Ludouici Nonii medici Hispania siue populorum, urbium, insularum ac fluminum in ea accuratior descriptio

261쪽

a 8 HISPANIA tempore claruisse Rusem Festum Avienum, erit ditum Poetam Hispanum, auctor est Ioannes Vadisus in Chronico

CAP. LXXVII.

clunia hodie Crunna dei Conde. Municia pium olim. Sulpitia disti. Plutar

chus emendatus. Romanorum tempestate , praeclarum Lisse

opidum cluniam, nemo vel leuiter in historijs versatus negabit: utpote in quo iuridicus Conuentus agebatur, Ut auctor est Plinius, qui in Areuacis illud esse, & Celtiberiae finem ait. vi S Ptolemaeus, qui & Oliniam Cluniam vocat. Ant. Augustinus Dialogo VIII. ex Tiberij Caesaris nummo docet olim etiam Municipium fuisse Cimniam. CL vir Laevinus Torrentius in Suetonium ex antiquo numismate, Clunium Sulpitiam dictam

refert. In Antonini Itinerario mendose legebatur hoc noesen, Maduxiam coniunctim, chm duae sint mansiones, & separatim legendae, ut monet Hieronymus Surita. Apud Plutarchum etiam in Galba deprauate legitur Kολουνία pro ΚMονία, cuius haec sum verba: αυris o μ τ φίλων εις Faλουνιαε

262쪽

LUDOVICI NONII Rursus diero cum amicisis Coloniam Hypania γἀ recesit. Ex Suetonio enim in Galba Cluniam esse legendu in aperto est, ubi loquitur, quod secundissimis auspicijs ad imperium capessendum confirmaretur Galba TM-io magis, inquit, quod illa carmina sacerdos Iouis Gunis, ex pexetrali, somnis monitus eruerat: ante ducentos annos j militer a satirica puella pronuntiata. Auctor est Dion lib. xxxix.Metellum Nepote a Vaccaeis, oppugnantem Cluniam 'peratum fulsib, dc vrbem obsidione liberatam. Hoc aeuo cladad realessis antiquam cuniam credit Iosephus Moletius, sed perperam : siquidem cludadrealprope Alcantaram est, quae procul admodum ab Areuacis distat, Antonio vero Nebris censi, Floriano Occam pio & Ioan. Vasaeo Grunna dei conde vocatur sad disterentiam siunxve, quae est in Gallaecia) quae ab Uxama, seu Osma sex leucis

dissert, nec abludente multum vocabulo. Facilis enim lapsus est a Clunia in Crunnam, licet nonnulli suspicentur locum urbi vicinum, ubi nunc D. Virginis aedicula est, & Castro vocatur, Claniam olimmisse. Fidem faciunt dirutae urbis vestigia,& sparsis quaeda amphitheatri, aliaeque non spernendae antiquitatis reliquiae. Auctor est Ioannes Vasaeus, hoc in loco repertum fuisse ante paucos annos sigillum conuentus Cluniensis: qui penes

263쪽

2 O HISPANIA opidi comitem adteruatur. Non procul ab haevrbe feruntur laudatissimi iaspidis feraces eis:

latumiae.

CAP. LXXVIII. Numantia diutissime Romanis restitit. Ge

o Ccurrit nunc summum illud Hispaniae decusn urbium,si viros spectes, princeps Numantia , quae licet multas Hispaniae urbibus,murorum ambitu, opibus'. inferior fuerit, bellica tante gloria,& vera virtute cunctis superior. nam sine muro & tu ribus, es patriae erant propugnaculo, non secus ac prisci Spartani. Et cum tantum quatuor armatorum millia essent, teste L.Floro; seu ut Appiano placet,octo millia, maXimOS exercitus P. Romani, non solum per Viginti annos, Strabone teste, sustinuit semisime, sed magnis cladibus, & pudendis foederibus frequenter asSecit: ita ut Numantini viri, non Vocem, non conspectum ferret Romanus miles . Sed tandem a fatali urbium euersore Scipione Africano victa

suit,si victa dici po siet,quae nullum de te hostibus

264쪽

LUDOVICI NONII et Igaudiu, nec spolia quidem reliquit. Vnde Florustrius enim vir Numantinus non fuit, qui in catenuduceretur: praeda, Pt de pauperibus, nulla arma cremati erant: triumphus ait tantum de nomine. Graeci tam en Scriptores a Romanis fac in redissentiui: Strabo paucos superfuisse dicit, qui cedentes murum dediderunt, Appianus vero, se suaque Scipionis arbitrio permisisse, eum Q. quinquaginta triumpho reseruasse, ceteros sub hasta vendidisse. mulieres vero etiam libe ratis retinendae adeo pertinaces fuere . ut reserat Petronius Arbiter in Satyricor Inuentas esse matres capta Prbe, quae liberorum suorum 1emese corpora in sinu tenerent. Sed facis extra orbibitam.

Sita erat in stetendonibus Celtiberi, populis,

teste Plinio, non procul ab amnis Durit exortu, modice edito in tumulo: Ptolemaeus in vicinis Areuacis statuit. Ambitu suo, teste Appiano in Ibericis, complectebatur M. P. bis mille octingenta Sc octuaginta; Orosius at tria millia exten- cst. Non possum non mirari Io. Margarinu Epic Gerundensem'ommem Hispanum, tam soluto animo fui se, ut asserat, Numantiam ad oram Iberi fluminis luam, de urbis radices ab hoc amne rigari, repugnatibus omnibus classicis auctoribus. Idem asserit a Numidis conditam, quae opinio noscintillam quidem veritatis praesefert, praeter no-α minia

265쪽

2 2 HISPANIA minis aliquam affinitatem;cuius farinae est, quod ab Ant.Geuara Imp. Caroli V. Historiographo dicitur, a Numarum conditam.

Numantiam olim fui sie, ubi nunc Soria est,me lior Scriptorum pars asserit: licet nonnulli credant fuisse, ubi nunc ignobilis vicus est Gara' di ctus , ibique perantiqui pontis vestigia adhue seruantur, ut adstruit Ambr. Morales ; sed cum exigua sit admodum distantia, Oolim de re nauci anxie rixari.Sussiciat in Soriano agro fui sie nobi lem illam urbem. Nam quod Lucas Tudensis alijque imi subsellij auctores asserant, armor meo loci nunc esse, quo priscis saeculis Numantis, praeterquam quod Plinio nimis clare repugnet,

qui dicit prope Duri j exortum illam fuisse, a quora Orna procul admodum dissita est, refellit hos diligentissime Ant. Nebris ensis Decadis Ι. lib. v. cap. iv.Non positim, quin hoc loco Pomp. Melam optime de Hispania meritu a stigmate male illi ab Episcopo Gerundensi inusto vindicem. ait

enim tib ci. Paralipomenon, Melam asserere,Cae saraugustam nunc esse, quae olim Numantia - cum

ne per somnium hoc illi exciderit,sed lubet tabulis resignatis agere: sic enim hic lib. a j. cap. vi. In Tarraconensi dines clarissimae fuerunt Pallentia σNumantia . Nunc es Caesaraugusta. N on dicit Cae- Pompilio ΙΙ. Rege Romano-

266쪽

L UDOVICI NONII rasaraugustam esie Numantium, sed suo aevo claris simam esse urbium Tarraconensis prouinciae, ut olim fuere Numantia & Pallentia. Quis ferat tantam oscitantiam in tam graui auctore reprehendendo. Paulus quoque Orosius, Numantiam Metropolim olim uniuersae Gallaeciae fuisse asserit. Zamorrenses testimonium hoc Hispani scriptoris sibi patrocinari credunt, sed toto caeso aberrare eos facit diuisio Hispaniae, tempore Oroiij, quo Gallaeciae termini Numantiam usque extensierant: ut bene obseruauere Hieronymus Surita, α Ambr. MoraleS.

Flauiobriga nunc Bilbao. Osimhla tam num portus. Situs eius Cy descriptio.

QV AZ vernacule Silno, antiquoru Flauiobris

gam crediit esse, Moletius Sc Tarapha:quam Ptolemaeus inter Autrigones recenset. Io. Marieta carpit Ant. Nebrisiensem, quod Bilbmputarit Plautobriga Ohim dictam; dieitq. non antiquam esse, utpote exstructam a Didaco Lopeg de Ha-TO, Cantabriae Domino, an. N. CCC .eo loci, Ubi

267쪽

eta HISPANIA

I akbri Abi Amanum portus olim suit lib.ix.

Cap.XX. auctor est Tarapha, 1n Vespasiani hono. rem praenomen Ela: iij inditum. non defuere quilhanc urbem Martialis patriam Bilbilim nimii impudenter asseruerint: sed hos sona mare claruae est, quare hos ad Atlantes religandos auctor similvbi memorantur somnia non videri. Urbs est Cantabrice praecipua non solum obst-tus opportunitatem, sed & ob uberem annona Copiam , & mercatotum insignem conciri stanti Sita est loco plano : a mari δι stat duobus millia. ribus oco egregie portuoso:aere utitur temperato&salubri admodum , qua parte continentem spectat. Magnos habet obiectos montes, ut neclfrigori nimio obnoXia sat, nec calori: annonam hic tanta affuere copia aiunt, ut nulla poene iariis pama urbs sit hac in re illi comparanda. Pisscium omne genus vicinum mare larga man sup peditat. Lanae hic commercium summopere viget i quotannis circiter quinquaginta naves , in varias partes hic onerentur: puellae hic passim in Cedunt capite nudo,& tonso capillitio, nec virginibu S fas est, antequam nuptae sant, aut capillum alere, aut caput peplo velare - Lacedaemoniorum PGnCmore, quae intecto corpore, donec nupsο- Taut, incedebant.

CAP.

268쪽

CAP. XXC. Pompelon a Pompeio exBructa. Diuersu Pompeiy trophaeis. Vbi bisec exsant.

Occupatur a Ferdinando Rege.

CVolato per domesticas insidias Q Sertorio, Olodatisque Hispaniae motibus, Cn. Pompeius

ad optatum triumphum festinans, Pompelinem Vrbem inter Vascones condidit, quasi PompeiopolimVocans, teste Strabonet 1 b. iij. quam etiam a Ptolemaeo putant quidam Martuam dictam , hodie regni N auarrae metropolis e st. rid1culum est Luca Tu densis figmentum, de urbis etymo. refert enim Pompelonam dici, quasi Bambae Lunam, quod Rex Bamba ciuitatem ampliauit, nomenq. antiquum Mariue oblitteratu. Conuentus erat olim Caesaraugustani, teste Plinio,qui cum initio capitis iij. lib. iij. dixerat Pompeium in Pyrenaeo tropi astatuis quibus testabatur D. CCC. XLVI . opida ab Alpibus, ad fines ulterioris Hispaniae in ditionem a se redacta, credidit Pet. Antonius Beuterus,hec trophaea Pompeij nihil aliud fuisse, quam

a Pompeio exstructam urbem Pon dionam n me. m oriam rerum ab se gestarum : 1ed commentitium hoc esse quis non videat' cum eodem modo

constet,

269쪽

a 6 HISPANIAeonstet, Augusto Caesari victis Alpinis gentibus,

in ipsis Alpibus erecta trophaea : cuius inscriptionem videre est apud Plinium lib.iij.cap. xx. Addo Pompei j trophaeorum adhuc hodie non obscura vestigia exstare. Refert enim Ioannes Mariana lib.iij. zip. xvi. Sc Ambr. Morales lib. viij. cap. xxij. in lacnΔrre, Sc Altauaca Pyrenaei Convallibus exstare circulos ferreos,liquato plumborupibus aifixos, decem amplius pedum ambitu,

quibus assigi trophaea solent: cui rei fauent triumphalium fornicum imagines, ut Emeritae conspiaciuntur.qua de caussa diligentissimus Abr. Orte-1ius in antiquae sua Hispaniae descriptione, Pom- telonem inter Vascones, trophaea vero Pompeij, prope Ruscinonem de Salsulas collocat . Strabotrophaea Pompeij prope Iuncarium campum statuit, qui non procul a Ruscinone est.

Sita autem est urbs, non procul a Pyrenaei radicibus,infertilissimis Nauarrae campiS,ad flumen Argam vocatum : ciuitas est magna, de opulenta. Auctor est Beuteros, de Ioannes Vasaeus urbem

hanc Christi religione, in ipsius Ecclesiae primor-

dijs imbutam esse, id Que a S. Saturnino, qui a D. Petro Roma mistus, XL. amplius homisum millia, septem dierum spatio, ad Christum traduxit, & in his S. Firminum, ciuem Pompelonensem,

quem &Ecclesiae praefecisse, de Anabianensi in

270쪽

LUDOVICI NONII. a rvrbe postea martyrio ast editam ferunt sacrae Martyrum tabulae. In hunc usque diem Episcopalis dignitas permansit.Vrbs haec cum uniuerso Na

uarrae regno, anno CII. D. XII. a Ferdinando

Castellae& Aragoniae Rege occupatur- Ioanne primum Rege a Iulio II. Pont. Max. habito proschismatico.

CAP. X XCI. Duplex Calaguris.Taraphae error. Fidisii maluis ducibus. Egregia inscriptio.

DVas in Hispania citeriore Calaguris nomine

fuisse urbes,auctor est Plinius- quarum una Nasica cognominata , inter Nascicos populos Collocata, prope Oscam, quam & Municipium Calagurim Iuliam N cicam ex antiquo nummo dicunt vocari, Amb. Morales, & Hieronymus su-rita: cuius hodie ne vestigia quidem supersunt. Altera vero Claugurii Obularia vocata, Calagorina vero Ptolemaeo; nostro aruo alaborra d1cta.Conuentus erat olim Caelaraugustani: Franciscus Tarapha hoc nomen a C. Caligula illi inditum putat. non credidissem Tarapham, tam obene naris suille, ut tales tricas adstrueret: cum legerit apud

, Iulium