장음표시 사용
161쪽
doctrinae nullo adhibito discrimine omnibus sophistis ascribi solstiti ieallicles autem non modo non sophista erat sed iis prorsus dissimilis vir politicus totam eorum artem despiciebat ). Injuria eum Zollor in numero sophistarum habuit Sophistae enim fuere, ut dixi, juventutis praeceptores quorum paucissimi philosophiae operam dabant, Callicles autem neque fuit praeceptor neque philosophiae peram dabat sophistasquo omnes deridebat. Nihil si fuit cum illis nisi quod aliquando eos audivit, fortasse ut diesndi fieret oritus. Videntur mihi qui huius sententias sophistis ascribunt simillimi se ei qui Cyrenaicorum mollitiem,
Megaricorum nugas, Cynicorum impudentiam Socrati exprobraret. , At olus tamen in sophistarum numero habendus est. Is autem defondit regem ersarum, quippe omnium potentissimum Archelaumque, qui per multifaria scelera imperio acedoniae potitus sit, omnium hominum felicissimos esse praedicandos
non, ut fecit Callicles, summam virtutem tribuere verum summam
selicitatem, summa injustitia quaesitam pg. 471 ΑΤ. Tum vide, quaeso, quid respondeat Socrates pg. 472 Α ΟΡrope omnes, inquit, Atheniens os et orogrini tibi hac in ro
est Lmit; si vis me adhibitis tostibus erroris convincere, tibi testes aderunt Nicia Nicerati f. et fratres ..., Aristocrates Scelli f. i. . ., tota ericlis domus .... vel alia familia quamcumque e civibus eligere volueris'. Jam quaero quo ursmorum corruptor habeatur sophista, qui nihil doceat nisi quod placuerit justissimis Oraecorum liue usque semper laudatis Quaero deinde annon eandem ob causam consentaneum sit rotagoram et rodicum optimos morum emendatores haberi, quorum scilicet noverimus praecepta multo puriora quam illa ustissimorum Atheniensium dogmata l, At per rhetorica artificia omnia perturbare et evertere stu-1 Omnino et serotemisi. o Greeee, eπ-Yor 1883 tom. III g. 423 sqq. ubi docte quoque exponit non tam vilem esse Thrasymachi doctrinam a plerisque videatur; id apud me intra g. 15I.s Gorg. g. 484 sqq. 8 Vir sortissimus, qui in bello Padoponnesiam multa praeclare gessit.
162쪽
duerunt sophistae. rotagoras enim ipse ultro et plane pollicitus est se τον ῆττω λόγου κρεἱττω ποιεῖν V. Haud dubio hoc promisit, siquidem Aristoteli fid0s non deneganda videtur i). Illis auto verbis rotagoras significavit se docere quanam
arte dicondi causa inferior fieri superior posset vid. Cic. Brut VIII 303 id est quemadmodum id quod non sit ori simile tamen probari possit 3. Fiunt autem
multa quae vix fieri posse videantur: εικὶ γίνεσθαι πολλα κώπαρα το εἰκος Agath. p. Aristotel. Oet. 145643, sed quum Veritatem quaeramus in omnibus rebus praeaertim in judiciis, eamque etiam aliis exponere debeamus si quid boni et honesti perficere volumus, sola vis et copia dicendi hoc potest efficere ut probemus id quod verum sit nec tamen videatur. Non video quid hoc habeat probri. Immo summam laudem semper
assecuti sunt siqui causarum patroni innocentem ostenderunt reum, quem omnes res ut saepe fit accusarent, aut reum, quem omnia absolverent, sceleri convicerunt ).
Nihil igitur rotagoras se docere prosessus est nisi optimam artem dicendi. Nemo profecto negabit eam artem non solum perniciosissimam esse 'sse ed etiam saepe perniciosam fuisse quare idem hoc crimen socrati aliisque rhetoricae praeceptoribus
illatum est. Sed jure Gorgias ipso Ρlat Gorg. g. 456 DAE,
aeriter instat ne quis arte abutatur, apteque exponit hanc non
2 mon: quomodo causa deterior, sive id quod falsum est, probari possit. Ab initio illa verba videntur sive propter ignorantiam sive de industria perperam esse explicata , ττων enim numquam significabat eo tempore deterior, sed infirmior. Unusquisque videt quantum intersit utrum dioas causam deteriorem an infirmiorem reddere superiorem. Nescio an gelierum differentia fugerit. Ait pg. 1017 not. 23:.der ττων λιγος is die de Oriinden undis omit dem Rechte nach schua-ehere Sache, etche duro die uns de Redners starher gemach Werde soli'. Haec conelusio falsa est ἡττων λιγος est causa argumentis infirmior ergo defensu dissicilior et specie tantum inserior non jure os lat. Gorg. g 471E , neque Xenophon Oee. II 2, verba Protagore jure interpretatus est: τὸ ψεύδος ληθὸς ποιεῖν , neque Aristophanes in ubibus 12 sqq. 875 sq. 882 sqq. init boshaner Deutliohheit', ut ait Zellar, sed maligna fraude vel errore τὸν ἡττονα λιγον mutavit in δικον λιγον Primum enim ad , ττονα λιγο de suo addit: λεγοντα ἀλ- κωτερα, mox quos λιγους disputantes induoi simpliciter vocat καον et δικον. His traudibus sine dubio factum est ut semper onfundantur si ττω et δικος. lato vero de hoc Protagorae promisso prorsus tacet. 3 Grote totam quaestionem perperam judicavit, ideoque eum gelier facile resutavit.
163쪽
esse accusandam siquis ea abusus sit neque enim si quis corpore in palaestra exercitato parentibus vel famulis Vol amicis vim inserat, ideo omnes gymnasiorum magistros aut artis pugnandi praeceptores e patria esse expellendos Universo dicere possumus non multa artes exerceri posse, si rejiciendae sint eae quae malo quoque consilio servire possint lZello observat pg. 10l ann. vim d. Grote et Lewes pra termisisse sophisticam distinctionem νόμου et φυσεωc, plerisque vehementer improbatam Nec tamen hanc rem sophistarum propugnatoribus et patronis vitandam esse puto. rimus autem Hippias legum auctoritatem infringere videtur apud Xenoph. Memor.
IV, 4, 14 ait: νόμου πῶς αν τι ροησαιτο σπουδαῖον πραγμαεLαι ν το πεIθεσθαι αυτοῖ , ου γε πολλακι αυτοὶ οἱ τιθέμιενοι αποδοκιμ ασαντε μιετατίθενται. Quod si sic excerptum legatur,
quasi id ippias ultro defendendum proposuisset, ancepi et grave sorsitan vidori possit; sed vide, quaeso, quanam Socratis disputatione haec sententia provocetur. Instituta quaestione, quid
sit το Iκαιον, Socrates arguere conatur το δρυμον esse idem quod τὸ δέκαιον. Nam qui τὸ νόμιμον i. e. του νιμου τῆ πόλεως observet ipsum esse ὀμωμον et δἱκαια πραττειν, qui violet, eum πράττειν αλκα. Qui δέκαια πραττει, eum esse καιov. qui αδικα, αδικον Ergo τὸν νιμιμον essΘ καιον, τον νομιον δικον. o νόμιμον igitur idem esse quod το ἱκαιον. Jam omnes obtestor veritatis amatores, quia non repudiet talem disputationem, qua ex his quae erant sumpta qui νιμιμα πραττει, δίκαια πραττει, puerili si putido errore dialoctico 'ieoncludatur τὸ νόμιμον idem esse quod το δέκαιον, - nam id sibi Socrates ostendere proposuerat. Iure igitur dicit Hippias, et orissimo observat tanti momenti esse non posse το νόμιμον, quod saepissime mutetur. Hac in re si Socratem sequaris cessario eo pervenias ut τὸ δέκαιον quoque perpetu mutari dicas ) quod mihi multo magis moribus nocero videtur quam
1 Quem nemo rectius notavit quam Protagoras, sinitus ille sophista et improbust Nam Socratem aliquando eadem ratione disputantem apud lat. Prol. g. 331 his verbis refutat obni is μοιιν τι ἔχοντα μοιο δίκαιον καλεῖν Socratia disputationes apud Platonem Matent talibus erroribus, quorum nusquam adhuc inveni expli-oationem mihi probabilem. Quae Stailbaum annotare solet prope nauseam mihi movent. 2 Notandum est in Rep. latonis I g. 338 D sq. Thrasymachum, ut defendat
164쪽
Hippiae propositum, quem indignor argumentis sequentibu tam facile transversum agi. At quamvis vere Hippias indicet leges,
quae saepe abrogentur, τῆ καIω comparatae parum gravitatis habere, non ei concludendum erat leges earumque observationem non esse WπουδMον πρῆγμα. Verum iterum mone ambiguum esse an his verbis usum fuisset nisi provocatus Socratis comparatione justitiae. Apud latonem Ρrol. g. 337m hoc tantum hostificatur:
legem, hominum tyrannum, vi impellere ad iacienda multa quae naturae repugnent. Id nemo negare potest neque eam differentiam notasse probro est, summodo ne juventuti inculces. Utinam legislatores semper naturae rationem habuissent Iniquum est in hac Hippiae sentantia nihil vidisso nisi soniam impudentis doctrinae Calliclis: νοτι η δέ γε φυσις αυτ ἀποφαινε α , τι δIκαιὸν τι τὸν μεlνω του χευονος πλέον χειν καὶ τον δυνατώτερον του ἀδυνατωτέρου ' Ρlat Gorg. g. 483 Di. rimum enim Hippiam in ratione perdita, qua induxit Nestorem eoptolemo praecepta moralia tradentem, nihil docuisse diversum a Graec rum moribus et rationibus stiam olle conjicit. Tum illa Lstinctio, quum natura haud dubio totis legibus praestet quoties leges naturae, etiam notionum et morum emendandorum fons et origo exstitit. Nam Lycophron ab ea orsus generis nobilitatem ni m i me tantum pulchram dixit Alcidamas eadem rations liberos et servos natura pares esse, non diversos aliique omnem servitutem improbaverunt ut naturae repugnantem. In hac re ergo solum dogma illud 'ehomontissimo improbatum invenit veritatem et aequitatem, quae optimos Graecos latuerat, qua nos hoc demum aevo gloriamur. Aristophanes denique in Nubibus passim stondit studia is torica juvenes reddidisse loquaces, molles esseminatos. Cui accusationi partim occurri potest eo quod sophistarum plerique gymnasticen acriter commendaverunt, libris tractaverunt et ipsi
Jam subductis calculis concludendum est quam vim in mores
τὸ δίκαιον eas τὸ os κρείττονος συμφέρον, a simillima propositione ordiri ait enim τὸ δίκαιον in variis ivitatibus esse leges latas ab iis ni imperium teneant. Unde apparet non solum sophistas sed etiam Socratem aliquando tueri propositiones, quae, nisi summa antio adhibeasur, in turpissimas ententias inducere possint.
165쪽
sophistae habuerint. Ego haudquaquam contendam eos nulla ex parte moribus nocuisse. Nam artos quas tradebant pleraeque rectis et pravis consiliis servire poterant, et quum, ut supra monui, eo ipso tempore Graeci vonissent in ancipiram illam conditionem ubi orruentibus moribus et rationibus antiquia
novae quaerendae orant et omnia nova temere appetebantur, sophistarum quoque arte cupide arreptae ab ineruditis stultisque perperam explicabantur, a malis in voluptatum scelerumque instrumenta detorquebantur. Ita factum est ut sophistarum institutio multorum moribus nocuerit. Rursus vero etiam moribus profuerunt, nam quae in rebus ethicis praecepta ultro tradebant partim erant sere notiones optimi cuiusque Graecorum ad leges redactae et exstructas in rationis st intelligentiae fundamento partim ratione sanctiores et puriores, aptae moribus emendisndis, quarum vis tamen recentiores plerosque fugit quum ea quae
in deterius verti posson ut fit pluros socialares habuerint. Sophistae ipsi prosecto ad virtutom tondebant, cuius rei morum integritate luculentum ediderunt exemplum in.
Quatenus Euripi ea morum eorruptor haben a it. Jam ver redeamus ad Euripidem et quaeramus, ut erat propositum, quatenus sophistarum vestigia premens moribus nocero potuerit.
Ad institutionem rhetoricam revocari potest Antiopae se. 18s apud Stob. 82. 2:
ἐκ παντὸς ἄν τις πράγματος δισσων λόγων ἀγωνα θεῖτ' aν, εἰ λέγειν se σοφός. Quicunque vero do rebus humanis multum meditatus philosophatusque est, ei talis sententia facile se obtrudet, quam celare fortasse praestiterat in opes ad dolos argutos captionesque dialecticas aptissimo; nam quamvis vera sit, veritas patefacta aliquando oos Videamus potius rhotoricae quasdam specimina ad scelus aliquod defendendum accommodata. In ea parte quae est de robus divinis jam reconsuimus eo locos, ubi homines vitiis
1 Nota est Gorgiae senectus viridis et robusta, temperantiae fructus.
166쪽
suis praetendunt deorum aut vim aut exemplum c. I g 43. Quod iis Euripides tantam verborum copiam suppeditavit, id prosecto acceptum rettulit studiis rhetoricis, quibus sophistarum ductu et auspiciis incubuit; ipsam ver excusationis formam
procul dubi non ab iis mutuatus est nusquam apud Platonem vel Xenophontem occurrit sophista exponens vitiorum humanorum culpam in deo esse conserendam. Sed aliis quoque rationibus prave acta excusantur. Quarum
exempla petenda sunt e sabulis deperditis. In quibus quanta cautione pus sit illustrabo notissimo Hippolyti versu 61 23:ἡ γλωσσ ὀμωμ οχ a, φρὴν Ἀνώμωτος. In rebus sequentibus enim Hippolytus tantum abest ut fidom
frangat, ut contra summa cum religione servet, quamquam clare vido id sibi xitio sors. Hoc igitur Ostendit versum illum indignatione commoto temere excidisae, itaque absurdum esse X illo doctrinam conssare, quasi jusjurandum liceret violare. Qua re monere Volo quantis implicaremur erroribus, si perdito dramato haec tantum verba excerpta nota haberemus, quemadmodum et
alibi et apud Sehol. ristoph. ad Ran. 1470 leguntur ly)
Ut igitur accedamus ad dragmenta dramatum perditorum, ante omnia offendit sonarius ex solo servatus tr. 193: τί δ' αἰ-χρὸν, ἡ μὴ τοῖσι χρωμένοιις δοκῆ ἔCui Antisthenos a tui. Mor. 33 C; a Stob. V. 82 lato)respondisso fortur: αωχρον τό αισχρον Ἐὰν δοκῆ ,αν δοκῆ i. Versus ille, quocum optime comparari potest sententia quam in hoenissis Eteocles injustitias suae praetendit 499):I Vel si tamen in fabula superstite versus ille plurimos homines offendit et antiquos et recentiores, iisque pravae institutionis sophisticae fructus perniciosus visus est. Videor mihi erroris lantem repperisse. Si Euripides eodem sensu scripsisset: at inscius eram quid jurarem', neminem, opinor, offendisset; sed sorma concinna cum antithesi mentis et linguae artis rhetoricae admonens effecit ut sententia illa videretur accurate esse perpensa et quasi certum dogma enuntiata. In hac re plurimum ab histrione pendet. Qui si sedate, lente, accurate pronuntiaverit, omnes spectatores in errorem inducet verum si cum indignationis ardore concitato motu ac voce verba fuderit, veram poetae sententiam recte interpretatam omnibus probabit. utati m tandis idem in lectionem sabulae cadit. 2 Cf. apud Eur. ipsum Andromaoh. 444 κἀκεῖ τά γ' ἀσαμα κανθάδ' αἰσχυ- νη- ἔπει.
167쪽
πλην νομάσαι, τὸ ν ἔργον ου ἔστιν τόδε , ividebatur manasae ex improbitate sophistarum, qui scilicet mnes boni maliquo terminos in uniuscuiusque libidine posuissent. Verum neque in hac re videtur mihi ad disciplinam sophisticam confugiendum esse, is ipsa natura explicati optime petitur. Nam hominibus peccantibus, non quidem iis qui ad ultimam nequitiam delapsi sint, sed qui vehementi et invicta quadam voluptate opprimantur i, nulla excusationis forma melius convenit quam haec, quam Germani vocant: Sophisti de LaidenachaRV. irum quam subtiles argutias in his etiam stultissimi excogitent quis nostrum numquam callidis illis ratiocinationibus conscientiam suam sopivit aliorumque reprehensiones resutavit Quare huiusmodi excusationes, pariter ac eae quibus deorum exemplum vel vis ostentatur i, doctis indoctisque aptae, mihi videntur ad naturam ipsam inpressae esse modo forma concinna arte rhetorica suppeditata est. Utrum damnandae sint, si mores spectes, id videtur non separatim neglectis fabularum argumentis de quibus mox erit disserendum) dijudicari posse. Hoc loco tamen iterum monebo plurimum differre, utrum in actione concitata vel acri altercatione celeriter pronuntientur, statim in oblivium abiturae, an quasi placita constantia et stabilia excerptae et in omnium saeculorum memoriam traditae legantur. , At si ex ipsa rerum natura potitae sint neque e sophistarum
disciplina desumptae apud reliquos quoque tragicos inveniri debent'. Vorum illorum tragoediis vix umquam agebantur homines voluptatibus oppressi, ita ut istis sentontiis rarissimus tantum Met locus. Nec prorsus absunt; apud Aeschylum et Sophoclem Clytaemnestra mariti caedem modo justitiae specie probare studet Iphigenias immolationem praetendens, modo
I Versus mihi suspectus. 2 Macarei et Canaoae incestus amor dramatis Aeoli argumentum erat. 3 Νonne hodie quoque pueri vitiorum suorum culpam excusare conantur praetentis parentum vel aliorum hominum venerandorum vitiis p
168쪽
auctoribus divinis ascribit et omnino utitur λόγοις καλοῖς ἐπ'
Videamus nunc qua ration Euripides ipse callidas illas excusationes notet et castiget D ratione, qua refutantur ii qui in deos culpam conferunt, supra egimus vid. g 11 sq. 3. Hecuba in cogn subula, postquam Ρolymestor coram Agamemnone facinori suo honestam speciem praetendit, sic orditur I 1873:
αλλ' εἴτε χρη τ' ἔδρασε, χρηστ' ἔδει λέγειν,εΗ α πονηρα, τους λόγους εἶναι σαθρους, και - δυνασθαι τἄδικ' ευ λέγειν ποτέ.Ρostquam Iason callida iratione lassondere tonatus est soΜedeam multo maioribus beneficiis ornasse quam ab illa nec
ἐμοὶ γαρ οστις αδικος ων σοφος λέγειν πέφυκε, πλεωτην salae ὀφλισκανει. et sic saepius'); omnino eadem verborum et argumentorum copia redarguuntur malefici, verusque rerum status exponitur. Usus artis rhetoricae ergo quum accedat tantum ad res ad naturam o veritatem expressas, itaque si quando pravis consiliis serviat, in se ipso ossicacissimum morbi remedium habeat, quamvis arti tragicae valde nocuerit, moribus parum Ost disso videtur. Sed non semper malefici honestam speciem facinoribus suis praetendunt; requenter quoque profitentur se prave egisse verum culpam transferunt in invictam vim naturas Exempla nonnulla
I Verisimile est eidem generi adnumerari posse senarios troa e Sophoclis Phaedra servatos, ouius iuror excusari videtur fr. II ia χη κεν γυναῖκες, οὐδ' Si ali φυγοι βροτῶν ποθ' , ἡ κω Ζευς φορμηση κώοι. νισους δ' νά- τας θεηλάμους φέρειν. in Hipp. 27 sqq. I 832 sqq. PMen. 46 sqq. 527 sqq. Alex di. 62, Antiop. fr. 205, Arahel. r. 255.
169쪽
vs. 1078y καὶ μανθάνω μὲν οἷα δρῶν μέλλω κακα, θυμὸς δὲ κρείσσων των ἐμων βουλιυμάτων. - δν του Λαlου τὸν Ἀρυσι πον ἁρπά ντος ἐπιθυμέα λογισμ
αἰαῖ, τὸν δη θειον ἀνθρωποι κακώ, οταν τις εἰδὸ τἀγαθὸν, χρῆται Chr. h. 8383. Antea nim Laius dixerat: λέληθεν ουδὲ τωνδέ P ἄν τυ νουθετεω,
i. s. Video meliora proboque deteriora sequor. Ex incerta tragoedia a variis scriptoribus refertur hie trimeter
η φύ τις ἐβουλει ἡ νιμων οὐδὲν μέλει. qui in momoriam reducit distinctionem naturae et legum, quam quibusdam sophistarum placuisse vidimus. Potuit quidem Euripides ipsorum verborum antithesin ab Hippia vel alio quopiam sophista mutuari, res tamen ipsa quoque iacile eam poetae suppeditare potuit. Haud dubie enim Euripides saepe observavit vehementem aliquam animi commotionem leges praeceptaque moralia nihil curare neque ullo modo iis coerceri posse, quemadmodum Diodotus apud Thucydidem ΙΙΙ, 45,7 ait: ἀπλως τε δυνατον και πολ-
Quod tantum natura tribuit, ut homines improbiores ad ius vim provocare faciat ut impune voluptatibus suis indulgeant, id quidem per se non noceat, dummodo ne velut alliclos ei naturas semper Obtemperandum sas censeat 3. Tum alibi claro indicat eam etiam rectissime factorum auctorem esse posse. In Oreste V. 126 sqq. Electra obsorvans Helonae animum toto bello roiano nihil mutatum vel emendatum sae, siquidem etiam nunc ci rum depositura in Clytaemnestras tumulo cautissime abscindat
γωγέ μευ τὸν νομον γε - σέβειν ἐν τοισι ινῶς τῶν ἀναγκαων πλέον. quamquam de naturae vi nihil habet, tamen impudenter legum morumquep auctoritatem inlaingit, sed ab improbiore homine pronuntiatum esse veri simillimum est, et tr. 437 et Soph. Creus. r. 323.
170쪽
ne crinium decorem deformet'), tamen haec verba observationi Suae praemiserat: ἄρ φυσις, ἐν ανθρώποισιν ἡ μιέγ' εἶ κακὸν,
In macchis 'iresias ait: non Dionysus quidsm mulieres cogit
castimoniam servare; sed: ἐν τη φυοι το σωφρονεῖν ἔνεστιν ἐς τα πάντ' εἱ.Ρlurimum igitur tragicus noster et in bonam et in malam partem ingenio hominum tribuit. Itaque quum voluptatibus oppressi eius vim praetendant suis vitiis, nihil faciunt nisi quod
ex ipsa materia sequitur, neque hoc nomine poeta reprehendendus est.
Mire quoque istendit nonnullos Eteocles in hoenissis, qui palam profitetur, se nihil magis amare quam tyrannidem, neque quidquam praetermissurum esse ne eam perdat 503 sqq.):
εἴπερ γαρ αδικεῖν χρὸ τυραννίδος πέρι κάλλιστον ἁ δικεῖν, τἄλλα δ ευσεβεῖν χρεων. Cum autem a poeta mores rationesque leoclis minime commendentur, dum ne hic ipse quidem eas defendat quasi virtutem naturalem viroque dignissimam. quemadmodum Callicli placuisse vidimus, ego neque in hac re video quid reprehendendum sit 3. Verum jam videamus argumenta fabularum Euripides, ut supra exposui, hac re plurimum differt a tragicis superioribus quod raro repraeaentat perpessionem doloris calamitatibus externis allati, sed plerumque animi perturbationibus suscepti, cum actionibus assoctibusque quae hinc sequuntur. Quo in genere quum amor et frequentissimas et vehementissima calamitates inciat, plurimas Euripidis fabulae tractant aut nituntur amore honesto aut illicito, mythis antiquis illustrato. E dramatis suporstitibus soli Hippolyto inhonesta voluptas, Alcestidi vero, Andromachae, edeae argumento sunt amores conjugales et sancti. Inter dramata perdita, quatenus e variis indiciis colligitur,
1 Uno hoc lineamento snmma arte poeta omnium Helenarum indolem notavit 2 Plutarchus Μor. g. I D, E hanc orationem turpem quidem esse sed Eteocli convenire dicit, turpique viro tributam esse ipsi poetae improbatam.