장음표시 사용
341쪽
In aequilibrio constittitiam , nullo motu agitatur, nullaSque idea sonus imprimit. Qu:imprimum autem hoc aequilibrium tollitur, stibsequuntur etiam tympani motu sonuS-que percipitur. Id circo vasculo duro et concavo auri admoto resilientium lateribus eius atomorum elastici aeris
tremulatione concentrantur, maiore i in tympanum agunt, quam arietatione atomorum internarum in cauitate post
tympanum incluserum , atque adeo illo in motum hac ratione Xcitato, confuso quodam sono aurem assiciunt. Qui susurrus quoniam semper in conuexis percipitur, quandocunque auri admouentur apparet igitur manisesto, in elastico aere atomos iugiter tremulo motu agitari. 26. e tamdiu persistere potest elasticus, quamdiu causia lateris, hoc est mutua atomorum arietatio non cessat Contra vero sublata quocunque modo hac acti ne elaterem eius etiam tolli necesse est. Si igitin isto- mi aeris singulae seorsim , Vel paucae simul particulis alicuius corporis inter se satis cohaerentibus in earum inte stitiis ita comprehendantur, ut nec illas a cohaesione separare nec in se inuicem agere possint aerem tum vi elastica orbari debere dubium non est. Porro cohaesione particularum corporis illius sublata, at mi aeris sibi relictae elasticam virtutem denuo recuperabunt. Et, si particulae corporiS, quae aerem hac ratione in ori captiuum detinuerunt, diametros habent minores ii distan tiis, qua percurrunt atomi aeris liberae tremulatione qualibet tum aer ex poris liberatus in spatium Xpandetur maius, quam quod corpus accupat, in cuius oris Iasitabat.
342쪽
g. et . Id vero iam olim re ipsa experti sunt vi, ri celeberrimi et de orbe litterario optime meritici obeitus Boyle, Herm annus JOerlimaue , et recentiu claris s. alesius, qui subtilem et elasticam illam materiam , ex corporibus resbluti productam , aerem appellare non dubitauerunt. Et nos et ipsis multiplex Xperientia docuit idem , praesertim ubi X solutione cupri, aquaini instituta, elasticum fluidum copiose productum verum aere esse depreliendimus. Etenim in vase quo fluidum illud captum erat, continebatur alcati Xum, In qua Opiose solutum , quo rutilus ille Vapor, solutione durante ascendens, acidoque subtili turgidus, capiebatur huic enim nonnulli, qui renatum aerem suo nomine appellare metuunt, et nescio quod a Vocitare amant, elasticam, vim fluidi tribuunt. Nihilo tamen minus per aliquot hebdommadas fluidum illud perstitit, Omnes Veri aeris v litates retinenS. g. 28. Plura quidem de aere in oris corporum delitescente, eaque Varia, et quaedam sorte noua proponere hic possemus Verum cum ea ad singulares eiusdem captiui aeris effectus explicandos pertineant potius, quam ad causam lateris illius illustrandam ; quamobrem illa ad peculiarem tractationem reseruamus.
343쪽
Auctore M. Limon θω. Quamuis ab omni aeuo multam curam atque operam
viri solertes ad hymiam contulerint, et praesem tim centum retro anni quasi conspirati eius cultores e nitiorem corporum naturalium mixtionem certatim indagaverint nihilominus tamen scientiae naturalis pars nobilissima profiindis etiamnum tenebris inuoluitur et propria sua mole laborat Latent genuinae rationes mirabiliumphaenomenorim , quae per labore Chymicos natura producit, ideoque ignoratur adhuc rectior via, cuius ductu multa detegi possent, quae tilia forent ad promouendam humani generis felicitatem. Equidem endum est, prostare plurima experimenta Chymica, de quorum certitudine non dubitamus inde tamen pauca ratiocinia, in quibus iudicia Geometricis demonstrationibus exercitata acquistere possunt, deducta esse iure querimur. g. 2. Inter palmaria operatione Chymicas est corporum solutio, quae ante reliqua meretur, ut examini Physico subiiciatur; nam et in hymicorum Ossicinis corporibus examinandis saepissime inseruit, et in collegiis Physicis inter alia experimenta curiosorum oculis subiici solet ; verum tamen causae eius nondum ita perspectae habentur, Ut phaenomena , quae in hoc negotio sese extarunt, inde explicari possint.
344쪽
f. a. iii solutioiatim causa Vulgo Xponlint, menstrua omnia soluendorum corporum poros ingredi quod tamen non ubiuis locum habere inserius patebit et tandem eorum particula abrumpere assirmant. Sed quibus viribus iste abruptionis effectu producatur, praeter cuneos, Vncinulo et alia nescio quae instrumenta, quae menstruis precario tribuuntur , thaud ulla rati vel Vtcunque plausibilis affertur. f. . Vnum idemque menstrum non in singula corpora agere potis est, sed ad quodlibet soluendum adhibetur menstrunm conueniens; quod explicatur in diuersa magnitudine et figura pororum soluendi corpori et particularum menstrui opem quaerere solent, quibus viam menstruo poros ingredienti facilitari vel praecludi arbitrantur: eg. quod spiritus nitri argentum , cuprum , ferrit et reliqua metalla ignobiliora soluat, aurum vero non attingat, ratio reddi solet, oro auri prout omnium corporum densissimi esse strictissimos, eoque fieri ut particulae spiritus nitri eos ingredi nequeant. Equidem fatemur particulas menstrui grandiores poros bluendi sitbtiliores ingredi non posseri particulas tamen spiritus nitri multo subtiliores esse poris auri ex sequentibus colligimus Spiritus nitri et spiritus filis seorsim sumpta aurum quidem non soluunt; at in aquam regis commixti peculiare auri menstruum existunt. Consequenter poros eius ingrediuntur quod actu fieri . o. demonstrabitur unde euidens est particulas spiritus nitri et spiritus salis, simul in corpuscula mixta iunctas esse poris auri minores, atque adeo a se inuicem separatas multo minae extensione praeditas esse debem
345쪽
debere iisdem auri meatibus. Non tamen dubito sere, plerosque qui obiiciant spiritum nitri spiritu si lis
subtilisari, hoc est , particulas id minore reddi. V rum quodsi hoc verum foret, spiritus nitri a spiritu salis sol licite separatus, cum iam esset subtilior factus, solus aptus so-ret ad aurum bluendum , quod tamen nequaquam succedit. f. s. Nec alia documenta desunt, quibus euincitur magnitudine pororum ingressum liquidoni in corpora solida minime facilitari. Etenim Mercurius Oro auri corporis densissimi facile sponte sua pervadit, at ligna,
corium , chartam , corpora Orosissima non penetrat, nisi vi adigatur. f. 6. Nec maior sane spes exponendi causias varii
in Oro corporum ingressus menstruorum posita est in aria Ororum et particularum figura. Enimuero si qualitates corporum particulares ab illa pendent, magna profecto figurae discrepantia particulas Mercurii et aquaesertis intercederet , cum tot qualitatibuS, nempe tranS- missione et reflexione radiorum , sapore , grauitate et diuersis virtutibus, qua in homogenea corpora Xercent, haec duo corpora inter se disserant. Nihilominu tamen xtrumque menstruum poros similes, eiuSdem quippe corporis e. g. argenti penetrat. Ceterum ubi meatus fatis patent, figuram corporiam eorundem ingressui minus Obstare etiam rudior inertia docet siquidem per ampliorem portam homines, iumenta et plausina intrare videmus, figlissae varietate nihil obstante.
f. . Ingressus liquidi in poros solidi nil aliud est, quam triusque corporis nonum combinatio, qualis est liquis
346쪽
liquidorum corporum confissio. Quae in eo solum discre
pant, quod bi duo corpora liquida confunduntur, Wtrumque motu intectino progressivo alterius poros inuicem penetrat, Verum ubi corpus liquidum cum solido iungitur, tum solum corpus liquidum mediante motu proegressivo intestino pom solidi ingreditur. f. 8. Liquida per confiisionem alia libentius alia
dissicilius permiscentur, e g. aqua cum spiritibu aquosis, ut sunt acidi et ardentes , facile confiinditur , at cum Oleis iungi detrectat, pari ratione corpora solida liquefacta, ut metallica metallis, terrea terris, salina salibus multo faculius niuntur, quam metallica corpora terris vel lapitibus aut alibus Psis. Ex quo elucet, particula corporum fluidorum eiusdem generis facilius motu progressivo iuxta inuicem serpere et Oros peruadere, quam particulas corporii liquidorum heterogeneomm.
6.9. Homogeneitatis igitur ratio etiam in ingressu liquidorum in poros solidorum corporum haberi debet.
f. hoc est fluida poros solidi homogenei facilius,
heterogenei dissicilius ingrediantur necesse est. Quod sequenti Xperientia comprobatur metalla nobiliora ubi a vilioribus in furno decimastico secernuntur , tum plumbum susum cupellam non ingreditur, quin prius Vitrescat. Lmirum quamdiu inflammabilem materiam , quae metallis et splendorem et ductilitatem conciliat, in mixtione sua retinet, tamdiu cum cineribus cupellam constituentibus misceri et pom illorum peruadere non potest. At postquam phlogicton vi ignis a reliquis plumbi miscibilibus excutitur, tum cies amissa ductilitate , et splendore metallico i-trescit
347쪽
uescit, oro cupellae prout corporis etiam vitrescibilis et ideo sibi homogenei penetrat, atque Omnia quae Luefactioni obnoxia sunt, secum in eos inuehit. Vnde
mirum non est , aurum et argentum intra cineres cupellae minii ingredi cum nunquam itrescant.
f. O. Qiloniam igitur homogeneitas, qua ingressus liquidorum in blida ficilitatur, consistit incidentitate ipsius
materiae, rustra sane ratio, ob quam certa quaedam menstrua solliendorum corporum poros facile ingrediuntur, inporis ipsis, hoc est non in materia , quaeritur, cum ori nil aliud sint, quam spatiola ab ipsa miteria corpori vacua. II. Cum itaque sere Omnia, quae hactenus de causis solutionum alias proposita sunt, haud firmo pede nitantur, ideo non inutile sere iudicauimuS, ut experimentis hymici et Physicis , quae ad Xplicandam blutionem conferre aliquid visa sunt, seuerius excussis et inter e collatis, magis exactam theoriam de hoc themate conderemus. Non tamen hic apud nos statuimus enucleare singula virtutes specificaS, quibus diuersa menstrua agunt in diuersa corpora bluenda sinuo non ante ex
poni et dilucidari poterit, quam Vbi principiorum hymicorum numeru suerit decisus eorumque natura distincte cognita sed tantum in animum induximus XpOnere solutionum causia. in genere. f. a. Genericas igitur solutionum causias daturi ostendere tenenatu , quibu Viribus, quaque ratione menstri uim soluendi particulas diuellere possit, sublata mutua earum cohaesione. Verum cum particulae menstrui
agenteS, tum etiam ipsi actio , sensibus haud distincte re
348쪽
praesientantur restat itaque ut ad sola phaenomena Q-lutiones comitantia attenti Veritatem nauestigare pericli
f. 3. irae cum inter se conferimus , alia aliis gemina , alia vero contraria offendimus. Ad posteriora spectant illa notissima, quod nempe spiritus acidi soluendo metalla incalescant, aqua vero bluendo ales migis frigida reddatur. Contraria ista phaenomena causa eXstiterunt, Vt suspicaremur, metalla in spuritibus acidis alia ratione solui, quam siles in aqua. Et cum experimenta circa solutiones in vacuo a nobis instituta conceptae antea nostrae theoriae ex asse respondere Videremus, eandem nunc certis principii superstructam dictis' experimenti confirmamUS. f. 1 . qui sortibus in metalla agentibus effervescentia suboriri solet, quam contemplaturus accepi filum
serreum breue et tenue , tramque eiu eXtremitatem orbiculo vitreo agglutinaui cerari super medium fili instillaui guttam spiritus nitri, aqua diluti, eum in finem , ut solutio leni passu procederet praeceps enim eiusmodi pe- ratio est nimium confiisse, contemplationemque turbat in guttulam serrum soluentem direxi microscopi tam fatis acutum. Prorumpebant a superficie fili bullulae aereae 1-mul cum particulis serri, quae erant colore susco , et non secus ac ipsae bullulae, vitrabant i secundum directionem filo serreo perpendicularem , et quamuis situm eius saepius immutarem, perpendicularis tamen directio durabat. Postliae adhibito spiritu sertiore solutionem fili rursus per microscopium histrabam , vibrabatur ingens Vis parti
349쪽
DE ACTIONE MENSTRUORVM HIMICORVM si
cillarum cum innumeri bullulis continua serie succedentiabus, qua perpendiculari directione a superficie fili fere bantur, et ad lumen candelae innumeros ibntes filientes lucidos, vel potius ignes sestiuos cumulatim per aerem milis repraesentabant Particulae ferri in casti posteriore non prius conspiciebantur, quam ubi a filo longius repulsae confusis motibus in menstruo agitarentur. f. 1 f. Qiloniam itaque particulae metalli vibrantur vimenstrui secundum directionem perpendicularem ad corporiS soluendi stiperficiem , quamobrem ponamus particulam a fpropellendam esse actione menstrui a superficie BC cor poris BCD secundum directionem V necesse igitur est, xt menstruum agat in illam secundum eandem directionem hoc est, eam Impellat e a versu g. sed impellere ex a versiis g non potest, quin impingat in partem
superficiei eius 10 a proxima soluendi superficie BC avensim , in hanc vero impingere menstruum nequit, nisi prius sit inter particulam is et reliquas partes solliendi,
in spatiolis V constitutum hoc est spiritus acidi soluere
metalla nequeunt, nisi ingrediantur poro eorum.
q. 16. Metalla validissimo igne usa feruent, et non secus ac spiritus acidi atque aqua bulla aereas proiiciunt, manifesto indicio in metallis non aliter ac in spiritibus acidis atque aqua contineri aerem per poros eorum disseminatum , qui calore ex illis excutitur, propria leuitate stirsum ascendit et bulla ibrmat. f. 1 . Quamprimum metallum spiritui acido immergitur , statim ullas aereas a superficie sua vibrat Vnde patet aerem per IorO utriusque Vel alteriusvirius
350쪽
corporis disseminatum tempore solutioni eXpandi , consequenter Vim eius elasticam actu Xseri quod triplici de causa proficisci solet o. quando pressio aeris externi tollitur a. sit aer ipse maiorem gradum calori in se recipit;
a. denique quando Mor quantita aeri in idem receptaculum intruditur. f. 18. Cum autem solutione metallorum, comitante effervescentia menstrui, sub graui atmosplaaera semper si iccedant a causis igitur priore memoratam aeri expansionem haud proficisci uidentissimum est. Porro spiritus acidus metalla soluens prius ebullit, quam incalescit, et calor qui ebullitionem sequitur, semper multo minor est, quam qui alias in spiritibus acidis igni eXpositis effervescentiam excitat, Xpansio igitur aeris , quae in spiritibus acidis metalla soluentibus ebullitionem generat, ab aucto calore minime dependet, atque adeo ratio sufficiens ebullitionis aquae sorti continetur in constipatione aeris disseminati per poros ipsius ii aqua, sortis Vel metalli. f. I9. Indigitata aeris condens alio Vel in oris spiritus soluentis vel ipsius metalli fiat necesse est. Verum quoniam particulae spiritus tanquam corporis fluidi leuissime cohaerent , unde aeri in oris suis sese condens uati et ob maiorem elaterem expandenti resistere non possunt, adeoque illi crescenti cedere debent, ut aer placide in bullulas expansus leuitate sua ad liquori superficiem sine ulla agitatione ascendat. Verum bullulae aereae durante solutione Xpansae a superficie metalli perpendiculariter cum impetu vibrantur in quolibet eius situ f. q. . fieri igitur nequit , ut aer illo in pori spiritu soluentis con