장음표시 사용
41쪽
furto quam adulterio. De tali jure, quod ratione regitur , sentit Chrysostomus, qui loquens de Republica Platonis S Zenonis, eos dicit Πο ειν τῆ ἡμων φυσει , quando nudatas Virgines in hominum conspectum producunt, καὶ λαλα- κοιται ιευάνει γαμους, & quando passim furtum fieri non vetant. Addam hoc unum , errasse Raphaelem Regium in
interpretatione horum Versuum. - - Gentes tamen Geferiuntur,
In quibus S nato genitrix, is nata parenti Fungitur. Hos versus ille eXponit de Troglodytis, de quibus nihil tale legimus. Sequar potius Catullum, qui Persarum istud proprium S praecipuum fuisse osten, dii in hunc modum. Epig. 9I.J Nascetur magus eae Gelli matrisque nefando : Concubitu. N discet Persicum inussicium.
Nam magus ex matre S nato gignatur oportet, Si vera est Persarum impia relligio. D. quoque Augustinus eam fuisse Persarum consuetudinem confirmat ,reXplicans caput Leittici XVIII. quod est de vetitis nuptiis. De his personis ergo inquit videtur loqui, quae possent non habentes viros in matrImonium conuenire , nisi lege prohiberentur, scut fertur esse consuetxdo Persarum. Idem etiam legitur apud Servium Aeneidosv I. illo versu 623.3Et thalamum invasit nata, vetitosque hymenaeos. Vetitos inquit legibus. Nam dicendo vetitos, ostem dit aliquando fuisse non vetitos, velut est apud Persas hodie. Unde Donatus male ait, natura legibus vetitos. Quod spectat ad praecedentia, Cicero lib. I. .cior. cap. 3S. J pari loco ponit furta & adulteria , Latrocinari, inquit fraudare, adulterari re Iurpe est.
42쪽
r CAPUT XXIII. f. sua ratione capti in bella non occidantur,
uesitum est a permultis quid causae esset, cur
in bello capti servi fierent hostium. Petrus s , Perticanus S Iacobus Ravennas id ex n cessitate factum contendunt, propterea quod nisi servi efficerentur, eorum bona una cum persona ad hostes ipsos transirent. Quae ratio displicuit Ioanni Fabro: non enim possent captivi bona sua ad hostes transmittere, quae in promptu non haberent. Quaru aliud dkendum ille censuit. Ideo scilicet servitutem istam introductam , quod nisi captivi servi fierent, cogerentur ad contrahe dum vel testandum in utilitatem eorum , qui victoria potiti essent: vel etiam illud ipsum sine vi favore hostium facerent. Alciatus non sine stomacho insectatur hanc rationem Ioannis Fabri. Qua-f inquit ille) non resilueretur, qui vi vel metu contra- aikper. Sed ego respondeo pro Ioanne Fabro, Alciati reprehensionem frigere. Licet enim restitutio postea impetrari possit, non sequitur tamen , quin nostra intersit nos non esse obligatos: quia si vel restitutio vel exceptio omitteretur , utendum esset iure communi, & promissum exoluendum, qua consideratione talis servitus potest videri fuisse introducta. Item Alciatus non subvertit alteram partem distinctionis Ioannis Fabri, quando favore hostium sine dolo vel metu insissent contractum. Nemo enim dicat tam fatuum esse Praetorem, utrescindere iii velit, quod metu vel dolo gestum non esse constat , quasi dolo vel metu gestum sit. Fuit
43쪽
S Iasoni sua ratio, ideo captivos in servitutem redigi, ne si victores nihil lucri consequerentur ex victoria, personas misere trucidarent, utpote inutilia mancipia. Sed ne hanc quidem probavit Alciatus, quum pariter latronum servi esse deberemus, ut nae qualicunque libertatis nostrae jactura, vitae consuleremus, quoniam non minus periculi vitae nostrae imminet a latronibus quam hostibus. Defendi potest Iason contra Alciatum t idem in bellis & latrociniis non esse asserendum; quod si in latrociniis servitus illa frequentaretur, aperiretur ingens fenestra ad delinquendum. Hisce itaque rvtionibus omnibus reprobatis suam sic stabiliit And. Alciatus. Quam bella inquit) ejure gentium orta snt, S utrinque licita , nullaque si inter alienigenas S Romanos differentia , quantum buc attinet, meritos introductum , ut inde ram Romani quam hoses lucrarentur , atque captivi serem servi hosium. Haec Alciati ratio non ita multum disteri a ratione I sonis, quam supra retuli. Sed nos jam aliquid probabilius caeteris asseramus. Dicimus servitutem istam jure belli emersisse, quo omnia licent in victos, siVe Venum exponantur, sive eis quidvis imperitetur, sive trucidentur. At quoniam lege Graecorum , unde profluxerunt jura Romanorum, prohibitum est, ne captivi trucidarentur, .sed servarentur; inde servi vocati sunt, quos in bello interceptos lex jubebat servari, non occidi. Lex sic
scripta erat. Tων αα κοιλωτων μωένα βουλομαι Θανειν.
Id est. Neminem e captis sciens caedi sinam. Era usdem legis meminit Luripides in Hecuba. U. 29I J
44쪽
Id est, . 'Lex aequa porro apud vos de sanguine, . . . Servisque liberisque capitibus sata es. Hoc igitur uno sublato victos posse interfici, rei, qua omnia belli jura victoribus integra remanserunt,
quorum nonnulla his versibus continentur ex eodem authore. OU3S7.J . . L . At serva nunc um: protinus vocabulum hορ Minime hsuetum acit, ut expetam moti:
Dein forsian continget immitis mihi
- Herus ,. oere me quicunque commercabitur
- . Et Hectoris quondam sororem, S plurium ἰ Adigensque vi me pinsere in tectis , solum, Verriisse. coget, faminique in sere,. Vitam exigentem duram , illatabilem. O . . C A P U T . XXIV.
Emendatus locus is l. quum duobus set. S si in coeunda a. T pro Socio. unde sensum vix elici posse dicetat sedaeus.
Hic locus multum torqueis Doctos, qui in vulgatis omnibus exemplaribus sic legitur: Et Celsus libro septimo Digestorum ita scripist. Socios imter se dolum N culpam praesare oportere. Si in coeun- .da societate inquit artem operamve pollicitus es a
ser , vessi, quum pecus in commune pascendum, agrum pollicitatori colendum damus, in commune quarendisfructibus, nimirum ibi etiam culpa praefanda est. Precium enim operae , artis es velamentum. Arei communisecius nocuit, magis admittit culpam quo
Budaeus omnium . qui aetate nostra vixerunt do
ctitanus .ihine sensum vix elici posse dicebat UL
45쪽
piani sententiae congruum : tis quis inquit hunc
Iessum esse puta it, operae preciam enim artis es vel menrum , pro eo quod est, magni aestimandum est, symagni pendendum. Quae tamen interpretatio durissima omnibus visa est, & ideo non recepta. Sed neque illa lectio probatur. Preciam enim o perae N artis est v lementum 6 . Hoc est, ἀν-ἡ πιμἰ της τε ἐργασίας, καὶ της Siquidem ualementum non est
dictio latina. Nos in codice manu scripto, quum de eo loco dubitaremus, paulo diversam lectionem animadvertimus. Ibi sic legitur. Preciam enim operae amrime est aequa mentum: Quae lectio verissima est, ct a tenebris remotissima, & ejusmodi, ut quae facile corrumpi potuit eX particula, ve, suo loco mota. Semtentia est. Aequissimum est tum culpam admissam raestari, quando alter fundum, alter operam prae-at. Neque est quod putet alteruter se esse altero potiorem quasi rem parem non praestante. Precium enim operae vel artis, id est, aestimatio, aequat fun-
mim opera OP artis es velomentum; & mox :squidem velamem tum non es dictio Latra a. Qui error Typographicus Virum Clarita impulit, ut in Praef. ad Tom. I. Thesaur. P. - . scriberet. Nec video cur MeIIanus neget, melamen ι vocem satis σε Latinam, Pa Livius, Tacitus, Seneca, Ter ullianinutuntur. Sed fallitur Cl. Otto. Nunquam vocem improbavit Avellanus : sed Oalementum Latine diei posse negat, respiciens scilicet ea, quae scripsit Eudaeus in A, Mot. ad Pandect. ad h. L. o. Pro Meio. vi ita loquitur
Vir Doctiss. auod A tigas malamentum, uisite Protium enim
operae & artis est valementum: hoc est , γαζ τιμὴ,
της Te ἐργασώς και της oecurrit non esse Gyionem Latirinam valementum , nee in ano convenientem. Caeterum in ter varias vexatissimi hujus commatis emendationes & expli
cationes, multum mihi adridet Avellani haec correctio , cum ea menti JCti satis convenire videatur. Fateor illam tonitu eule a scriptura Codieis Florentini recedere i sod- magma
46쪽
dum ipsum, & contra.Simile habes apud Plautum, sonar. o. I .f. 3. U. 2o.J Par pari datum hosti
mentum est, opera pro pecunia. Sic ergo emendandus est hic locus, antea, ut Vides, depravatIssimus.
CAPUT. XXV. Restitutus locus in l. Idem Pomponius ser, . . bit: si frumentum. 5. S. sed sit plumbum. I. T. de rei vindicatione, qui bactenus non es intellectus. ' S Hed si plumbum inquit Ulpianus cum argento mix- .
tum si , quia diduci potes, nec communicabitlir , nec communi dividundo agetur, quis seporori potest , agetur autem in rem actione. . Sed s diduci inquit in non possit, ut puta si aes N aurum mixtum fuerit, pro
exulicatio, quas habent Otto I. e. Marcilius ad F. r. IJe mlta, mihi non admodum probantur, longi u quippo, & , mente Cessi alieniores. Si enim ad verba legis atten- mus, quaerere videtur JCtus, num si societas operae & rei sit inita, tiam dominus ei culpam praestet in re sua: &in, ibi etiam culpam praestandam esse. Ratio cur censeam jCrum motius assere, an culpa a domino rei sit praestanda, quam de qui operas confert, est in verbis sequentibus. auodsi ιο u socius nocuit , magis admittit, in pam quoque -- nise : u quaedam gradatio occurrit. Scilicet primo quaerit Clus num societate rei operarumque inita rei dominua cui
lim prπε det, eat , de quo dubidri posse videbatur , cum
nemo culpam praestet in re sua. Sed respondet, culpam etiam hic a domino rei praestand m esse , cum Opς ' filium ab altero socio adhibitae dominium aequet. Perg; i. urii si rei communi. socius nocuit. tumque magis adimurticu 'quoque venire. Si enim in re meae, de qua ' '. traxi , culpam praestem ; multo magis eam praestare deb*u in re, quae utriusque communis .
47쪽
ponit, sed neutro modo rem attingit. Primum inquit nullo modo separari possit oes ab auro, communi diuidundo agitur , θ' pro parte vendicatur, stunc non idem es quod in mulso quod speciscanti cedit. Haec species reprobatur ab eodem, quia aes ab auro artificum opera separari potest, L lacus I a. f. si are
Secundo modo sic fingitur species. Si aes ab auro facile separari non potes, tunc pro parte vendicatur:
sed nec communicatur, nec communi dividundo agitur , eris dicendum quod a quibusdam de mulso dicitur, male, scilicet is communicetur. hanc speciem probat Accursius. Ego vero ineptissimam arbitror: quia omni casu aes ab auro opera artificum
pari facilitate separari potest, ut propter istam fa-eilitatem & dissicultatem diversum jus introducendum non fuerit. . Praeterea species haec, quam sequitur Accursius , implicat contraria : dicit enim compositum ex aere meo & argento tuo, a me Vem dicari posse pro parte, neque tamen esse commune, quum interim sola communia pro parte Vendicari possint, L Marcellus 3. f. Pomponius 2. j. de rei vendicat. alias si casu meum aes cum tuo argento conis fusum sit, non vendicabo compositum pro parte, sed id tantum quod meum erit, quoniam separabile est. Et verba illa inserta contextui: quia uir que materia , es confusa st, manet tamen: significant nequaquam totum compositum vendicari ponse pro parte cujusque, quia licet utraque m teria aeris & argenti confusa sit, manet tamen, . ut mirum non siit, si totum aes per se vendicari ab 'upo debeat, & totum argentum ab altero: non au- tem simul pes & argentum ratione solius aeris vel solius argenti. Accursius certe in explicatione horum postremorum verborum fluctuat, nescius , quo
48쪽
potissimum rationem illam accommodare debeati .Tu igitur fide vetusti exemplaris expunge partic dam negativam praepositam verbo, postis: S omnia erunt planissima. Neque dubito quin mecum sem surus sit, quisquis paulo diligentius adverterit Ut, planum in posteriori illo dicto referre verba Pomponii , cujus authoritate sententiam suam confirmata Quum igitur Ulpianus docuisset, si plumbum cum argento permisceretur, non futurum commune, nec tum actionem communi dividundo competere posse, dia actionem in rem: citavit verba Pomponii, quod .in I. U' 2. ejusdem legis secit. & huic lectiom ain
positissime quadrat particula, inquit, ibidem posita. CAΡUT XXVI.
Restitutus locus in l. Placet a. C. de Peda neis judicibus.
ccursus impudenter admodum ct inscite melius loqui potuisse Imperatores Diocletianum &Maximianum in hoc contextu scripsit. Placet nobis,
Prae fides de iis causes, in quibus, quod s non pose
cognoscere , antehac Pedaneos Iudices dabant, notionis sua examen adhibere: ita tamen uis vel propter occ patrones publicas , vel propter causarum multitudinem , omnia hujusmodi negotia non potuerint cognoscere, δε-
dices dandi habeant potesatem. Quρd non ita accipi 3conuenit, ut in iis etiam cauisis in quibus solebant ex incio suo cognoscere, dandi judices licentia eis permissa credatur. Quod usque adeo in Praesdum cognitione resinendum est, ut eorum judicia non diminuta videa tur dum tamen S de ingenuitate, super qua poterantistiam ante cognoscere, o de libertinitate Praemes ipse dijudicent. Melius dixissent Imperatores inquit Iiscursima sed S de ingenuitate, ubi dixerunt, dum c 5 ιa-
49쪽
tamen F de ingenuitate. At unde nobis ista eorrectis mirum quia Accumus non intellexit contextum, neque ulis alius eorum qui Accursium sequuti
stat. Itaque nosse oportet Voculam, eorum, d pravatam esse,i&concisam ex verbo Pedaneorum.
Eignificant vitur Imperatores, Pedaneorum judicio auri esse diminuta et eos scilicet delegari posse in annibus causis, in quibus prius delegabantur, cum ea modificatione quae initis hujus legis posita fuit, ad est, occupatis Praesidibus in cognitione caus - ἰrum publicarum et dum tamen Praesides imposterum lde causis Ingenuitatis S libertinitatis cognoscant, lde quibus ipsic Pedanei prius poterant cognosce'. Varie hic errant interpretes. Primum, dicunt illi Praesidum judicia non esse diminuta, quum teX-gus loquatur de fedaneis & horum judicia non esse diminuta innuat. Deiade illa verba, de ingenuitate super dia poterant etiam ante cognoscere, male feruntur ad Praesides, quum de Pedaneis sint in--telligenda. Postremo verbum dijudicandi, positum in textu, non recte restringitur ad pronuntiationem sententiae. - Nam modus the delegandae causae riservata sibi sententia multis post hanc legem amnis introductus fuit. Ad stabiliendum hunc inte, l4ectum probari oportet, judices Pedaneos potuisse olim cognoscere de causis Ingenuitatis & libertis, talis . Affero legem, Si manumisus 2. C. de libertis eorum liberis. Si manumissus. inquit Constanticis limperator ingratus circa-paetronum suum extiterat, lN quadam jactantia vel contumacia cervicem aduersa dum erexe ir , aret levis offensae contraxerit culpam o aratrono rursus jub imperium ditionemque mittatur , ii mjudicio, vel apud Pedaneos judices patroni querela exorta QMm ingratum seniat. - Εx his verbis constat Ped
neos jussieta decausis libertinitatis S ingenuitatisPQ
50쪽
tuisse cognoscere. quod si mihi fortasse objicias, Monstantium Imperatorem post Diocletianum &Maximianum floruisse, quaeram q*d causae sit, cur Pedanei Iudices prius de illis causis cognoscere non poterant, de quibus, ut ostendi, cognoscere postea soluerunt : praesertim quum non ita multum temaporis inter utrosque intercesserit. Ex praecedenti-ibus intelligitur L cum proponas 6. C. de Redi Creae Neaneo, qui alias arbiter frequentissime nominatur. Illius legis sidem authores sunt Diocletianus & Μa- simianus. Cum proponas inquiunt 1 partibus pla- 'reios . jurissuranai religione, generis N ingenuitatis quaestionem decidi . Praeser provincia juxta decretum aerhit i amiti tuae sitis ccinoisto Vulgatam interpretationem reprehendo exi non risivmmus 32. q. de liberali . ia racepti, arbitris, ubi causa ingenui- statis in libertinitatis prohibetur tractari apud bbtro, compromissarios. ' Hanc argumentationem sensit Lodoicus Romanus, quam eluderet dixit; eum proponas SΤloqui in casu eidenti non quanta principaliter causa ingenuitatis vel liberi, nitatis tractaretur ab arbitris compromissariisι Isigitur singulari ceccLkvr. ponderat hunc textum ad hoc, 'quod arbiter incidenter cognosecte potest de ininsessatus. Lodoicus R, aut qaisquis altius ei assentitur. Quod vetihum excerpi ex hoeξ contextu possit Punae subolq-γe possit causam ingenuitatis m,n prsntipaliteri, sed 'incidenter hic actitatam fuisse. , im judice igitπPedane6 accipi id debet, ut longe verissima sit nin