장음표시 사용
101쪽
quam supplicuam reo irrogetur serimen enim vel eleuant, vel grauant,st aereiau , aut mitius, aut euerius puniatur Deo iudici nihil praescribimus: cuius iudicia quanquam Oeeulta, tamen haut iniqua. NON ENIM Is Qv IANT LEGEM, M. J diunctum temporis tripartitum secit mod lege vetitum nondum est,qui potest procrimine haberi sunt nihilominus quaedam, in quibus eommunis consuetudo legis quodammodo vim obtinet, ob quae violata poenam aliis quam imponi, iniustum non videtur. Item quaedam, quae si non lex, a natura lanx u. Latam leta qui transgreditur puniendus est atrocius. quia legis latorum auellaritatem vilipendit, de lua exemplo ad peccandum alijs praetuit. Post gratiam, id est, post semel, se uerum datam veniam qui culpam commisit. meretur poenam atrocissimam Il. C MN A INAEACRI sCRIPTUR.&e. JQuasi digito monstrari locum puto Matthati eap. 3. Audissaymadactum sant1quu, non moecha
lis. Qui autem non cognouit . fecit detuapriis, vapuiabirpaucis. Et qui passim loel in Prophetis
Ex epist. 7 8 qua sevi ad metalia damnatι ad eius consititonans rest ondent.
SE in per magnis sensibus,pro temporis conditione,litteris tuis incutus es Cypriane dilectissa me, quibus assidue lectis, cpraui corriguntur, c bonae fidei homines
corrobnr icitur. Dum enim non desinas tractatibus tuis occulta sacramenta nud
re, sic nos innderacis crescere,in deseculo homines ad credulitatem accedere. Nam quadicunque bona in libris tuis intulisti, nescius te ipsum nobis designasti Es enim omnibus in tractatu maior, in sermone facundior inconsilio sapientior, in patiemtia simplicior, in opibus largior,in abstinentia sanctior, in obsequio humilior, chinachi bono innocentior. Videmus te doctorem, oc amatorem nostrum ad coronam magnae consemionis peruenisse,& verus doctor, quid nos discipuli secuti, apud pra sidem dicere deberemus, prius apud acta proconsulis pronuntiasti: o tuba canens dei milites testibus armis instructos ad congressitonis proelium excitasti, de in acie
pruna pugnans, spiritali gladio interfecisti, di c.
Apud Graeeos diem restium anniue sarium Cypriano fuisse institutum elaia liquet ex eius Eneomiamea. quam de eo habuit Naalangenus, ubi commendat eius eloquentiam hisce verbis. Totus ad te transeo. Sine me tibi doctrina tua , atque eloquentia conciliet qua tu tanto reliquos mortales anteibas. quanto nos brutis animantibus praestamus. Copiosius Laestant Iib.s cap. 1. hiis igitur praecipuus,&clarus extitit Cyprianus, quoniam oli magnam sibi gloriam ex artis oratoiariae profestione quaesierat,' admodum multa conscripsit, in suo genere miranda. Erat enim inge hio facili, copioso, suaui, quae sermonas maxima est virtus aperto ut discemere non queas, vinimine ornatior in loquendo, an facilior inexplicando, an potentior in persuadendo fuerit. docti aiuem huius saeculi gentilibus quibus sorte scripta eius innotuerunt, derideri solet Au diui ego quendam , hominem sane disertum, qui eum immutata littera Coprianum vocaret: quasi quod elegans ingenium, oc melioribus rebus aptum ad aniles rabulas contulisset, ad vocem, M.tia, stercus allusit calumniator. Celebrarunt eius eloQuentiam Augustin. quoq lib. 4 de doctrina Christiana, cepist ad Paulinum Hieronymus,4 poeta prudentius. Iam illa de eius no bilitate, cheruditione apud eundem Naaiariaenum magnifice dicuntur . Hic, inquam. H-- Carthaginensium quondam, nunc autem oram orbis Armium decus, vib- consp-- , potentia illamnis genere clar- Αμidem maximum en nobilitatu argumentum senatorem essestramariami in die sed α. em obtinare flos uventutu , elaborarum natur op- , doctrinc principarin ta-philosophiae meminuuaί generis disi pona.3M.qua ηι--parae Ureviaveru: ado, ut in rapian is
102쪽
Lltu eompressionem corporistraenationem, in uestim frugalitatem, theongressibus grauitatem eum humanitate coniuncta , pari inter lio a vilitate, atque gancia remotum, asperas item humicubationes, devigilias,' Historia de eius magia ante conuersionem ad Christ ianis inum, insidijs, quas Iustinae, virgini cuidam Antiochenae struxerit, euius formam adamarat. non ad nostrum hune Caecili uin Cyprianum, Carthaginensium Eoiseopum, sedadalium quendam Cyprianum peris et huic is νυ - , oh aeque postea Martyrem Noster ad primam eomprehensionem in exilium, praeceptorii pasti Proconsulis missus,& inde postmodum reuersias,&morte damnatuΑ, sub Valeriano ix Galieno Augustis martyrio derunctus est, cum carnifici xx aureos numerari, tanquam bene merent i iussisset vitam laudibus eius plenam, Pontius Diaeonus, qui eum eodem exiliti intolerauit, diligenter consscripsit, eumque Narianaenus ut vidisti eximie praedicauit. qui tamen, uri Nic phorus quoquπlib. I. cap. 17 per errorem eundem esse eum illo Cypriano
Quod aduersiis Demetrianum, hominem Christiana fide alienum seribens, oblucta tem atque obstreperitem veritati testimonij scripturarum sanistarum, quas ille utique vana fictas. de eommentitias putabat, non argumentis, ratione fefellere conatus est, a Lactantio lib. s. cap. . perstringitur. Nam sicut infans solidi,ae fortis cibi vim rapere nequit, ob stomachi teneritudinem, sed liquore lactis, ac mollitudine alitur donec armatis viribus vesci ualentioribus possit Lita& hui oportebat, quia nondum capere poterat diuina prius humana testimonia offerri id est, Philosophorum . historinorum, ut suis potussimum refutaretur auctoribus. Quod ille non fecit. raptus eximia erudatione diuinarum uterum ut illissolis contentus esset, quibus fide eonstat.
Cap. IX. Ingentia mala, incommoda ex
Non enim dij aut boni, sed perniciosi. ae nequam daemones siunt, qui liberi tem nostram destruxerunt,&stellis non exteriora solum, veru etiam voluntates nostras cogi nobis persuaserunt. Quod si emet, aceret omnis philosophia, iaceret pietas, nulla esset virtutis aus: nullus fructus laborum e nec puniendi essent immotabi. nee admirondi studiosi,si non libera voluntate,& nostra sponte susceptis laboribus, sed neeessitate fatorum haec fierent. Ita uniuersam hominum vitam haec everutit opinio. Nam si euentura omnino sunt prospera, vel aduersa unicuique hominum estque necesse haec agere, o te illa, quid oportet cura, lahoreque eo fiet Nam siquis in militiam ire cupit, non sponte sed fatis coactus id cupit: & latrones similiter,ac adulteri, caeterique nequiuimi homines:& contra umodesti. Iusti,tis eompelluntur quomodo igitur hoc dogmate imbutus quisquam monenti, ac praeeipienti mentem adhi hebit aut quomodo non exclamabit non sunt potestatis
meae, bdoctor, ac ideo quid oportet sollicitum esse nisi etiam fatalis luee mihi sollicitudo destinata sit ' Quod si docendi, praecipiendique necessitas tibi ii stat stru
stra ramen doces, ac praecipis; faciam enim si fata voIunt: immo vero mihi laboranis dum nonest: aderit enim mihi necessario, quod fatatum es Et profecto, in hortatur, docet et quapeccantes mstigat,&probos commendat, is re ipsa nobis liberum arbitrium ineue ostendens, solo fatorum utitur nomine: similiterque facit ut si quia bonitatem natu qua uniuersagubernantur,uequitiae appellet vocabulo Eodem
103쪽
Dim certe pacto, cum manifeste omnes non aliunde, sed a libera nostra voluntate ad Inonendos filios, uagandosque seruos inducamur, sponte nos aliud velle, aliud nolle cognoscamus, vehementer errat, qui haec necessitate fatorum fieri contendit, studia hominum retundit. Exhortatione namque& doctrina bene agi vitam humanam videmus, quae omnia una cum legibus, haec opinio si sibi constet, radicitus e-ucllit, ex quae sequuntur in eodem capite,&deinceps p. s. 9.
I positione sue coniunctione,assidua motione labentium in caelo siderum, ho-- rapotissimurn conceptus. aut natalicuiusque hominis, unde uniuersae vitren prae rationes, actiones,&consilia necessario, d ineuitabili modo dependeant, id quod a Chaldaeis,fgyptus, veteribus Altrologis, o qui etiam sunt Mathematici, ac senethliaci, creditum, traditumque, a Christianis vero Doctoribus, ut fidei nolitis,& rationi vehementer contrarium, a Philosophis item rerutatum, nonnihil dicem dum est. Hanc huius dogmatis assertores hanc, inquam, Caelitus importaram necessitatem fatum nominarunt. Quo vocabulosiquis voluntatem, vel potestatem Deluntelligat, ipsam videlicet non altrorum constitutionem in ipsis cuiusque ortu, conceptu υe; sed connertionem, seriemque causarum, qua fit omne quod si, quam dei summi tribuunt voluntati, ac potestati, qui Optime, o verasiissime cred. tur,4 cuncta scite antequam fiant, o nihil mordinatum relinquere a quo sunt omnes pol states, quamuis ab illo non sint omnium voluntates, Augustin ciuitat. lib. s. cap. l. et a non reprehendRptanc, sententiam inquiens retineat, linguam corrigat. Cur
nivi non hoc primum dicit, quod postea dicturus eli, cum ab illo quisquam quaesitarit, quid fatum dixerit Nam id homines quando audiunt usitata loquendi consuetudine non intelligunt, nisi vim positionis siderum qualis est,quando qui na itur, siue concipitur: quod aliqui alienant a Dei voluntate, quae opinio omnem religi nem euertit, id agit, ut nullus omnino colatur, aut rogetur Deus. Ali subijciunt illud quidem diuinae voluntati. Sed cum ex hac positione velint necessatio sequi, quod quis probus sit, vel improbus, bene. vel peruerse agat, magnam Deo iniurianaiinferunt minIs velut senatu ac splen Missima curia ipso assentiente ac probante opinantur scelera facienda decerni Deo conuenire nomen fati, prouidentiae, naisturae, docet etiam Seneca Q. N. lib. I.cap. 14. Vis illum Fatum vocare non errabis. Hic est ex quo suspensa sunt omnia. causa causarum v cillum Prouidentiam dicere recte dices. Elt enim cuius consilio huic mundo prouidetiar vet inconcussus at, motus suos explicet Vis illum Naturam vocaret non falleris, ipse enim esti
tum quod vides, totus suis partibus inditus,vi se sustinens vi sua. E Gregorius Nysienus libro contra fatum narrat se, cum quenadam Philosophuemditum ad Christianam religionem vellet traducere, cum eo in disputationem de
Fato descendistet qui elus lationem hunClia modum explicau tat. Sunt virtutes quadamsi Amρropriae, quapro in iis, diuersis comunctiombuiaperpetua motione proueniemribus rar vias, κατε-Hner πρυ---facultare; inualis est igitur' id tempus astrorum n formatio, aemu hora io quam uis que retussoremto inciderit, talem eius vita ore necesistes, neqtie aluerxes habet. Omnia fatalisubiecta senecessitati domina rerum catas nutus obed liniares et Ura modus a nis, disimilitudo rerum, diuersagenera vivendi,corporum
104쪽
in hortationea adhiberentur, neque ulla iustitia bonis praemia malis supplicia con stituta essenti ut ait M. Tullius in Diuinatione, in quibus libris nullam contendi tesse praesensionem, siue praescientiam futurorum, nec in Deo nec in homine. Confiteria tem Deum este,&negare praescium futuroruin, apertissima insaniae laevi idem Lait ne fatum esse eogatur concedere dc perdere liberam voluntatem. Quod argu. mentum de elus confutationem videas licet apud August. qui totam eius disputati nem detestandam vocat Cluitat. lib. c. p. 9,
. . Qui platarinulaude istini lusu eundeuiΛumflin eum taminiat Co quaei doetissimia Comamentariis Nysienum, Chrylbst Olm Orat, i des Ou dentia annem Pleum Mirandiat qui aduerusum Astrolo os x Ira libros reliquit Alexandrum Aphrodisium de alios, quos Marsilius caelestis fit reprehensores in sumnis sua lib. I. Ennaeadis primae Hotini adducit, et Boethium de conia ut Philosophiae, cic alio ira termittam. Oh autem solam Poetae antiqui, sed etiam philos iaphi. teste Claerone tanto, Ac Diuinat ut Demoeritus, Heraclides, Empedoetes latum imperage, Se dominari in rebus omnibus censuerunc Ex uua stultissima opinione scripsi Se area in
Fatis agimur, ceditestis ' quidquidscimus venis exalum olficit possunt curae Seruat talia decreta colus Mutare rati aminasti. Lachesis duraretiolata manu.
Cap. XI. Cohortatio ad subeundum pro
Clitis o Mart yrium. t C priani Epist. 36.
Dagbnems cularem exercentur homines, cx parantur, fit magnam gloriam computatu honoris sui si ius spectante popaeo & Imperatore praesente contigerit coronara. Ecce agon sublimis, cla magnus, cla coronae caere Itis praemio glori sus, ut spectet nos certantes Deus,&mper ech, quos os suos facere dignatus est. oeulos suos pandens, certa annis nostri spectaculo perfruatur. Praeliantes nos de fidei congressione pugnantes spectat deus, spectant angeli, spectat Claristus. Quan- aest gloria: dignitas, quanta faelicitas prae se tu Deo congredi, fic Christo iudice coronant Armem iura tres dilectissimi viribus totas,in paremur ad agonem ment Cincorrupta fide integra, virtute deuota Adaciem quae nobis indicitur dei castra procedant. Armentur integri, ne perdat integer quod nuper stetit Armentur de Ia psi, ut recipiat lapsus, quod nuper amisit integrosllonor, lapso dolor ad prceliisum provoce Induamus loricam iustitiae, ut contra inimici iacula pectus muni- - siti tutum. Portemus scutum fidei, quo protegente quidquid iaculatur inim φω, pQuat extingui. Accipiamus quoq3 ad tegumentum capitis galeam salutarem, I muniantua aures, ne audiant edicta feraliari muniantur oculi , ne videant sim acta detestandaci numatur frons, ut signum dei incolume seruetur: munia tutos, ut lingua victi ix dominum suum Christum lateatur Arme murra dextram
xladio spiritali, ut sacrificia funesta respuat ora es ilIe qualis A quantus adueniet.
105쪽
adueniet, eum examine singulorum metira recognoscere, di mittere in gehennam nocentes, perosecutores nostros summa, malis perpetuo ardore damnare: nobis vero mercedem fidei, cladeuotionas exsolvere. Quae erit gloria, bc quanta laetitia admitti videum videas: honorari, ut cum Christo domino tuo salutis ac lucis aeternae gaudia capias e Abraham, Isaac Iacob,&e Patriarchas omnes, ela Apostolos ok martyres salutare; cum iustis,& dei amicis in regno caelorum data voluptatis immortalitate gaudere: lanaere illic quod nec oculus vidit, nec auris audiuit, nec in cor hominis ascendit a Corinth a )Cum reuelatio illa venerit, quae reuelabitur in nobis: cum claritas dei luper nos fulserit, tam beati erimus, o laeti, dignatione domini honorati Quam rei remanebunt, domiseri, qui dei desertores, aut contra deum rebelles, voluntatem
lacerunt diaboli, ut eos necesse sit cum ipso simul igne inextinguibili torquerit
De numero S. S patrum nullus est praeter Cyprianum, cui ulla martyrio, ch ainrtutibus iam crebra, tam honorifica, tam inflam mala oratio. Ut carceribus propter Christi eonfessionem inclutis se lebrat ut variis talibu , di aerumnis eiusdem causa iactato depraedicat adrinatuis supplicia animo prompto perpetienda exsuscitat ut cruciamenta, de earnificinas constanter ex pertos dilaudati ut hula inero ceriamini nihil confert ut huic caelesti triumpho nihil anteposit restis est vel hoc Ἀσπασμιλιν, quod propontinus eius ιλ μαρτυνα , quod totum in
comparatione diu in agoni Cum humano, rvuia consum tauri Quam eum paratio lem sumpsit
mundo, angelu, ctiamsin . ieertandum igitur pro Christia religione siue tetinenda, sine propaganda, vel ad etaonem languinis causae extimulantes hae sunt, nobilitas huius pugnae, tum ob ipso speetatores, tum ob singularem praestantiam coronae specutores sunt, non nomines tantum, ut in agonibus, ludisque saecularibus populus ac Prinei pes, quibua testibus vincere, Aecoronari, otiosum est sed deus ipse, Saluator Christus idem agono heta, praeses, dc arbiter ceris tam nis cla beatarum mentium exercitu . Corona victorum non e laurifolijs, non electis floribus. non ex argent ouon ex auro, aut lapide pretiosa sed immarcessibius , inaestimabilis, nempe vita immortalis, omnium faelicitatum affluentia cum ullata, qualem ησμα curiat, uerarim audimi, oh i. Corinth. a.
etissim ei cheopiosiuimedisseritur. uulgau ux Grerserus nosteringonisti coni sed spirimale me quo ducas subigere eo us tuum cli in servitutem redigere flagris, quo victoriae genere mhil saluistarius; qui sermo durus e litisinu c. νa carnisfaranny n desidarvs Rom. . Lege eiusdem fit leticam spirituatim Argumento similem CR ars To vhi CE ORONAT J Christus bulus agonis nostri εραcεὐτὸς cli agonotheta Huic militiam nostram militamus. Sub eo stipendia factismus, quo cohortante audemus. Quo protegente non cedimus. Quo adiuuante vincimus. Quo remunerante caelum rapimus Nilis freandum reristo duce, stati Pee Chrso MENTE l ox. τ pr. HBE NTEGRA , Icc. J Triplex armaturabel toribus proponitur ne uaria Mens ineor. rupta, nulla scilicet turpioIemacula inquinata nullarus sceleris ubi conscia. Fides integra, plena rumirum dauim auxilii liducia. DonM-ν, multour--entu---- ,συβοώ---- ,σώ-ν-ν-ein, σια umqerari. Psalm. I. cuia et man me adnae m. durus missis ML sim, Alm 4l Virius deuota robur, puta, sc constantia, ac pie occumben sinexpugna rivoluntas NE PERDAT UNT E a quo D tu P. 1 T E T UT J Semel stetae, sequenti contia fugiise ex acie .eli praemio excidae, pomam meruisse vos lis,scriptum est. οβ adamor red barriti coronatis uua Ap al. I. Λ MEI TvR ET LAMI, T RECIP. LAM. 4 Liber fCypriani de lapsis, quo eorum ruinam miseratur, inconstantiam increpat, qui non potius fuga capessiverint, eumimbecillitati suae dissiderent. Ad delicti consessionem, cli piaculum publiminhortatur Nouatianos cauendos monet, quorum haeresin poenitentiam videlicet lans negantia
106쪽
ehe. J Paene ridie ulus est sapientissimus ille mortalium Socrates apud Platonem in Apologia iis hi induertur laetari quod morte proseis irrus sit in ea loca, hi cum ineorruptis iudicibus, Poetis, et astissimis heroibus larissimis victurus,in versaturus sit, iniquorum hidicio liberatus verba tet ea hune in modum Cie. r. Tuscul expressit. Sin vera sunt quae dieuntur nugrationem esse mortem in eas oras, quas quievitaexeeuerunt incolunt, id multo iam beatius est, te, cum ab ijs, qui se iudicum numero haberi volunt , euaseris, ad eos venire, qui vere iudices appellentur, Minoem. Rhadamanthum, Aeacum Triptolemum tonuenireque eos, qui iuste, sceum fidevixerinti Haec peregrinatio mediocris vobis videri potest vivetoeolloqui cum Orpheo, Musaeo Homero Heia Sodo liceat, quanti tandem aestimatis Equidems e emori, si fieri posset, vellem ut ea quae diaco mihi liceret euenire. Quanta delectatione autem afficerer, cum Palamedem, eum Λiaaem, eum, alios iudicio iniquorum circumventos convenirem Tentarem etiam summi regis, qui maximas copias duxit ad Troiam, de Uyssis, Sisephique prudentiam: nec ob eam rem, cum haec exquir rem, sicut hie faciebam, capite damnarer Hactenus Socrates, cui geminum recitat silian varihist. lib. t 3 eap. o. de quodam tu Megalopolita ex Arcadia, Cercida vocabulo, qui moriens familiatibus suis dixerit,se non inuitum mori sperare enim conuenturum ex Philosophis Pythago ram, ex Historicis Hecataeum, ex Musicis Olympum, ex Poetis Homerum. Quos locos quia iis millimos videbam, lectodia delectandi transcripsi Est autem inter hoc sacraticum, Cercidarum. apud interos olloquium,in inter collocutores istos Cyprianeos in caelo, qua perfossis, qua rebus dbscrimen quantum potest eue maximum.
Cap. XII. Ex eiusdem epist LXXXI. ad
Confessores in carcere constitutos, qua ijs gratulatur,&ad
SAluto vos, fratres charissimi, optans ipse quoque conspectu vestro frui, si me ad vos peruenire loci conditio permitteret. Quid enim mihi optatius, o laetius poΩset accidere, quam nunc vobis in has rere, ut complecterer manus illas quae purae.&innocentes, &dominicam fidem seruantes, sacrilega obsequia respuerunt Quid iucundius M sublimius, quam nunc osculari ora vestra, quae gloriosa voce domi. num confessa sunt sed quoniam huic laetitiae intercesse non datur, has pro me ada res. okoculos vestros vicarias litteras mitto, quibus gratulor pariter, dc exhortor, usin confessione caelestis gloria fortes, de stabiles perleveretis di ingressi viam domunica dignationis, ad accipiendam coronam spiritali virtute pergatis habentes dominum protectorem, ducem, qui dixit. Ecce ego absumsim dubiu omnibuι inae ad σιnsemmatione secat, Matth. g. yo beatum carcer quem illustrauit vestra praesentia. obeatum carcerem, qui homines dei mittit ad caedum o tenebras lucidiores soleti 'pso,&ium hac mundi clariores, ubi modo constituta sunt dei templa. α sanctifieata diuinis consessionibus membra vestra, Nec quidquam nune versatur in cordibus vestri , mentibus quam diuina praecepta,&mandata Melestia, quibus vos ad mlerantiam patruonis Spiritus sanctus semper animauit. Nemo mortem cogitet, sed immortalitatem: nec temporariam poenam, sed gloriam sempiternam. Pretiose sin .emiam morsum
107쪽
SACRILEGA OBSEQURE SPVERUNT J Thuris iniectionem permanus in ignemι seu foculurn nota est quod unum si praestitillent Christiani, aliud idololatrae non requirebant iam nam ubi eos accensebant. Ernia clari nutaturaeeaunune OSCVLΛRI RΛ. QUAE G DURIO Sin D CI, ve J Reuerentiae, clarassi quoque amoris indicium est osculis. ti , lacria tantum rebus,in persorus quos aut vitae Lanctitudo aut intima sanguinas propinqui Las, ac necessitud commendat adhibenda Membra autem dc parte corporis nostri quippiam ad gloriam deis et Operatae vel perpessae, sinctificari intelliguntur, cli sacris Oseulationibus sunt diagni uimae. Sic Constantinus Augustus ineoticulo Nicaeno, in Lanctis quibusdam Episcopis, qui sub persecutoribus propter Christum mutilati desin exilium proiecti fuerant,cauum effossi alterius oculi, dc suffractum alterum poplitem venerabundus exosculabatur. HvIC LAETITIAE IN TERESSE J Eeee. laetitiam nominat squalorem foetorem, flestenebras carceris, de quo mox plura inuictu talica, Sollemne quippe sanctis, persecutioner,dka iones Christi amore dueera in desivijs quibus oratione quadam in Petrum in Paulum gratulatur, dc instrumenta eorum sup pliciorum veneratur S. Chrysost lie exclamans Quot carceres sanctificassis quot catenas dera rasti. quo tormenta sustinuistisa quot maledicia tolerastis quomodo Christum portassisa sunt benediciti linguae vestrae instrumenta: sanguine conlpetia sunt membra vestra propter Ecesesiam. Beati elaui. Petre, qui lancta illa membra tua penetrarunt. Quis nam gladius, Paule , sanctum guttur tuum pertransi Mit, dominicum, inquam instrumentum, quod a caeso habetur in admiratione, oc quod terra reueretur sit mihi gladius ille pro eorona, o aut Petri pro gemmis infixis in diademate.
Cap. XIII. Christianorum veterum vota
pro salute, Mincolumitate imperatorum.
ς Olebant Senatores, oc Magistratus Romani initio amni. jusjurandum sol sem neo suinere.. votorum nuncupationes faccre pro salute, Mincoluinitate principis ut ex Tacit libri 6. 5 ibid. Commenta l. psit discimus. Idemo Christianos tactitasse procul dubio sequentes praecepta Pauli. . Timoth. a. Romi , ω . Petri. a. yc gno. scimus exillustri hoc loco Tertulliani in Apologetico Nos, inquit, pro saluteum.
per i toruunt Deum inuocamus, aeternum, deum verum oc deum vinum, quem Mimsi Imperatores propitium sibi praeter caeteros malunt. Sciunt quis illis dederit imi αrium: sciunt quis homines, quis di animam sciunt eum deum esse solum. fit paulo infra. Illius enim est ipse imp. cui δέ caelum est,& omnisereatura. Inde est Imp. unde est 6 homo, antequam lmp. Inde potestas ilιi, unde δ spiritus illuc suistientes Clitistiani manibus expansis, quia innocuis, capite nudo,quia non egubescimus, deniq, sine munitore,' a depectore oramus, precantes fumus omnes, semper pro omnibus Imperarorab , vitam illis prolixam imperium securum domum tutam, exercitus fortes senatum fi ielem, populum pro am, orbem quietum. 6 quaecunq; hominis in Caesiaris vota sunt haec ab alio mare non postum, quam a quo scio me
Devotis pro reditu &bona valetudine Imperatorum susscipi solitis me auctoribus loquitur Raderus noster in epigranis iv. ad Caelarem Domitianti lib. 8. cui plurima adulatur Mart. Reeuia rate de votorum nuncupatione pro imperatoribus disputauit Petrus Faber Semest. lib. r. a pag. is, Honorifice admodum de Imperatoribus illis, quanquam Christo inimicis, vetum Christiant loquebantur 'eoiqi colebant maxime, rebus Eccleuae adhuc angustioribus Tertullian. ad scapu
108쪽
um scribens Colimus ergo Imperatore sit , quomodo iobis licet, dc illi expedit, ut hominem a Deo secundum .in quidqvid est, a Deo consecutum, solo Deo minorem Rehu autem pacatis, dc ad meliora etinuersis parcius Hierou Amb. Λugustiti. χ caeteri. Pas Let t. Timoth. a. quem eitat locum, hie est obsecro uisur, ra-4mmum ferἰ ob
sus insublinmtasesnt σα Et ad Rom. II. Omnis Hum poto tum sibi iambis βιδ si di non eis .m otia , nsa Deo. Et x. Pet. 2. Lem litur ectore omni hun na reaturapropter Deum, siae Reae quaνι pracellem , educιbi , an 'uam ab eo mi 'is. Istiusmodi vota Plin quoq; unior nuntiat Traiano Imp. pro ipso dc suscepta fuisse, persoluta a prouincialibus pariter,& eomnam litonibus, quasi quoddam certamen pietatis, ac deuotionis decertantibus, epist. io lib. rex PROMT SIBI PRAE CAETERIS I Quia cum dissicillimum sit bene imperare, quamuis optimo imperatori, quae est memorabilis sententia Dioeletiani, qui eandem ob causam imperium eum veteri commilitone suo Maximiano primus diuisit, illici occidentem concessita ideo verisimile tit, saepe Sc grauiter ab ipsis ostendi, cum praeterea magnam iis in omni genere vitiorum peccandi lieentiam, quiduis vel agendi, vel omittendi libertas permittat Merito igitur Deum sibi mainlunt ilia propitium prae caeteris, priuatis, inquam, in quorum vita tam grandia delicta non patent.
quae diuina justitia feriantur, ac vindicentur. I cIvNT QUI ILLI DE D. M PERLVM,&c. Tametsi Ioues, Mercurios, Apollines, aliolq: daemones colerent illi Decii, Valeriais ni Nerones, quotquot Ecclesiam Dei tot annis erudelissime diuexarunt. nihilominus sese illiseommentiti js numinibus imperium debere simulabant potius, quam credebant. cum populo sapere sideri volebant, quὁ eum facilius obsequentem haberenti Nee mundum ab illis conditum, animas hominum ab ijs productas, bonorum omnium esse auctores judicare poterant, propter impressam,&insculptam in mentibus nostris Dei unius iis solius opinionem, a quo regantu omnia . unde dc iapientes de eo saepius numero singulari loquuntur, quod Tertullian ni fallor obseruauit Cici quidem i. de natu Deor. In mundo Deus est aliquis, qui regit, qui gubernat, qua cursum astrorum, qui mutationes temporum, rerum vicissitudines, ordinesq; eonseruat, terras amaria contemplans, hominum eommoda, vitasq; tuetur. Audistine quidquam Christianius Hie tamen eum deos immortales toties inscriptis suis nominat, cum lupis ululare non dubita .
VITΛ lLLI PROLIXAM, dce. J Multa praeter hie expressa Imperatoribus nostri a Deo optare, dc precari licet In fide Catholica constantiam, haereticorum expugnationem, gratiam, de amicitiam Dei, prolem, si non habeant, consiliarios prudentes, dc probos, dcc Locus est insigni, sanet apud Tertullian ad Scapula Carthagini praefectumale precibus pro imperatore fundendis, de officio induorum erga eum. 6c de celsissima eiusdem dignitate, qua ad deum provinὲaeeedat. 'ita si quoddam Numen inter homines appareat. Itaque dc lacrifieamus pro salute Imperatoris, sed deo nostro, dc ipsius laed quomodo praecepit deus, pura precα Nec enim eget deis conditor uniuersitatis odoris , aut sanguitus alicuius haec enim daemoniorum pabula sunt. Ita nostmagis oramus pro salute Imperatoris, ab illo eam postulantes, qui praestare potest.
Cap. XIV. Aequus animus agi an geni
ad laudes,&conuici Lia Orat ut de Pare.
IEc vero Ecclesiae occupatae animum meum excruciant id quod sonasse sordidi oribus ab lectioribusq; an jmis usu venire queat is es aurum aliis affuens: nec sceleratae linguae, quod suum est facientes, male videlicet loquentes, quoniam bene loqui non didicerunt. Neque enim periculum est, ne Deus loco cireum scribatur, aut vaenalis proster, ut totus a locupletioribus possideatur. Nee veto me vel laudat
res, vel conuiciatores immutabunt quemadmodum qui coeno vng 1entum,aut Un SUC HO coenum admit ni qualitate sq; petmixtione confundunt i maledicos h
minum sermones mole te ferre debeam, velut a me ipso migrans: alioqui multas utruque pecunias laudatoribus numerarem si me laudando mel, remem cerent. Uerum
aliter res habe Quod enim sum, hoc maneo, siue maledictis impetu: si laudibus
109쪽
euehar. Mortia autem temere verbιs mutat, ut inquit Iob nee me improbae linguae magis circumfluunt concutiunt j quam aequorea spumascopulum vel pinum, augaliam quamuis arborem densam, di sublimem tenues aurae concutiunt. Ac simul huiusmodi quiddam mecum disputo. Si me falso crimine accusator incessit non me magis, quam eum qui loquitur, haec oratio perstringit etiamsi me nominatim conuicijs petat: sin autem verum crimen mihi impingit, quid est, cur eum potius. quam me ipsum accusem quippe qui illi ita de me loquendi an iam prebeam, non ille mihi ita uiuendi: vocesque praetervectus ut vanas, de inanes mei ipsius ero, hoe tantum emolumenti ex eorum improbitate percipiens, ut cautius in posterum viatam inultuam.
Meruiat legere qui detractionis eulpam fugiendam praeeiperent. sanctae scripturaei et trum, quos aceruant, sententij apud animum serio reputandis grauitate insuper huius mali facinoris, dc poena consideranda, quae in diuinis litteris detractores insecuta memoratur. Iidem monent, posse vitari, si dimissis alienis, nostra ipsorum duntaxat facta pensemus, cdiscutiamus ut festucam videlicet de oculo fratris nostri extrahere ne laboremus, cum in nostro trabem habe mus, Matth. 7. Eum porro se quo detrahitur, hortantur ad Deum in conscientiam se se conuertere,in in horum testimonio aequiestere insectanda innocentia persistere. Obtrectationes, Ac in ledicentiam eontemnere, nee ad se perferri cupere Christianam deniq, patientiam,ceu clypeum obiectare telis huiuscemodi r& exempla cinctorum Christi potissimum, aspicere,quem cum re risei, ut peccatorem, hominem voracem, potatorem, Samaritanum, blasphemum seductorem, datanoniae u traducerent, verbum contra non respondit discipulosq, eandem tolerantiam doetati Matth. io Defensione tamen modesta utendum, si ex silentio nostro aut vitae per i cui um, aut inminiae nota sequutura videaturi aut charitas in alterum, praesidumue auctortas aliud iusseris.
ECCLESIAE OCCUPAT EJAbhaereticis fortasse Constantinopou, euius urbis eriliscopatum annis x res cum laudegessit:&inde per summam contumeliam eiectivest Lege verria quae ad Constantinopolitanos sacerdotes, desurbem istam ducessurus fecit pag. 8a 2. ID QUOD SORDIDIORIBUS NIMIS,&e J Excelsae mentis quali hic fuit noster Greg eius estquaelibet rerumdam parvipendere rabiecti, uec sordidi vel minimis contristari. Addit, nee se aurum stire, nee commentitias criminationes pertimescue, hoc est, pedrus ab avaritia, de intolerantia vacuum habere. NEQUE ENIM PERICvLvM EST. e Jaestive. De
L minal l elr Omnibus, seu non clauditur pretio nulla emitur. quem qui hospitem nactus est.
qu id ei ad opulentiam de Te queati Socrates, si commemini, se ratiocinabatur omnia sunt de ianrum deorum autem sunt amici hin filio sapientes viri Atqui amicorum lunt omnia comunia. Eris eo boni, &npientes cum dijs possident omnia Quin&Paulus noster de Apostolica panpertato loquens et Corim 6 Mhilhabantei ait mamma podentes. NEC VER ME LAUDATORES, dce. J Nec laudibus se immutatum iri, ut sibi blandiatur, de complaeeat; nec sinistris de se sermonibus, via curriculo aliquantum deflectat utrumque enim esse unguentum coeno permusebere, vitia cum virtute eoniungere. Quid enim vitia nisi male olens lutum'di quid virtus,n is Deo,. de hominibus gratissimus odor VELUTO ME IPSO MIGRANS J Mei factus dissimil-dimus Adeone homnusngemum ιmmutarier, ut non eunosias eundem esses est apud Terentium, si reeordor. MULTAS UTIQUE PECvN LAUDAT NUMERAREM J Probitas non pecunia. sed labore,&sudore comparatur Iactatur Hesiodiversiculus, Hrtutemriguere Dessevdoreparam. m. vari num virtutem pecunia emerent, si venalis esset, ambigori adeo pecuniam non od .undi QUOD E Ni SUM HOC MANEO J Apud Deum sine quidemapud homine quietari fuerunt saepe obseurantur, qui obscuri, illustrantur, vel bonis, vel malis artibus vel f uore, vellauidia, de odio alieno. Deinde animi sui stabistatem seopulo, marinis fluctibus, frustra
pullato ali. tque ac densae arbnrii tenui vento perstratiae, cla altis radicibus haerenti consere. SI
ME FALSO CRIMINE,&e J Syllogismus hypotheticus,disiunctivus. MEI IPSIUS ERO J Meum negotium agam meam Spanam ornabo natu ne tias . tain re, es ειώ, ι
110쪽
Cap. Xy. Quomodo mundus uniuersus
Creonsideret aliquis uni dertim mundi admirustrationem, intelliget ros
quam vera sit sententia Stoicorum, qui aiunt, nostra causa mundum esse comstructum Oaburia enim quibus constat, quaeq, generat ex se mundus, ad utilitatem hominis accommodata sunt. Homo utitur igni ad usum calefaciendi.&luminis, des quendorum ciborum ferriq; fabricandi. Utitur sontibus ad potum,ie lauacra, fluminibus ad agros irrigandos, erminanda .regiones: utitur terra ad percipiem
dam frugum variet .licra , crat linias ad Cranserenda vinet. flin I ad usum arborum.
atque lignorum, planis ad segetetra Utitur mari non solum ad commercia dc empla ex longinqui regionibus ferendas . verum etiam ad ubertatem omnis generis piscium. Quod si his elementis utitur, quibus est proximus, non est dubium quia di caelo: quoniam occalestium rerum Incia, adsertilitatem terrae, ex qua vivimus, temperata sunt Sol irrequietis cursibus.& spatiis inaequalibus orbes annuos conficit,& aut oriens diem promit ad laborem aut occidens 'tiem superducat ad requum:& tum abscessu longius ad meridiem, tuinaccessa emis,& aestatis vicissitudines tacit: viri hybernis humoribus, ac pruinis in ubertatem terra pinguescat Maestiuis caloribus vel herbidae fruges maturitate durenturi vel quae sunt in humidis incocta, ea feruefacta mitescant Luna quoque nocturni temporis gubernatrix, bc amissi, aerempta lunairus vicibus menstrua spatia moderatur: & eae castenebris horrentibus noctes fulgore suae claritatis illustrat ut aestiua itinera, o ex. peditione , o opera sine labore, ac molestia confici possint Astra etiam caetera vel ortu, ves occasu tuo certis station ibus opportunitatis temporum subministrant. Sed& nauigiis quo minus errabundo cursu per immensumvasentur,regimen prabent, cum ea rite gubernator obseruans, ad portum destinati littoris peruehat vent rum spiritu attrahuutur nubes, ut sara imbribus irrigentur, vivites sectibus, arbusta pomis exuberent. Et haec per orbem vicibus exhibentur, ne desit aliquando,quo in hominum sustentetur. Α tenim cattera animantes eadem terra nutriti eiusdem Letu etiam mura pascuntur. Naui etiam mutorum causa deus laborauit minime: quia sunt rationisexpertia. Sed melligimus Be ipsa eodem modo ad usum hominis a Deo fac in partim ad cibos, partim ad vestitum, partim ad operis auxiliat, clarumst, diuinam prouidentiam rerium ciatiarum abundantia hominum ulla in instruisere, atque nrnare voluisse: ob ea Vl, caulamo aerem volucribus, & mare piseibus de
inuam quadrupedibus implevita, . . ''
Diuinorum nesciorum erga hominem ac totius mundi ad eius usuram eonditi meminie David pulm 7. Quideirhomo, Miaminine ei doquae eontinenter tribus versiculis sequvnia