장음표시 사용
261쪽
U: lium incisonibus innotuit , ic probabilis
coniectura e 1 , hoc ipso turgore essici , ut tubae ad ovaria sese attollant, fimbriis suis
ea amplexurae, ex ovariis autem matura Ova
abscedant. Huc etiam illud spectat, quod in
animalibus anniversarios veneris stimulos sentientibus observatur; femellis libidine incalescentibus ovaria turgidus ma esse, vulssas, velut ab inflammatione, rubere . quemadmo. dum etiam in inaribus eodem tempore vesi culae seminales plenistimae elle solent. Insignes turgendi facultate mammae sunt, quae in puellis viro maturis vigore vitali at-.tolli, Bd , ut aiunt, sororiare solent, magii etiam a variis, quae utero accidunt, irritamentis. fluxus menstrui , graviditatis tempore&c. distenduntur; at contIa in vetulis, qua rum es ceti uteri sunt, no non induratis ex- sed is vel ovariis, marcescunt. In primis autem ficultas ista eminet in mammarum papillis, quae molles alias & depressae , a frictu, Pu'saonis laetentis suctu, immo adeo ab ipsa Iacha tus expectatione vel praeheuisione animo Du tricis observante, rigescunt, ic mole sua haud mediocriter auctae consurgunt.. In testini membrana interior ex innumeris fere conflata est papillulis, quas villos appellare consuevimus. His natura tenerum irrita. senti sensum dedit, quo fit, ut contactae a
262쪽
cibis chymoque exporrigantur & alibili succcia vasis lacteis sorbendo quasi obviam veniant. Praeter haec, quae attuli, multa alia extant turgoris tu diversis aniae alium partibus exempla. Cri: ae & paleae avium numidicarum, pallidae alias laxeque de capite & gutture pen dentes, in enormem inflantur amplitudinem flesanguineo sussunduntur rubore, quoties ira aut libidine aves istae incalescant. Sunt etiam lacertae V. c. L. Iguana O Salamandra LINN. & husones , quos si vel leviter at tigeris , protinus in cuti colliculos quosdam, humorem lactei coloris aliumve fundentes ex surgere videas: & in ranarum mascularum
palmis verrucae quasi sunt pro genitalibus olim habitae , sed retinendis semellis destinatae , quae verno tempore , cum Veneris Oe stro animalia ista percientur, aliquantum in tumescere solent - . Plura addere nolo, quae naturae scrutatoribus in omni fere animalium
Si in illis membris, quae hactenus Per
censui , turgor evidentissimus est, non cre dendum idcirco est, reliquas corporis patimiad eum prorsus ineptas esse . Utique Obscu rior in iis eis, at in omnibus, dum vita durat. aliqua eius vestigia apparent. Uuiversum cor Pus Vivum plenum eit, humoribusque per mi Dima quaelibet vascula diffusis turget: delici
263쪽
quente vitae vigore . plerumque marcescit σtandem a morte saccida fiunt omnia , Concidunt , pristinamque firmitatem amittunt. Atque hoc in iis etiam animalibus, quae , eum optime valerent, repentina mors oppressit, V. c. in hominum securi percutarum vel fulmine tactorum cadaveribus , statim a morte obser Vamus. Ρraeterea omnibus notum est , foetus, qui ob grandius volumen sinusque materni an gustiam , dum viverent , in lucem edi nouPoterant, saepe, extincta vita, facili negotio Protrahi possse , quo intelligitur , eorum corpora a morte exiliora reddita esse . Caussam istius cadaverum συμπrωσeωέ corporumque Vi Ventium turgoris , infra explicabo . Ut universi corporis , ita etiam singulorum membrorum turgor, vitae, collapsuS au tem & marcor debilitatis mortisque perpetuus Comes est. Membra, quorum nervi resoluti sunt, Contabescere, laxari. pristinamque fir mitatem amittere solent , &, si forte tument. id non vasorum sanguinem vehentium plenitudini, sed lymphaticorum impeditae sorptioni, vel adeo humoris stagnantis dissolutioni tribuendum est. Similiter a gangraena, si ve post
inflammationem , sive ab alia caussa suborta sit, Omnia utut antea insigniter tumuerint, consi dere dc quasi saccescere solent . Porro in summo Virium languore morteque applOPin
264쪽
vo , squalidi fiunt & in orbitas quasi deprimuntur, nasus acuminatur, labia pallent de attenuantur, artus gelido perfusi frigore laxam maleque ossibus haerentem cutiin Osten dunt. Atque, ne credas Ob humorum ino piam solida considere, sciendum est, ea, quae dixi, omnia, non solum post enormem sanguinis aliusve humoris profusionem, verum etiam viribus vitae per alias caussas vehementet infractis accidere. Denique in glandulis visceribusque ad humorum secretionem a natura destinatis magnam esse turgoris essicaciam, persuasissimum mihi es , net aliam magis ob caussam puto, secretiones a variis stimulis augeri atque perverti . Sed, ne nimis longus sim, plura de his dicere omitto, alio sorte tempore de vi turgoris vitalis in secretione humorum singillatim scripturus.
De fructura partium turgescendi facultate praedicarum. Omnibus corporis humani partibus, quae simulo admoto intumescunt de distenduntur , commum' est , ex vasis , maximam partem
265쪽
etor BERENITENT sanguiferis , multaque tela cellulosa contextas
esse . Docet hoc subtilior cutis . papillarum linguae, iridis , genitalium utriusque sexus, aliarumque partium illa facultate insignium ,
perscrutatio . Abundant eaedem nervis, mirifice intricatis omnesque cellulas per adentibus. Fibris carneis vel destitutae, vel accessoriis tantum nec ad proprium partium textum per tinentibus munitae sunt: quod, ut alia taceam.
ipsius uteri exemplo liquet, qui ex fibris muscularibus post multorum dubitationes nuper de nyo assertis non contextus est , aeuiis tantum cingitur 6c quasi vestitur. Partium illarum, de quibus loquor, tela cellulosa, in aliis firmior est, le in maiora
spatia partita , V. c. in corporibus cavernosis
penis Se clitoridis; aliis mollior est & exilis . ut iridi , linguae cutisque papillis &e. In pene & clitoride arterias patulis ostiis
an eorporum caVeruosorum cellulas desinere &ex iisdem cellulis totidem vias ad venas sanis guiferas patere , plerique anatomicorum suo iure statuunt, nec, nisi verbis, ab his dissentiunt , qui cellulas putant esse dilatata quaedam vasorum spatia, arteriarum Venarumque
ramulis minimis interposita. De reliquis, iisque subtilioribus partibus turgendi facultate instructis nondum satis liquet, qui sint arte. aiarum fines, quae Vedaruta principia: tam ea
266쪽
ptobabile est , saltim in nonnullIs , v. c. in papillis cutis, linguae , intestinorum & mam
Marum , cavernosa spatia utrisque vasis interieeta esse .
Denique in omnibus membris , quae ad misso irritamento turgescere debebant, natu ram eo modo , qui huic CousiIici accommodatissimus esset , vasa disposuisse observamus. Etenim , quando laxae sunt illae partes , vasa iis intertexta tortuosa de hinc illinc flexa esse solent ἰ eadem, qua udo turgorem stimulus quicunque excitavit, in rectitudinem protenduntur. Luculenter id videas in iride, utero, mammis a se credibile est, in aliis iisque subtiliori hus partibus . quarum fabrica nondum penitus explorata est, vasa simili modo distributa esse. Haec fere de structura partium, qu sturgori aptas natura fecit, generatim monenda erant. Sciendum autem eii , harum partium
singulas, licer haec communia habeant, is aliis disserre; nemo enim negaverit, in iride. corporibus cavernosis , mammarum papillis . rel. diversum esse parenchymatis, fibrarum ,& vasorum positum , nexum , implicationem . densitatem , 8c proportionem. Sed de his, cum generalia tantum sequar , non est huius loci singillatim agere. Caeterum non ignorare debent lectores.
ea , quae tu hac sectione proposui , inprimi
267쪽
ad illas corporis animalis partes pertinere, quarum a turgore contingens mutatio in statu sano evidens & ad funetiones proprias obeundum necessaria est. Nam reliquas etiam partes turgescendi lacultate non plane destitutas esse, supra monui; Sed in his obscuriora eius sunt vestigia , dum redie Valet animal; manifestiora subinde in morbis conspiciuntur. Tandem , si omnia quae adhuc de struinctura partium turgoris capacium innotuerunt , perpendimus, facile intelligitur, propriam vigoris illius sedem in membranis cellularum M vasis esse , quorum distensione , membri, cui
Turgoris vitalis ea fae . A turgore vitali , ubicunque apparet , Munquam abest irritatio : haec sola essicit , ut partes, quibus accidit, explicentur, volumine Crescant & rigeant , cessante illa rursus collapsurae & ad pristinum laxitatis & mollitiei
statum rediturae . Porro aeque certum est , partes sic assectas, humore affluente abundare, quo vasa cellulaeque impleantur. Atque hoc
illud est , quod in Physiologorum & Ρathologorum libris sexce uties repetitum legimus,
268쪽
humores in corpore vivo illuc serri , ubi irritamentum extiterit. Quod, cum nemo ignoret , magnopere mirandum est , caussam eius
rei a plerisque neglectam , a nonnullis defunctorie inquisitam fuisse . Multi enim , nulla ratione addita, scribunt Ad aiunt, hanc legem corporibus animalium naturam imposuisse, ut, sti mulo ad vivas partes applicato, humoris assiuxus augeatur : alii rem satis dilucide ex- Planare sibi videntur , cum alterutrum ex his duobus ponant ; aut humores ipsos sensu stimuli allici de ad hunc vel illum locum invi tari; aut arterias per irritamenta ad velociores motus concitari , ictibusque solito frequentioribus humorem abundantem advehere . At videant , qui haec proponunt , quam
parum ipsi sibi conitent , & quam longe ab
illis recedant scholae suae decretis, quae alias pro verissimis habent. Ρrimum enim, quod Donnulli aiunt , humores nescio quo stiamtorum appetitu ad partes irritatas duci, id vero repugnat tum fluidorum naturae, tum vitae notioni. Nam ut stimulos sentire possent sui-da , vita iis foret opus , sine qua Sensus co
gitari nequit . Atqui vita propria non potest inesse naturae fluidae , quae instabilis est fiean momenta mutabilis, motumque Omnem, quo fertur , non suo impetu suscipit , sed alieno
269쪽
266 HrapNsTRElTau; autem putant ab Irritamentis exa gitari vasa , eorumque velociore motu li umores ad partes exstimulatas rapi , hi , quaeso , diductius suam explicent sententiam , utrum omnium vasorum id ipsius cordis , an solumis modo illorum vasorum , quae loco irritato Proxima Sunt , motum celerari credant λ Si illud , respondeo , contrariam esse experientiam : quippe saepissime fit , ut sanguis a i iique humores in partibus a stimulo lacessitis , nequicquam aucta pulsus cordis & arteriarum
velocitate , a cumulentur. Praeterea notum
est , inflammationem , quae enormis turgor est , haud raro absque ulla febre esse , alias diu ante febrem, quae serius accendatur, existere. Deinde, ut earum partium, in quibus potentissima eis turgoris efficientia , genitalium
Puta , exemplo utar , nemo ignorat, cum ho- tum membrorum δργασμω saepissime nullum motum labrilem coniunctum esse et contra in ea aetate , qua sanguis summa velocitate per universum corpus circumducitur, infantili nempe , tantum abest , ut obscoenae partes turgeant rigeantque , ut potius flaccidae sint de propemodum inertes . Porro si universi sanguinis exaeituatione ad turgorem, de quo linquimur, opus esset, nulla foret foemina, sive menstruo sanguine exsolveretur, sive praegnans esse , quia febre corriperet ut, quod, quam
270쪽
parum experientiae respondeat, me etiam non monente, intelligitur. Immo vero Perrarus ei hin febribus genitalium rigor, nec Senibus vetulisque ad membra e Geta refocillanda prodest , in febrim incidisse . Itaque , si quando in morbis singularum partium , ubi turgo enaturalem modum excessit , febris accenditur , credendum est, non febris caussa partes nimis distentas esse , sed vel ipsum turgorem , vel stimuli effcientiam a parte primitus affecta iureliquum corpus diffusam febrem excitasse. Sed illos etiam audiamus, qui existimant,
humores in partes turgescentes propterea SO Iito maiori copia corrivari , quod fibrae musculares arteriarum minimarum a stimulis solito magis 8c frequentius lacessantur. Hi velim considerent , fibrae muscularis naturam atque indolem , quae talis est, ut ad stimulum sese Contrahant . Proinde . si fibrarum muscularium , quae minimis arteriis insunt , irritatione omnis stimulorum actio absolveretur , sanguis non modo non accumulari possiet in locis irritatis , verum etiam ab iisdem, vasorum minimorum censtrictione arceretur . Dicat sorte aliquis; arterias minimas . quoties Contrahantur , toties vicissim laxari , ergo nece Tarium esse , ut sanguis frequentioribus arte
riarum ictibus propulsus solito maiori copia ialocum irritatum intra datum tempus irLuat .