장음표시 사용
291쪽
moneam . Nempe ita inter se differqnt haee duo corruptionis &. integritatis effectus, ut lucem tenebris , alba nigris similiora dicas. i. 3. VI. . Turgoris vitalis in corpore animali falso utilitas. In pervestigandis naturae consiliis rerum que caustis quas finales dicere Ρhilosophi consuerunt, magna adhibenda est moderatio, ne phantasiae ludificatione decepti nubem pro Iunone , inania opinionum Commenta pro natura.
amplectamur. Nec festinandum est super his iudicium, cum in res inciderimus, quarum plena cognitione etiamnum caremus; quippe non sine gravis erroris periculo, cur aliquid fiat, decernere licet, cum, quid reapse illud sit, nondum exploratum habeas; ideoque Prae
itat, non liquere id quod quaeritur . profiteri , &, si quid alii forte statuunt, assensione in
retinere, quam ignorantiae vanas fictiones aris roganter praetexere. Equidem, horum me
mor, quando me in hunc locum de turgoris vitalis utilitate deduxit oratio, non hoc mihi Sumo , ut, quo consilio natura singulas quasque partes hae facultate insignes, ea instruxerit . me explicare posse arbitrer. Quid euim v. c. ad
292쪽
ad commoditatem vitae illud faciat, quod apud Ore genae, congesto in parenchyma vasa que subculanea sanguine, turgescant Sc rubeant, quid in Oικονομα corporis avis Numidicae
illa palearum ab ira iniJatione opus sit , id ,
licet non sine naturae consilio fieri credam , me ignorare ingenue sateor. Veruntamen in aliis iisque longe plurimis exemplis manifestior est turgoris utilitas. Nempe vel humorum ad singulas quasque
partes commeatui, vel secretioni, vel excretioni, vel resorptioni, vel sensibus capiendisic perfruendis, vel denique rerum noxiarum depulsioni inservit. Sed per singula eundum est. Igitur quod universi corporis parenchyma& vaba, illa, quam antea descripsi, turgescendi N. sese expandendi facultate pollent, id magnam habet commoditatem tum ad sanguinem caeterosque humores aequabiliter distribuendos, tum ad nutritionem, tum deni que ad caloris vitalis communicationem. Hau scilicet ratione, vi cordis in ultimis vasis deficienti, subvenitur, de , quod illa praestare haud poterat, vasis humori appulso seῖe ac Commodantibus, de aperientibus, alibilemque Succum unicuique parti aptis sinum naturali quodam instinctu appetentibus, essicitur. Praeterea, cum sanguis, in diducit a vasorum lccellularum spatia confluat, fieri non poteth,
Sylloge Opusc. Sel. Vol. II. Τ
293쪽
quin magnam partem caloris, quem In pulmonibus ex aere hauserat, siugulis quibusque membris impertiat, de in extrema corporix
superficie, id quod superfluum est caloris, in
Secretionem iuvari turgescendi facultate, facile, ni fallor , ostendi potest. Ea enim
tum hoc effcitur, ut instrumentorum Secernendi vaSa minima tantum sanguinis, quanto ad rem opus est, recipiant, tum maxime illud , ut ex sanguine materia humoris secernendi in loca sibi destinata pervenire possit,
sue in proprios meatus ille statim transeat, sive, quae nuper fuit nonnullorum Sententia , Per vasorum raritatem in cellulas distillet, de ex his demum in ductus excretorios commi gret . Sed alio loco meam de hac re sententiam explicabo diductius . Excretionibus eorum , quae vel abundant in corpore, vel ex sanguine caeterisque humoribus tanquam purgamenta eiici, vel proprii usus caussa aliquo confluere debent. tur-gor mirifice opitulatur. Quod luculentissime docent stimulorum solito vehementiorum esse. Eha. Nisi enim ponamus, ductus excretorios hisque vicina vasa ab irritamentis ita assici, ut sese expandendo largiorem humorum Copiam admittant, me intelligere non posse fateor , qui fiat, ut a cibis acribus abundans
294쪽
saliva ad os invitetur, Bd a medicamentis purgantibus, tanta vis muci & hilis ad intestinum alliciatur, quantam illud vix capere possit; ut
alia innumera exempla nunc taceam. Caeterum, cum duo sint secretionum Sc e Xcretion una genera,
alterum perpetuorum Sc nunquam desinentium, alterum temporariarum , h. e. quibusdam tem porum opportunitatibus aditi ictarum, de petintervalla cellantium ; miranda est diligens solersque naturae providentia, quae emissaria plerarumque excretionum temporariarum, Va socu n 8c cellularum structura ad turgorem accommolata munivit de circumdedit. Quod qui dem eo factum est conii lio, ut, quoties hu mor emittendus est, turgentibus dii eutisque partibus, duchus excretorios amplectentibus , hi ipsi exporrigantur Sc late etcant, eoque Pa te utiorem viam humori praebeant; intermisia rursus excretiove 8c cessante textus spongiosi turgore, collabantur Sc in se replicentur.
Luculenta huius, rei exempla habemus in membro virili Sc papillis mammarum. Simile artificium natura adhibuit in ea sede intestini duodeni, quae ductum chole dochum recipit. Huius enim extremum ostium sepsit ruga qua dam Crassiuscula ex replicata intestini membrana multoque textu celluloso constante, quaessicubi stimulus vel cibi vel alius rei eam te tigit, turgescere, dc attolli Videtur, ut re
295쪽
cluso ostio bili accelsus pateat; stimulo autem cessante, laxata rursus ad aperturam illam applicatur . Praeterea turgorem ad sorbitionem humorum haud parum valere, qui villorum intellinalium fabricam conlideraverit, facile ut puto, intelliget. In his enim principia vena
rum lactearum immersa quasi sunt spongioso te X tui, quo turgescente illa diducuntur de chylo recipiendo aptantur . Neque reliquas totius corporis venas lymphaticas eiusmodi functionis suae adiumento carere probabile videbitur, si cogites, resorptionem a variis
irritamentis evidenter accelerari . Haud minor est turgoris ad sensum Commoditas ; eo enim essicitur , ut nervi , stru-icturae cellularum vasorumque intertexti, his sese expandentibus una distendantur . Unde Decelsarium ell, superficiem, qua excipiendus sensus est, amplificari, resque oblatas & ner-VOs contingere propius. 8c ab iis percipi penitius. Id vero in genitalibus aliisque mem-hris manifestum eii , quarum acrior SenSus a turgore existit; tum maxime in linguae papillis, quarum erectione, nervuli, quos cingunt, rebus gui audis sunt obvii earumque impressionem exquisitiorem percipiunt. Denique turgoris ad noxias res depellendas Se avertendas essicacia luculenter appa
296쪽
ret in tride , cuius distensione pupilla archatur, magnaque pars radiorum lucis, ne visus acies nimio stimulo hebetetur , aecessu ad re linam prohibetur . Haec fere habui, quae de turgore vitali dicerem . Alio tempore , quae illius sint in morbis assectiones. quidque tu his essiciat , ostendam .
297쪽
OPUSCULUM VII. IOΑΝΝ. FEDERICI LATROBE M. D.
S I s T E N SMunoniani Systematis criticen Ienae habita anno MDC XCV.
Contemplanse; nos postremos, quos V VI
mus, viginti annos, Viamque, qua literae qua tuor lustris ulterius progressae sunt , iusta Ca pit admiratio, velutique stupor quidam obrepit animum . Vix unum relietum est doctrinae genus , a maximis diversissimisque mutationibus & opinionum commentis liberum. Vetera
298쪽
sunt paullo licentius emendata, mutata, de structa . hinc fines prolati, illino ecciti ;quae sparsa era ut , colle ha , t tolleota iterum varie disposita , id ad philosophicas rationes redacta ; quae quam diligentillime exit ructa videbantur , diruta , novisque formis te varici
succesIu reli aurata sunt pauca Supersunt integra id intemerata , e X his quae perexigua sunt , minima forsan pars ad sequentem per-Veniet aetatem . Mirantur mutationem rerum vivi, miro buntur Sc obi upescent potieri, nescii, quae fuerit tantae transfigurationis ratio. Physica singulaeque eius partes prae Ce teris hac usae sunt fortuna ; cuius cauisam non ent , quod mireris, nec ars medendi leomnes eius partes huius commutatio, is expertes fuerunt . NOVae opiniones , theoliae&c. adeo fellina uter se invicem de loco, quem iure suo occupasse Videbantur, demoverunt, ut non , nisi cum maxima contentione hanc artem , concitato gradu se proripientem , sedulus naturae scrutator sequi posset. Et quamvis hoc bellum omnium contra omnes maxi mas attulisse utilitatem , multas easque Vanassuhvertisse veterum di recentiorum opiniones,
veras introduxisse ac stabili isse, non negandum sit ; tamen iis . qui huic doctrinae operam dant, grave inde ortum eli incommodum & onus , ut , si velint dicta , scripta ,
299쪽
1ρ6 LATRO Econfutata, novata, instaurata . rite perspicere, omnis fere vita in perlustranda historia scientiae consumenda videntur. Cuius historiae cognitio in empirica do Strina . qualis est ars medendi , nequaquam negligenda est , quia saepissime tum demum novi inventi honorem pretium 8c utilitatem recte possumus aestimare , quum accurate novimus , qua ratione quaeque - via eo perventum sit. Quod si neglexeris, e compendiis, ex ephemeridibus literariis id recensionibus, ut dicunt, ediscendum tibi erit . quidquid novi eruditi viri iuveniant. & ex ignoti cuiusdam, Saepe anonymi, viri iudicio vel acceptandum, vel reliciendum erit. Quod si quis in recte aestimando quovis invento propria usus est diligentia atque exploratione, illud solum acceptandum & probandum est quod vel tuis vidisti
oculis, vel aliis praeceptis iam probatis compertisque congruere dc e rerum natura, tanquam fonte purissimo , manare , persuasum habes, multo magis tοί ius doctrinae systema propriae submittendum erit investigationi, nequis errori ab Vana ambitione locus sit. Si quidem perpauci accedunt ad confutandum vel
confirmandum id , quod nove dictum est , plurimi principiis a quovis acceptandis segnitet
ac negligenter nituntur , immo, Vero vel uberibus explicando nova placita laudibus im-
300쪽
pense esserunt, Vel aliorum ope systematum , firmi fundamenti expertium , SUbvertere ea Conantur. Ipsi vero doctrinae medicae nullum inde accrescit lucrum. Novum scilicet hahemus librum, perlegendum historiae artis cauS Sa , praetereaque nihil. Ad summos in medicina cape iIendos honores dissertatione opus eii. E tribus vel qua tuor libris. ordine verbisque mutatis, no Vum
Consarcinare, non Sane arduas res est; sed
notis iam id ab aliis congestis novam asserre lucem, ut doctrina ipsa aliquem exinde per cipiat fructum , maiorem , quam plerique Pu tant habere difficultatem, tironis superaret veres mihi videtur. Practicam aliquam medicinae partem, non , ni si expertioris viri ope adiutus, tractare potest. Verum de systemate quodam veteri vel novo & universa eius ra tione bene apteque differere potest, quicunque tu cogitando Sc iudicando logicas sequi leges didicit, nec proprio iudicio destitutus est. Et quidem, ut verum fatear, talia argumenta Prae caeteris diisertationibus inauguralibus apta mihi videntur, quia non par Va inde perci pienda est utilitas ἐκ universae doctrinae, M scriptori ipsi, qui totum doin rinarum , quihus operam dedit, campum perlustrare, ScVel nova addiscere, vel Vetera emendare cogitur , Omninoque strictis severisque logices