장음표시 사용
301쪽
VAE CAUDAE IN AERE FRIGIDIOR O inoa
Vas aliud cylindricum diametri trium digitorum ad hibui quod capiebat libram Vnam et dimidiam et eadem obseruaui, quae in Xperimenti praecedentibu8.
302쪽
Barometri alii tudo parum mutabatur tempore Ve rimenti dimidiam lineam decrestebat.
303쪽
a Ag IUDAE IN AERE FRIGIDIORIo os
Barometri altitudo non mutabatur tempore Xperumenti.
q. . Circa haec experimenta notandum a Initio, ubi evaporatio est celerrima propter celeriorem aeris motum cum uaporatione coniunctum blancem Oscillare , t non appareat, quando aequilibrium
b Aeris temperiem non manere constantem neque aequaliter tranquilliam , quod tamen requiritur , si calaulus allatus locum habere debet. Hinc sorte nec differentiae inter temperiem aquae et aeris se Ogillicae accommodant exacte. Primo incommodo impostem obuiam ire tentabo machina quadam uaporationi destinata. Secundum incommodum dissiculter tollitur. Apparet tamen , etiam haec Xperimenta , quae attuli, legem uaporationis allatam probabilem reddere, et nisi parietes vasorum densiores et corpora contingentia densiora . . an diutius retinuissent calorem aqua, decrementa etiam calori se pro. pius accommodasse rearithmicae , Vti X Xperimentis quae de decremento caloris communicaui, satis videre licuit. Cum tandem post uaporationem , per interuallum temporis factam superficies totius massae uaporandae mutetur et minor fiat et massa ipsa etiam minuatur, decremeniaque caloris in temporibus paruis aequalibus sint in ratione composita ex directa disserentiarii temperierum aquae et aeris et
superficierum, simulque inuersa voluminum, ut in diss laesi quisitione decrementi caloris ostendi, et horum ratio in calculo non habita sit, cogitare licet, si talem apparatum adhibere lucuisset, Vt horum Omnium rationem in calculo habere potuis sem, etiam calculum ipsum experimentis exactius respondisse.
304쪽
Calorem ' motu excitari notissimum est: manus per
mutuam frictionem calestunt, ligna flammam concipiunt, silice ad chalybem allis scintillae prosiliunt, serrum crebris et validis ictibus malleatum excandescit; quibus cessantibus calor diminuitur et productu ignis tandem extinguitur. Porro calore concepto, corpora Vel in partes insensibiles resoluta per aerem dissipantur, vel in cineres fatiscunt, aut debilitata partium cohaesione liquescunt. Denique corporum generati , ita , Vegetatio sementatio , putrefacti , calore promouentur, rigore re tardantur. Ex quibus omnibus euidentissime patet, rationem sufetentem c ris in moti es positam. Quoniam autem motus suae materia fieri non potest , necessum igitur est, et ratio sussciens caloris congylat in motu alicuius materiae. it. f. a. Quamui autem in corporibus calidis plerumque nullus motu visu percipiatur, tamen per effectus saepius se manifestat Ita ferrum ad ignitionem prope
305쪽
D GLORIS ET FRIGORIS CAVSA ino
calefactum , licet ad oculum quiescere Videatur, corpora tamen sibi admota alia sundit, alia in Vapore resoluit hoc est, partibus eorum in motum excitatis ' sibi quoque motum alicuius materiae inesse ostendit Equidem non ibi motus adeo negandus est, ubi nullus in oculos incurrit: quis enim negabit vento impetuos sylvam perflante, soli arborum et ramos agitari, licet e longinquo spectans nullum motum visu assequeretur Quemadmodum vero hic o distantiam, sic in corporibus calidis, ob tenuitatem
Particularum motae materiae agitatio istum effugit in troque enim casu angulus Visionis tam acutu est, ut neque ipsae particulae sit eo constitutae, neque motus earum Videri possit. Sed neminem nisi qualitatum occultarum patronum aliquem bre arbitramur , qui calorem, tot mutationum instrumentum, Otiosae cuidam et Om. ni motu, adeoque et vi mouendi destitutae materiae tribuat.
g. 3. Qiloniam vero corpora duplici motu agitari possunt, totali, quo quiescentibus iuxta se inuicem partibus, totum corpii mutare continuo suum locum , vel intesino , qui in mutatione situs insensibilium partium materiae concipitur et quia totali saepius pernicissimo nullus, et nullo magnus calor oblematurri patet ergo calorem convere in motu materiae intesino. f. .materia in corporibus duple est, cohaerens, nempe quae cum toto corpore mouetur et impetum facit, atque fluminis instar poros illius interlabens. Qilaeritur tarque, quaenam earum in motu constituta calorem gignat.
Huic quaestioni ut satisfiat, excutienda sunt palmaria phaenomena
306쪽
nomen , quae circa corpora calida obseruantur. Exv ro consideranti occurrit, ah calorem in corporibus eo maiorem Hstere cohaeren eorum materia est densior, et contra dia laXior stupa flammam concipit magnam quidem , sed aestu multo minore praeditam, quam,
ubi illa strictius compacta incenditur Stramine, quod
in mitem flammam alias expandi solet, sertilium Russiae camporum , sylvis carentium, incolae lignorum instar tuntur, indensos et cratas rudentes contortori ligna porosiora leniore aestu ardent, quam quae solidiora sunt, et carbones Bissiles lapideam materiam poris uis continentes validius Vrunt, quam carbones lignorum vacuis interstitiis spongiosi Denique aer inserioris atmosphaerae densior aura superioris , maior quae ' ambit afacit tepore, quam illa , ut calidissimae valles montibus aeternam mciem sustinentibus cinctae loquuntur Constat corpora densiora sub eodem volumine plus materiae cohaerentis continere, quam interlabentis. Quoniam autem ex legibus
mechanicis notum est, quantitatem motu eo maiorem esse, quo copiosior est materia mota, et contra itaque si caloris ratio sufficiens posita esset in motu intestino materiae interlabentis, corpora rariora, ob maiorem copiam in poris eorum materiae interlabentis, maiori caloris capacia res sent , quam quae densiora sunt erum quoniam contra quantitas caloris respondet potiuS materiae corporum
cohaerentis rite igitur caAris rationem sumcientem contineri in motu corporum intestino materiae cohaerentis. q. s. Confirmatur haec veritas actione coelestis illius ig- vi , caustiearum mpe machinarum corporibus impressi,
307쪽
D CALORIS ET FRI ORIS CAUSA di ost
qui remoto soco, eo diutius in illis vivit, quo magis sunt solida , ita ut in rarissimo illorum aere nullum sensibile tempusculum duret. Accedit insuper , quod pro diuersa
corporum grauitate atque durici diueritis deprelaenda ir, ita ut eius intensionem ponderi corpori cum ratione O- haesionis partium illius conspiranti proportionalem esse experientia edocuerit, manifesto indicio , cohierentem Dieriam corporum materiam calori conli esse. timuis autem materia cohaerens dupleX siit, propria , X qua corpus constat, et peregrina , quae in spatiolis a propria materia vacuis hospitatur Verum tamen quoniam traque cum ipsi corpore mouetur, et in nam massam coaluit, fieri profecto non potest , quin propria in motum calorificum exagitat , eodem simul moueatur peregrina , et
vice versa quemadmodum spongia calida frigidiorem aquam in poros receptam calefacit, et vicissim , calidior aqua frigidiorem spongiam. g. 6. motum intestimim triplici ratione seri posse concipimuS; nimirum 1 si particulae corporis insensibiles locum continuo mutant, Vel et in eodem loco persistendo continuo gyrantur, aut denique a per insensibile spatiolum insensibili tempusculo ultro citroque continuo agitantur. Primum genu progressivi, alterum tremuli, tertiuim oratorii motus intestini nomine filutamus. Rursum itaque ratio reddenda est, a quonam istorum motuum calor proficiscatur. Quod ut appareat, principiorum loco sequentia ponenda sunt. I Eum roturn intesti Mn ca-Dris causam non esse, siquem in quibusdam corporibus selidis nugo es suerit demon Iratum et Nec MuTom. I. Dra motum
308쪽
motam intesinum causam caloris Gisere, quo praeditum es
corpus minus calidum , quam aliud, quod eodem motu caret. f. . Corporum liquidorum particulae tam leui nexu inter se cohaerent, Vt imitant, nisi duro aliquo corpore cohibeantur , atque nulla re vi externa opus sit adtollendam earum cohaessionem , sed sponte sua diuelli, se inuicem recedere atque motu progressitio moueri possisuit. Vnde fit , quod nulla signa durabilia liquoribus imprimi queant, sed omnia momento Obliterentur. An progressimus intestinus motus in omni corpore liquido , etiam gradu caloris vitali frigidiore, actu fiat, nec ne non hic disquirimu8, cum proposito nostro satisfietum iri non dubitemus, si ostenderimus dari casus 'equentissimos, in quibus ille clarissime patet. Id circo solutiones filium in aqua primo in medium producimus. Fit enim lege constanti, Uaqua ad sensum quieta manui sensibile stigus imprimens item marinum, nitrum, salemve Ammoniacum in medio sendo vasis positum soluenS, eum quaqua versu distrahat per totum sui voltimen. Quod cum fieri alias nequeat nisi aqueae particulae abreptas salinas molecula a justo salis remoueant satis ergo elucet queas particulas ipsis motu progressivo ferri, ubi salem aliquem di luunt. Idem contingere in argento tuo, cum metalla corrodit et particulas eorum distrahit, in spiritu vini, cum tincturas ex vegetabilibus elicit, nemo ibit inficias. g. 8. Contra autem particulae corporum solidorum praesertim duriorum inorganicorum tam arcto neX Vin- istae deprehenduntur, ut vi externa ea diuidenti admodum resistant: quamobrem fieri non potest, ut sponte sua
309쪽
DE CALORIS ET FRIGORIS CAVS di 11
sia mpto cohaesionis vinculo a se inuicem recedant et motu intestino progressivo serantire. Vnde sit, quod etiam subtilissima signa illis incisa per secula durent, nec nisi continuo si aut aeris initu ia, aut denique corpore ipso in statum fluiditatis reducto obliterentur Magnum hi momentum affert aurum , quod superficiei tensilium
ex argento fibrefactoriam inductum per longum tempus eidem adhaeret, nec nisi requenti si diminuitur. Contra vero moment temporis superficiem relinquit et per totam argenti massam distrahitin , quam primum re ex eo ficta et de atirata igne unditur. Haec omnia manifesto indicant particulas a corporum solidorum praesertim duriorum et i organicorum motu progrestiuo thaud moueri. g. . Hi ita comparatiS, consideremus primo Vas aliquod argenteum, seu aliam rem ex eiusmodi metallo fabrefactam, auro Obductam et subtilissimis signis incisis caelatam , ad eum gradum calefictam, in quo aqua ebullii e solet. Videbimus aurum in superficie inconculsum , signa nec minimum immutata , ipsum duriciem corporis eandem persistere , eaque separationem insensibilium particularum prorsus excludi. Hoc autem clarissime ostenditur corpus posse esse magnopere calidum , sine motu intestino progressivo. Secundo conseremus durissimum aliquem lapidem,
e gr. adamantem , qui ad gradum liquefacti plumbi calefactus es , quod saepius sine damno et vlla lutatione gemmae, artifice eum politur ficere blent cum aqua utcunque si igida silcm soluente, coque ipso igidiore
secta, Vel cum Mercurio argentum corrodenteri prior minueniemus illae motu intestino progressitio calidissinatim,
310쪽
posteriorem eodem motu agitari, calorem tamen adeo eXigiliam in se prodere , euidentissime que ostendere, saepius fieri, ut corpora motu progressitio intestino praedita tu i minus calida sint iis , quae eodem motu destituuntur. Ex his autem vi principiorum superiti s*. 6. allatorum sequitur motum nrateriae cohaerentis intolinum progress-vum caloris causam non se. f. o. X definitione motus intestini tremuli sq. 6.ὶ clare perspicitiis , illo corpori parte agitant , ipsi cΟ- haerere non posse. Quamuis enim distantiae , quibus subtilissimae vibrationes absolutitur, sint maXime Xigilae
fieri tamen non potest, quin particulae a mutuo contactu recedant, et plerumque extra illum versentur. Adsensibilem cohaesionem portium corpori requiritur non interruptus earundem mutuu contactuS corpori ergo partes
nulla cohaesione sensibili vinciri possunt, si illae tremulo intestitio motu concutiuntur. Verum quoniam plenseque corpora ad ignition in sque stulata sertissimam partium cohaesionem conseruantri id circo patet caruem corporum a su inte)ino tremulo materiae cohaerentis
f. II. Remotis igitur progressiu et tremulo intestinis motibus, necessari sequitur calorem conglere in motu intesino oratorio s*6. materiae cohaerentis q. l. in
necesse enim est ut cuidam ex tribu tribuatiar. f. z. Quaeri autem hic potest, Vtrum particulae corporum solidorum durante firma cohaesione mutua iuxta se inuicem gyrari possint. Huic quaestioni xt satisfiat, susticit in mentem reuocare duo marmora politis super