장음표시 사용
151쪽
1. Opinionum confuδω. Initium quaestionis propositas aptissime sumitur ex ultimis verbis capitis proximi nam ad recto intolligondas Euripidis
cogitationes de his rebus discrepantes et confusas animum Niendor debomus ad universam illam contentionem rerum antiquarum et novarum, quae illa aetate hominum mente perturbare
coeperat. Supra de hac materia breviter exposui pg. 2 sq 3; hoc vero loco denuo paucis explicanda videtur. Ut id quod volo quam planissimum faciam, gentem Graecam, quemadmodum se xeunte saeculo quinto habobat, mihi libet componere Herculi rodice , qui absoluto facili juventutis itinere, in quo ei recta modo et aperta via qua procedebat sequenda erat, neque ulla apparebat semita in quam devius deflecti posset, tandem pervenit in bivium illud, ubi aut virtutis aut voluptatis eligendus erat ramea. otandum milii videtur hanc fabulam ipso illo tempore compositam totius gentis conditionem illustrare. Nam in simile bivium haec devenerat. Solvi coeperant antiqui mores vulgaresque vivendi rationes, quibus nitentes homines sine studiis repugnantibus facile conficiebant vitae curriculum exinde igitu singulis hominibus proprii mores et rations soli duces
erant futuri. Inter diversa quae palobant vias duae conspicuas eran et anto omnes apparebant; quarum altera virtutem monstraret excelsiorem, religiosiorem sed tristiorem quam adhuc colebatur, Vitam scilicet a voluptatibus alienam, ab hominum societate remoti rem cum altera confra nullam ossiciorum cogitationem indicaret,
sed in captanda republica, in quaestu faciendo, in libidinibus explendis licontiam pollicoratur multo maiorem quam adhuc fuerat. In primo Graecorum agmine Euripides in illud bivium por- venerat. Licet ipso meliorem sibi viam eligeret, eas tamen quidue natura deterioris via deliciis caperentur et intolligebat et aliquatenus ignoscebat quo factum est ut in eo mixtum et confusum vidsamus illud quod restabat ex antiquis opinionibus cum
152쪽
rationibu novis, nec solum cum purioribus sed etiam cum detorioribus. x se intelligitur sane ea non distincte separata esse, et verendum est ne stolidius o putidius ingonium humanum in frustula dissecare videar, - verumtamen perspicue disputare non possum nisi ad hanc partitionem omnia disposita recenseam. Sed priusquam ad has partes singulatim explicandas transeam paucae sententias apponendae sunt, quas conditionis illius ancipitis, cum deperditis antiqui rationibus novae eligendae essent, documenta esse puto.
In Eurysth. Satyr dicobat aliquis sis. 3773:
ους οἶν ίτν χρ κανονι πας βροτῶν τυχας ὀρθῶς ἀθρωαν εἰδέναι τὸ δραστέον, quibus convenit secunda pars fragmenti cino. 904, ubi hoc a summo deo flagitatur: πέμψον με φως φυχῆ. ἐνέρων
τοῖς βουλομένοις Βλους προμαθεῖν, ποθεν ἔβλαστον , τις si κακων, τένα δεῖ κακάρων ἐκθυσαμένους
Τales preces, quibus homines deum rogant ut sibi monstret originem generis humani, Originem mali, optimam religionis viam, vix a Graeco lante manare videntur apud priores certe frustra quaesieris. Nec mirum dum mores patrum viam indicabant nemini dubitatio surrepero poterat quid sibi esset faciendum illis vero collabentibus huiusmodi quaeAtiones oriri coeperunt. Jam transeamus ad singula partes i. 2. Quatenus Euripides eum opinionibus vulgaribu conaen8erit. In artis tortiae prologomonis Me rerum divinarum notione
apud Graecos vidimus summam virtutem iis visam esse σωφροσυνην,1 Μultae apud nostrum leguntur sententiae acutissimae et verissimae de rebus moribusque humanis, quas tamen praeterire mihi potius visum est, quum ad ratione certam revocari non possint observationes separatae, quales ab omnium aetatum hominibus sagacibus eduntur. Velut superbi moleste serunt humilium hominiim
orationes recitores Andromach. 89ὶ nimiae laudes fastidium pariunt Heraclid. 202ὶ intelloes elidioribus infensi sunt Iph. T. 353); unusquisque sibi ipse carissimus est Med. 86); homines amicis recentibus potius parere solent nam quibus dinosi mi Andromaeh. 876'.
153쪽
quas homines vetet naturae humanae fines excedere, humani quidquam a se alienum putare quam in templo Apollinis Dolphici, qui non solum regionis sed et ingenii Graeci erat 3μφαλος, inscriptum erat μηβὲ ἄγαν Euripides quoque auream illam mediocritatem laudabat. FrequBnter in eius fabulis occurrunt homines, qui huius praecepti neglecti poenas dant. Hippolytus periit quod se amor carere posse putabat, Bellerophon quod terra relicta coeli regiones petere ausus erat Adrastus omnia perdidisse intelligitur quia arrogantia elatus nimia appetivisset in Suppl.); rursus in eodem dramate ipse populus hebanus
propter βριν- heae devincitur; entheus misere obtruncatur quod prae superbia Dionysum non agnoscebat esse deum. Magna quoque est sententiarum copia eodem pertinentium, quarum nonnullas proponam Nutrix in insa 125): τῶν γαρ μετριων, inquit, πρῶτα μὲ εἰπειντούνομα κδ χρπιαι τε μακρωλῆοπα βροτοῖσιν.
Ρhaedras nutrix in Hippolyto dicit 253 sqq. Oportere hominum amicitias esse modicas, ita ut facile conglutinari et dissociari possint aertia nutrix in Hormiona sprohendit nimium odium andromachas, sed et nimium metum ne maritus ibi irascatur quod in illam tam crudeliter grassata esset 866 sqq.).
Iocasto in hoenissis filios flagitat ut omittant τὸ Iαν. In Iph. Aut Achilles de suo animo praedicat 920):ἐπiσταται δὲ τοῖς κακοῖ ν τ ασχαλαν, μετρίως τε κα ειν τοῖσιν ἐξωγκωμ ένοις. λελογισμενοι γαρ οἱ τοιοἱνδε ιν βροτων
semper aequo animo ferre poenas et mortem eorum qui illud praeceptum non observaverint, verum vehementer indignari, quoties generosi et probi hac de causa pereant. Suspicor Bellorophontis similem fuisse rationem. Ex aliorum
154쪽
annotationibus o significationibus λ et e fragmentis servatis colligunt heroem Naso vectum coelum petivisse, - quantum Hic potest ut deos cognosceret, od in terram recidissε; eumquo tum neganiam deos esse ab amico aliquo vix esse prohibitum quin de vita ultro migraret. Non inepte Wolchor existimat eius imaginem esse expressam ad exemplum μισανθρά του; Bd etiam magis amentior odio, qui eum suspicatur a poeta donatum esse ingenio audaci, superbo, novarum rerum studioso, ad summa tondentiq), ita ut dii quales essent eorum conspicerct vellet. Quae omnia in ipsius Euripidis ingenium tam apte cadunt, ut non possim non suspicari poetam suam animi affectionem auctam et amplificatam illa imagine repraesentasse. Quare vehementer doleo quod Bellerophon non supereat. Quamvis autem plerumque indignaretur etiam probos perire si deorum quendam colere neglexissent, - cum aetate provectus hoc quoque ferendum eas intelligeret, ut cognovimus e Bacchis, tamen semper probabat poenas eorum qui superbia elati diis hominibusve injuriam inserrent. Cum aequalibus is maioribus consentiens videt ea flagitia plorumque manare a nimia solieitate rebusque nimis prosperis. In Herc. fur chorus Lycum spectans
Hipp. velat h. 440 a Stobaeo relatum 105, 43 haec habot:
Ορω δὲ τοῖς πολλοῖσιν ἀνθρωποι ἐγὼ τικτουσαν βριν το πάροιθ' υπραγιαν. Illa infirmitatis humanae persuasi cum cupiditates coercet, tum optimum est rerum secundarum propugnaculum et consolatio praesidiumque malorum. Reputandum est non solum mala a natura humana non aliena esse sed plerosque homines iis opprimi Chorus in Hipp. 884 sq. Τheseum maerentem monet aliis quoque uxores periisse apud lut. Μοr. g. 106 A. Dictys Euripidous Danaen jubet aliena contemplari calamitates, ut cogitans, quot homines variis de causis infelices sint, suum dolorom
155쪽
aequius serat. In Bellorophonto aliquis plaudente Crantore apud Diog. L. IV. 5 26 confitetur sibi nullum esse loeum queratarum, quod passus sit nuturae mortalium consentanea ). Parvo
discrimino in Theseior. 392 apud lut. Mor. g. 112 Di
servato Theseus ait, ut Ciceronis conversione utar Τ o. ΙΙΙ.
nam qui haec audita a docto meminimem viro futura mecum commentabar miserias: aut mortem acerbam aut exsili a tam fugam aut semper aliquam molem meditabar mali, ut, si qua invecta diritas casu foret, ne me imparatum cura laceraret repens. Quas laudans M. Τullius ad praeceptoris auctoritatem revocat, quod per me licet, - subjiciens fuerat enim auditor Anax gorae, quem serunt nuntiata morte filii dixime , sciebam mogenuisa mortalem . Omnino crebris sententiis Euripides docet sato cedendum esse, malaque divinitus illata sedato animo esse perpetienda. Orestis initium praeclarum a Socrate laudabatur: ου ἔστιν οὐδε δεινὸν M' ειπεῖν πος, οὐδὲ πάθος, οὐδὲ συρις ορα εὐατος, ἡ οὐκ αν ἄραιτ' ἄχθος ἀνθρώπου φυσις 3. In exitu hoenissarum Oedipus, quo Ἀ- graviora passus
αλλα γαρ τι ταυτα θρηνω καὶ μάτην ὀδύρομαι; τας γὰρ ἐκ θεων ἀνάγκας θνητὸν ἄντα δεῖ φέρειν ). Ostendimus ruperbos crudelesque ab Euripide vituperatos supplicio affet, hostibu vero et inimicis injuriam inserre probro non videtur habere. In Beraclidis tantum hostem captum Midi
1 Cf. ed. 1017 sq. In D. 22, Hypsip. r. 757 h. ine. 1060.2 Boo modo versum a Cio. Inso. IV 29, 3 i equo tam terribilia ulla sando oratio est, ne fora nee ira metitum invectum malum, quod non natura humana patiendo ecferat. 3 vid. praeterea Phoen. 382, Teleph. r. 24 Aeol. r. 37, Belleroph. D. 28s, Melan r. 467, Oenem. D. Q 26, Bypa. r. 757 Alemen. r. s, Antig. r. 1 6, D. ine. 456, 1061. Cf. ex aequalium seriptis Aeschyl. Promoth. 10 sqq. Pers. 293 sq. Sol h. ed. Col. 7 sq. R. i53 sqq. Thyest. D. 236. r. r. 521, Phaedri tr. 611.
156쪽
vituperat'). Verum Lycus ab Hercule sine reprehensione occiditur; seuba impuno olymestorem ulciscitur neque gamemnoni poenas dat otiam in Modea vix improbatur Creusas Creontiaque caedes Ion vir mitissimus, quum alythia rotinetur ne Creusam occidat, exclamat: npnne oportet me oceidere eos qui mihi mortem intondere voluerunt purus enim et innocens est quicunquo inimicos intorficit' '). Hac in re uripides igitur nondum proposuit sublimia Socratis dicam antlatonis praecepta 'i, quae quemquam vetant injuriam inferre iis a quibus passus sit, docentque satius esse injuriam accipere quam facere,, sed potius secutus est opinionem, quam Socrates latonicus τοῖς πολλοῖς attribuit, eosque mores laudavit, quos Solon a usis
flagitat his orbis apud Bergh. r. 13, 5 sqq.):
ῶναι δε γλυκυν δε φέλοις, ἐχθροῖσι δὲ πικρὸν, τοῖσι ais Ποῖον, τοῖσι δὲ δεινὸν δεῖν. Has omnia igitur ab aequalium opinionibus parum differebant. 3. Crimen morum corruptorum ab Aristophane Euripidi illatum. Sod jamdudum fert animus indagare quatenus a praeceptis ethicis, quae Vulgo valerent, in deteriorem partem discesserit, si quid tandem illud sit in quo Aristophani aliisquo nonnullis morum corruptor visus sit. Ipsius criminis documenta exstant in Ranis primum v. 771 sqq.:οτε η κατῆλθ' Ευριπέδης, ἐπεδεἱκνυτο τοῖς λωπόδυται καὶ τοῖσι βαλλαντιοτιμοις κα τοῖσι πατραλοέαι τι καὶ τοιχωρυχοις οπερ ἔστ' ἐν Αιδου et iθος, οι ἀκροώμνοι
1 Apud Thno. III e. 58 Thebani a Spartiatis vitam sibi deprecantur, quod se ipsi tradiderint in eorum potestatem. Quam rem sortasse illa Alcmenae Atheniensiumque contentione significari supra disputavi vid. g. 13 sq. . 2 Hecuba in cogn. r. 44 sq. Agamemnonem monet probi et strenui esse viri
3 Plato Crito g. 4s G, Gorg. g. 46 B. 508 D, E. In Critone Socrates testatae sibi illud iamdudum laenisse verum apud Xen. em. II 3, 14 et 6, 36 idem diaeriis verbis ait summam virtutem eas a eos occupare beneficiis, inimicos malefietis. Praestat fortasse illud dogma Platoni nam Merat Moribere.
157쪽
τῶν αντιλογιῶν καὶ λυγισμων καὶ στροφῶν υπερεμανησαν, κανιμωσαν σοφώτατον.
tum v. 954 de se ipso praedicat Euripides:
ἔπειτα τουτουσὶ λαλεῖν ἐδέδαξα λεπτων τε κανόν--βολαις ἐπῶν τε γωνιασμους νοεῖν, ὀραν, ξυνιέναι, στρέφειν, ἐραν, τεχνά ιν. κἀκ ποτοπεῖσθαι, περινοειν ἄπαντα.
v. 850 ab Aeschylo dietus erat γάμους δ ανοσέους ἐσφέρων ἐς την τέχνην. et v. 1077 orundem vitiorum ab eo accusatur hoc modo
ποIων δὲ κακων οὐκ Bιός ἐστ o προαγωγους κατέδειξ' ουτος, καὶ τικτουσα ἐν τοις εροῖς, καὶ μωγνυμ ινας τοῖσιν δελφοῖς,
καὶ φασκουσας ου ζῆν το ζῆν; itaque effecisse dicitur ut urbs plena esset scribarum, furum, adulatorum, qui populum semper deciperent, et ut prae mollitia nemo amplius sacem serre posset'. Accusationis capita ergo haec sunt usus ratiuncularum callidarum undo mali disceroni scelerum excusatione et defensiones omnino nimius usus artis rhetoricas, qua juvenes fierent loquaces et effeminati repraesentatio seminarum lasylvarum, rumorumque inhonestorum horumque commendatio per artificia rhetorica. Ante omnes sophistae quoque arguebantur arte rhetorica boni malique terminos sustulisse; qui quoniam autom eius artis studium
certe in Graeciam introduxerunt o Euripides eorum discipulus sedulus fuisse creditur, tum hic quoque haud dubio simul cum illis Socratis nomino in ubibus Oxagitatus est in videtur de vitiis Euripidi objectis apte disputari non posse, nisi antea de sophistis, eorum scilicet auctoribus, expositum sit. 4. De Sophistis. Do nullo fortasse hominum genere per viginti saecula judicium iniquius et falsius latum est. Omnium sere et suae et sequentis
158쪽
aetatis vitiorum auctores perhibebantur, quare Militer Strdbingi notissimo suo opere facete eos comparat cum seli, in quam semper culpa consorri soleat quotiescunque rerum domesticarum
aliqua perierit. rimus rote, vir Anglicus doctissimus, acer eorum exstitit patronus et vindex Hist. O Greece), quem alii viri docti socuti sunt Mullo Strubing, e es, et i, qui tamen
quia mihi nondum omnia argumenta in partes vocasse vel recte exposuisse videntur, non inutile erit sophistarum ausam iterum
Sophistae erant praeceptores, qui juventutem Ornabant sciantia universa earum rerum quae in comitiis et in tota vita publica tractari solebant, ainus os docebant scientiam illam quam possent ornata et copiosa oratione exponere ). Mutatis enim temporibus non amplius oneris nobilitas ipsa per se cives ad rempublicam admovebat. Humillimo loco nati eam cispessere coeperant, itaque utrisque maior copia dicendi et amplior variarum rerum solentia opus erat quam adhuc suppetiverat, popularibus quia carebant patribus, qui sibi rerum usum praecipere possent optimatibus ut rationis armis antiqua jura desondere possent, neve gliscente democratia ab adversariis vincerentur. Ρraeterea in immensum auctae erant variae lites, et pro maximo litigandi studio unusquisque quotidie expositus erat sive causae privatae sive publico crimini. Quoniam autem leges reum jubebant ipsum suam causam dicere, necdum oratores erant qui mercede orationes rei vel accusatoribus suppeditarent, omnibus
civibus ante omnia facultas dicendi et quaedam juris scientia opus erat ); et quum in his robus paene necessarium sit certas notiones haboro de justitia, virtute, ut brevi dicam de fundamentis, quibus nititur communis hominum societas, ethicam quoque hanc materiem institutione omni lectobantur. De his rebus nihil docebant quod a vulgaribus motionibus Graecorum discreparet.
159쪽
Ρraecepta moralia eorum, quatenus nobis tradita sunt, optimi cuiusque Graecorum doctrinis adnumerari possunt. ythus, γοΡrotagoras explicabat Iovem hominibus initio infudisse δέκην stati δω Ρlato rot. g. 320 D- 322 D); purissimus est. Neque Gorgias et Hippias dissensisse videntur. rodici nota sunt praecepta moralia sanctissima Herculis sabula illustrata ). Qui tando iactum est ut in omne aevum velut morum eorruptores despectui fuerint Quia aequales non intellexerunt eorum doctrinas, discipuli nonnulli iis abusi sunt; quia injuria disciplinam philosophicam constituere credebantur et recentiores pleriquo eorum doctrinas philosophicas immerito ad praecepta moralia rettulerunt. lato iis omnium maxime nocuit; sed Socrates latonicus non solum sophistas verum Omnes Viros politicos et omnes poetas aeque vexavit, omnesque mores Vulgares
quaestionibus exagitavit. Neque in hac quaestione praetermittendum est nullum de sophistis ad nos pervenisse testimonium nisi quod ab acerrimis adversariis traditum sit. Quatenus autom philosophiae studebant 'Du eorum Ρrotagoras et Gorgias philosophicas proposuerunt doctrinas, quibus quidquam Vere sciri posse negabant. rotagoras enim hanc explis cavit sententiam via. Ρlah. heaetet. g. 152αὶ πάντων χρημάτων
μετρον ἄνθρωπον εἶναι, τῶν iὲν ὀντων ως ἔστι, των δε ιη ντων
si ου ἔστι i. e. nihil certam habere naturam sed id esse quod cuique videatur Gorgias disputaverat: nihil vere esse; si quidquam sit id tamen cognosci non posse; si cognosci possit, tamen oratione aliis exponi non posse.
Verum philosophia sophisti minime proprium orat. Nihil commune habebant nisi institutionem juventutis. Quia igitur non fuere philosophi sed praeceptores, primum quaestus eorum mihil vile, nihil irieeti habebat ): doinde absurdum
1 gelle Groteo obloquens I g. 1004 d. 3 putat id ipsum, quod praeceptores
exstiterunt, declarare antiquas rationes mutari: Hatta man iniso de gemeinen Sittexu solgen, o Waren besondere agendlehrer entbehrlich, Sedor utae o selbs ausdem Vorkehr mi seine Angehorige und Behannie ternen a er g thun M''. Primum autem sophistae non separatim virtutem docebant, sed orat haec paratotius instit tionis, qua utiles cives formarentur. Deinde populares nulla parentum consuetudine formari poterant. um aliud est vulgares mores temere sequi, aliud intelligere quare sequendi sint, rationes eorum perspectas habere, deque his apte et ornate disserere posse.
R Id quod Zelle quoque concedit.
160쪽
ost omnes sophistas una schola complecti ). Quin etiam rotagoras et Gorgias philosophiam videntur ab institutione prorsus separasse in disputationibus et orationibus quas absnt
apud latonem, advorsarium acerrimum, numquam dogmata
illa commemorant. Itaque nemini licet illa ad res thiaca transferro, et summae injustitias est iis objicere quod boni et mali terminos sustulerint eorumque distinctionem ad cuiusque libidinem revocaverint. ullo modo iis quidquam amplius exprobrari potest quam vitium judicii, o quod non perspexerint sceptica placita de cognitione veri facito indueres
homines ut certam quoque boni malique rationem esse negent ''. At hoc nonne est multorum philosophorum commune vitium, quod quo tenderet doctrinarum suarum constantia et perpetuitas non idorint
Quid ergo reliquum est e gravibus illis probris, quae iis objici solent , Α Callicles of hrasymachus palam defendere ausi
sunt summam virtutem esse leges nihil curare, voluptates suas quam maximas esse sinere easque, reliquis hominibus voluntati suae subsectis, viribu et potentia nisum libere explere posse' 33. Thrasymachus sane hanc sententiam proposuit, quum in conventu amicorum sermo de natura justi et boni institui coeptus esset reliquique diversas opinions tuiti essent Ρlat de Rop. l. I), sed numquam sertur eam in oratione coram populo habitaenuntiasse aut juventutem docuisse praecepta rhetorica scriptis exposuit; ne constat quidem eum discipulos habuisse, sed si habuit tamen nihil nisi angusta artis rhetoricae praecepta iis tradidisso ridotur, ob id ipsum scilicet a latone reprehensus l
1 Iure igitur Orote vorem . Die Sophistis', a viris doctis Germanis saepius iactatam, vehementer improbat. 2 quamquam ne id quidem erium videtur, eos iure aio ulpari. Nam Pr tagorae Gorgiaeque laesta videntur tantum ad sensuum perceptionem peditinere dctium autem eat num oum sensuum fide et veritate necessario etiam boni malique cognitio, scis et auως tollatur Testimonio sunt rationes philosophieae Parmenidis, Socratis, Platonis. 3 Gorg. g. 483 D: ούτω τὸ δίκας κεκριται τὸν κρείττω το 'ovo ἄρχεινκα πλέον ἔχειν, de ep. g. 338 Thras. φημι - avo Πναι ora tio ουκἄλλο τι ἡ τὸ το κρεωτovo συμψέρον.