Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

71쪽

paene febribus epidemicis calida, aromatica, Cal diaca sic dicta morbum peiorem reddunt, eumque non praecauent. Aer a talibus morbis homines et a malignitate aegros optime defendit. Hic diligentissime renovandus est. Nec in symptomatum curatione valde diuque insistendum, inpriniis venaesectio, ad morbi sy mplomata sedanda, cauto adhibenda est. In omnibus epidemicis morbis, in quibus limmores stagnant, inprimis pituitosi et serosi, ubi pulsus debilis est, et stupor adest, in putridarum febrium surditate et omnibus' lymphaticis congestionibus vesicatoria nuchae applicata admodum proficua sunt. Vermes frequentem putridarum malignarum p. 24o. causam constituunt i dirissimaque symptomata, conii uisiones, meteorismi, colicae, anthelminticis medicinis adhibitis cedunt.

i. τε

Obseruationum practicarum in corporis huma ni viscera tentamen, ad varios abstrusos eorum morbos symptomataque illustranda. Morborum doctrinam praeclare iam illustrauitili. auctor, vir vere doctus, editis variis di sertationibus anatomico medicis, nec non libris de

72쪽

ossibus η, nermis '' , musculis '' ). Hoc opere corporis humani viscera hoc modo pertractantur, ut primum anatomica et physiologica de visceribus exhibeantur, postea morbi Varii symptomataque ex eorum structura et functionibus explicentur. Talis operis utilitatem facile agnos Cet quisquam, cui perspectum est, quam distaciles cognitia, quam ardui explicatu plerique viscerum, inprimis abdominalium, morbi sint. Prima sectione de visceribχs in genere , eorumqtaen turnii satu agitum Adserit Ill. Vir iterum, neruorum morbos maxime intricatos a sola pressione medullaris cerebri substantiae et neruorum pendere, spirituosorum actionem ex hac pressione solum explicandam esse, insaniam adeo ab hac pressione pendere. Vidit in muliere melancholica, quae, Cassis aliis tentaminibus vitam sibi eripiendi, seipsam

suffocauerat, os cuneiforme caluaria2 prominen S, acuminatum. Sequitur descriptio viscerum pectoris et abdominis omnium, structuram et usum com

cernen S.

s. Altera sectio annotationes circa viscera, in flatu prae errent resi consederata, continet. Viscera omniat in uno eodemque animalis genere quoad externam formam, structuram, persectam cum aliorum huius generis subiectorum visceribus similitudinem habens; sed subtiliores horum viscerum parteS Uasaque tenuiora peculiarem in quovis subiecto saeu-cturam habent. Vidit Ill. vir arteriam meseraicam superiorem in cadauere penitus deficientem. . Vid tur in pristi is suis originibus homo consormitatis partem magnam cum patre habere. Hinc summa sobolis cum patre similitudo, hinc vena frontalis

73쪽

in patre iracundo admodum turgida et in filio fudiget. Eadem structurae analogia in omnibus vasis, visceribus, cael. locum habet. Morbi haereditarii familiis quibusdam adeo insensi hinc origines habent, hinc explicandi sunt. Hydrops pritas et

nostris temporibus frequenter haereditarius ab li Patis vitio haereditate propagato explicatur. A simili vitio viscerum et vasorum arthritidis, podagrae, calculi, haereditate propagatorum origines explicantur. Vidit Ill. vir liberos sanorum omnimodo parentum octo, dum octauum aut nonum aetatis annum attigissent, diabete vero corripi ab eoque necari. Urina Theae colorona perfecte retulit, cui lactis guttae quaedam admixtae sunt, gallinacei iusculi saporem et odorem habuit. Pulmonibus, humore excepto, qui lubricam P 273- superficiem reddit, nulla alia secretio adscribitur. Haereditarii pulmonum morbi partim ex Corpori S, inprimis thoracis, externi structura, partim et ex connata pulmonum debilitate explicantur. Admodum periclitantur haemoptysi laborantes, si pater auuSue eodem morbo Correptus, phthisicus demum obiit, nulla autem vitae amplius spes est, si et mater eodem morbo laborauit, et phthisi periit Vt hic tam alte haerens semes eradicetur, Opus est, ut matrimonium homines, qui tales affectiones metuunt, cum talibus ineant, qui oppositum eo poris habitum habent. His licet veritatem non

denegem, generaliter tamen omnia adfirmare non

ausim. Vidi videoque quotidie sedentarios artifices, et in his tibialium praesertim textores, hau- inop si laborantes, filios eodem morbo adsectos progenerantes. Ob assectionis eiusque in filios propagationis frequentiam concludi nullo modo potest, patrem infirmos suos pulmones in filium communicasse; si talis valeret conclusio, opus ese

74쪽

set, Vt arte perniciosa producta visceris cuiusdam infirmitas, naturalis homini fiat, ut propria talium hominum societati pulmonum infirmitas sit. Mulbium valent ad tales morbos vitae genus filii cum patre idem, labores iidem, caet.) Familiam Ill. .vir vidit, quae pitularum solo adspectu vomitu eb nausea corripiebatur.

188 Consistit commune sensorium diuersis partibus : pons morosii pars illius esse videtur. Connata omnibus filiis est sensorii communis similitudo cum

paterno, hinc animi mores, animi saepe vires aequales. - Apoplexiae haereditariae a venarum capitis similitudine explicantur. Multis aliis, de typis, exacerbationibus, febrium decursu, crisibus,caei. fuse praemisiis, ad pulmonum morbos transitus est. Probatur, phthis eos pulmonalis species multas a sola pulmonum relaxatione pendere, et Rcolles is in pulmonibus sanguinis partibus lymphaticis, nutriti uis. Hinc et odor singularis, quem

sputa igni iniecta spirant, pus magis probat, quam

eorum in aquis subsidentia. Purulentas in pulmonibus congestiones saepius Cl. vir vidit, easque saepissime in sinistri pulmonis inferiori parte. Sequuntur phthisium diuturnarum, cum salute terminatarum, pure euacuato, et iterato recurre

lium historiae. Dolor urens, lancinans pulmonum, vix tolerandus , laesiones pulmonum ingentes a pure congesto, puris insignes accumulationes, Cadi. significat. Pleurae ad nati purulenti pulmones semper sunt, a lympha forte extrauasata, condensataque. Hinc et tales concretiones post catarrhos frequenteέ sunt. Obseruauit Noster tales concretiones in subiectis iunioribus nunquam, in adultis e contra admodum frequenter. Viro ex pedum oedemate represso spirandi dissicultas cum orthopnoea nata est. Aquam suspicans Noster in pulmonibus,

75쪽

trionibus, eos tantum naturali statu paullo grauiores inuenit, ut aquae iniecti fundum peterent. Sanguineos pulmonum infarctus vidimus, singularibus phaenomenis stipatos, lethiseros, cum tanta sanguinis in pulmonibus collectione, ut omni exspiratione, non tussi, non screatu, haec enim impossibilia erant, sanguis serosus, corruptuS, tenuis, qui crassamentum suum amiserat, copiose et

vi quadam educeretur. Hic morbus nouum genu3 morborum, nee prius antea descriptum constituere videtur, natum forte a frequentia artificiorum, quae exercentibus vix alium, quam certum corporis situm permittunt Sanguinis sputum periodicum, omnis perizati expers in viris seminisquo Noster saepe vidit nos in seminis praecipue; remansit tamen semper pulmonum ex debilitate laesio, in corporis colli quationem propensio, inprimis in his, quibus menstruus fluxus sine ordine succedit, aut emanet, Vidit Noster, abscessum ingentem externum perfecte maturum una nocte penitus euanuisse, puro naturae ope per lotium eiecto. Puella cruris exulceratione mali moris demortua alterum pulmonem puris saccum reserentem habuit.

In abdominis visceribus hepar et lien frequen ptissimis vitiis obnoxia sunt. Subinde et tumores ab hepatis loco remoti, dextrum adeo latus occupantes ab hepate indurato proficiscuntur. Vidit Cl. Auctor icterum pexsecte nigrum ab hepatis summa induratione, vomitum perpetuum biliosuma pancreate scirrho so. Insignes'dolores abdominis cum vomitu subpurulento, bilioso, vir passus est.

Incisum cadauer ventriculum cum iecinore concretum , abscessum in iecinore, caet. exhibuit. Laesionum in visceribus infimi ventris extremi gradus tabem viplurimum secum coniunctam habent; hinc

76쪽

hectiis talis status improprie nimis adpellatur. Vira renum exulceratione penitus sanatus paullo post in peripneumoniam incidit. Cadauer pus in pulmonibus , alterum renem persecte purulentum exhibuit. Sequuntur historiae variae abscessuum internorum oceultorum, aut sponte, aut post laesiones externas natorum, feliciter viplurimum discussorum.

P Quomodo indicationes in morbis viscerum abdominalium sermare expediat, et qua ratione indicationes urgentes et non urgentes distinguendae sint, copiose ex exemplis exponitur. Vidit Ill vir splenem a casu ex alto plane scissum. Aeger altero a casu die mortuus est. In mulieris cadauere vidit splenis oste osteatoma et cum diaphragmate praetemnaturalem Concretionem ab externa laesione. Post

lapsum ab alto in muliere suffocativus catarrhus, posteaque respiratio tam velox habitualis oborta sunt, ut spiratio cum pulsibus eundem numerum seruaret, sine ullo aegrae incommodo. Mitralem valvulam scissam suspicatur Noster. P 3Q9 De subitaneis mortibus ab interna, abstrusa causa pendentibus plura proseruntur. Laesio, ut mors

uno momento subsequatur, utique admodum magna esse debet, vidit tamen Μo RG AGNI, ut alioStaceam, post tales mortes nullas cultro anatomico detegendas laesiones. Nos nuper adlipe ad operarium , sanissimum, admodum strenuum antea, vocati sumus, qui vere mortuus in terram cecidit, dum operi suo, vires corporis haud magnas requirenti, incumberet. Laesionem scire cupidi, nullum illius vestigium in cadauere detegere potuimuS Vir mediocriter sanus subito mortuus in terram Cecidit. Inciso cadauere, cruoris copia in abdomine magna inuenta est, a scissa portarum vena eo logo,

quo hepar deserit, oriunda. Incognita scissurae

causa

77쪽

causa omni modo suis. - Peregrina corpora in corporis partibus haerentia aegri saepe sentiunt. Polypi duo in viri corde defeeti sunt, qui vivus do vermibus in corde conquestus fuerat, in alius cerebro calculi inuenti sunt, quos vivus praedixerat. Aeger, qui duritiem lapideam in abdomine senserat, solidam materiem in colo intestino formatam XIV librarum excreuit. Licet autem eiusmodi cogitationes sal laces admodum sint, omnis tamen veritas illis denegari nequit. Vir omni modo bonus, rectus, nobilis, dum felix hilaris que videretur, omnibus cognatis et amicis vltimum vale dixit, ceu sequenti, ut expresso dixit, die, moriturus. Noctem sanissimus transegit. Mane i anus surgens sellaeque insidens sopore, morte insequente, correptus est, nulla v neni suspicione praesente Alia sanissima omnique modo bene se habens virgo se praeterlapsis duobus diebus morituram praedixit, ex singulari circa cordis regionem sensu. Stato tempore in lethilo

mortua reperta est. IMiram subinde et maxime leuidensia contagia p. 336. stragem edunt, dum corpus ad ea pronum est. Vidit Noster ab oris papulosi osculo cariem omnium

oris ossium, vomeris, Ossis cunei formis, Cael. Ortam. A simili causa alius omnem oris carnem et oculos

adeo amisit, certo exemplo, quanta ex laesionibus maxime vilibus mala et quam mortifera oriri posisint Multa ad hos morbos datici succus praestitit. Spasini vesicae urinariae infensissimi paene mortiferi a sanguinis grumo collo vesicae impacto oriundi, uniuersales sanati naphta vitrioli sunt. Ο uarii hydropem a casu ortum vidit. Eum lethalem putat, ut omneS aquarum 4n ouariis collectiones, quarum nullam adhuc a medicis sanatam esse adserit.

In alia post lapsum ouarium sine dolore tantum

intu

78쪽

intumuit, ut septem librarum pondus post mortem

excedereti Modus, quo a tali causa ouarium tam vehementer assicitur, Nostro admodum obscurus esse videtur. -- Tumidi feminarum ventres, qui

post puerperium saepe remanent, utplurimum a tumidis ouariis oriuntur, sinistrum autem facilius intumescit et crebrius hydrope corripitur. Subindo et humores in uteri ligamentis latis collecti ventrem tumidum reddiderunt, subinde et aquis se dem tela partium in ventre contentarum cellulosa praebuit. - Mobilis non semper ouarii tumor est,

pelui subinde firmiter impactus. Dissentiunt vi- plurimum medici admodum in talibus tumoribus

Vere cognoscendis. Tumorem in abdomine sub umbilico haerentem, capitis magnitudinem sommamque reserentem, alius pro mola, alius pro tu mido ouario, alius pro omento sursum ab utero antea grauido reuoluto habuit. Noua durante grauiditate tumor disparuit, mulier perfecte sana restitit.

P. 36o, Scissuram uteri non tam facilem esse, nec durantibus uteri contractionibus succedere Noster putat, quum contractio scissurae contraria sit. Vidit post vim externam grauido ventri illatam dolo-xes ad partum irritos postea evanidos. Successitani abscessus, quo plurima laetus ossa egesta sunt. Rarus admodum casus est, quem vidit, mulieris grauidae, quae p0st vim externam abdomini illatam sensu laetus destituta est et circa dextram regionem umbilicalem dolorem sensit. Aliquoties postea grauida facta, partus sanos enixa est, remanente antiquo tumore. Elapsis tandem XXV annis tumor inflammatus sponte est, scis usque cum pure crines et capitis ossicula laetus perfecte lasemati emisit. Herniae

79쪽

Herniae morbum admodum frequentem no P. 368. stris temporibus, quem aegri saepius dissimulant, constituunt: hinc ad eas in viscerum abdominalium moxbis inprimis respiciendum est. Perfectam uteri procidentiam eamque lethalem post nixum corporis nimium Noster in virgine vidit. - Inte dieendi grauidis hi corporis motus vehementes sunt, quibus truncus ad latera vehementer torquetur, ob uteri obliquitatem facile inde oriundam. Femina, quae nec anum leuare, nec urinam mittere, sine magno incommodo potuit, tumorem ex intἡstini recti distentione in uteri vagina habuit. -- Homo, cuius intestina omnia in scrotalem herniam delapsa erant, in paralysin amborum brachiorum perfectam incidit, perfecte talem, qualem hi experiuntur, qui pictonum colica laborant. Tumor in inguine dextro post mortem incisus splenem Continuit Trari situs ad in Arctus viscerum abdominalium p. 387. est, ab iisque ad labrilem febrium inprimis intermittentium materiam, quarum sedem viscera abdominis ut plurimum constituunt. Febrilem materiam non tam viscidam, . sed admodum subtilem, facile excitandam esse putat. - Tandem de splenis et hepatis vitiis pauciS agitur. XI. ERNST ANTON NICOLAI, HUraias unis Profes

i. e

Continuatio operis pathologici, seu doctrinae de

morbis, auctore LRNESTO ANTONIO NICOLA I. Continet

80쪽

Continet hic liber, in quo Ill. Auctor plurima

ex probatissimis auctoribus collegit morborum historiam illustrantia et in concinnum lucidumque ordinem disposuit, doctrinam de respirationis vitiis admodum prolixe expositam. Agitur primum de respirationis plenario desecfu, respirationis diuisione, variis dissicilis respirationis speciebus, dyspnoea, orthopnoea, asthmate, de diffu-xentiis inter asthina et respirationis dissicultatem, ubi simul modus, quo animalia spirant, exponitur. Transitus ab his ad causas respirationis dissicilis est, expositaque aeris in respiratione aut facili aut P- 37 dissicili reddenda potentia, de asthmate conuulsitio

agitur. Modi, quo minerales vapores negant, unde suffocatio in febribus acutis nascatur, eXponuntur. Asthmatis autem conuulsivi causae illustrantur, animi motus, materiae morbidae retrogradae, friguS, ipecacuantiae radicis eviuuia, rheumatica materieS,

arthritis, sanguinis in pulmonibus decubitus. P. ys. Asthma flatu lentum, spasmodico - flatulentum, siccum, humidum pituitosum, a costarum luxatione, sterni depressione sti, occultis in pei fore vitiis, an eurismatibuS, aquis, pure, nodis, tophis pili

monum, a puluere, ab aere in pectore collecto, catari hale, scorbuticum, venereum, paral Vtizum, a vitiis viscerum abdominalium, gibbo, struma pendens, caedi illustratur. P- I De aqua suffocatorum mortis genere aut forum

opiniones copiosissime illustrantur, simulque de

mortis genere strangulatorum, vel alio modo, partu v. g. suffocatorum, agitur. P. z88. Noua fectio morbos cum corporis contabescentia coniunt tos comprehendit. De phthiseos variis P, SQ i nominibus, discriminibus, cael. Contabescentiae corporis in tales diuiduntur, quae ab humorum nimia profusione, seminis videlicet, sanguinis, et in