장음표시 사용
61쪽
aliud significatur, quam quod, Aegypti
Romphais , regem Coeli dixerunt. Hinc manifestum et . unam vocem explicare et illustrare alteram. Quae sequuntur apud Amosum verba: si sit nomen proprium idoli, quod in medio relinquo, eodem omnino respiciunt. Samuriem Petitum si audimus, Misceli. L. II c. x, Mun notissimum Numen Phoenicum fuit, cuius cultum Poeni Carthaginem detulerunt. In Plauti Poenulo, Saturnus bis Mun videtur nuncupari, etsi de soliditate huius observationis subdubitet magnus Bochartus Geog. S. Part. II Lib. II c. 6. Fac vero, rem ita se habere, ac Petitum rem acu tetigi*e, Saturnus tamen Cartha giniensium, alius a Sola, rege Coeli, suisse existimanisdus non est. Magis Remphab nostrum illustiant, quae de Mun ad Amosi locum eruditi interpretes annota. runt. Etsi enim tantum non omnes per Mun Saturnum intelligi velint, vocem tamen ipsam eiusque originem sic nobis quidam explicam, ut exinde luculenter appareat, idem: omnlino Mun fignificasse Arabibus et Persis quod Remphak diximus significare Aegyptiis, regem nempe Coeli. Hanc etymologiam vocis Mun tradit doctissimus Spencerus , de Legibus Hebr. Lib. III Dissert. I c. Ira p. 3s, Chiun et Per
sarum usu DOMINUM MAGNUM notis &c.
Iohannes Braunius, qui etymologiae istius mentionem pullam facit, aliunde suspicatus est, hanc esse Amosi mentem, quam Remphais exhibere lucu- lanter probavimus. . Hapc enim sunt illius verba,
Vide Petisi Misceli. I. c. et Biaunii Selecta Sacra
Mun Tartarorum etiam lingua dici Solem, colligo ex Historia Genealogica Tatλrorum P. D.
62쪽
SISel. Sac. p. 487, 488: Enim vero si ae rate exa- minemus verba Amosi ae Stephani, mise4 et Chiuntinum eundemque deum fuisse, primo intuitu animad-νertemus - Postquam Propheta dixisset: Tulistis i hernaculum regis vestri: explicat, qualis sit rex, sic IDei CHIVN, id est, REX COELI Patet ita. que, nonnisi de uno rege, de uno deo fieri mentionem , nempe de CHIVN, quem Stephanus vocat RE ΜΡΗΑN. Sunt tamen, qui de duobus diis Sm ieros Scriptores loqui, exissimant, quod utatur Am sus poce in plurali. Tamen nonnisi unus,
nempe lud Chiun, MI, REX COELI intelligen
dus est. Quis non existimaret, Braunio de origin tione nostra Aegyptiaca aliquid constitisse, nisi Di sertatio eius, ex qua haec desumsi, aperte re tam ret. Attamen, quamvis vera nominis Remphah ratio ipsum fugeret, ex rerum connexione et aliis in dieiis rem ipsam. hoc saltem in loco, quem produxi, bene perspexit, licet eamdem in illa ipsa Dissertatio. ne, aliis observationibus incertis, longe petiti, , et valde contortis, quaeque nonnumquam sibi r*pugnant, non parum obscuret.
Solem vocare Regem Coeli, Aenptiis familiare fuit. Id Animat vox , qua Aeraptii lingua sua Solem
denotare bolent. Idem indicat nomen Osiridis et Isidis. Id quoque de Osiride et Iside Aenptii praedicabant. Osiris, sive Sol, in Aegaptiorum 'onmmentis diserte vocatur Dominus Coeli. Ab Aegγ-ptiis cultus Regis Coeli ad alios propagatus s. Sed quandoquidem diximus, Remphah Aegyptiis Coeli Regem sonare, videamus, num alia reperire D a POs
63쪽
ι sa V ' R E M P Η Α Η, possimus vestigia, Aegyptios Solem istiusmodi cogno.
minibus honorare solitos fuisse. Id enim etymologiae et explicationi nostrae confirmandae non parum - inserviet. Et primo quidem commune Aegyptiorum vocabulum , quo in usu quotidiano Solem designare Consueverant, pH, huiusmodi notionem Regis Coeli iam 'sic satis involvit. Nam uti in superioribus iam observatum fuit, pin et pH antiquitus regem signi ficabat, cuius vocis in nominibus compbsitis Aegy
aetiorum , ut in pHata Es , plurima supersunt indi-
Cia, quod recentiores, coalescente articulo indefinito .Drs cum radice, obpul esserunt. Solem igitur a dominio Aegyptii dixerunt PH , i. e. , regem. Idem omnino dicendum est de Osiride bet Uri, quae cel berrima Aegyptiorum Numina, pro Sole et Luna hisbita cultaque suisse, inter omnes convenit. Salma sius huidem, qui aliquos in addiscenda lingua Aegyptiaca, tum penitus ignota, progressus fecerat, Omris putat Aegyptiace scribendum esse quod filium significet, Isin vero sermone Aegyptiorum dici
matrem , et utrumque numen hisce nominibus ab Aegyptiis insignitum suisse, eo quod Osiris Isidis filius haberetur. Vide librum de Annis Climact. p. 566,567. Concedo quidem, DNPHps silium significare
Aegyptiis; at vero hoc esse nomen Osiridis, sanctis. simum Aegyptiis, credere multae vetant rationes, quas exponere operosum nimis foret. Conferri possunt, quae scripsi in Pantheo L. Is c. a 3 7. I vero, Sebe, lingua Aegyptiaca matrem omnino non designat. Osiris praeterea Isidis non natus, sed frater et maritus, vulgo ab Aegyptiis perhibebatur, etsi in quibusdam Sacris, et certo tantum respectu
64쪽
SInlystico, etiam Isidis filium appellatum esse sciam. Et observatu certe dignum est, quod Hunetrebus deIL et Osir. p. 65I memoriae prodidit a Frin in S cris illis mysticis, in quibu4 filius ori tabebatur, non Osirin, sed Arsaphen nonnunm; in cuius appellationis originem et significationem inquisivi in Pantheo Lib. II cap. VII 3 9, atque in Collectione voc. Aeg. MS. v. Ἀρσαφης stom. I opusc. p. 38, 39, eum notis J. Osirin compositum esse ex pH, quod
regem sonat, dubitare nos non sinunt, quae veteres de Osridis et nomine et virtute scriptum reliquerunt, sed quibus iam brevitatis studio immorari non licet. Us porro Aegyptiorum linoa denotare Dominam euntem, vel se moventem, mihi quidem, quando hanc dissertationem primum scribebam et edebam, videbatur certum, quod tamen tunc pluribus ex lingua et antiquitate Aegyptiorum illustrare, cum tem poris, tum typorum Copticorum, quibus in vocabulo hoc scribendo opus erat, me prohibere penuriam monebam. Factum id postea fuit in Pantheo Lib. III cap. I S I . Aliam tamen, eamque veriorem,
ut puto , nominis etymologiam ibidem adduxi 3 is. Cons. quoque Collectio MS. vocum v. Us. tomia IOpusc. p. 98 J. Quod ipsa haec nomina Numinum. religiosissime ab Aegyptiis cultorum, indicant, id de iisdem quoque a scriptoribus praedicari, iisque aliis
verbis tribui, quivis observare potest. Osiridem ita Apuleius L. xI Μetam. p. ura edit. Elmenh. p. 8i 6 c. n. Oudendorps : Deus Denm magnorum potior, et majorum seummus . et summorum maximus,
et maximorum REGNATOR, Osiris. Quid Τ an
hoc non est, rex exercituum Coeli, cum Aegyptiorum Numina, quorum Osiris dicitur regnator, pleraque respectum ad sidera, exercitus Coeli, habuerint. Plutare hi 'de Osiride haec sunt verba: Tον γαρ
65쪽
BASIAE Λ καὶ κυριον 'χσιριν οφθαλμυω καὶ σκήπτρωγραφουσιν, de is . et ostr. p. 632. Vbi Plutarchus Osiridem non modo ex mente Aegyptiorum REGEM ac Dominum appellat; sed et eumdem ab Aegyptiis,
ad hoc indicandum, picto SCRPΤRO REGALI,
emblematice adumbrari observat. Quod ipsum emphatice magis sic expressit Macrobius Satum. Lib. IC. 2I, p. 2ID: Osirin Aeg7ptii, ut Solem eo ast rant, quoties HieroglIphicis suis literis exprimere νο- iunt, insculpunt Sceptrum, inque eo speciem oculi exprimum, et hoc signo Osirin monstrant, significantes, hunc deum Solem esse, REGALIQUE POTESTATE cuncta despicere. Isidem, ut ad hanc quoque accedamus, REGINAM Memphiticam vocatrianus Capella L. I pag. a fin. , REGINAM simpliciter Apuleius L. xI Metam. p. aro sp 8io J. Inprimis Otisrevatione nolira dignum est, quod idem Apuleius , in libro, quo se mysteriorum Aegyptiorum valde peritum ostendit, uidem sic compellat: REGINA COELI - ista Iure feminea conlustrans cuncta moenia, et udis ignibus nutriens laeta semina, Metam. L. x I
quod vocabulum, nisi articulo distinctivo generis masculini determinetur, tam reginam, quam regem
Coeli significare potest. Et sane posset Remphah non minus Isidem designare, quam Osiridem, nisi i
Amo. i) Illius etiam Ieremias Vates bis meminit, c. VII. Is et c. XLIV. 17, ubi numen aliquod vocatur m Pn regina Coeli. Quod nomen Ionathan explicat Stεllas Coeli ; Raschi sic commentaturr Stellam enim maenam. νoeaverunt lingua Graeca , reginam coeli et R. David Mmehi: Dieitur autem regina Coeli, lingua Graεea scilitat, stella niagna in Corio , Ionathas vocat Fellammia, Arabes Tabar.
66쪽
Amosus, dum Molochi, vel regis Israelitarum, meminit, eo subinnueret, se loqui de Numine masculino. Ceterum cum A syptii Isidem , quae Luna est, et Osiridis uxor, REGI ΝΑΜ COELI nuncupent , hoc ipso satis indicant, Osiridem, qui est 'SOL et Isidis maritus, REGEM COELI censendum esse. Et ita certe aliquoties appellatur in obelisco, cuius interpretationem Graecam, ab Hermapione adornatam, Ammianus Mareellinus su is historiarum libris ex parte inseruit. Namque ibi Lib. XVII P. Ioz. , appellatur 'Mλιος μέγαρ ΔECΠΟ ΤΗC 'ΟΤPANO T, MI, magnus Deus, DOMINUS COELI. Ibidem de Rameste rege dicitur: εκοσμιησεν Ηλίου πόλιν, ομοιως καὶ ἀυτὸν VHλιον
ΔECΠΟ ΤΗΝ 'OT PANC T, ornavit Heliopolin, nec minus ipsum Solem, DOMINUM COELI,
et in sequenti versu : VHλιος Θεθι ΔΕΣΠΟ ΤΗΣ 'o TP ANC T βασιλεῖ δεδώρημιαι το κρατος, καὶ την κατὰ παντων ἐξουσιαν , Sol Deus, D O M DNVS COELI, Ramesae regi robur et possentiam dono largior, et imperium in omnia. Toties in uno monumento, etsi non magno, hoc Osiridis cognomen putare EL, aut aliud, quod huic aequipollet, ociscurrere videmus. Neque dubium est, quin, si alia vetusta Aegyptiorum monumenta legi a nobis et intelligi possent, saepenumero regis Coeli, sue Remphalimentionem' inventuri essemus. Sextus Empiricus adversus Mathematicos Lib. vI p. 343. edit. Fabricii: Ceterum septem quidem Stellarum praecipuas esse putant Chaldaei SOL ΕΜ et LUNAM: min rem autem his vim habere ad eventura essectus, quinque reliquas, παρ' ἡν α ιαν καὶ Αἰγυπτιοι βασιλεῖ μεν καὶ απεικαζουσι τὸν
67쪽
rum apud Samasium de Annis Climact. Praefat. P. XXXV l I. . ex Maimonide. - Ab Aegyptiis cultus huius re ris Coeli ad alias Asricae gentes dimanavit. Operae pretium est adferre, quae Leo Africanus de . Libybus, qui Nigri vocantur, memoriae prodidit in Descriptione Africae Lib I pag. 6o edit. Elgev.
Qui Numidiam, et qui Libam incolebant Africani, planetam quemdam quisque adorabat, cui et sacri' cia et vota flebant. ' Quidam ex illis, quos antea Guri νocabulo notavimus ch), Guighimo, hoc est, COELI DOMI NVM, uenerabantur, fuitque illis sanior haec mens, non a Propheta quodam aut doctore, bed quasi divinitus introducta. Inde Iuuaicam
tandem sibi assumserunt Legem , in qua et multis
Hunc locum sine d bio illustrare voluit Windetur, de Statu vita functorum Sere. iii p. 3 in Crenti Fascic. Philol. Iv.ὶ ita scribens: Graeeis Deus opifex Ζευς dicitur, Aethiopibus FGZIA SMAI , id M. DOMlNVS
COELI, istud nomen eorrupte scribitur apud Leonem Afric. p. 22.9 penesqse Hlum νita. Materia αδης. penes quem mors, seu dissutio. Utrum vero vir dodius rem acu tetigerit, aliis di, quirendum relinquo. Certe LeoAfricanus loquitur de Nigritis, seu Nigri fluminis accolis, quos non Aethiopicum, sed peculiarem suum sermonem habuisse, alibi docet, p. m. I9. Et eorumdem quosdam, suo etiamnum tempore, Solem orientem Ven ratos fuisse, testatur Lib. . vii p. 636. Sanchuniathon
παρ Ελλητι. - In Sin rum libris lego, ipsos iam inde ab initio impremum et unum Numen adorassse, quod ipsi coeli regem iappellabant, HI alio nomine Coelum et Terram rex quo apparet, Heteres Sinas opinatos foroasse Coelum aetTerram animata, eorumque animam pro Spremo Numine I isse. Haec Trigautius apud Assemanum Biblioth. orient. Vatic. Tom. III Part. 11 P. So7.
68쪽
AEGYPTIORVM D E V S. 37 annis stetisse dicuntur. Postea et Chrsianae Fidei
assertores remanserunt etc., ubi in sequentibus narrat, eos dein ad Muhammedanorum fidem transisse.
Leo Africanus ex eo, quod Nigritae REGEM COLLI coluerint, benignius de iis iudicat, tamquam qui uni Deo, Creatori et Domino Coeli,
sacra secerint. Sed ex iis, quae modo ex antiquitate Aegyptiorum attulimus, facile eli videre. Nigritas in Rege Coeli nonnisi Solem , more aliorum populorum, coluisse, , quod ipse etiam Leo Africanus aliquo modo confirmat, quando eos posthaec demum veri Dei cultum a Iudaeis accepisse, refert. Hinc tamen coniicere licet, quamobrem Israelitae potius, quam aliud Aegyptiorum Numen colendum adoptaverint. Nempe nomen Remphais per se ambiguum est, et non minus ex mente fidelium vero Deo, qui se non raro Dominum Coeli nuncupat, quam Soli ex mente idololatrarum tribui potest. Placuit forte Israelitis symbolica illa, per imagines animalium, aeternum Numen adumbrandi et colondiratio, quam in AesIVnto viderant. eis hunc perversum cultum ad nari' verum Deum Israelis, cuius benesicio se a manibus Aegyptiorum liberatos fuisse norant, referre cogitarent, quod ipsum Moses,
Scriptor Sacer, satis indicat Exod. XXXII. 4, s. Quam depravatam in Aegypto Israelitarum indolem videns, sanctissimus et sapientissimus Legislator, in
lege decem verborum , non modo peregrinorum
deorum , sed et veri Dei peregrinum, et fictum e cerebro humano, cultum per imagines populo suo interdixit: Apparet ex eo, diversam esse causam prae. cepti primi ac secundi legis Sinaiticae, Exod. XI x. 3, 4. Conf. Levit. xxv I. I et loca similia.
69쪽
Quaeritur, an Numinis Remphia etiam scriptores profani meminerint. Sunt nomina Aeraptiaca . quorum in unico tantum scriptore mentio superem Exemplum es in Mith, in Athor er Besa.
Quaerere quis posset, quaenam causa sit, quod, cum Remphah, ut hactenus ostensum fuit, sanctissimum et celeberrimum Aegypti Numen eruet, nulla tamen eius apud profanos scriptores mentio occurrat. Praeter LXX enim Seniores, quos sequitur Stephanus Martyr, nemo es , qui Remphae Aegyptii, sub hoc nomine, comRieminerit. Huic dissicultati, quae possit quibusdam non minimi ponderis videri , facile tamen me satisfainurum esse, confido. Nam etsi veteres quorumdam Numinum Aegyptiacorum, velut Osiridis, Iddis, Anubidis, Hori, aliorumque nomina vere Aegyptiaca persaepe reserant, sunt tamen etiam, quae inter λεγόμεοοα merito numerari queant, Quis hodie sciret, sanctissimum Aegyptiorum Numen Sal cultum, quod Graeci ni nervam interpretantur, Nηη, ΠΗ 'T sive audivisse sermone Aegyptiorum vernaculo, nisi unus Plato , qui in Aegypto cum sacerdotibus conversatus
est IJ, id memoriae prodidisset, in Timaeo p. 474
cn Fallitur Thomas 'deus , doctissimus vla, qui
in libro de Rel. Persar. P. 52 ait, ab interpretibus Latiis nis in Platone male Verti Minervam. Nam haec non est explicatio interpretum Platonis; sed ipsus Platonis, cuius verba sunt: 'Arγυπτιεὶ iἐν τ ρυνομα di his. 'Eλ- λενιῶ δε, εοικεν 'Αθηγῶ. Nec minus fallitur, quando putat , hanc eam dem esse cum Anaitide Periarum, in quo tamen Celeberrimus Relandus ipsum
70쪽
vinitatis cmb alii quoque meminerunt, apparet tamen illico, eos id ex Platone hausise, et ad Timaeum eius respexisse. Postquam hoc ex didicimus, haud
dissiculter Eratosthenem intelligimus. qui n) in Catalogo regum Thebaeorum Aegypti Nίτωκριο interpretatur 'Mηνῶν νικηφόρον. Oblitus erat sine dubio Sa masius verborum Platonis, nequo haec ipsa Eratosthenis verba recte pensitaverat, cum haec calamo eius exciderent: Imie nomen Nιτωκρις, quod νικηφόρον in terpretantur. Nam νισρὼ in plurali numero sunt victoriae, et 'θι xerbum signiscat facere. Inde Nι- 'σριουρὶ victorias faciens, vel ferens. Pro quo Graeci, ut duritiem vocis emollirent, dixerunt Nιτωκρὰ , de Ann. Clim. p. 6i4. Omisit in hac explicatione Salmasius interpretationem nominis Ni ιθ , vel Nηιτ, ad quam eum manu ducebat ipse Eratophenes nomen hoc exponens 'AΘΗNA N νικηφόρον. Videtur eius rei a Clarissimo Bochario admonitus suisse Salmasius. Saltem postea ita semet ipsum correxit co) : In Eusebia
secutus est, de Vet. Ling. Persar. p. I 23. Conser. Disis sertatio mea de Neitha, in Misceli. Lipi . Novis vol. VI p. 4a7 ac seqq. , Pantheon Aegypt. Lib. I cap. 3, et Collectio MS. v. stom. I opust. P. I 6 I, I62J. ma Hesebius in N,1ta, . Arnobius L. IV adU. gent. P. I 37. Proetus in Timaeum Plat. p. 3o. Chalcidius inversione sua Timaei p. II. ubi legitur Neuth, male. n Apud Eusebium p. sti edit. Chronici Graeci Scaliis geranae, qui illum Catalogum habuit ex Θneelis , tum nondum edito. Vide dicta in annotatione ad Eratosthe. nem, quam suae Chronologiae Sacrae inseruit/des. Vidi
i o In addendis ad librum de Annis Climact. Adde Boreani opuscula. Geographiae Sacrae in novissima editione subieeta p. 8a i , ubi tamen bis male scribitur νηιθορ l. Lege, ut iupra correxi.