장음표시 사용
121쪽
at eruditis dissertationibus interpolata. Huic debemus S. Scripturas ad primos fontes linguarum orientalium beneficio
revocatas: argumenta, Characteres , dotes , & Auctores librorum Canonicorum criticis observationibus palam factos: sensam Literalem, Allegoricam, Moralem &Anamgicum doctissimis Commentariis explicatum. Huic denique debemus & Patrum & Bibliorum editiones diversis in linguis, Hebraica, Graeca, Syriaca, Chaldaica & Latina accuratis nitidisque typis Vulgatas. Quantum ad Patrum opera adtinet, eorum quidem meminerunt
pridem in Catalogis scriptorum Ecclesiasticorum D. Hieronymus, Gennadius Massiliensis Presbyter, S. Isidorus Hispa. Iensis Episcopus, Photius, Sigebertus Gemblacensis, Honorius Augustodunem sis, Henricus Gandavensis, Joannes Trithemius, Possevinus, Aubertus Miratus, S Bellarminus , cui postmodum suas Labbeus, suaque supplementa Casimirus Oudinus adjecit. Sed haec fuerunt dumtaxat Elenchi, & praelusiones majoris adparatus. Prima Patrum, & eorum, qua ni scripserunt, collectio comparuit Basileae an. I s s s. unico Volumine circumri
scripta sub nomine Orthodoxographia, angustis admodum finibus. Haec post-
122쪽
modum diversis, quae passim desiderabantur, scriptis aucta, ad octo Volumina excrevit, & Margarini de la Bigne, Doctoris Sorbonici , studio Pati sits excusa proincliti an . IJ 6. tulitque nomen Bibliotheis ea Patrum. Istis octo brevi alia tria VO- lumina , nonum I s 7 9 & decimum atque undecimum I 6 Ol. adjecta fuerunt. At necdum contenta hoc adparatu satis magno industria & Dgacitas Criticorum aliam molita est collectionem an. I 62 a. Coloniae primum tomis quindecim, dein Parisiis duodecim, graeco & latino idiom te, quam tribus Tomis Franciscus Cambe fi-sius O. P. auxit: atque huic impositus est titvius e Magna Bibliotheca Veterum Patrum. Tandem protractis in lucem semper novis novisque ac pluribus Manu scriptis , libris ineditis, & variis documentis Lugduni concinnata est an. I 677. Maxima Bibliothera Veterum 'trum BV Antiquorum scriptorum Ecclesiasticorum viginti septem voluminibus constans. An non maxima ista major adhuc sit secutura,
Quod vero ad S. Scripturam spectat, hoc sane in stadio impigre deludavit
Critice. Non enim Contenta, ut omnes antiquaS, quas Vocant Versones sepa-G a ra.
123쪽
ratis libris edendas curaret, etiam Bibliis Polyglottis conficiendis operam im defessam navavit, quae ita sunt adpellata, quod Autographos textus, & horum in aliis linguis interpretationes comple
ctantur. Primus tanti rem momenti agingressus est Augustinus Justinianus o. p.
Genuae natus I 47O. postea Episcopus Ne-hionensis in Corsica. Vir hic Orient lium linguarum peritissimus, quas in Academia Parisiensi instauravit, sacra Biblia quinque linguis, Psialmos vero octonis edidit, in totidem columnas divi s t in prima textum hebraicum, in secunda latinam textus uer onem, in tertia vulgatam, in quarta graecam, in quinta Arabicam interpretationem , in sexta paraphrasin Chaldaicam hebraicis characteribus coninscriptam, in septima latinam istius paraphrasis versos em, in postςema brevissumas animadversiones, Judaeorum potissImum erroribus oppositas collocavit. Alia ter memoria immortali dignus fuit pra ciscus Ximenius, sacra purpura insignis,& mitra Toletana , natus anno Iss s 7- , Hic magno animo, majoreque sumtu grande opus Complutensis Bibliae, Hebraico, Graeco LXX. Interpretum, Charudaico & Latino textu illustratae incho
vit, & comparatis ingenti pretio c6oo
124쪽
Oeconom. Craticiar artis. I aureorum, ut fertur adhibitisque vetustissimis MSSis intra quindecim annos perfecit. Primam illa lucem asipexit doctorum omnium adplausu anno I s IT. Aliam vero Philippi II. Hispaniarum Regis iussu & auspicio adornatam Antueris piae Plantinus celebris typographus anno I s 7 3. excudit. Secuta est Parisiensis Polyglotta anno l64s. decem volumiabbus, curante Guidone Michaele Dyo, Regi Galliarum a Consiliis, ad quam Gabriel Sionita , Joannes Morinus, &
Abrahamus Ecchellensis operam suam contulere; Cardinalis vero Richelteus patrocinium indulsit. Istam excepit Anglicana tomis septem constans an. I 66 o. in
cuius fronte quidem nomen suum possile Briantus Wstonius, multum indignante Jayo sed si sextum volumen diversis lectionibus & Criticis animadversionibus Consipicuum excipias, vix aliquid a Parisiensi diversum habet. Denique Franc, sicus de la Ha ye O. S. F. natus Parisiis ari. Σ393. Biblia maxima in novendecim tomos distrihut i, & doctis Nicolai de Lyra , Estii, Tuini, & Menochii commentationibus exornata publico usui exisposivit. Quanta vero quamque eximia in S. Scripturam commentaria Critice pepererit, infinitus forem, si omnia enu-
125쪽
Ioa Cap. LLI. Oecon. Criticae artis.
merare Vellem : palam faciet caeteris clariora Liber de Theologia. Hoc in loco duntaxat meminisse juvat Duumvirorum, qui omne punctum hOC in negotio tulisse visi sunt. Primus est Cornelius a Lapide S. J. Belga, natus an. I s67, qui totam fere vitam in Biblicis meditatio-
nibus consumpsit, & decem tomos commentariorum reliquit: quantus in vasti Csimo opere isto sacrae eruditionis & doctrinae thesaurus lateat, facilius est experiri studio & lectione, quam exprimere verbis & calamo. Alter Augustinus Calmet O. S. B., qui pluribus tomis totam exposuit S. Scripturam, adiecto etiam Dictionario Biblico , Historico - Critico Chronologico, & Geographicor post Va- ias opeium horum editiones prodiit Parisiis anno I 726. nova & luculenta, una cum dissertationibus in singulos scripturae libros, octo tomis absoluta. Uterque horum immortali laude dignus est: prior excellit aperiendo sensum titeralem, aluis storicum , moralem re onagogicum et posterior admiscendo ubique miram omnis generis eruditionem.
126쪽
CONTINUATIO g. I Regulae Critim circa ejus prinopis XIX. x
Expssita prima Oeconomiae parte ad alteram ut progrediamur , ordo poscit. Consistit haec in regulis & legibus , quibus recte judicandi facultas , quae non est nisi ipsis Critice, debitos imvra fines continetur, tum ut circumspincte, sobrie ac graviter procedat, si quod iudicium est ferendum : tum ut non ut tra quam par est aut immisteat se rebus, quae supra se stant, aut temere ac licem
127쪽
opinionibus suis infinitum in omnia sacra S profana imperium adsectet. Sunt a tem ex his regulis aliquat, quae ad prin- cicia Critices pertinent, & omnibus communes : aliae quae ad singularia ejusdem capita spectant. Porro principia hujus artis esse diximus u Auctoritatem dc Conjecturanti Primum enim, quod Criticus agat, in serenda super rem quam, piam vel factum aliquod crisi, est ut Auctores idoneos, tanquam testes fide diagnos adducat, seu talea , qui acri judia Cio, magno in vestiganda veritate studio, ac probitate praestanti praediti sunt, pro cul a fabulis & aura populari. Quodsi,
ut saepe contingit, auctoritas haec desit, ad coniecturam confugiendum erit, quae cognitio est, indiciis tantummodo, non Certis argumentis fulta , quaeque opinionem probabilem gignit, & rem aliquam etsi non Veram , verosimilem tamen esse demonstrat. Haec talis sit oportet , ut non longe petatur, sed velut e visceribus rei vel facti, nec non e pluribus inter se probe collatis eruatur. Verum quum non pauca sint, quae nec auctoriatate satis firmare, nec conjectura propius adsequi possumus, alia duo prioribus primcipia adjungere necessum est, nimirum
ub Cop. I. s. a. n. 5. hujus libri.
128쪽
Oeconom. artis Criticae. IosTraditionem, ut vocant, & Consuetudinem sive usum plerorumque consensione munitum. Nam si quaedam a priscis temporibus prosecta, per plura secula late Propagata, doctorum aeque ac vulgi animo insederunt, nec solidis in partem comtrariam rationihus conVelli queant, magnam sane in Critices regno vim obtinent, & argumentum subministrant, cui temere vel pertinaciter refragari perquam
dissicile, saepius etiam periculosium est. Quare initium ducam a regulis ad principia Criticae pertinentibus, ad peculiares postea descenturus ea serie, quae primae Oeconomiae huius parti omnino res ouindeat: quod dum facio, illas leges ac reingulas in medium producam coniuncte ac ordinatim, quas a peritis scriptoribus hanc in rem sparsim traditas, nobis lacrelictas invenio
I. Facta illustria & celebrata, qua nihil supra fidem continent, & contigerunt in regione ac patria, ubi Historicus, qui ea narrat, habitavit, tanquam induinhia recipi merentur ab illis scriptoribus, vel in quorum conspectu gesta suerunt,
129쪽
vel qui a viris fide dignis, aut eodem aevo viventibus acceperunt, maxime si scriptores ejusmodi probitatis ac ingenii
II. Si eventa quidem publica non sint, nihil tamen fabulosi secum adserant, ct acciderint in regione Au ctoris ea re- Citantis, praesertim si telles oculati vel θnchront adducantur, absque haesitatione ut vero similia admittantur.
III. Si narrentur a scriptore eodem aevo degente eventa paucis nota, litet a Communi rerum ordine nonnihil aberrare videantur, & in remotis provinciis contia gerint, non iccirco rejiciantur, si non vati de gravibus & invictis argumentis eve tantur. Credi enim neC debet nec potest, Auctorem vel modicae integritatis. adeo frontis expertem fuisse, ut aliis verudere facta voluerit , quorum falsitatem scriptores alii ejusdem aevi facile potuiς sent detegereia
IV. Quod si Auctor aliquis sit, de
quo aliunde constati, eum pluS quam oportet credulum, & fabularum amantio. rem esse, caetera facto se praesentem fulsese testetur, fines .ei propterea neganda non est, maxime si scriptores ejusdem
130쪽
aetatis eadem, quae ille narrat, adnota' verint.' V. Quoties factum aliquod perhibet
Auctor unus, quod a multis fide dignis impugnatur, ratio postulat, ut in eam sententiam, quam plures sequuntur, ' com
VI. Si unus vel duo historici publi- . cum factum reserant, cuius caeteri ne verbo quidem meminerunt, audiendus estis, qui reseri, prae illis qui silent. Saepius enim contingit, ut alii literis non mandent omnia illa, quae in oculis cunctorum versiari sciunt.
VII. Ubi Auctores in fam alicujus
narratione Variant, explorandae sunt diligenter eorum adfectiones. an non patriae,
aut Principi suo, vel sibimet ipsis plus sint obnoxii : illosque praeferre decet, qui partium studiis aut procerum favori-hus non sunt aculicti.
VIII, Si duas sententias discrepantes multi e Veteribus tueantur, liberum est eam sequi, quae vero similior Videbitur. ἰ
IX. Non redarguendus est Auctλ ille, qui priscum aliquem nunc sequitur, Irunc deserwi prout res & rerum, in