장음표시 사용
91쪽
celeres nuntii non continuo in terras no stras a Mathematicis transimittantur.
Quos non fructus protulit Critice ita emendanda ordinandaque Chronologia &Geographia, geminis illis Historiae oculis, sine quibus ista non caecutit modo, sed omnino caeca est 3 Praecipui fuere , qui rem hanc aleae plenam feliciter tenistarunt, & felicius perfecerunt, in Chro- nologiae quidem studio e Dionysius Petais vlus S. J. de doctrina temporum & in
Rationario temporum . . . Joannes Baptista Ricciolus S. I. in opere de Chro-
nologia Reformaea . . . Philippus Labis heus in concordia chronologia, & metho do chronologica . . . Ludovicus Tille- . montius in Tabulis chronologicis . . . Antonius Pagius in Critica . . . Renaintus Tourneminius in chronologico sesemate super S. Scripturam . . . In studio autem Geographiae Aubertus Mirarus in Notitia Episcopatuum orbis Chri iani . . . Carolus a S. Paullo, Abbas Fuliensis in Geographia sacra . . . memoratus Ri ciolus in Geographia Reformata . . . JO-sephus Cantelius S. J. in Metropolitan rum urbium bissoria Ecclesiastica γ eiviati . . . Henricus Niderdoriser in Geogratapbia Generali, eri. Quantum non in-
92쪽
Oeconom. Criticet artis. . 69erementum melius forte dixero initium 3
sumsit hac aetate rei Numariae ac Diplomaticae cultura 3 Harum usius fructusque latissime modo patet : illa quidem ingenerat copiosissimam antiquitatis notitiam, emendat historiar & chronologiae errores, manifestat familias Romanas, urbes & C lonias, pandit facta memorabilia Imper torum aliorumque heroum, facitque ut illos velut de facie noscamus : porro symbola. & emblemata ingenio ac erudiistione plena nobis exhibet Ista vero , icilicet Diplomatica, non solum characterum & scripturarum miram Varietatem , sed etiam priscorum munificentiam aCPietatem, mores ingenuos, germanam fidem, & amplos proventus ante oculos ponit; foedera pacis., pacta dotalia, ultimas Voluntates, omnisque generis instruis menta publica palam facit, ac Mona in
xiis S Familiis Nobilibus jura sua vi
dicata Inlar tionum quoque antiquarum inmnurum pretiosissimum nobis hoc aevo aperuerunt Andreas Fulvius, Thomatanus, Onuphrius Panvinius, & prae reliquis Gruterus, cujuS opuS Vastum oeter num, & incomparabile celebrant Acta Lipsiensium: ex his & memoriam Prisca-
93쪽
rum rerum, & praeclara Maiorum facta discimus, atque illustrium Virorum elogia, in quibus ingenium cum brevitate Certat. Alias quoque artes pingendi , sculpendi, aedificia & munimenta struendi, navigandi, incidendi in aes, &c. ad supremum plane fastigium deductas videmus. Unde autem tantus Philologiae Proventus mentiar, si non dicam, a Critica hene ordinata haec omnia proficisci. Prodierunt enim seculis nostris homines supra vulgus sapientes , sanae intelligentiae, & critices luminibus pleni, qui artes & scientias singulas, uti antehac traditae cultaeque fuerunt, quam diligentissime observantes, deprehensos Veterum errores sustulerunt, & novis legibus ad eas perficiendas constitutis perpoliverunt, nihilque reliquerunt intentatum , donec ad summum splendorem eveherent. Non
dissimul ,, huic sorte illud, quo ad haec grandia molimina Critice usa est, prae clium, nempe ubemerides sapientum, cta Eruditorum, Narrationes Reipublicaeliter uria, Movumenta ad historiam scientiarum se bonarum artium, c. In his
enim, quae per Eruditorum manus quotidie circumeunt, Omnis generis scripta cum Auctoribus suis compendio recen
sentur; produntur nova quaeque invenistas
94쪽
ta, doctae observationes adjunguntur, adsperguntur Critica monita; verbo, eruindita negotiatio cum toto orbe literato instituitur & sustinetur. Tantae rei primipilus fuit Dionysius de Salio, Courteriacensis Dynasta, natus Parisiis an. I 626. e pervetusta Pictaviensium familia orium clus, & supremae Curiae Parisiensi, quam Partamentum vocant, a Consiliis. Hic primam lucubrationem, velut Operis totius. idetam, in lucem emisit I 664. eique
titulum praefixit: Ephemerides sapientum. Sed quum displiceret quibusdam doctis nimia Criseca licentia, reliquos ingenii sui partus reliquit Joanni Galloisio Abbati, qui amoeniore stilo, minusque acri eos elaboravit , habita solum memor hilium e libris extrahendorum ratione. Exemplum hoc secuti sunt aliarum quo que nationum Viri eruditi: Angli anno I 66 s. ediderunt Ephemerides Philosophicarum Tractationum. Romani duce Franiscisco Nagario Bergamensi, Philosophiae Prosessore in Collegio Romano Sapientia clicto an. I 666. initium dedere Diam ridibus Literatorum. Lipsienses auctore Gitone Menchenio, oldenburgensi, Ac demiae Decemviro an. 268a. fundamenista iecerunt Ephemeridum, quas Acta Eruditorum nuncuparunt. Batavi Naris. E - ω-
95쪽
rationes Reipublicis literarius modicis lihellis comprehensas instituerunt a n. l68 . quibus praeluxit famosus Petrus Buylius.
Prae reliquis autem celebres sunt Ephemerides Trevoltienses, an. I 6OO. inchoa
tae iussu & patrocinio Ducis Cenomaisnensis , qui ad hunc doctissimum lab rem , scilicet Monumetata ad historiam scientiarum in bonarum artium Patres Collegii Parisiensis e Societate JEsu selegit, e quorum numero PP. Renatus Touris neminius, Bartholomaeus Germonus, &Macharius constantem Operam naVarunt,
reliquis per Vices succenturiatis in hanc usque diem. Credi vix potest, quantum emolumenti ex hujusimodi Ephemeridibus tanquam ex divite cornucopiae Cri. tices Philologiae accreverit. XIV. IU. Redacta in ordinem literatura mansuetiore ad Historiam qua profanam qua sacram in jus vocandam se accininxit Critice. Et sane amplissimum heic 'campum laboris sudorisve nacta est. Nam squallida tristisque facies hujus artis humano generi tam exoptandae, utilis aepene necessariae, ante Criticam fuit; ita innumeris mendis & naevis, dubiis naris
96쪽
graphiae vitiis, Velut ager patentissimus ZiZaniis, reserta erat. Non pauci enim e graecis scriptoribus, ut fert eorum indoles ad metiendum prona, Commenta plurima tanquam testatillimas historias no- his vendiderunt: e latinis vero satis mulisti, nimium credula gens, quidquid aura populari circumferebatur, & ex AEgypti ac Thebaidis antris emergebat, Vix ullo eXamine praemisso vulgabant. Quidam historicorum omnino falsis narrarunt silvealiena fraude decepti, sive instituto suo decipientes. Aliqui male consultis additamentis etiam ea, quae Vera sunt, Corruperunt. Alii quibusdam, quae circumstant, magni momenti rebus omissis vel saltu superatis partem cluntaxat, non integram historiam tradidere, atque ita mancam S hiatibus plenam reliquerunt. Hic expers chronologicae ac geographicae
notitiae tempus & locum, ubi & quando res gesta sit, veluti lubens praeterit, quod tamen ad fidem faciendam plurimum conferre solet e Ille vel addit quaedam
e cerebro suo, vel nimium elevat res gestas, atque ita narrationem totam Ve
ro minus similem, aut omnino dubiam reddit. Non raro etiam scriptores ipsi in eodem argumento, atque iis, quae illud comitantur, a se invicem multum dissi.
97쪽
dent , ita ut verum a falsio , & certum ab ancipiti disternere haud valeas. Igitur in negotio tam impedito ad veritatem , quam proxime fieri potest, invostigandam necesse fuit adhibere Criticam, eousque ope Variorum Auctorum test, monia inter se conferre, in utramque partem acri iudicio expendere, atque inde iis, quae dubiae fidei sunt, aut probabilius conficta, rescissis fidelem atque sinceram factorum expositionem conficere. Ab hoc autem iudicio S tribunali duplex genus hominum est arcendum e primum est indoctorum & levis ingenii, ad quorum gustum plus, quam probatissimae vetitates, faciunt antiquae fabulae, quibus aures & oculos suos pascere dudum coninsueverunt, dummodo novitatem aliquam vel quid mirabile redolere videantur: EIisterum semiis doctorum, qui ultra modum, sapiunt, & adsectata superstitione quadam nulli in regno historico narrationi locum concedere volunt, quae non quasi oculis videri, & manibus palpari queat; quique ab historico demonstrationes exiis Eunt , Vix non geometricas. Haec Criticae necessitatem circa hist Tiae monumenta universe satis superque suadent et multo magis vero, si de Ecclesia
98쪽
siastica sermo sit. Nam in ista difficultates occurrunt & plurimae, & ferme in. eluctabiles, eoque graViores, quo e lapsi. hus non solum Veritati, quemadmodum in profana, sed fidei quoque, morumque disciplinae non raro praesens periculum imminet. Hac in re certum esse videtur ex una parte, non omnes Traditio. nes, quas antiqui scriptores, plus tape a simplicitate quam ab eruditione commendandi , stipato agmine nobis Ohtruis dunt, absque veritatis disipendio recipi posse ; ex altera vero , sine urgente necessitate, ac sine graVibus rationum momentis id suadentibus ob praeiudicatas duntaxat opiniones aut novandi studium citra piaculum ab iis non esse recedendum. Errant igitur, tum qui omnes ΠΟ-vitates fugiendas esse obstinato ad vetustatem ore proclamant, tum qui priscas,
ut Vocant, naenias nauseante stomacho noVa continuo ructare cupiunt. Exqui rere diligenter veritatem Veteris memo
riae ingentem adsert utilitatem r sed est
ipse inquirendi ratio perdifficilis. Nihil
non admittere, atque Omnia repudiareaeque perversum est et perversissimum autem omnium c id quod quidam scioli faciunt fidem iis, quibus omnes mori Ies ad hanc usque diem adsensi sunt, tein
99쪽
mere ac fine iudicio abrogare, atque ex incenso Dianae templo cum Herostrato famam aucupari. Unde si qua in re alia, certe in Ecclesiastica historia opus est so- , hria accurataque crisi, seu facultate discernendi, quantum distent aera lupinis. Neque singulis propemodum seculis defuere magni Scriptores, iique Critici, qui Ecclesiasticam suorum temporum historiam adornarunt: horum tamen Characteres admodum diversi sunt ; sed nosse illos plurimum interest. Ex antiquioribus insigniores fuerunt Eusebius , Ruffinus, Socrates, SOZOmenus, Theodoretus, Evagrius, Nicephorus. Eusebius Caesareensis Episcopus, natus circa annum et O. Ecclesiasticam scripsit historiam , Chronicon, Vitam Constantini M. Praeparationem & Demonstrationem Evange lacam, &c. quibus in libris prima tria secula aci usique Constantinum M. & in iis Ecclesiae nascentis exordia & incrementa , Episcoporum sibi succedentium seriem, Clarorum Virorum res eximie sancteque gestas , tyrannorum Levitiem,& Martyrum Victorias complexus est. Ruininus Aquileiensis Presbyter & Monachus , qui floruit circa annum 39O. praeter alia Commentaria Historiae Ecclesia. sticae libros duos concinnavit, quoS Eu-
100쪽
Iehit historiae in latinum idioma translatae adjecit, a Constantino M. usque ad Theodosii Imp. obitum. Socrates Cognomento Scholasticus, & Hermeas Sozomenas, patria Salaminius, eodem tempore, seculo videlicet V. Vixerunt, scripseruntque res actas in Ecclesia a Constan tino M. usque ad Theodosii Junioris Consulatum XVIII. Theodoretus Cyriae in Syria Episcopus, S. Cyrillo coaevus eoisdem seculo V. historiam suam Ecclesia. sticam usque ad Theodosii Junioris tempora deduxit, quae prioris a Socrate ac Sozomeno conscriptae complementum dioci potest. Evagrius Scholasticus Epiphaniensis, non ut alii tradunt Antiochenus, natus an.' M6. sex Ecclesiasticae historiae librorum Auctor est, initio inde ducto, ubi Socrates,SOZomenus &Theodoretus finierunt. Nicephorus Callissus Graecus, Monachus S. Sophiae, seculo XIV. e priorum scriptis luam contexuit historiam Ecclesiasticam libris viginti tribus a Christo nato usque ad annum 9 II. extensiam. verum hi omnes naevis & erroribus non Carent, aliqui etiam abundant. Eu siebius quamvis permagnam rebus Ecclesiasticis lucem asperserit, quandoque tamen falsitatis arapuitur , & dubiae, si non omnino malae fidei, nec immerito, quum Arianis par-