장음표시 사용
11쪽
occultandus ad abdita Theologicorum Dogm tum mysteria ex instit uto properantibus . Quod si ego nec sumptibus indulsi, mihi sane non eXiguis, ut e Voto cederet , quod suadentibus litteratis Viris libentissime suscepi, nec Litterariae Reipublicae splendori s iis gravi hoc molimine defui; reliquum est, ut grato animo primos industriae meae conatus suis unice utilitatibus cessuros docti Viri excipiant: ita enim & illorum majoribus commodis accuratius imposterum prospectum fuerit, & mihi animus ad ampliora in dies molienda alacrior accesserit.
12쪽
men ; quod tamen ipsa satis tuitura non est, nisi gemina cumprimis dote se se commendet, Certitudine , & Utilitate . Philosophia , quae errorum aut ferax , aut patiens sit , quae item parum compendii afferat , quis non contemnat potius, quam amet, colatque ρ Dotehac gemina Philosophia ut exornaretur recens a quibusdam strenue desudatum est , nee , quod plurimi jam agnoscunt, infeliciter . Ad nostras Institutiones Philosophicas quod attinet, honesti Dsimum ducimus in iis pariter illud praecipue curare, ut Auditoribus nostris, quibus quidem tantum non unice eas servire volumus, & certae, &utiles sint. Unde autem absonum videri non debebit, eorum, qui cum egregia laude praecesserunt, exemplis, vestigiisque insistere , ac etiam opera uti. Usi hi sunt opera Veterum ; neque enim ipsi id dissimulant: nos tum istorum, tum illorum opera usuri sumus.
13쪽
Partitio Institutionum nostrarum haec sui utri est: ternis illas absolventur tractatibus , quorum primum Logica ἔ alterum metaph a complectens Ontologiam, Comologiam , Psychologiam , & Tώeologiam Naturalem; tertium Pissica sibi vendicabit. De Tractatu primo, seu Logica c de reliquis namque suo Ioco hie istud adnotamus: quamplurimi eorum , qui recentius ad conscribe da praecepta logica animum adjecerunt , id sore sibi agendum putarunt , ut illa cum veterum praeceptis nil commune haberent. At Cel. Uvols-
liis luculenter ostendit immerito ea penitus ne
gligi ; quippe quae recte distincteque pertractataiq ipsius veritatis tam inventione, quam dijudi
catione, ac communicatione usum optimum prinstarent. Nos Uvoliso subscribendum duximus , eumque adeo in pluribus ita secuti sumus , ut tamen alios non praeteri Uerimus . DEUS Optimus Maximus quales demum cunque conatus nostros ad gloriam suam cedere iubeat, faciatque, ut, quorum ii commodo servire debebunt, quammaxime servjisse subinde laetari possimus.
14쪽
Rooemium. l. De Natura Nilosophia Pag. r. a. De partibus Philosophiae. 6.si. g. De Methodo Phil opbica, O Solo
pendix historica de bo num varia colem di Philosophiam ratione . II. Prole mena Logica . II.
LOGICAE PARS PRIOR THEORETICA.
De naturali Animae cogitandi modo. Sectio I. De Principiis modum naturalem cogitandi Hylincte explicandi. p. I. De Mentis operationibus in genere . I 8. Cam n De Cogitationam obiectis . a . CV. In De Co irationum signis. 28.
Sest. II. De Notionibus , O . prehensionibus in specie . cap. L De Notionum , O rehensionum differentia. g4- cap. IL De De initione. a cap. III i, Divisione. 48. Sest. III. De Iudiciis in specie, o Propositionibus . cap. I. De Iudiciorum, O Propositionum deerratus.1 1. Cap. II. De variis Mectionibus Iudiciorum, o Propo stionum . Is Sect. IV. De Ratiocinio, seu Discursu . cap. I. De Ollogismo. r. Cap. II. De Figuris, aes Modis Sallia morum. 67. U.
15쪽
Cap. III. De Srllogismis positis , ac copticis. 72. cap. IV. De Ratiocinio Pollisllogissico , Probatione, ct Proposuimibus probationem respuentibus. - 7 9
De Heritate dijudicanda , inmenienda , ac cum aliis communicanda. nct. I. De Vero a Falso, certoque a non certo discernendo . . . cap. I. De Veritate Falsitate, earumque Criterio. 83. cap. II. De Certo , Incerto, atque Probabili in genere. III. De Certitudine Iudiciorum Intuitivorum in Decie . Cap. IV. De Scientia. . CV. V. De Fide.
336. Cetp. VI. Opinione. cap. VII. De Errore. Sectio II. De Inveniendo mero. Cap. I De Hero inveniendo a Posteriori. Cap. IL De Hero inveniendo a Priori. Sectio IIL De libris . - 'Cap. I. De Differentia Librorum, eorundemque Perfectione. Cus . II. De Lectione Librorum. 178. Mes. IV De Vero aliis communicando. Cap. I. De modo alios docendi, se convincendi . I 83.ca . II. De modo alios refutandi, O se defendendi . IS . cap. III. De modo disputandi. 1941yy
16쪽
HilosoPHIA , si vox spectetur,
gati ssimum hoc quidem est, ac
tantum non nemini ignotum. Non item a quolibet vera indoles , ejusque cum caeteris rebus comparatae discrimen clare agnoscitur . Id vero dubio, caret, Phil Iosophiam pro eo, ac meretur , nequaquam cui tum iri, nisi genuina ejus natura probe intelligatur. N. II. Notionem, quae genuinam nobis Phil sophiae indolem exprimat, adepturi , ad sequentia cum Cl. vvolssio, aliisque, advertamus OpO tet : Multorum, quae sunt, vel fiunt, homines uin . Tristet. I. A ib
17쪽
2 Pr ooemium titiam aut actu habent, aut certe habere possunt , quin tamen dispiciant , cur ea potius sint, vel nant, quam non sint, vel non fiant. Ejusmodi nuda rei, vel facti notitia Cognitio Historica appellatur. AN T. Cognitione florica novit quis e. g. , Solem in ealefaciendo nunc majores , nunc minores viares exercere, dum non intelligit, eur modo hoc, modo illud aecidat. N. III. Sumere tuto Iieet , quod quidem alibi demonstrabitur , ea , quae sunt , vel fiunt, non destitui ratione sufficienti , cur potius sint, vel fiant, quam non; seu, cum aliquid est, vel fit, etiam praesto esse quidpiam, ex quo intelligi queat, cur sit, vel fiat. Cognitionem, qua ejus, quod est , vel fit , rationem sitfficientem una perspicianus , Cognitionem PhiIosephisam salutamus . AN. aeui novit, Solis radios, quo obliquius in Asemosphaeram incidunt , eo majorem partem ab eadem refecti, cognitione philosophica novit, Solem apud nos magis calefacere aestate , quam Meme ; itemque semper , dum prope Meridianum , vel in sese Mer diano haeret, quam eum Horieonti oleisus est N. IV. Praeter cognitionem historicam, & phi-Iosophicam apud homines etiam obtinere experimur cognitionem , quam mathematicam vocant,
estque illa, qua ejus, quod est , vel fit , quantia
ras cognoscitur. AN. Rui e. g. novit quantum calorem Sol produxerit eum in Meridiano haereret , quantum , cum prope Horizontem existeret , cognitione mathemati
N. V. Attentionem adserenti obscurum non potest esse discrimen , quod inter cognitiones , de quibus adhuc, intercedit ; aliud nempe prorsus,
18쪽
De Nilosopbia in genere . 3 diversumque quid est , nosse praecise , quod aliquid ssit, vel nat; aliud, cur idipsum potius sit,
quam non sit ; ac aliud denique , quantum sit, quod esse, vel fieri cognoscitur. Ut ut vero hae cognitiones inter se se diversae sint, COGNITIO tamen HISTORICA PHILOSOPHICAE ET FUNDAMENTu MPRAEBET, ET PRINCIPIO ESSE POTEsT : praebet cognitio hi stolica philosophicae fundamentum, cum prius nosse oporteat, quod res quaedam sit, vel fiat, ruam cur sit, vel fiat. Enimvero quae esse, veleri cognitione historica tenemus, ea id esse, vel continere possunt, & solent, ex quibus intelligi potest, cur alia sint, vel fiant: eatenus ergo cognitioni philosophicae principio erunt. AN. Equidem experientia constat , aerem esse gravem , subjectaque eorpora premere; exinde vero philosophice cognoscimus assensum , s suspensionem mmeuris in Barometro . N. UI. COGNITIO HIsTORICA ETIAM COGNITIONEM PHILOSOPHICAM CONFIRMAT. MATHEΜΑTICA VERO EIns CERTITUDINI COMPLEVENTU Μ ADFERT.Forte quis pro ea, qua pollet ingenii vi, rem quamdam ex hac, non alia ratione esse, vel fimri concipit : eognitio ergo ejus hoc casu audire philosophica debebit. At enim certa erit, si , quod pro ratione lassiciente agnitum est , re ipsa rati nem sufficientem esse , experientia innotuerir, qu
proinde casu cognitio historica philosophicam confirmabit. Quod erat primum.
Si, quam experientia confirmante rei cululdam rationem sufficientem novimus , ostendere vale
mus rei ipsi proportionatam esse id quod peria cognitionem mathematicam N. IV. praestari potest , nullus porro dubitandi locus reliquus esse
19쪽
4 P r ooemium potest e cognitio ergo mathematica philosophicas cognitionis certitudini complementum adfert. Quod erat alterum. AN. Cur hanc , praecedentemque propositionem Curi Ol sum secuti, hic in medium adduxerimus , ratis
deinceps satis patebit. N. VII. Nunc ad explicandam ipsius Philos phiae naturam descendere licet. Quam adeo d sinimus , quod sit Habitus , seu facilitas eorum, qua sunt, vel funt, rationem suscientem perspiciendi: aut si brevitatis quis est amantior, quod sit -- Κιus cognitionis philosophicae I . Demonstrandum est unice, hanc Philosophiae notionem nihil contradictionis implicare , seu possibilem , adeoque realem esse ; quod quidem praestitu facillimum et cum enim nihil contradi ctionis implicet cognitio philosophica N. III. ,
nec etiam habitus inde enascens quidpiam implicare potest. Porro ex notione isthac Philosophiae cum quovis alio cognoscendi habitu comparatae discrimen nemo non clarissime advertere potest: non ergo incongrue per eam Philosophiae natura exprimitur. Q iEN. Quae de Conceptibus , quos alii si de Philosophia formarunt, memoratu digna occurrent , in Recitationibus asserentur. N. VIII. Qui REI CUIUsDAM RATIONEM SUFFICIENTEM PERSPICIT , DE EO DICENDU Μ , .QUOD REM EssE, VEL FIERI SCIAT. Scire namque , ut
infra docebitur , illud dicendi sumus , quod demonstrare , seu ex certis, ac immotis principiis
s et Definiri quoque solet Philosophia: Cognitio certa,
o evidens rerum naturalium per caussas.
20쪽
De Nilosophia in geriere . sprobare valemus . Enimvero qui rei cujusdam rationem lassicientem perspicit , certe intelligit, cur ea sit, vel fiat N. III. ); demonstrare ergo valet eam esse , vel fieri: de illo proinde dicendum, quod rem esse, vel fieri sciat.
N. IX. Hinc deducitur : PHILosopΗΙΑΜ RECTE SCIENTIAM DICI . Neque enim habitus eogniti
cis philosophicae, quo Philosophiam exprimimus, sine habitu demonstrandi, quo Scientia indigitatur, per dicta N. VII. , di N. VIII. , concipi
N. X. Qui Philosophiam Scientiae nomine compellare verentur , ii sunt, qui, aut non advertunt ad id , quod nos tuto sumi posse diximus, ea scilicet, quae sunt, vel fiunt, non destitui ratione sufficiente cur sint, vel fiant, cum quibus nunc quidem nihil negotii nobis volumus , aut obtendunt plurimorum, quae sunt, vel fiunt, ab intellectu humano rationem lassicientem perspici non posse ; ex his autem sciscitamur , quid suci obtentu evictiim cupiant: anne Plii Iosophiam non esse scientiam dicendam p At qua demum consecutione id eruetur Τ Anne potius Philosophiam peraristis fore apud homines limitibus constrictam 8 Id vero ultro damus . Quid porro Z Usus perquam exiguus Philosophiae apud homines sua,turus est . Hinc autem , ut uberiorem illa praesset, dicimus , in ea admitti posse veritates saltem ratione probabili nixas , has tamen a veri tatibus certis, seu dogmatis religiose distinguendas esse : unde nihil dubitamus sequentia porro statuere, quae quidem vel ex eo , quod Philos
phia recte scientia dicatur N. IX. , sponte sua fluunt, veI ex illis, quae N. v. , di N. UI. stabi-