장음표시 사용
441쪽
ἱῆμα αργόν ete. Apparet certe , ρηματα αργοι hieesse ea, quae paulo ante πονηροι nuncupaverat, et ρ 'ματα illa πονηρα esse aut ipsam blasphemiam in Spiri tum Sanctum, aut eiusmodi sermones, qui cum blasphemia illa aliquam convenientiam et assinitatem habent, quique non nude otiosi et inutiles censeri possunt. II. Haec sine dubio est ratio, cur veteres qui dam librarii, cum verba, de quorum sensu disputamus, describerent, versuum antecedentium et con
nexionis memores, pro ρῆμα αργὸν, scripserint πονηρον. Ita certe Beza in quodam Codice M S. scriptum invenit, et ita Chiostomum in suis quoque exemplari bus leuisse, suspicatur Valabius in notis, quamvis coniectura illa viri eruditi mihi quidem parum firma videatur. Chosiostomus namqne τὶ αργὸν interpretatur, verumque eius sensum ostendere laborat. Sed illa ipsa ratio, quae librariis quibusdam suasisse videtur, ut in describendo τὸ αργὸν mutarent in πονηρὸν, effecit etiam, ut cir Uomus, locum illum expositurus, ἀργον et πονηρον, ceu idem significantia, aliquando in ter se permutet. Praeter Codicem illum, cuius Bezs mentionem fecit, alii plures ce) suppetunt, eamdem scripturam prae se serentes. Equidem cum Bezalectionem vulgatam , quam tuentur Codicum MSS.
longe plurimi, ac praeterea versones antiqme, et pa tres, qui ad illum locum provocant, sine cunctatione praeferendam puto. Sed apparet tamen ex illa scriptinrae discrepantia, veteres ex συναφεία verborum Christi
idem iudicasse, quod doctis qqibusdam ex nostris in
terpretibus in mentem venit. III. Tanto minus vero
vulgata lectio sollicitanda, eique alia substituenda, erat . quandoquidem ipsa Graeca vox αργὸς, de cuius
c e Vide notas Vatabli, ae inprimis varias Lectiones alis. Millis L semo aliisque 2 collectas in h. l. .
442쪽
vero sensu interpretes disceptant, nostrae sententiae non modo non obstat, sed eamdem etiam insigniter inlustrat atque confirmat, quod sequentia planum mani Ditumque lactent. IV. Nec vero librariis solis, cum in describendo Euangelio lMatthaei occupati essent, ita mentem venit , alium subesse verbis Domini sensum,
quam qui communiter illis tribuatur ι verum ita censuerunt etiam quidam ex veteribus. et certe non infimi nominis interpretes. Tametsi enim plerisque, attendentibus nempe ad frequentiorem et communius re Ceptum usum vocis αργbe, vulgatior interpretatio pla. at, a quibus eam accepere recentiores, videbimus
tymen insta , Irenaeum , Chosiostomum , Theophy-
Ioctum. aliosque diversum ab iis sensisse ι nostrasque meditationes suo iam suffragio comprobasse. Ua Illud tinique hic non praetermittendum esse censeo. quod
inprimis ursit auctor ingeniosae Disseriationis Epi- 'luae super Matth. xi i. 36, doctrinam illam . quam
recepta interpretatio cogitationi nostrae obiicit, non omnino consentaneam esse illi benignitati , lenitati et mansuetudini Dei, quae in Evangelio Christi nobis revelata est. Non equidem negaverim, persectissimum sqnctitatis studium, quod ne cogitatione quidem satis assequi possumus, in omni opere neque minus in omni verbo nobis commendari et graviter inculcari in Euan-
gello. Quid enim doctrina illa Christi et Apostol
rum luculentius et apertius est y Vid. Eph. IV. 29. v. 4, Phil. Iv. 8, Coloss. III.;as, Iri 6, Iacobi I. I9, III. R, S, dieque negaverim Christiano, si ad normam doctrinae Euangelicae vitam suam componere velit, operam omni nisu dandam esse, ut non modo ab omni sermone impio, profano obscoeno, et qui aperta vitii macula insectus est, se irio
443쪽
rio et diligenter sibi caveat, sed etiam ne sermonem
otiosum et fructu vacuum temere effutiat. Lubens ad-
haec et ultro largior, sinem vel directum, vel indirectum, omnis et dicti et facti semper Christiano propositum esse debere gloriam Dei et aedificationem proximi; item, quicquid ab hoc fine aberrat, adve sari verae pietati atque perfectioni illi, ad quam omnes veri Christi discipuli pro virili enituntur Verum aliud
tamen est, hanc persectionem vitae Christianae com mendare, et magno cum zelo inculcare , quod sanae Euangelium sacere non ambigitur; aliud est, doc re, omnia atque singula verba, quae ceteroquin non mala quidem stant, sed tamen otiosa et utilitate vacua, in Divino iudicio examini rigido expositum, et tremenda censura notatum iri. Haec doctrina , quae et olim et hodie studium vitae solitariae ac Monasticae maiorem in modum commendasse ac promovisse videtur, Ita comparata esse existimari possit, ut conscientiam angoribus et terroribus frangat, quin imo consolati nibus Euangelicis ianuam occludat. Accedit VI. quod argumento modo indicato robur maius addit, non semper adeo facile confici aut definiri posse, quisnam sit
sermo penitus otiosus, et omni fructu plane destitutus. Equidem uti lubens concedo, quosdam sermones adeo insignes rite αργείας , otiositatis et inutilitatis, characterest secum vehere, ut de illis nemini sanae mentis dubium possit oboriri, ita tamen et hoc fatendum est, alios ita else compositos, ut huic quidem plane inutiis es ac otiosi, alii vero nonnihil utilitatis adferre videri
e Vide Rhan. Cassianum institui. Coenob. Lib. Ircap. Is, palladium in Hiit. Laus. cap. 48, SO, 84, p. I76, ex edit. et versiolae Gent. Herveti. Λdde Vitam Euthymii Sect. 58, 59, in Cotelerii Monum. Eccles. Graec. tom. rip. 248. Plura dabunt Historiae et Regulae Monachorum.
444쪽
co DIC Is DIFFICILIORIBUS. 43T
possint. Quod unico tantum, sed evidentissimo exemplo declarabo. Non citra rationem Sam. Sche uigius, in Dissertatione iam laudata , in numerum serin6rvi notiosorum resert etiam disputationes de rebus Theolo.
gicis inanes et vanas, tum ratione obiecti, tum ratione finis. Vido, si placet, illam Dissert. p. as usque ad p. so, quo ultimo loco verba mihi occurrunt, iquae hic etiam legi merentur: Huc referimus in J Beo-.logico foro disputationes, quibus ingenium portari ostentare, quam veram promovere pissatem studem. r, de quibus imcomparabilis Theologus, B. memnitius monet se quod semper cogitandum sit, Filium Dei ,, non eam ob causam prodiisse ex arcana sede aeterni,, Patris, et revelasse doctrinam coelestem, ut semina ,, spargeret disputationum, quibus ostentandi ingenii se causa luderetur; sed potius, ut homines de vera ,, Dei agnitione, et omnibus iis, quae ad salutem ,, necessaria sunt, erudirentur. V En regulam certissimam , et suffragiis omnium dignissimam i, Sed quot non sunt Theologi, qui, posita hac regula, otiosi vaniloquii coargui posse, multis videbuntur, qui ipsi tamen huiusmodi iudicium omni opere deprecabuntur, ac iniquitatis accusabunt Ita hominum iudicia, de
utilitate vel inutilitate sermonis, a se invicem contiis nuo discrepare, certum est. Discrepantia illa incertitudinem parit atque alit, incertitudo angores conscientiae auget. Quare cum haec doctrina unicum in in terpretatione communi verborum Christi, de quibus disserimus, fundamentum habeat, cum interpretatio illa a scopo dicentis recedat, nisi ad tacitam argumentationem a murori ad maius, de qua S III diximus, recurras, quod sane grqtis dicitur, non malefaciunt, qui aliam interpretationem commodiorem, dummodo illa regulis bonae Hermeneuticae non adversetur, prio ri anteponunt.
445쪽
δυ argumentum , pro recepta interpretationaauatum, respondetur. Si quis adversus ea, quae hactenus in medium protulimus , communiorem vocis ἀργὸς significatum erusum urgendum esse putaret, ei, ut spero, in sequen tibus satisfaciemus. Sed aliud praeterea. pro receptio ου ri interpretatione, amymentlim attulit Sehe uigint, quod ne forte quempiam moretur, sine responsione dimittere non possumus. Ita autem ille in Disortata saepius eii. p. sta scribit: Verum enim vero, si scopum
Christi attendamvs , myi aliquid, neque proletarii , adyerre volebat . ut auditores ad rustram e tremi iudicii ranto diligentius pensitandum excitaret. mmisitur da verbis bisonemis, perniciosii, calumnia fit, et obtrectatoriis locutus est. Nam quis non navit, rationem se iis reddendam esse R Sed ad tali verba respexit, quae alioquin ab hoministus non cra duntur in iudicium vocatum iri Ego ambabus manibus viro erudito largior, Christum illo loco, culillustrando hanc operam impendimus, talia protulis-st, quae Pharisaei eorumque discipuli ignorabant, ad
quae non serio attende ant, aut quae propter opiniones prastiudicatas , quae altas nimium in animi ipsorymi radices egerant, cognitioni eorum subtracta tunc erant. Nam Euangelista primum observat, Dominum perspexisse coorationes et ratiocinationes Pharisaeorum v. 25, δε η πησους τας αυτ Adversus has PharisaeorRm Dθυμησεις, quas illi etiam , blasphemis verbis conceptas , populo propinabant, siervator oratione sua dis,utat. Illis etiam haec opponit v. 36 , Λέγω δὲ πιοιν , ρῆμα et ,
Qua ratione etiam Servatorem adversus Pharisaeos di,
446쪽
44. Sed quodnam erat novum illud et singulare, quod pharisaeis non observatum est, Dominus vero discipulos suos docere voluit' An id docere voluit, homini. hus etiam pro verbis tantum otiosis Deo redditurosese rationem 7 Non videtur. Nam doctrina huiusmoqdi Iudaeis nova esse non poterat, quippe quam in
scholis Magistri ipsorum publice profiterentur, uti exempla, s iv allata, unumquemque docere possunt;
ut lam taceam obstare sententiae huic plurima alia,
quae I v prolixe exposita sunt. Sed regeri mihi a dio, de blasphemia et sermonibus aperte impiis dubium nemini sitisse, de his itaque Christum Dominum locutum non esse, sed de huiusmodi sermonibus, quorum discrimen et severum iudicium non usque adeo omnibus erat perspectum. Et hoc accipio, et quῆm maxime probo. Et ego ira iudico, Servatorem hic proprie non loqui de olasphemia, quatenus blasphemia est, et ut talis consideratus. Pharisaei certe , quod in dubium venue minime potest, neque sciebant, neque credebant se blasphemare. Fuerinta vera ac salutari Dei cognitione, fuerint a vera pietate quam longissime repulsi, fuerint in sensum impro-hum traditi, non tamen eo usque impietatis erant progressi, ut scientes volentes blasphemiam committerent.
Neque etiam populo perspectum erat, Pharisaeos hi sphemia proprie sc dicta os suum polluisse. Nam sic ab o nibus, pro impiis, sacrilegis ac morte dignis habiti fuissent. Sed praeter hiasphemiam , de qua Pharisaei non eogitabant, etsi vere blasphemarent, alius quoque inerat in sermone illo, quem adversus miracula christi effutierant, character pessimae indolis, cuius non poterant non sibi magis esse conscii, etsi illius tam grave et tremendum iudicium non pertimescerent; S phistica nempe et fraudulenta sui ipsorum, uti nec mi nus esiorum deceptiis, et i veritate. salutari alienatio. Nempe per evidentissima testimonia, de divinitate et
447쪽
veritate doctrinae Christi, miracula intelligo, eaque et numero plura, et indole excellentiora , et virtute maiora, quam hactenus unquam in mundo visa fuerant, quae erant omni exceptiore potiora , Pharisaei tamen, solo Christi et doctrinae ab ipso traditae odio, convinci omnibus modis renuebant. Itaque cum splendidissimis veritatis in Christo relucentis characteribus nihil veri ac solidi opponere possent, Sophistarum instar, ratiunculas quasdam conquirebant, inanes quidem ac vanas . sed aliquo tamen colore, aliqua specie ornatas ac vestitas; qua inani specie, primum se ipsos, quibus veritas curae cordique non erat, quamvis conscientia reluctante, irretiri sinebant, ac mox alios fascinabant, istaque sophistica deceptione a veritatis Divinae salutari agnitione avertebant. Hoc esse ἀργὸν, de quo Christus loquitur, et huic quidem tremendum iudicium Servatorem denunciare, existimo; quod suo loco argumentis quibusdam confirmare anni
Multi interpretes , per ἀργD, intelligunt verbum impium ac penitus malum. Id hactenus potissimum egi, ut ostenderem, ρημι αργ , quod Christus testatur in iudicium esse adduiscendum , significare non verbum pure otiosum, sed impium , criminis et impietatis ' indicia secum v hens. Ea iam est interpretatio Chus omi. sicuti verba eius c. a leguntur in Nicetae Catena Graecorum Pauum in Mattthaeum, edente p. 443 ,
448쪽
αἰσχρὸν, ἡ αναίσχυντον καὶ ανελεύθερον , i. e. Corderio interpreter Otioseum amem verbum est, quoa nulli rei prodess, quod falpum, quod calumniam adiunctam habet . quidam vero aiunt, etiam id quod vanum est, tit, quod inordinatum movet risium, quod turpe , pu dendum, illiberale. ChrUostomum hic, uti in multis aliis, sequitur Theontactus, in cuius Commentario haec Ieguntur ex interpretatione Oecola adii: Terret nos hic, quoniam et pro otioso verbo rationem daturi sumus , hoc est, pro mendacio , calumnia , inordinatis, et ridiculis. Haec interpretatio, quam certe ipsa orationis Christi, recte expensae, series sponte suppeditat, non immerito se commendavit eruditis quibus dam inter recentiores nostros interpretes. Prolixe eam adstruit atque illustrat Hammondus in annotationibus, lectu omnino dignis, sed prolixioribus, quam ut hie locum inveniant. Aliorum quorumdam, quibus idem videtur, nomina dabit Vener. IIII tas in Curis Philol. in Matth. p. 2I8, ubi postquam nomina illa recitas set, sententiam eorum hisce complectitur: Herique eo rendunt , ut , per μιριότητα ch θ, otiosius et vanus sermo de pessimo quoque, atque adeo non solum vano, aut inutili , sed noxio, impio, iniurio et blasphemo accipiant, unde et in Scholiis nonnullorum Codicum marginalibus per πονηρὸν explicatur. Atque in horum menIe acquissimuri
h) Vid. de hae Figura, quae Latine dimunitio vocatur, Philol. S. Lib. v Tractat. I cap. XI x Col. I9 7 et seqq. , Hammondi Annotationes, AL Mori ad quaedam loca N. Foederis notas P. 62.
449쪽
Et quidem speciatim mendacium et calumniam. Cum vero sapientissimus Servator, severum illud ludicium, non adversus impios sermones quoscumque, sed, uti ordo orationis indicat, adversus quosdam specialius, quos nempe in Pharisaeis reprehendit, videatur pronuntiasse, quidam ex illis interpretibus, quos s superiori designavi, id etiam sibi datum esse negotii Crediderunt, ut, cuiusnam generis sit illud, de quo sigillatim Dominus verba sua intelligi vult, ac curatius declararent et definirent. Et hic Μ ex veteribus rursum facem aliis praetulit Chrasostomus, quia γ ν interpretatur mendacium , calumniam. Verba eius, ex quibus haec elus sententia perspicitur, exhia hui iam S vi I. Placet haec interpretatio Grotis, qui . eamdem ex genio linguae Hebraicae illustrat. Annotationem eius, pauculis verbis conceptam, et huc transcribere non gravabor: κενὸν λόγον, inquit, Paulai oppellat Eph. v. 6. Latine sermonem vanum dis rim. Puto autem , non eum siermonem hic notari, qui
quoquo modo sit inutilis, sed eum, qui veri soliditate
careat, quomodo Hebraeorum usurpari supra diximus. Gratii vestigiis insistit etiam Hammondus. Nec abeunt ab hac interpretatione Maldonatus, Alexander Morus , et alii, quorum nomina recensere taediosum est. Opportune, ut puto, interpretes hi monuerunt , vocem αργος , qua usus est Μatthaeus, re 'spondere voci Hebraicae eiusque vim exprimere. Norunt vero, qui aliquam cum sermone Hebraeo familiaritatem contraxere, vocem illam pariter ed nitatem et mendacium designare, uti inter res ipsas etiam cognatio quaedam intercedit, quae proinde in Scriptura S. coniungi satis frequenter solent, Provem. Σ . 8, Psalm. IV. 3, Ion. II. 8 Lxx igitur late
450쪽
pretes vocem , modo κρνὸν , modo μάταιον, mo do i ευne transferre videas. Et has omnes notiones complectitur etiam vox Graeca ἀργὸν ; quare λαγὸν ρῆμα non minus sermonem mendacem, calumniolum, quam otiosum subindicat. Mendacii vero significatio. nem hic praecipue spectandam esse, ex scopo orati nis Christi illico intelligitur. Pharisaei enim, ut mi raculis Christi apud populum detraherent, audacter
mentiebantur, Servatorem comi unionein colere cum Satana, spiritu immundo, et huius ope, cum alia miracula edere, tum etiam daemonia eiicere. Hoc atrox mendacium, blasphemam hanc calumniam, oratione
sua Dominus insectatur , de eius iudicio severo testatur. Alibi autem apertius ludaeorum hoc ἀργὸν appellat mendacium, Ioh. VIII. 44.
Deessisim per 'οιπὸν ψεμα blasphemiam in dicori volum, quod non nisi eum simi.
ratione admi ilum Sed ne hoc quidem ab omni parte mihi satissicerct videtur. Nam non generatim Christus mendacium . quodvis tanto cum gelo hic perstringit, sed singularem aliquam mendacir speciem, quae cum mendacio Phari saeorum, in quo praetera blasphemiam observare tu. hemur, ad commune aliquod genus referri possit. Ita interpretor verba Christi Domini, Λέγω ὐμῖν, σάν ἀργὸν, etc., Dico vobis, omnia huiusmodi vana et mendacia verbo, etc. Quare hic discedere cogoria, Hugone Grotio, qui verba haec de omni qualicumque mendacio capienda esse censet, quique in illis argumentationem a minori ad maius sibi cernere visus est. Ita enim commentatur: Puto autem, non eum hermo.