De ascensione mentis in Deum per scalas rerum creatarum opusculum Roberti cardinalis Bellarmini e Societate Iesu

41쪽

Scribit qui de S. Gregorius NaZian- Eenus in secunda oratione de Pascha Deum constituisse hominem quasi mundum magnum ui parvorquod est verum , sita mundo segregemus Angelos; est enim homo m jor toto mundo corporato, non m te, sed virtute: sed si in mundo comprehendant Angeli, ut nos hoc Ioco comprehendimus, parvus mundus est homo in m udo majore constitutus. In hoc igitur magno mundo, qui rerum universitate complectitur, multa sunt plane admirabilia; d haec potissimum, munitudi- do, multitudo,varietas, essicacitas,&venustas. tuae omnia,siDeo illumia nante, attentissime cogitentur, non parva vim habent ad anima sic elevanda, ut in admiratione immenta

cujusda magnitudinis, multit dinis, varietaris, efficacitatis, repulchritudinis qu si deficiat, ad se reversa,quidquid extra Deum videt, quasi nihil uin inane despiciat.

Μ agnus certe est Orbis terrarum, adeo magnus , ut Ecclesiasticus Eees., dicat Latitudinem terra , se pro-

hos ipsum etiam ex eo potest intelligi, quod in to millibus annorum, qui fluxerunt ab orbe condito,nood tota superficies terrae hanc

enim uti in a terrae vocat Eccaesasticus nostri hominibus

42쪽

GRADUS SECUN D. Iea assidue inquirentibus innotuerit, quanta ques est moles terre, si ad caeli supremi ambitum comparetur Instar puncti dicitur ab A istrologis, nec immerito Videmus lentio solares radios per interposita terram ita pertingere ad stellas fir tmamenti oppositas, ac si terra nihil

omnino esset. Et si stella quaelibe Q, firmamenti major est toto orbe re erarum,ut Sapientum communis c pinio est;& tamen nobis,ob infiniia litam prope distantia, stellae illae in nutissimae videntur quis cogitand1 assequi poterit amplitudinem caeli ubi tot millia stellaru lucenta Ergo P δ' si de superficie,&profunditate terret A Q. Ecclesiasticus dixit: Latitudinem te o profundum a basi quis dimensus

se quid quaese de superficie exte-

Iiore caeli, de profundo mundi totius a simino caelo usque ad inferos diceret omnino tanta est moles corporalis mundi hujus, ut nulla mens , nulla cogitatio ea assequi

possit. Age nunc, anima mea, interrogo te, si tantus est inundus,quantus est qui fecit mundum' agnus Dominus,in magnitudinis eius oest finis Audi Isaiam diuu es Ila. o.

pugillo aqua , se casis palmo ponderamini quis appendit tribus digitis molem terra Vbi S. Hieronymus, ex versio

ne Aquilae per pugillum dicit intel uligi ruinimum digita, ut sit haec sin-

43쪽

ia ASCENS IN DEUM.

tentia Aquam tota, quae minor est qua terra, uno digitulo Dei mensa

rari;mole teme, tribus digitis caelu, ' quod majus est terrain aqua simuI unctis,palmo ponderari. Atq; haec quide metaphorica sunt,cum spiritus sit Deus, de nec digitos nec palmos proprie habeatri sed Scriptura tamen his comparationibus satis ostendit, multo majorem esse Deu. quam sit creatura ejus. quod magis expresse signin cavit Salomon, cum

- snt. Quod ideo verum est, quia si

mundus alius crearetur, illu quoq; repleret Deus si plures mundi, vel etiam infiniti fierent mundi, illos omnes Deus impleret. Neq; existimes, anima mea, Deum tuum sic implere mundum, ut pars Dei sit in parte mundi, & totus in toto mundo Deus enim partes no habet, sed totus est in toto mundo,& totus in

qualibet parte mundi.Proinde ubi que praesens est cu omnipotentiam: sapientia sua. Ideo due u fidelis illi fueris, etiamsi conustant adversus te castra, n6 timebit cor tuunt. Quid enim timeat, qui apud se habet P.

tre, amicum, sponsum omnipotentem, o omnia videntem, ardentissime am ante3 Sed si merito culpet tuae iratum habeas Deum iudicem, e inimicum omnipotente , Omnia videntem, i eccata implaca-

44쪽

GRADUS SECUNDObdi odio detestantem; tum vero jure timere debes timore horribili,&nullam requiem dare oculis tuis nee pedibus tuis . nisi Deo placato

per veram poenitentiam respiro ris in luce miserationum ejus. Iam vero multitudinem rerume P. creararum ab uno Deo conditore i caelidi terrae quis enumerabitria re aevi anaumarinis timiaguttvi, inquit Ecclesiasticus quis dinumeravit Sed omissis rebus istis minutissimis quot sunt intra terram maria metalla auri argenti aerisin plu-bi,i lapides pretiεsi, ac gemmae, Misargaritaeὶ quot supra terram genera, α species, Mindividua he harum, Ruticum, plantarum' quot in singulis partem quot etiam genera, species, cindividua animantiu perfectorum, imp erfectorum, quadrupedum,reptilium, vOlatilium ὶ quot in mari geneta, dpecies, individua piscium i quis enumeret quid de multitudine generis humani,de quo scriptum est: Sa-PLir.eiandum altitudinem tua mώltipli siflios hominum' quot deniq; sunt ineaelo sidera' quot supra caelum A geli nam de stellis in veracissima

Scriptura legimus: Numera festin, si spotes. Et alibi coparat multitudine... stellarum cum multitudine arenae,i. maris, qua satis constat ene innumerabilam. De Angulis vero scribit Daniel:

45쪽

Daniel: Mistia millium minis bant ei, se deetes millies centena mitia a sebant ei. Et S. ΤhOm. I. p. q. so .ar. 3. CaS. Dionysio inmat, Angelorum ultitudinem tantam esse, ut rerum

omnium materialium multitudine superet. Haec igitur prope infinita rerum multitua ab uno Deo omnipotente condita, demonstrat in ipsa divina essentia esse perfectiones omnino infinitas. Voluit enim Deus ab homine per creaturas suas utcmni cognosci: quia non poterat ulla creatura iii ita Creatoris perfectionem apte repraese tare,creaturas multiplicavit, simgulis bonitatem & perfectionem a- siquam tribuit, ut inde judicium fieret de bonitate perfectione Creatoris, qui infinitas perfectiones sub unius simplicillimae essen litae perfectione complectitur;ad eufere modum, quo nummas aureus continet valo Iem multorum nummorum e reorum. Ergo, anima mea,

quidquid oculis aut cogitation ocin currit c admirabile videatur, stala tibi sit ad perfectionem Condi Oris agnoscenda , quae sine ulla eompa ratione major re nurabilior est. Ita fiet ut res creatae, quae facta sorinmussipulam pedibus insipientium, ut Sapientia docet, non te decipiant,

sed erudiant nec te dejiciant, sed gradum tibi ad meliora laetant. Ita s

46쪽

que si aurum, vel argentum, vel I pides pretioisi occurant, dicas laccorde tuo : Pretiosior est Deus meus, qui se mihi daturum promisit, si ista contempsero. Si regna, si Imperia terrena mirarii dicas in corde tuo: Quanto praestantius est regnum celorum, quod in aeternum manet, quod promisit diligentibus se qui non mentitur Deus 3 Si voluptates deliciae carnalem se sum titillare incipiant,dicas incorde tuo: Multo jucundior est volu tas spiritus, quam voluptas caInis, de deliciae mentis quam ventris a istas enim praebet creatura mortalis, illas Deus totius consolationis; quas qui gustat, dicere potest cum Apostoli: Repletus sum conflatione, Guperabundogaudio in omni tribulatio-1. 1 ms . Deniq; si quid pulchrum,

Lovum, insolitum, magnum, mirasile offeratur,moab discedas a D Dino Deo tuo : responde securo uidquid est in illis honi,& multo Iorain meliora in Domino tuo siae dubitatione reperiri ideo nonysse tibi utile, nummum e reum pro MLeo, vir Ium pro gemma pretiosa, agva pro magnis,certa pro dubiis,

uec sempiterna pro temporalibus

ommutare.

sed admirabilis sit mul- cap. ytudo rerum cretatarum in multi-IH.

lice unius Dei*erfectione arguat

47쪽

multo tamen admiratutior est varietas rerum, que in illa multiplicatione cernitur m facilius ad Dei

cognitionem ducit non enim difficile est, uno sigillo multas figura omnino similes exprimere, nec iisdem typis innumerabiles litterat excuderes; sed variare formas infinitis prope modis, quod Deus feci in creatione rerum, hoc plane divinum est opus, oc admiratione dignissimu omitto genera specie rerum, quas constat esse maxim artas atque diversas. In ipsis individuis herbarum, plantarum, florum fructuum, quanta varietas is est figurae, colores, odores,sapore nonne infinitis modis propem, variantur, nonnet idem o vim iiii

' animantibus cernitur sed quid dhominibus dicam, cum in exercis numerosissimo vix inveniatur duhomines omnino similesZquod is lamella initellis &Angelis invec tur.nam sella a falla dissere in elan in tale, ut Apostolus testatur in prioad Cor. ωS.Τhom. affirmat,Angs P q los , quavis sint in majore numelquam res corporales, tame omninter se no solu individuali numiro, sed etia specifica forma differt Erige nunc, anima mea, oculmentis ad Deum, in quo sunt rati ne omnium rerum, inde lassa

qua rasime.infiniit ubertatis nu

48쪽

navit illa paene infinita varietas. Neque enim Deus innumerabiles istas rerum formas in rebus creatis potuisset imprimere, nisi in sinu essentiae suet rationes earu modo emunentissimoin altissimo contineret. Merito igitur exclamat Apostolus: altiliada divitiarum sapientia se Rom. scietia Dei Vere enim puteus est in-ia. finitae profunditatis, in quo latent

thesauri divitiarum sapienti

scientiae, quae tanta rerum variet tem parere potuit. Μerito quoque sanctus Franciscus, divino lumine illustratus, dicebat Dominori meus meus, se omnia quonia varia bona, ouae in rebus creatis inveniuntur

sparsa atque divisa, in uno Deo inveniuntur modo quodam melioreac altiore collecta. Sed dices, anima: Ista quidem vera esse videntur;sed

bona creata videmus oculis, mani bus tangimus, ore gustamus,re ipsa

possidemus, illis' fruimur: re

non videmus, non tangimus , Angustamus , non possidemus in vix cogitatione, quasi rem longissime positam,apprenendimus:itaq; non esse mirum, si res creatae nos magis assiciant, quam Deus. Sed si fides in te vigetac vigilat, anima mea, negare non potes, quin post hanc vitam quae fugit velut umbra, si incide, spe, dilectione Permanseris , Deum ipsum vere

49쪽

rt AICENS IN DEVM clareque visura sicut est in se, Millum possessura, illoq;fruitura longe

melius, intimius , quam rebus crearis nunc fruaris. Audi Dominu Mah. s. ipsam: Beati mundo corde,quoniam ipsi Cor L eum idebunt. Audi Apostolu Paulum ridemus nune per pecuIum in aenigmate , tunc aut facie adfaciem.

sh Audi beatum Ioannema simile ei

erimuι, quoniam videbimus eum sicuti est. Deinde quanta rogo te, Pars mundi hujus ad te pertinet' certe nec totus mundus, nec pars media, aut tertia, aut quarta, sed vix particula quaedate contigit eamq; post breve tempus, velis nolis, dimittere cogeris. At Deum,in quo sunt omnia, totum possidebis, in aeternu:I ponsidebis inritenim Dein Omma in omnibu Sanetis, beatis sine ullo

fine. Ille erit tibi vita, cibus, vestis, domus,honor, divitis, delectatio,&omnia. Addequbd Deus tuus sua vis mitis non jubet, ut dum inter peregrinaris, solatio creatura rum penitus careas: imo ut tibi serviant, omnia condidit sed hoc jubet, ut illis utaris moderate, sobrie, temperanter,in cum egentibus hilariter communices;& non tibi dominentur, sed tu eis domineris 41-lisque utaris ad promerendumeu. Ergo ardentissime cogita, an non sit tibi utilius m in hac vita rebus creatis non carere, qua parte neces

sariae

50쪽

sariae sunt, in altera Creatore ip

so, in quo ut saepe dixi omnia

sunt, in serapiternum frui, an vero Ialium rerum vehementissime I horare, nunquam earum copia satiari , in altera temporalibus omnibus bonis repente destitui, dc ad aeterna bona nunquam peIVenire. Addedenique eum non ita Ionge abesse a dilectoribus suis , ut mon etiam in hac vita delectationes magnas illis tribuat in majores, quam dilectores mundi in rebus reatis inveniant. Non enim falso

eriptu esti Memor sui Dei deleam

DMIum.&r Delectare mDomino, is seps. his tibi peritiones cordis tui. Zc: Ego vero delectabo in omino &: Lari a nimam servi tui, auoniam ad telo iam animammeam lemavi. Ac ut omittam cetera,cum Apostolus ait: plerum onsolatione,superabundagare di in omni renulatione nos . certe nosignificat, ex talbulatione nasci consolatione,& ex dolore gaudium; noenim producunt spinae uvas, aut tri-huli ficus r sed significat, ad lenie das tribulationes aDeo superinfundi amicis suis tapuras,in liquidas,& solidas consolationes, ut cum eis aemporalia gaudia comparari nullo modo possint. Illa igitur,an ima, sin 3ut1 eu an enit γmnia: qui perdit