex colore atque ex operationibus earu gelium, Equae incolae sunt eorum locoru, facile coniici potest Nam & imbelles sunt, re timidi, neque ingenia dotibus cum Graecis co serendi qui incolunt qua tum clima. Sub tropicis vero sunt regiones seruentiores,quam sub aequino. Etiali, non tamen inhabitabiles praeter solitudines Asticae arena plenas; in quibus ne vacuς omnino sint incolunt AEthiopes de Troglodytae. Ex his
sensu atque experientia compertis possumus commode rationem reddere,
cui sub aequinoctiali sit habitatio;cum tamen solis radi j ita perpediculares sint bis singulis quibusque annis. Etenim hoc incommodum ex perpendi
cularibus radiis illatu illis regionibus resarciunt nulla sere mora solis in cidiculo aequinoctiali, directus enim ibi zodiacus est, non flexus ut in tropicis: FItem noctes continuis teporibus horarum duodecim,ac postremo recessus solis ab eo ii horizonte qui praeceps descendi ac recta sertur sub pedes eorum populorum. Contra sub tropicis iuxtaque tropicos mora solis ob sexum Zodiaci j longiores dies aestiui,nec tam magnus descesus solis sub horizonte faciunt aestatem feruentiorem,quam sub aequinoctiali. De AEthiopibus vero cur in Africa tantum inueniantur & nusquam alibi,illud puto esse in caula,quod pr cipuum reor esse ad comoditatem,incommoditatemque regionum omnium: qualitas scilicet & conditio subiectae telluris; an scilicet sit plana, vel frequens montibus .an rigetur fluminabus, an contra arida sit: an saxea, an arenosia vel pinguis soli. Etenim omnia haec summopere faciut ad regionis temperiem intemperiemve.Illud quoque non omittendit,qui- Gbiisnam ventorii statibus sit exto sita,unde serantur venti,quibus perflatur: an scilicet a locis vliginosis,an a feruentibus vel a stigi disi. Haec usqueadeo immutant totam rationem habitationum, ut interdum comperias propinquas inter se terras sub eadem plaga coeli sitas, quarum altera calida sit,altera frigida: salubris una altera morbosa. ob hac causam fit ut reor ego ut in Lybia ubi maxima est planities arenosa, nulli vero sontes,ea loca maximii
concipi inta sole calorem, vicissimque aerem calefaciant: unde immutetur complexio hominum eas regiones incolentium,essciaturque AEthiopes. In
aliis vero locis tropico subiectis, aut vicinis,irriguis sontibus, motibus frequetibus,& solo uliginosio, id non item fiat,ibsque nascatur homines fusci,
non tamen Athiopes. Mirum namque quantum in generatione rerum om- Hnium faciat materia,caeter que causae proximae, quae sunt sub coelo. Quamobrem plerunque euenit, ut qui ex causis tantum coelestibus rationes narurerum mortaliu contemplari voluerit, non habita ratione materi caeterarumq; causarii mortaliu,que se penumero euariat,facile labatur,plurimumque erret. Sicuti ergo causa coelestis no est omitteda ita no sunt negligedae aliae causae,& qualitates materiae subiectae in rationibus reru mortaliu coim templandis,qui coteplandi modus, cum ab Astrologia diuinatrice omnino dimittatur; liquido patet uniuersam eam artem verace esse non posse. De quatuor igitur elemetis,quatenus ex eis mudus hic inferior c5stituitur, satis
dictu esse reor,pro modo huius opusculi,quod instituimus; ideo sine facia.
83쪽
A ratione a sapientissimo optimoque rerum om-i nium principio sub aethereo globo mundus hic inserior est constitutus; ut elementa, quae illum
componeret,ea temperatura inuicem commisceri valerent,ut ex eis Omnia corpora mixta genera
ri possent. Ideo statim in exordio huius oPeris proposuimus nonnulla esse elemeta compositio' nis, ut sunt literae dictionum orationumque et
menta: alia vero esse clementa mixtionis, ut acetu
& mel elementa sent oxymellis. Utriusque generis elementa sunt haec mundum constituentia corpora, de quibus tractare C instituimus. Postquam ergo de eis egimus, prout componunt & costituunt hoc uniuersum : reliquus nobis tractatus est de hisce elementis , quatenussiunt trincipia constituentia cuiusque generis mixta. Aggrediamur ergo, primumque dicamus, Elementum unum tantum esse, ex quo mixta omnia corpora generentur, impossibile esse, ratione euidentissima demonstrari. Nam si unum tantum esset elementum,inueniri non posset corpus ei contrariummullum nanque aliud corpus esse praeter hoc simplex elementum sngere possemus, quod ei esset contrarium: neque etiam in elemento ipso
contrarium quidpiam esse potest. Etenim sui in libro primo ostendimus elementum corpus simplex est & vnissime: nihil igitur uni illi elemento
esset contrarium: quare neque alterari, neque aliqua in parte immutari pos-D ita. Ex quibus sequitur nullum posse effici ex eo mixtum corpus: quin potius sequitur omnia esse unum, quemadmodum Melissus dicere consueuerat; quamuis multa & innumera esse viderentur. Cum ergo unum elementum esse non possit,plura sinat ergo elementa. Quot autem sint, Aristoteles in secundo libro de generatione acutissima simul verissimaque ratione inuestigat. Etenim elemeta ob eam causam coficiunt mixta omnia,quoniam inuice immutatur & alterantur. Omnis aute alteratio pudet ex qualitatibus
primis sibi inuice cotrariis.Na secundae qualitates pendent a primis, scuti a principiis. Primae qualitates sunt tactu perceptibiles, maximeq; omni u acti-uς. Huius generis qualitates quatuor sunt aesiditas scilicet frigiditas,humbi ditas,& siccitas. cu igitur sit impossibile aliquod corpus inueniri in quo una
84쪽
tantii sit harii qualitas,opus est ad omnes mixtiones sectedas quodlibet lao prum elementorum a quolibet pati de immutari posse. Sensus item hoc ait, statur. Nunquam etenim visum est corpus calidum, nullo tamen pacto humidum siccumve: aut frigidum, neque humidum neque aridum. Sic de sc- citate & humiditate sensu comprehendes, neutram earum disiunctam esse a caliditate frigiditateve. Ex coniunctionibus harum qualitatum primarii& simplicium inueniri commode potest numerus elementorum componentium mixta corpora omnia. Hae veto quatuor qualitates sex colunctionibus cogitatione inuicem componi possunt; quarum duas impossibile est esse in rerti natura.qui enim fieri potest ut summa caliditas sit cum summastigiditate 3aut summa humiditas cu summa siccitate nequeunt enim con- F traria simul esse in eodem subiecto corpore. Quod si has qualitates sumpseris non summas, Vt.f. Vnum idemque corpus dc caliditatis partem de frigiditatis portionem obtineati iam corpus illud no amplius simplex, sed mi tum est. in corpore namq; simplici, simplices 5 puras qualitates esse oportet, non immixtas de impuras. Restant ergo quatuor copulationes, calidit, iis inquam de humiditatis;item caliditatis de siccitatis; frigiditatis de humiditatis item frigiditatis 3c siccitatis. Quatuor ergo elemet aeriit. Hoc quod
ratio persuadet,sensus testatur. Nam ignis,aer,aqua, de terra, quae communi omnium consensu sunt elementa mixtorum omniis,hisce qualitatibus asscicta sunt, in hunc modum colunctis. Ignis namque calidissimus est de siccissimus . Aer item calidissimus 3: maxime humidus. Aqua frigidissima est, csummeque humida. Terra sua natura frigidissima est de siccissima. Verum
antequa accedamus ad tractationem mixtionis horum elemctorum; ut recto ordine perscrutatio disciplinaque nostra procedat; taeda prius in uniuersum de elementis, de qualitatibus his primis dicemus; quae ad tractationem hac plurimum faciunt: sigillatim deinde de natura harum primarum qualitatum, necnon sigillatim de quatuor elernetis ea dicemus, quae si quis ignoret, mixtionis ratione probe intelligere no poterit. Primum ergo quod isti de qualitatibus primis venire in dubium potest,illud est: An scilicet qualia tales hae primae sint elementorum substantiae de naturae de sormae, per quas Mementa sint; ut Alexander Aphrodiseus illustris autuor in scolis Peripat ticorum opinatus est. Paucis suic quaestioni respondemus, qualitates has Hprimas, substantiales formas de naturas elementorum esset non posse. Nam nulla substantia est sensibilis per se, ut dicit Philosophus in i ecundo de An, ma . Nulli autem dubium est,quin hae primae qualitates sine perceptibiles tactui de sensibiles:substatiae ergo esse nequeunt. Item cum vicumquodque elementum simplex duas habeat qualitates bi diximus vel e rgo una tantum earum erit forma substantialis, de altera qualitas de ac cidens; aut utraque erit elementi sorma. Si unam tantum dixeris este formam, dc alteram accidens: statim apparet figmentum id esse. Cur etenim eadem ratione altera quoque non erit qualitas Item cum quatuor sint elementa necesse erit unu naquodque eorum unam sibi qualitatom veno dicare,
85쪽
A dicare,ut substantiam & naturam: at qui seri potest Z vi,verbi gratia, siccitas sit natura terrae eiusque substantia,eadcin tamen siccitas pura & immixta in igne sit accidens: sic caliditas in igne substantia,in acre qualitas. Amplius, si ex terra generetur ignis,frigiditas tantum pellitur, siccitas remanet: forma ergo terrae substantialis remanebit. Quo pacto terra ignis esse poterit3 Quod si dixeris utramque qualitatem esse elementi substantiam, nimirum vitamquanque formam & actum suum esse consequitur: utraque igitur halum qualitatum sitium esse substantiale consequetur. At cum esse Munumquodque unum dicant eandem naturam elementum erit non una,sed
duae substantiae unaque & eadem materiae portio crit,atque existet per duo B esse quod omnium maxime est: impossibile. iureque equidem ineptus haberi possem, si vellem in hoc ostedendo diutius immorari. Vnumquodque igitur elementum corpus est simplex , compositum ex materia simplici 5: forma maxime simplici; habetque suam grauitatem & leuitatem; quibus mouetur ad locum natura sibi debitum, dc in eo quiescit: habet item duas . qualitates primas; quarum Vi agit & patitur, generatur, corrumpitur, &mixtionem facit mixtorum omnium. hoc in loco illud non est praetereundum qualitates has primas esse in elementis simplicibus intentistimas, &secundum omnem earum latitudinem,non tamen secundum omnem age- divini. Etenim si in elemento quopiam aliqua earum remissa esset,vel ergo hoc contingeret ob mixtionem qualitatis contrariae et absque ulla contra-C iij mixtione. Sicuti contingit in lumine, quod remissius est interdum, nul- Ium tamen contrarium habet. Si prius dixeris; statim sequitur corpus illud simplex non esse: non enim in puro simplici elemento quaepiam mixtio esse potest.Si secundum dixeris;id contingit primo absurdum,quod in qualitatibus primis habentibus contrarium ponitur remissio absque mixtione co- traiij, qtiod ellam in secundis Aristot. negat: inquit enim in Topicorum libro tertio: Albius est id quod est nigro impermixtius. Et Galenus in libro complexionum in compluribus locis. Deinde si verbi gratia ignis propinquet auii,utique cum caliditas ignis sit summa, aeris vero remissa, ignis acrem calefaciet in mometito temporis.Nam ubi non est contrarietas, nequit esse resistentia: & ubi non est relistentia, non potest esse motus continuus, D & quantus: ut supra diximus, dum loqueremur de motu elementorum in vacuo. Calefactio autem omnis, alteratio est . Nam in tertia specie qualitatis est motus alterationis : alteratio ergo quaepiam erit in momento temporis. Amplius,calesimis aer ab igne ad summum usque gradu metime purus aer,an impurus 3 Impurus dici non potest,nulla etenim in eo est qualitatum mixtio. Purus ergo aer erit summe calidus. Amplius, si ex aere & terra corrupta stimiditate aeris,& terrae fit iditate,fiat iFnis ,ut dixit philosophus inserundo lib. degeneratione, & corruptione; eritne caliditas ea summa Z di steri non potes; quoniam est ignea: at ea erat in aere corrupto. in acre igitur est summa caliditas. Quod si quieris cur aer 'non ita calefaciat ut ignis: Dicimus hoc sed ob humiditatem adiunctam quae caliditatem obtundit,
86쪽
& siccitatem igneam, quae calorem acuit. Sed de hoc latius infra. Caeterum, Equoniam mixta corpora fiunt ex elementis, in quibus ostendimus esse substantiales sermas; & praeterea qualitates primas praeter grauitatem & leuitatem: confestim quaestio insurgit, An scilicet, cum ex es ementis mixtione
quapiam fuerit corpus mixtum generatum, sermae stubstantiales element rum,S qualitates primae remaneat in eo mixto corpore, an potius tum se mae, tum qualitates primae corrumpantur. Ac demum quonam pacto sint ὀρυς ιι in mixto 3 Avicenna vir summus,Vt Averrois resert in libro tertio de coelo, quoniam elementa sunt mixtorum materia, arbitratus est in mixto corpore elementa esse in actu perfecto, quantum attinet ad formas substantiales:
neque in formis illis fieri mixtionem ; sed elemeta inuicem misceri ob pri- Fma, qualitates, illisque mutua actione redactis ad temperaturam quς complexioni cuiusdam corporis mixti conueniat, generari mixtu illud corpus. Haec viri alioqui magni positio euidentissima ratione confutatur. Nam si in actu persecto sermae substantiales elementorum remanent in mixto cor- .pore,utique fieri non posset, ut in eo mixto alia esset forma stubstantiae praeter illas . Quicquid enim aduenit enti 5c substantie in actu per se existeti, a cidens est, non substantia. Nisi vellemus concedere unum,idemque corpus habere duplex esse; ac propterea non esse unum. Itaque sequitur ex positione Avicennae,mixta corpora omnia non esse una,nisi ob complexionem de secundum accidens ; absolute vero & simpliciter unumquodque mixtum c ' Te plures substantias non autem unam. Quamobrem beatus Thomas vir Gdoctissimus, omnesque sere Latini senserunt in mixtis corporibus non remanere formas clementorum in actu; sed tantum in potentia & virtute ut sic dicam). Est ergo horum sentetia,in unoquoque mixto corpore, terra est aqua,itemque aer & ignis;non tame actu. Nam in mixto nullius elementorum est forma dc substantia,sed potentia & virtute: quoniam sorma cui uoque mixti, pro eius temperie continet vim & perfectionem omnium et c ., mentorum. Haec sententia licet non possit improbari ratione ita evidenti, quemadmodum Avicennae positio: non tamen omnino satisfacit rationi
mixtionis,& definitioni elementi ; quam in note huius opusculi posuimus.
Etenim ea, ex quibus componitur mixtum, materia quaedam sunt mixti illius corporis. Materia vero differt a contrario & a priuatione; quia materia Hremanet post generationem factam: cotrarium vero & priuatio non remanent. Qui ergo dicit quod sermς & substanti et elementorii secundum suum
esse omnino non remanent, sed omnino pereunt,videtur auferre rationem& naturam miscibilium; ac potius facere miscibilia contraria quaedam ; ex
quibus mixtum generetur,quam Ullam materiam mixtorum. Praeterea et
mentum id esse diximus, ex quo fit aliquid,cum insit. Quo igitur pacto elementum erit, si omnino secundum sui esse non insit3 Amplius, mixtu omne dissolui potest in elementa,ex quibus est mixtum: atqui quomodo dis tui in ea poterit, si in ipse omnino non sinit eaque mutatio si fiat, dissolutio appellari non poterit sed mixti corruptio,& elementorum generatio. Iccirco
87쪽
A teor ego Averrois de hac re sententiam magis verisimilem esse, rationsque homagis consentaneam . Inquit is auctor in tertio libro de coelo, Formas elementorum esse formarum omnium substantialium imperfectissimas: ideoque plurimum recedere a natura substatiae, id accedere ad naturam accidentium : ex quo fieri, Ut more accidentium frangi, imminui & remitti quean rursusque si contingat,intendi & fieri persectiores. Sicuti conspicimus calidum intensius & remissius; item frigidii magis minusve fieri. Cum ergo more accideutium possint formae elementoru frangi, de minui utique, quamuis destituantur per certam imminutionem qualitatu ab esse substantiali remanent tamen formae illae in quopiam actu. nam cum ab esse substas tiali recesserint,iam fiunt ita imperfectae,ut amplius prς stare non queat mariteriae, in qua iunt,esse substantiale. Itaque si, verbi gratia ignis immutatus sit adeo ut formam eius substantialem esse substantiale destituat, geret forma ignis imminuta vicem accidentis; sicque igne corrupto mixtum generabitur; quod tamen iure poterat dici igneum, seu ignitum ob formam ignis ipsi
inexi stetein,impersectam tamen de refractam. Quae tamen non in eam sententiam accipi volumus, ut scilicet fateamur dari certum quedam gradum, quo minimo consistant elementa; sub minori vero constare non queant.
Nam rei ει substantiae per se existentis daretur vltimum instans, in quo est: quod tamen filium esse Aristoteles ostendit in octauo physicorum . sed in bonum senium capias velim nostra haec dicta, quisquis legeris ea. Imminu-
C tio vero & infractio haec elementorum seu formarum elementarium multis innumerisque modis fieri potest. Nam tumst immutatione utriusque qualitatis, tum tantum alterius. quinetiam rarefactione & condensatione, diuisione nimia, caeterisque huius generis immutationibus compluribus. Cum ergo mutua actione passioneque elementa sic inuicem fracta fuerint,& impurata ; ut nul lum eorum propriti esse, per quod est, conseruare queat:
tunc vi caloris proprij & coelestis qualitatis sui infra dicam constatur forma media mixti corporis, generaturque mixtum: in quo sunt elementa in actu, non perfecto,ut posuit Avicenna; nec non corrupto,ut Latini fere omnes Peripatetici senserunt; sed refracto,adeo ut illae sormae vicem potius habeant accidentium quam substantiarum. Nec illud ab hac sententia dedu-D cere nos debet, quod substantia magis & minus non recipit ut in praedicamentis dicit Philosephus nam elementa in genere substantiae impersectissima sitisat,acceduntque ad naturam accidentium: inde fit ut utriusque naturae proprietatem reserant. Nam quoniam elementorum formae substati sunt; hoc habent quod secundum certum & constitutum quendam earum gradum dent esse simpliciter & substatiale matcrie, in qua fiunt; costituuntque individuum per se existens in determinata substantiae specie . isque gradus summus est & indivisibilis, non recipiens magis minusve . fieri nanque nullo modo potest, ut recte inquit Diuus Thomas, ut sipecies vlla seu differentia specifica praedicetur secundum magis & minus de indiuiduis sibi ectis: quod proculdubio cotingeret si forma illa,per quam materia & subiectum
88쪽
in specie & natura costituitur,reciperet magis minusve. Nam si serma ignis, Equatenus ignem constituit,reciperet magis & minus,aliquis ignis esset magis ignis, alter vero minus ignis. ideoque disserentia substantialis,non esset sicuti unitas & species,ut numeri: quod tamen Aristoteles docet in octauo lib. Methaphysices. Natura enim uniuscuiusque rei in indivisibili dissere tia consistit. Ens etenim & unum dicunt eandem naturam.Sunt ergo sermς elementorum substantiae secundum gradu illum indivisibilem, in quo constitutae dant esse substantiale,& individuum substantiale suς speciei constituunt.Cum vero ab eo indivisibili recesserint per alterationem qualitatum; quia modum qualitatum habent, di naturam accidetium reserunt; non penitus intereunt more substantiarum perfectarum;sed remanent, Vt accidem Flia quaedam materiam disponentia ad receptionem Armae mixti perfectioris elementorum natura. Et hoc pacto ut elementa mixtum constituunt: priori modo sunt substantiae, ex quibus corruptis generatur corpus mixtu. Illud vero quod pene omnes Averroi adscribunt, ac sere ab eo authore e primitur in tertio lib. de coelo, qualitates scilicet primas esse proprias elementorum affectiones; ita quod ad inductionem qualitatis pariter induciatur forma elementi,itemque ad remissionem remittatur,partique passu procedant formae & qualitates hae primae: mihi non placet. Nam cum unaquaeque qualitas prima duobus elementis conueniat, utique neutrius erit propria passio. si proprium accitiatur in quarto significato;quod scilicet omni,
soli,& semper conuenit: sea erit proprium superioris cuiusdam generis i Gnominati. At cum genus non sit praeter generis species: utique innominata natura generis induci non potest, nisi inducta forma alterius elementorum vel utriusque. Si utriusque dixeris,certe impossibile est simul duas substantias eadem simplicique alteratione in eadem subiecta materia generariiSi vero alteram tantum dicas, utra tandem haec erit Z Etenim ea qualitas non minus huic, quam alteri conuenit. Quod si dixeris illius elementi formam induci, quod tuc agit ea qualitate: ut puta si caliditate agat ignis, induci subinde formam ignis; sin aer agat,aeris formammimirum hoc dici no potest. Nam interdit ex duobus extremis elementis rertium medium generatur:vt Aristot. dicit in secudo lib. de generatione; ut puta si aqua humiditate superauerit siccitate ignis; contra ii ignis caliditate superauerit aquae frigiditate: Hutique fiet aer; non aute aqua aut ignis. Quo pacto igitur dici potest cales, ctione ignis inducta esse formam ignis; & liu mectatione aqui inducta esse formam aquae: si rersecta absolutaque alteratione neutrum sit generatu,sed tertium elementu medium,aer scilicet Ex his efficitur,si aqua pura calefiat ab igne , caliditate in ea recipi, dimininque frigiditate ad certum usque gradum: sub quo stare non potest forma aquae; ad quem cum peruenerit alter tio,vel fieti ignem, sicque nihil prioris formς remanere. Etenim nullum elementum potest esse,ut elementu in altero elemento: omnia nanque eiusdein ordinis sunt simplicia, non mixta; vel fieri mixtum quoddam tertium, in quo remanet Arma aquq in gradu remisso,qui variat pro natura mi Iti,ut accidens
89쪽
A cidens quoddam in ea aquae portione,&tunc immisceri cum aliorum se mis elementorum: non enim substantiae amplius sunt; adeo ut in portione aquae recipiatur sorma ignis, vicissimque in portione ignis serma aquae:s que fieri mixtionem elementorum non tantum secundum qualitates; sed etiam secundum substantias . Itaque in primo illo momento in quo incipit
esse mixtum,incipiunt etiam esse formae elementorum, refractae tamen pronatura mixti in unaquaque mixti portione .ita tamen,ut unaquaeque in suae
materiae portione longe magis inhaereat rei, in qua fixa sit, quam in portionibus comparium elementorum. Quo si,ut in dissolutionem mixti longe facilius unaquaeque portio elemeti ad naturam pristinam reuertatur, quam
B ad alienam,alterius videlicet elementi. Postquam satis dictum puto de proposita quaestione, quonam pacto scilicet elementa sint in mixto corpore, quod ex eis generatur: pauca perstringenda sunt de qualitatibus primis; ex quibus conssatur complexio; secunda scilicet quaedam qualitas primis proxima. De primis qualitatibus id primum inquiri debet quod proximum atque assine est et,quod iam peregimus de elementis. An scilicet,cum ex qua- i stuor primis cisciatur complexio,secunda inquam qualitas conflata ex mi ω γ' tione primarum, remaneant qualitates primae,an potius corrumpantur: si remaneant,quonam pacto remaneat. Puto enim nullum ambigere quali τ' ' tates primas post conflatam complexione remanere aliquo pacto, nec omnino intercidere.Nam experimur mixta corpora ; quorum Vnumquodque C suam habet complexionem, calefacere, frigefacere,humectare,& exiccare pro cuiusque natura. hae autem actiones fieri non possent,nisi in eis esset vis caloris caeterarumque primarum qualitatum . non ergo intercidui. Verum nonnulli arbitrantur remanere quidem in complexione qualitates primas, non tamen actu, sed virtute, ita scilicet,Vt conflata complexione confestim corrumeantur qualitates omnes primae ἔ solaque complexio remaneat; in qua vis sit omnium qualitatum illarum: itaque complexionis vi mixta compora agere actiones omnes primarum qualitatum. Horum positio,meo iudicio,& experimento sensus,& rationi co tradicit. Etenim sensius nullus ci
ca proprium sensibile decipitur, si & medium & organum sensus secudum
naturam se habeant. Cum ergo sensu tactus, si mixta corpora tetigerimus, D percipiamus qualitates illas primas; calorem inquam & frigus, humorem& siccitatem: velle contrarium adstruere, asserereque nullam ibi actu esse harum qualitatum,sed virtute tantum: est experimento sensusque contradicere. Ratio etiam idem nobis suadet. Nam qualitates primae sunt veluti elementa quaedam complexionis, ex illis etenim constatur complexio, sicuti mixtum ex elementis. Inesse ergo actu oportet in complexione qualitates
primas. Amplius,dispositiones, quae faciunt materiam quamque propriamesib formae cuiustibet mixti, saltem in prima mixtione elementorum, sunt qualitates primae ad certum gradum, modumque redactae. Dispositio vero, quae facit materiam propriam cuiuspiam formae, nan corrumpitur, ineve desinit adueniente forma; imo remanet & ab ea conseruatur sema in illa
90쪽
materiς portione: ita ut illa dispositione recedete pereat forma.Igitur in pri- Ema elementorum mixtione adueniente forma mixti remanent primae qualitates : quamobrem remanebunt etiam cum complexione propria illi mirato. Parsque ratione in aliis mixtis secundis terti Isive remanebunt Dicendum
ergo nobis est sub complexione qualibet remanere actu qualitates primas,
refractas tamen inuicemque mixtas ea temperatura, quae complexioni co
ueniat. His expositis nunc a nobis sigillatim agendum est primum de quatuor primis qualitatibus, deinde de quatuor elementis: eaque de ipsis paucis exponenda, quae faciunt ad institutum mixtionum negotium. Nam si naturae eorum omnium dilige ter recteque fuerint a nobis inuestigatae, magna nobis fundamenta iacta erunt ad superstruedam omnem tractationem Nde mixtione. Exordium sumam a caliditate; quae omnibus iure est praesere-da:quoniam longe praestantior est caeteris omnibus. Caliditas omnium primarum qualitatum praestantissima quodam modo aemulatur excellentiam coelestis qualitatis. Nam & maxime activa est,omnium quoque mixtorum generatrix: utpote quae primum sit proximumque instrumentum coelestis virtutis, de qualitatis: omnia etiam,quae mixta sunt, ditatuit: adeoque cael ris primis qualitatibus praestat, ut si coserantur caliditati omnes habeant vicem materiae & patienti si calor vero sit ut effciens causa, de ut forma. Vt autem in summa concludam: Natura caliditatis haec est; ad agendum,omnium est essicacissima & potentissima: contra ad resistendum,omnium ma
xime infirma,& imbecillis .vim caliditatis in agedo praeter rationem, quam Gtetigimus, ex ipsius persectione & cognatione quadam ad coelestem vim, sensi & experimento quilibet facile experitur. Si conferatur ergo caliditas frigiditati,caeteris omnibus paribus; virtus caloris in agendo longe logeque maior est,quam virtus in agedo frigiditatis .Ite virtus aestiua caliditatis superat non tantum virtutem in agedo frigiditatis,sed etia in resistendo. quo fit, Vt caliditas ut quatuor,& ut tria sum edo gradus latitudinis harum qualit tum, non gradus virtutis, seu in agedo, seu resistendo aget& superabit frigia ditatem ut quatuor;imbfortasse etiam frigiditatem ut quinque. Quonia vi tus activa caliditatis superat virtute resistendi frigiditatis etia maioris latiutudinis, quoad intentionem qualitatis inquam, non autem actionis,siue ut ita dicam activitatis. Hi nanque gradus clisserunt inter se:vt infra ostedam. HCaliditas,quae tam magnae virtutis est in agendo, minime tamen omnium
resistit corrumpenti. hoc tum rationibus, tum experimento probatur. Et
enim quiuis experitur,si fuerit vis frigiditatis superans caliditatem:dicto citius rem calidam frigefieri, confestimque caliditatem corrumpi. non item hoc videbit in frigiditate, aliave qualitate. Mira etiam ratione hoc naturaescit. Nam cum proportio par debeat esse in elementis,si elemetum ignis, in quo praecipue viget calor,in resistendo non deficeret tantum,quatum superat caetera in agendo; proculdubio omnia iam conflagrassent vi ignis absumpta. Item cum rastentia sit ex forma, quatenus est in materia; sicuti ctio pendet a forma, prout est a materia absoluta: cum caliditas sua natura