장음표시 사용
281쪽
ut iis a gentiar , qui turgorem Vitalem uni versi corporis , nativi ealoris effectum esse existimant. Igitur caussam huius rei aliunde
repetendam ess e puto , caeterum , cum a ca Iore externo turgorem istum nonnunquam au
geri videam , id stimulanti non expandenti vi caloris deberi persuasissimum mihi est .
Qui a vasorum Se parenchymatis relaxatione , in quibusdam saltem partibus, turgorem nasci Scripserunt , illi Vereor , ut claram perspicuamque habuerint Suae opinionis intelligentiam. Scilicet decepti fuisse videntur observatione morbOIum , in quibus, infracta solidarum partium firmitate, humores passim ac cumulantur , & stagnant. At haec otiosa quasi humorum abundantia pigrorumque vasorum Meellularum distensio , mirum . quantum a Iurgore illo, cuius exempla protulimus, disserat. Namque laxitas inertiae soboles est , quae , quo maior est , eo magis a Vivae naturae vigore remota est e contra turgor ille non nisi
in partibus vitali vi instructis , irritamenti caussa nascitur. Sed haec alio loco paullo diductius explanabo . Postquam igitur probabilibus argumentis demonstravi , turgoris vitalis caussam neque in humorum a stimulis illecitorum confluxu , neque in motus muscularis cordis & arteriarum assectionibus , neque id venularum rangulaea
282쪽
ex arteriis haurientium coniti ictione, neque in calore vitali , neque in laxitate partium quaerendam esse ; superest , ut , quae in ea sit de hac re sententia, expediam. Mihi itaque. usque dum meliora edoctus fuero, veriti ruile
Videtur, naturam cum universi corporis , tum maxime nonnullarum eius partium vasa minima , textusque cellulosi membranas ita coninstruxisse, ut dum vita integra est, irritamentis bl illati obscuro quodam sensu ad explicandum sese te expandendum instigentur. Igitur, si ad partes exitimulatas sanguis aliique humores confluunt, id ipsum , mea quidem sententia , non principium ditiensionis eth , sed essectus necessarius et hoc ei , non ea propter vaga cellulaeque distenduntur, quoniam ab advectis humoribus impelluntur & cedere coguntur , sed quia sese explicant , idcirco ni
mirum humores adventantes recipiunt . Caeterum hanc vim a nervis proficisci, persualis. sinum mihi est : nam turgor a stimulis excitatur atque augetur , iisque remotis vel non
Perceptis , cessat . Atqui nulla vivi corporis pars stimulis agitatur , quin nervis sit instructa . iisque solis irritamenta percipiendi facultatem debeat . Quemadmodum autem iamusculis nervorum ille vigor , qui contractilitatis vivae cauisa primaria est, fibrarum structurae alligatus est. de in his solis Contra.
283쪽
etioni operatur, ita in turgoris vitalis instrumentis vis nervosa , quatenus Per vasorum
minimorum & cellularum textum diffusa est , distensionem essicit. Ergo, ut scholarum more loquamur, turgoris caussa essentialis & esse-ctrix in nervis, caussa formalis in partium, quibus nervi implexi sunt , elementis horum que coagmentatione posita est. Si quaerat aliquis , cur nervi in his unice partibus turgorem , admoto stimulo , essiciant , M quo tandem modo id essiciant utrumque me nescire
respondeo: neque me pudet, hanc meam igno rantiam apud eos profiteri, qui meminerint . Caussam, quamobrem muscularium carnium struis stura ad vivam contractilitatem , cutis textu
ad tactum papillarum linguae fabrica ad sapores percipiendos opus sit , & illud ipsum , quid nervi in musculorum Contractione , ta ctuque & gustatu moliantur , ignotari , licet
plerique motum muscularem , omnes tactum& guitatum a nervorum effcientia . pro diversa organorum structura diversas formas sub eunte, repetendos esse consentiant.
Quascunque igitur corporis v vi partes natura ex vasis cellulique ita essinxit, eoque nervorum vigore instruxit, ut, illato sibi stimulo , sese explicare di expandere possint , eas turgescendi sacultate praeditas esse dico . TLrgescibilitatem Sacm.Bassic possem , uisi
284쪽
bathatI vocabuli insolentiam ipse perhorresce rem . Turgor autem , dum vita integra est . exit it , quandocunque partes , hac facultate gaudentes, a stimulis , quibus percipiendis idoneae sunt , percelluntur: euinque proxime sequitur accumulatio humoris patefacta sibi spatia subeuntis. Nunc postquam satis est, opinor, de proxiIna turgoris caussa expositum : reliquum
est, ut stimulo, , Seu caussas excitantes turgoris breviter commemoremus; Oaenes enim euumerare , infinitus propemodum labor foret. Commode autem in varia genera distribui possunt . Primum igitur alii stimuli ad res corporeas , alii ad animi assectiones pertinent . Lux iridis , frictus , ignis , acria , cutis alia rumque partium turgorem cient ; pudor genarum ruborem, libido genitalium tentiginem, cibi grati desiderium papillarum linguae ere ctionem excitat . Deinde, alii stimuli illas ipsas partes, quae inda turgent, proxime contingunt; V. C. calor, frictio , cutim, su-ctio mamillas; salia linguae superfialem. Alio rum essicacitas nervorum consensu in partes a primaria irritationis sede remotas dimanat; cuius rei exempla habemus in luce , quae iridis motum , non eam ipsam irradiando, sed iuretinam incidendo excitat , tum in graviditate , quam comitari solet mammarum turgor
285쪽
ab uteri irrἱtatione proficiscens; nec non in calculo renum, cuius sequens symptoma penis rigorem esse nemo ignorat. Atque in hoc genere stimulorum, a quoium sensu dissitae partes turgescunt, etiam animi perturbationes. quarum mentionem paullo ante inieci, ponendas esse existimo; quippe, quae primitus animi
Orga non , posthac , nes Vorum consactu , remotas corporis partes Commovent . - Denique notandum nonnullorum t goris instrumentorum eam esse indolem , ut ab eodem
humore, qui mox in cellulas & vasa patefacta confluxurus sit, haec ipsa vasa cellulaeque ad sese expandendum sollicitentur. Dicere possis. in his partibus quandam stimuli appetentiam inesse , qua fiat , ut eidem rei , qua irritantur , sese accommodeui. Ita sanguis caeterique
humores, qui ad cutim perveniunt, &. stimuli vim in vasa minima cellulasque exe Icent,& ab his sese explicantibus suscipiuntur. Eadem ratio videtur sese instrumentorum secernendi , ut , quem ex sanguine haustura sint humorem , eundem irritamento ipsis esse natura voluerit. Alibi turgor excitatur stimulis, ab humore affluxu ro distinctis; v. c. in genitalibus , quorum cellulae Sc vasa, a libidine vel calore explicata di distenta , sanguine replemur .
Irritabi'itatem quo nomine Ompem sti-
286쪽
mulos percipiendi facultatem a me. nuncupari ex superioribus notum est non aequabiliter omnibus corporis animalis partibuq natura dispertiit . Sensibilitatis pariter ac contractilitatis diversi gradus sunt, quorum proportiones numero stimulorum , quibus quaeque pars ad
Sensum motumve excitari pote it, metiti di aestimare Oportet . Praeterea res quasdam esse squae singularia motus muscularis sensusve instrumenta existimulent , in reliquis inelficacia snt , experientia docet. Hoc illud et . quod nuperi quidam scriptores stimuli specifici Scirritabilitatis specificae vocabulis in physiologiam introductis significarunt. Iain illius etiam, de qua disputamus, tui gescendi facultatis multos diversosque gradus eise , Compluribus ex emplis potest ostendi . Nam , ut hoc utar ,
cutis longe hebetior es mam millis Se intestinorum villis & cutis ipsius partes variae ita inter se disserunt , ut aliae facilius & a levioribus stimulis , aliae dissicilius nec nisi ab
efficacioribus irritamentis ad turgorem PrOVO centur. Plura, quae huc faciunt, asser re pos sm; sed nolo esse longus. Sed sunt etiam stimuli, quos, quatenus in aliquibus tantum partibus, nec alibi usquam turgorem Conci tant , specificos dicere possis. Sic v. g. lux
in sola iride, libido in solis genitalibus, par
tib usque cum his nervorum cognatione con
287쪽
Iunctis, res sapidae in . solis linguae papillis turgorem cient ἔ ut reticeam de propriis 1 i- Inulis, secretionum instrumenta singulariter irritantibus . Propterea , ut sensibilitatem Secontra stilitatem , ita turgescendi facultatem propriam , seu, ut Vulgari vocabulo utar , specificam, singulis partibus naturam tribuisse, iure nostro perhibemus .
. V. Quid tumor vitalis ab aliis quibusdam
corporum animalium phaenomenis
Turgorem vitalem ab Illa musculorum contrastione, quae 'stimulis excuatur clicet in utroque genere vis nervosa ὁominetur . diversissimum esse, haud dissiculter Ostendi potest. Primum enim musculus ubi irritatur. sese contrahit , & quamquam Ventre suo intumescat , tamen idcirco neque mole neque tota amplitudine crescit: nam quantum Crassitiei accedit, tantundem de longitudine decedit . Contra, partes, quae turgent, toto suo ambitu quoquoversus amplificantur, Ze in molem pristina maiorem excrescunt. - Deinde in musculorum contractione mutua fit fibrarum inter se accessio, ut singularum elementa den-
288쪽
sari & in angustius spatium cogi videantur .
atque haec ipsa caussa eii, cui masculi convulsi transversim corrugentur. At in turgore contraria fiunt; explanantur, omnia, fibrae
receissum a mutuo conta Ru moliuntur, plicam turae evanescunt, Se tota superficies undique tensa quodammodo nitet. - Porro in musculi Carne , quando contrahitur, sanguinis aliorumve humorum copia adeo non augetur , ut nou
nulli, v. c. BOERHA AUIUS, salso quidem.
eam minui, ideoque carues in ipso contractio nis momento pallescere, crediderint. In iis autem partibus, quas natura turgendi facultate inistruxit, sanguis aliusve humor, in vasa Separenchyma. simulac sti muli occasione sese expanderunt, protinus irruit. - Ρraeterea Inu ,sculi, quos stimulus tetigit, toti, uno impe tu, de momento citiuῖ, quantum possunt, cou trahuntur; hanc contractionem saepissime se quitur subitanea relaxatio, quam iterum, etiam flente stimulo, nova excipit contractio: at in turgoris organis, una iride excepta. distensio in radatim augeri solet, donec ad summum per- Veniret; tum vero, cessante irritatione, sensim, ut orta fuerat, subsidet, nec, rii si novus stimulus accesserit, reciprocatur. His adde . musculorum contractilitatem, stimulique se iam sum a morte aliquamdiu superesse, te exse. Ehoa vivi animalis musculos, do uec refrixe
289쪽
etini. admoto irritamento conve Ille Contra tur gendi i facultas, protinus, vita extincta, perit, nullusque itimulus est, qui membra abscissa , ut turgescant, permovere possit. Denique non ultimum differentiae. utriusque facultatis momentum est, quod, cum inter musculos multi sint, qui animi arbitrio regantur, nullum tamen corporis membrum reperiatur, Cuius tur-
for ex animi voluntate pendeat. Voluntatis, inquam, nullum est in turgoris instrumenta imperium, nam a pudore, id ira, genas, alibidine genitalia turgescere non ignoro; in his autem animi perturbationibus nihil inesse deliberationis Se consilii, sed coeco quasi impetu Corpus ab iis commoveri, quilibet, me etiam non monente, intelligit. Frequens est apud Pathologiae scriptores commemoratio Congestionis humorum , cuius duas formas solent constituere, alteri activae, alteri passivae congeisionis nomen imponentes. Priorem illam fere semper a turgoris vitalis enormitate nasci, alio tempore M loco probabitur. At, quae passiva dicitur congestio, ea vel ab humoris corrupti & vitiose tenuis in Ioca sibi non convenientia transitu, vel a Va forum & parenchymatis laxitate 8c inertia , vel ab eorundem laceratione, vel denique venarum sanguinem aut lympham alias sorbentium obstructione aut torpore oritur. Huius
290쪽
28 generis sunt maculae illae sanguineae in febri bus putridis, quas vulgo pete chias dicunt, scorti uti c. gingivarum tumores, sugillationes, varices, hydropes, alia. Atqui haec omnia, tantum ab eis, ut alti mulo, partes sic assectas Iaceisente, ipsarumque partium actuoso quo dam nisu naςcantur, ut potius vel irritamenti idonei vel vigoris vitalis deiectui tribuenda sint. Quare, quantopere a turg Ire vitali, tum naturali illo. quem descripti, tum immodicolla morbi vi aucto, disserant, perspicuum edearbitror.
Totum corpus, singulaeque eius partes, extintha i vita, ut supra dictum eis, ita timconsidere dc quasi marcescere solent. Deinde autem, putredine paullatim ingruente, cutis attollitur re omnia, corruptis intus humoribus, intumescunt. Neminem fore arbitror, qui h1e
Observatione ita abutatur. ut ea meam de Corporum poli mortem Colla PSu sententiam refelli putet Nimirum collapsus mortis est e fectus; distensio illa re tumor cadaverum ,
putredinis, seu potius aeris de vaporis per putredine in ex humoribus extricati. Putredo
autem a morte ipsa licet certi stimum eius sigmina habeatur aliquanto temporis intervallo distat . Caeteium tu nori illi corporis pothmiortem putrescentis, cum turgore viventis de