장음표시 사용
151쪽
quae sunt extra nos Caeterum haec axiomata addit prioribus: Modus omnis praesupponit substantiam in qua existat Modus no potest transferri ab una substantia in aliam: Quicquid existit substantia est, aut modus Essentiae rerum sunt indivisibiles Privationes
negationes cognoscuntur per realitates oppositas. Existentiam eo 7s. poris ita probare conatur Extensionis ideam habeo, eius a tem ideae in me non habeo caussam Ergo causam oportet esse extra
me, quae non alia est quam corpus Et si quis objiceret, substantiam aliquam superiorem veluti Deum ingenerare nobis posse talenta idem respondet,substantiam illam, quantumcunque perfectam,non posse efficere, ut idea extensionis mihi potius repraesentet extensi nem quam aliud, nisi existat ipsa extensio. Si quis objiciat palatia , fictilia, quae concipiuntur, etsi non existant; distinguit inter ideas si plices compositas putat enim compositas formari arbitrio nostro,
simplices non item. Atque haec Autori occasionem praebent talia' nendi axiomata: Res non cognoscitur,nis per ideam: Omnis idea de pendet ab obieeto,tanquam causa exemptari: Causa exemplaris conisenet Armaliter perfectiones ab idea repraesentatas. an summe per sectum existere, concludit ex eo, quod non cognoscamus rerum imperfectiones, nisi ex idea entis perrectissimi, mane autem ideam h Lere causam exemplarem seu objectivam,id estEns summe perseetum. Substantiam extensam Autor putat esse essentialiter imperfectam, sed non substantiam cogitantem, itaque DEUM cogitare. Supponit scilicet extensionem omnem esse divisibiletnae mobilem. Ex immutabilitate Dei ita deducit substantiarum durationem: DEUM semis pervelle, quod vult immediate velle autem immedri te substantias, sed mediate modos, proinde modos substantiarum esse mutabiles.
p. o. Statuit, Deum ante determinationem voluntatis tantum suam esseniatiam videre dc ita ipsas veritatesin possibilitates pendere a divina voluntate. Negat Duo voluntates, generat min particularem, anteis cedeuem de consequentem. Duplicem interim in Deo facit pote tiam, ordinariam4 extraordinariam Demonstrationes suas existe tiae sui leuanimat, corporis,&Dei sub brevi conspectu exhibet ..ν4Q. Tempus ait attribuendum non esse substantiis, etiam creatis, sed an tum modis Appellationem causarum occasionalium respectu DEI rejicit.
152쪽
MENSIS MARTII A. M DC XCII. 39
rejicit. Jergit inde ad unionem anima cla corporis, statuitque nihil .
aliud esse Animam abstractive,ut loquitur,sumtam, quam piam unionem Spirituso corporis. Unionem hanc non putat aliter explicati posse, quam quod Deus velit actiones vel palliones unius respondere
actionibus vel passionibus alterius. Axioma statuit Quae diversi te p.ilia stantur, qui inter se conspirare non potuerunt, ea sunt vera; huic inniti historiamin revelationem. Ubi digreditur ad veritatem Scripturae sacrae&religionis Christianae confirmandam, & quaedam dogmata de Anima ex Augustino illustrat. Postea explicat animat faculistates,& quidem intellectum facit facultatem cognoscendi voluntatem vero facultatem se determinandi. Intellect us esse concipere sp iaritualia, imaginari corporalia, sentire ex unione Spiritus corporis resultantia , reminisci horum omnium; cum his conjunctos habere motus particulares spirituum animalium , quod proprium est passionum. Ἀnima tamen Autori hcognoscit extenuonem in genere per se ipsam credit se non reminisci, sed sentire, quando tam validus est motus fibris intus impressus, ut ad extremitates exteriores pergingat, imaginatur per compositionem cum jungit ideas diversas ier augmentationem vel diminutionem, cum ex homine con muni facit gigantem vel pygmaeum denique per accommodatio- m, ut m spiritum concipit tanquam ventum subtilem. Disputat deinde contra Autorem libri de Inquirenati periste, statuitque anumam melius se ipsam cognoscere, quam extensionem l nec animam a corpora in Deo videre, nec Deum esse animae unitum. Ideam DEI
agnoscit esse finitam, & tamen repraesentare inffinitum. Ἀb intellectu transgressus Auro ad voluntatem, huic tribuit facultatem affirmandi negandi, quod scilicet ad hoc sit opus determination .
Quia tamen proprie ibius Deus agat, caetera sint ejus instrumenta , ἔhine actiones voluntatis revera esse passiones retpectu Dei, etsi quodammodo ab anima dependeant respectu ejus idearum, eatenus ais cstiones recte dicantur comparatione passionum, quae dependent ab , φει objectis. Cum autem voluntati omnem assirmationemri negationem adictitat, dividit voluntatem in intelligentiam scirca per se nota,ὰ rationem c circa conclusiones necessarias, nudicium ccirca verurates contingentas voluntatem proprie dictam quoad facultatem
153쪽
conjungendi se aut separandi cum his, quae habent relationes con ve .
nientiae aut inconvenientiae necessarias cum anima; liberum arbitri.
um quoad facultatem se conjungendi aut separandi respectu rerum,
relationes convenientiae aut disconvenientiae contingentes nobiseum
habentium. Concludit ex his facultatibus tantummodo judicium&liberum arbitrium cum indifferentia agere. Anima secundum , iis ipsum bene utitur libertate, cum determinatur per ideas rei proprias male cum per alienas. Libertatem divinam longe alterius esse naturaestatuit, etsi enim agat necessario agere tamen sine coactiones quia non ab externo sed a se iis io determinetur. Et deinde refutat Aut rem libri de Inquirenda perite, qui statuerat voluptatem semper D se bonum,4 secum adlualem felicitatem afferre durante fruitione , , ic et si recusanda ape sit, ob majora mala quae secum trahit. Statuit, teriores per peccatum fuerint mutatae: hominem enim salvis praesentiabus naturae legibus non pollis esse perfectiorem quam . nunc estris mea est persuasione, si quis inlidelis salus rationibus ad ea, Fae Christi ni docent,credenda inducatur, non ideo fore fidelem. Haec de Logica&Metaphysca, multa enim studio a nobis praeterita non dissim lamus suffecerint, ex quibus patet,Auctorem a communibus loque a di modis non raro recedere, indulgere opinionibus, quas nos avo rum censurae merito relinquimus. Sed nunc ad P0scam transeamus. Lib. I tractat de natura eorporis domotus Corpus ait esse vel physicum ut magnes, via mechanicum ut horologium, vel mathematicum ut cubus. Nihil tamen aliud in corpore agnoscit, quam extensionem, aut ejus modos ἔunde putat vacuu nec a Deo produci posse, & mundum esse actu immen um. Motus ipsi est applicatio successiva activa sep erficiei comporis, ad superficies diversorum corporum immediate tangentium. Aetivam vult applicationem, quia quiescens, ut turris, successive
applicatur diversis partibus aeris vento flante sedea applicatio est passiva. Itaque si pistis in medio flumine ex opposito ejusdem ripae
locum tueatur, necesse est, eum revera moveri. Contra si navis ob conflictum venti vela inflantis,in numinis adfersi eodem loco respe-Diuitia i Corale
154쪽
MENSIS MARTII A. M DC XCII. I i
cis ripae maereat, quiescit, quia abest actio ipsius; nam vis agens e tranea est Si quid in aqua eadem, qua ipsa aqua fluit, celeritate natet ut lignum, &ita semper ab iisdem ambiatur aquae partibus, secundum definitionem Autoris, ipsemet agnoscente, quiescet. Etsi P a Q.
enim totum ex aqua dc ligno compositum moveatur, vult tamen proprii motus solius rationem haberi, cum de ligno quaeritur, qui, secum dum Autorem, ex ambientibus proximis mutatis & simul ipsius actione debet aestimari. Rejicit ergo mutationem situs, resipectu corporum remotorum, quae ut immobilia spectantur, contra ipsus Cartesii sententiam hanc enim relationem non nisi extrinsecam esse. Causam motricem materiae statuit esse Deum,4 vim motricem esse voluntatem Dei; quaecum sit immutabilis, etiam vim eandem manere. Adquietem etiam vi opus est, ut patet exemplo navis inter cursum aquae& motum venti suspensae Interim vis motrix est in corpore moto te dextra quiescens. Et quia obiici potest, si vis motrix fit voluntas Dei, non magis eam intra vel extra corpus motum aut quiescens esse , vult tamen Λutor Deum in moto mutationem velle directe per se inquiescente per accidens. Addit tamen alibi corpus quiescensior ait.
minus agere quam motum, nec conferre nisi sua impenetrabilitate , om qua vim motricem a Deo adhibitam determinat solere tamen motis
plus actionis tribui, dum vis motrix velut in ipsis spectetur postremo generalia motus tribuenda esse cause primae specialia secundis ,
aquarum statu pendent. Itatuit omne corpus minimo quovis conatu posse dividi, nisi externa vi in contrariam partem agente retin retur vim motricem ut blent Carte Alyaestimat per quantitatem p 3δ', motus, creditque, si corporis A velocitatem habentis graduum , vis aequaliter dividenda sit inter corpora aequalia A mi tunc celeritarem eorum fore gradus unius. ubi notamus obiter, Dn. . G. L. demonstrare non ita pridem aggressum, rem aliter se habere,in celeritatem ipse rum fore ut radicem quadratam de r. aestitat eos, qui putant vim magis agere in resistentia, desideo ictum globi tormentarii esse sortiorem in murum, quam in lanam, nec considerant globum ideo plus perdere virium in lana, quia ea racilius motum recipit. Sta p.333. tuit corpus motum aequale, duplum, triplum&c incurrens inquiescens, dare ei partem suae velocitatis dimidiam, tertiata, quartam eve. 4 CO Diuitiaco by Orale
155쪽
PHO Contra Perrabum disputat, motum rectum esse magis naturalem circulari. In tradenda corporum percussione Hobbium potius, Borellum, aliosque recentiores, quam artesium sequitur; sed rationem non reddit, cur percustiones sint ut celeritates rei pestivae, quibus corpora ibi accedunt, adeoque cur corpus quiescens A, non minus percutiat corpus B, veniens eeleritate uici, quam si ambo sibi occurrerent celeritate ut I. Notat quoque determinatimnem motus semper reflexione mutari in contrariam. Negat tamen reflexionem oriri a soIa violastica, idque eo argumento, quod pila inflata pavimento appressa non tantum resiliat, quanis tum projecta in pavimentum quo argumento usus etiam est Bemneriin sed observatum aliis est, si apprimens tam subito removeri queat, ut resilitionem pilae nulla ratione impediat, nihil interesse quoad resilitionem, utrum appressa sit pila ab apprimenteis, an a proprio impetu, projectione accepto. De refractione eo p. 33t porum in aquam oblique impingentium molitur aliquid novi, considerans post dissertationes a Bolio Tolos editas suarumacitat Disieri. U. Artic. 6. heorpus velut globum, non totum simul immergi opiam tamen quantitatem refractionis non videtur sa-p.3v tis determinare. Tametsi dicat, ou probatione in speciem demon--strationis adornata ostendere contendar, angulum, quo corpus etesistentiam inveniens deflectitur a linea esse ut resistentia gradum. lud bene notat, corpora mollia in concursu partem virium amittere, quia in partes eorum transseratur , motumque
ipsis pro communi faciat proprium Corpora quoque specie, graviora esse statuit, quae in aequali spatio plus habent materiae propriae. unde infra, Om. a. p. Is observat post Canesium , grave non nisi ea parte secundi elementi premi, quae ipso deicendente potest ascendere. Specialia quidem tradit de Iegibus mo-
tua corporum elasticorum concurrentium , sed ea praeterire Iacet, quod non satis statuminata videantur ut eum demonstrasse asserit, duobus corporibus elasticis aequalibus injusdem materiae concurrentibus, velocitate inaequali, velocius tardiori dare dimidium excessus velocitatis atque ita, si corpus A velocitate ut 6,in corpus B ipsi aequale, velocitate ut a concurrant, post concursum amboitUr ad partos, ad quas pendebat A, velocitate ut 4; quae locum
156쪽
MENSIS MARTII A. M DC XCII. 1 3
non habere aliqui existimant verum autem omnino est, corpus elasticum elastico aequali homogeneo quiescenti totam suam, locitatem dares; idque eo exactius, quo corpus est magis elasticum. Unde observat, globum ex ligno nucis arboris transferre velocit res ut , sed globum ex ebore a Disputat deinde contra O prisdum, vo Marioti translationem totius velocitatis a moto in quiescen aequale explicat. De eorporum duorum similium, sed in aequalium motu in medio quaedam exhibet ex problematis otii. Libro Secundo physicae agit de Universo, tanquam aggregato corporum, quae Noster ut eatia modalia seu materiae mossificationes considerat. Nodos autem substantiarum ait irae L Lib. a non posse nis mediate a Deo proficisci. Vorticum materiae
originem ex eo deducit, quod corpora varie mota , continue ab o currentibus detorta, a sua determinatione tandem ivere in orbem, idque adhibita figura eleganter explicat Tria cum Cartesio sta- - δ''tuit Elementa materiam subtilem ex corporibus ornatis natam; 'φ' globos tornatos motu,& corpora irregularii, quae inter se cohaesere, tornari dissiparique nescia Haec Noster vocat Ignem, Aerem, Terram atque porro Vortices, fixas, cometas planetas inde Cartesiano more deducit Cartesii modum explicandi gravi- p. 39, 40-tatem contra Berneriira Varenoni sententias novas tuetur. Refutat etiam, quae Robaltus, adro ι, uerrastus a Carte- fio ea in re diversa dixere. In primis Varignonio respondetur, qui i objecerat non tantum motus Terrae circa suum centrum, secto cir ca Solem rationem habendam Cui Autor respondet, motum ei ea Solem, cum ipsi terrae centro sit communis, nihil variare accessum aut recessum respeetu centri.Negat autem accelerationem gra ovium descendentium esse revera uniformem, quia scilicet minus imprimatur impetus noVi, quo magis Meedat ad terram. quod quidem, nisi in magnis descensibus sensibile non est ),4 eorporis, quod jam est in motu, minus recipiat impressionis, quam quod quiescit. Sed huie diffiei: irati jam responsum est, motum acquisitum inis
comparabiliter minorem esse celeritate impellentis, ut alia taceamus Autor autem non satis sontentiam exponit ad mentem Geometrarum. Quae res effecisse videtur, ut non semper exacte suetia
eonstituat, cum novi aliquid molitur tametsi sepe peringeniosa
157쪽
p. 7I habeat eogitata. Ostenderet etiam nititur, corpora versus Polos graviora esse, quam sub AEquatore, ut rationem ejus reddat, quod deprehensum est pendulum, quod Parisiis horae spatio facit vibra.
tiones 36o. scit quod est 3 pedum 8 linearum aliquot lineis brevius fieri debere in Insula Cayana, quae est 1 graduum latitudinis
septentrionalis, ut ibi totidem in hora vibrationes absolvat. t. nue haec quidem ex Tomo primo De duobus reliquis, ne in iis ratam molem relatio excrescat, proximo mense dicemus p
Philosophi sub has venales. Iarisiis apud I. Musier, rogo ina Plag. 8.
um libelli hujus Auctor, quisquis est, animo secum reputasseti Gallicam Luciani versionem, quam Alanurtio debemus, ma- gno quidem apud omnes esse in pretio, sed gratiorem multo futuram, si in eorum, qui in historia antiquitatis versati adeo studiose non sunt, gratiam commentariis illustraretur consilium videtur cepisse defectum istum supplendi, noxamque Scriptoris Graecorum facile elegantissimi, editionem Gallicam adornandi. Itaque ut seu specimen instituti sui ederet,seu aliis idem forte tentaturis praeberet, Luciani Dialogum, qui BIsi IIPΑΣΙΣ, .e. Virum Auctio inseribitur, nova versione Gallica donatum notisque explicatum exhibuit. Cum enim isto in Dialogo Lucianus Iovem finxerit, Mereuis rio praecone Philosephos antiquos auctionis in modum mercatoribus vendentem eaque occasione plerasoue eorum sectas,& quae in
unaquaque earum ridicula maxime visa ipsi erant, lepide exagita. verit hunc dignum arbitratus est, cui primo manum admoveret, de subjectis ex historia litteraria notis lucem non contemnendam affunderet ita enim acumen Satyrae Luciani omnes putavit rectius assecuturos, quibus veterum illorum Philosophorum vitae& dogmata familiarius forte non innotuerunt. Quin Dialogo
Luciani alterum adjecit proprio Marte elaboratum, in quo Lucianum perinde ac Fontenellius non infeliciter in Novi Mortuorum
Dialogis. e quibus in Actis hisce A iv3,pag.3Τι, συ tu ,-- πιι diximus, fecerat' imitatus, Philosophos Luciano omistas,
Misthenem. tetem, Piatonem, Zenonem, Thaletem, Lectori deridendos propinat. Disiliae by Ooste
158쪽
Abrincensis, Agnetana Quaestiones de Concordiis Rationis re Fidei. Cadomi e Parisiis, apud Th. Moette Lipsiae recusae apud Jo Grossit Viduam maeredes, A. 692. in . plag. FLPLurimis in rebus, quae in literis divinis credendae proponim-tur, vehemens Fidei cuin Ratione videtur esse certamen, dc adversis inter se frontibus utraeque vulgo creduntur sibi oc-- currere dum Rationem expugnare imperiosa Fides, huic autem turbulenta ista refractaria usque resstere ad nutum suum Omnia flectere nititur. Certam tamenin stabilem inter adversas has partes pacem aequis conditionibus conciliare hoc in libro allaboravit Autor fama nominis doctrinae praestantia eruditisque scriptis lampridem orbi cognitus. Id se consecuturum, Icconcor diam coalituram esse speravit, sin ordinem prius bona cum utruusque gratia eae redigerentur; ita ut Fides praecederet, Ratio sequeretur, neque prius in consilium hαc adhiberetur ab animo quam isse regendum isti haud invitus permiserit ne si violenter altera ab al- πa raperetur,utraeque corruerent inque praeceps prolaberentur Rationem esse dicit p. . facultatem animi nostri, qua conatur verum
cognoscere,sive per ratiocinationem, sive per simplicem apprehensi onem Fidem autem definit donum Dei, quo fit ut postquam mentem is nostram caelesti luce eollustravit, voluntatem asstitu suo excitavit, assentiamus iis,quae nobis ab eo ad credendum proposita sunt. Huic ut ista aequior animo se subjici permittat, adducendam eam putat s. g. In notitiam sui suaeque imbecillitatis obscuritatis coarguendam ad quam ipsi demonstrandam Scepticae Philosophiae principia cunducere, quae assensione animi cohiben
159쪽
.la; esse decernunt,4 nune p. t f. s. affirmat, ili antea in Demo frat Evang. p. s. d. in fol. asseruit. Mane ad errandum proclivitatem ubi intellexerit, nec expedire se posse tenebris, quibus un-iuque obsepta est, senserit is Fide cum aliunde non possit, hoci eneficiam Rationem expetituram, inque ejus obsequium ac du- m se tradituram esse existimat. Id postquam fecerit,4 se Fidei submiserita ejus imperium qua ratione definiendum, quae conditiones ferenda sint, paci inter utramque constituendae, exponit. Cui rei potissimum conducere docet, si ostendatur in multi jam olim convenisse utramque plurimaque tam Fidei dogmata, quamvr Hagenda praecepta profanam philosophiam habuisse Christianae consentanea Nati hinc Autori tres sunt libri, conscripti in Dialogi modum eum Io Bapt. Hamelio praestantissimo aetatis hujus philosopho, in Almi.rno agro, unde his Quaestionibus nomen,instituti;
quod genus scribendi, priscis Philosephis usitatum, Nostro praeae
teris placere, ex ejus de optimo genere interpretodi libro, triginta abhinc annis edito, discimus quorum summa capita delibabimus. In primo Rationis imbecillitatem & Fidei potentiam autoriis talemque, tum stabiliendae inter utramque concordiae rationem ostendit suum utrique locum adsignans, Fidei dignitate asserta, in ordinem autem Ratione redacta pacis initae statuens conditiones, utriusque definiens ac circumscribens limites. Esse aliquam Rationi lucem concedit, nec a Fide omnem ejus usum atque opem removeri cupit, ita ut homo quidvis arripere absque ulla dijudicatione, suasque actiones alias omnes suspendere debeat cum ipse Apostolus Corinthios 'ia 'm his judicare jubeat de verbis suis r. Cor. X, 1. Siquidem instrumentum ex parte nostra apprehendens verum conceptum revelationis divinae, formans notitiam in intellectu hominis, nullum aliud sit, quam ipsa Ratio hominis; eaque sola per inditam naturalem vim dijudicare queat connexi
onem terminorum; quorum qualitas per naturam cognoscatur,non
veritas, ut ex Augustino tradant Theologi Et quamvis praecipua ac propria Fidei causa sit interior ille Dei amatus, quo ad assientiendum impellimur; accedere tamen ait externa adminicula etiam posse, quibus vel Fidei sternatur via, vel parta roboretur, certiores
que reddamur area hoc loco E. I. certitudinis in cognoscen-
160쪽
MENSIS APRILI A. M DC XCII. Μν
dis rebus tradit esse gradus: p. s. supremum, quo Beati fluuntur
in eoelo alterum , quo in terris homines gaudent per Fidem postremum, quo res intelligunt per Rationem. Ultimus hie etsi ad Captum naturae humanae expensus videatur perfectus quod nihil hominibus Ratione eertius indulserit Deus tamen cum per eam haud satis ruta pateat via, qua eatur ad veritatem, sed dubitationi perpetuae exposita mens fluctuet, certiorem ad veritatem adipiscendam quaerendum esse ducem assirmat eas. I. quem in Fide quam Deo praestamus, dum promto obsequio eum audimus&sequimur, nos reperire, eamque unice tutam, rectam, minimeque fallacem ad veritatem viam esse, docet e p. LI. Priorem tamen Fide Rationem esse, istique praevertere, demonstrat. p. & adversus dissentientes hunc ordinem tuetur; ρ. ag. ita tamen eundem limitans, ut Rationem instrumentum Fidei, non causam credendi; huic praeire ut satellitem, ut praecursorem, non ut ducem; ministerii gratia, non dignitatis; ut velitem in prat lici, non ut imperatorem dicat; ρ. o. adeoque assiduum comitem Fidei constituat, antequam haec animum hominis occupat,'postquam insedit in animo, cap. III, sed ita, ut semper modum sibi Ratio a Fide Ω-mat, seque ad istius normam componat, nec ultra positos ab hac terminos evagetur. Hac mutua Fidem interkRationem necessitudine ostensa, leges conditionesque constituuntur cap. IV, eumque tria possint incidere momenta, ut admissa Fide vel assensum suum deneget Ratio, vel penitus obmutescat, vel suffragetur, p. s. priori casu, etsi non semper ea ad credendum proponat Fides, quae
communi Rationis usui omnino consentanea sint, nunquam tamen plane ei adversari existimat cum omnia dogmata, quae ad credendum nobis proposita sunt, ita temperaverit autor Fidei Deus, ut quamvis non semper propitiam consentientemque Rationem habeant, in se tamen adversis seontibus nunquam incurrant praete
ea Rationis in his rebus isthoc saltem officium sit, ut arripiat quid
credendum sit,in exploret argumenta, quae mentem ad credendum invitant, eaque refellat quae absterrent a credendo, omnia Fidei impedimenta removeat. Quapropter Petri Pomponatii tradita aliorumque doctrinam notat p. p. qui eandem propositionem
veram in Theologia, falsam in Philosophia asseruerint,in dupli-