장음표시 사용
61쪽
quoque homini plerumque utile est qubd stomachus ipsius ea reiiciat quartat idi odoris sunt, aut aporis lati ibusdam tamen in casibus ut morbis nonnullis , valetudini niaxime noxium est , in pote non leve ejus deni recuperandae impedimentum liquis provocantia licet vomitum , inuleamque facientia, atque ingrata remedia ejecerit . Ita , ut paucis absolvam , passiones mentis quales sunt timor, gaudium , dolor homini ob utilitatem conceduntur,quae si recte iis utatur utiles maxime sunt, imb omnino forte nec effariae , quamvis dum inoidinatiores sunt aut iis homines, ut frequenter nimium fit, abutuntur, magnorum Lepe malorum caulaiunt, quae non is tantium qui passionibus se suis abduci init, sedi alii pariter patiantur. Secunda limitatio naturaliter cum priore connexa ita se babet omniicius rerum Author qui inulac semel in ianito suo intellectu integrum operum suo tum , omniumque ejus partium lystema comprehendit, non tantum peculiare harum aut illarum creaturarum bonum praecipue intendit, sed praecipua pii cura fuit, Univctiale , item , te primitivum operum tuorum schema , ac Catholica praesertim motus , aliatu inque legum reguli, quas primum portiones inter Mundanae materiae stabiliit. Cum igitur is circui tantiarum concutius contingit, ut particularia corpora plura , aut pauciora pati oporteat, vel certe mutari consuetum rerum cursum , aut generalem quandam motus regulam hoc in casu suspendi Peculiare inquam ipsius homines, ac multbm
gis inseriorum animalium, aliarumque particularium cieaturarum bonum c de re debet generali rerum majoris momenti bono, quarum praecipv.am Providentia rationem, curamque habet.
Hunc fere in modum , ut alibi observavi, aineas motus a Sole de a Luna observati Deus stabilites, licet praeviderit scituras inde identidem necellatibLuminarium Eclipi es, quas permittere voliti potius quam mutare cibulum re rum , quem varias ob causas convenientiorem judicabat. Ita inflata vesica in Terram cadens resilit, atque ita contra gravium ituram movetur a centro
Terr.e , ne Catholicae motus Leges, quibusvis plastica, corpo iumque reste-ctio similibus in circumstantiis stabiliuntur, violaremur. Ita expedire non judicavit ut oves tinguibus longiorab iis , dentibus coleritates, agilitate , magnanimit .ue , astutiaque quibus se contra Vulpes Lu-POlque defenderent donarcntur Cicures autem, timidaeque Volucres cujusmodi Gallinae sunt, tam imparatae sunt ab armis quibus se tueantur , ut innutri .nentum milvorum, aliarumque rapacium Volucrum destinatae videantur. Ita O areae, cum nec oculos habeant, nec aures, non adeb munitae sunt quam Bilitorum animantium Maviumque pleraeque aut plerique Piscium. Atque etiam Bombices, ut alios Coi volvulos praeteream , his em in regionibus vix ultra emi annum vitam produc uiu qubd non tam in si iactae sint necessit iis ad vitam diuturnam, quali pleraeque Aves Animallia, ac Pisces. Prae edentes limitationes praemittendas censui tum quia ustui mihi futurae
62쪽
ge divina Providentia , prout a Naturalisa consideratiir, dicebantur Nis..ce enit limitationibus facile judicamus in elle statim negandam , aut censula ruficiendana Providentiam Divinam , quoties videmus minus in- , structas creaturas quasdam armis quibus se defendant , aut quibusdam casibus minus, quam potuisset , prospectum aut apparentes quasdam
anomalia , quas ut multorum malorum sontes intuemur : Cum enim ho-nainis bonum , aut hujus aut illius creatura , nec sit selus , nec verosimiliter praecipuus , quem sibi Deus inmundi creatione , proposuit, finis: Nec adnairationem , nec reprehensionem meretur qubd saluti bonoque par-itidularium quocundam entium non ulterius consuluerit quam illud congruat
aliorum entium commodis , altioribusque quos ipse sibi praescripserit finis
bus , ac conservationi generalium legum , ac conluetudinum ab ipso res in ter corporeas constitutarum. Ita ut diversiae apparentes a nomaliae atque incongruitatus, unde quidam rerum administrationen in dubium vocant, Providentiaeque activitatem negant, non tantum Providentiae optime quadrent, sed
perficiendis ejusdem consiliis inserviant. Eo distinctius meam hic hac super re mentem exposui'ub geminarum, quibus ad arduum hoc opus impulsius sum, rationum , ut altera erat con- genitus mihi amor veritatis, Philosophicaeque libertatis cita altera foret quidem in Relligionem zelus. Cum enim vero absimile non existimarem laturum ut ciuios hoc ade torculo alius quispiam de Natura non dissimillia cogitaret qui interim utpote minus sorte divinam erga Providentiam bene assectus, hisce notionibus abuteretur, aut alienum in sensum detorquet et, satiussere putavi si proponerentur ab eo qui ealde in iis conditionibus praemuniret quae Religionem ab omni illibatam injuria facerent. Hisce , ut praejudiciis obviam eatur , praemissis , ad particularia iam quaedam tuto mihi progredi licebit horum porr pauca tantum commemorabo, quibus alia addere poteris quae in aliis hujusce tractatuli partibus
Primbataque observatum velim non paucos vel pilo suis Ce suffocatos, quem nec tussiendo expellere, nec deglutire poterant casus hic sane sanestus probabiliter ascribitur irritationi pili in gutture praeter morem morantis. Quae con- illivos,ut expellatur pilus,in organis respirandi motus ciet,quibus fit ut circulatio sanguinis continua ad vitam hominis necessaria impediatur: Cujus circulationis interruptionem mors repentina consequituri. Sed vulgari hoc hypothesi ininime congruit, quae sollicitum quoddam entis genus cujusmodi Naturami esse volunt, conservandae animalium vitae, auxilidque iisdem magnis in periculis angustii que serendo prout res exegerit praeficit. Cum enim pilus tqnue ade corpus sit ut libetum potui ciboque in stomachum aditum prohibere nequeat, nec Aeris expirationem aut inspirationem impedire is ut colligi licet e Variis excrescentiis gutturis minime mortisetis ac ulceribus, nunquid sapientia. Natura sese gereret, si pilum relinque rei,donec corporis succi eum res ou verint.
63쪽
velint, aut consumpserint, aut faustus quidam eum sustulerit cases, num utit inquam sapientius ageret quam eipla agit , dum furibundum quasi in modum,
eum aggreditur , caecoque adeo impetu, ut non Pilum e gutture , sed vitam e corpore abigat. Qui futurum sit ut curae sapientiaeque Naturae tam inordinatus operandi modus congruat, Naturae cultotibus examinandum relinquo: divinae autem Providentiae casus hic facile congruerit si superiora praemonita respiciamus: Quia enim usum, necessitatemque deglutitionis,variisque in casibus tussiendi, ac voi ndi , in genere maxime expediebat , ut inservientes his motibus. partes subit terum insolitarum sensu asticerenturi licet caeteroquin nec perisculi,sae solent, nec damnat allaturae. Quia ut superius observavimus conveniebat ut Dei providentia dum animalium bono prospiceret ejus potius quod i plerumque, quam quod raris contingit rationem naberet. Licet plerisque in lierum foeto fumantis ellychnii molastus sit , ut A viris pariter plerisque, saepe tamen observatum est mulieres praegriantes abortum pallas ella extincti can delae odore, qui quidem prius ingratus istit et, scd tanto tamen periculo easdeminulieres non expolitisset Quare Natura nequaquam tam eludens solicitaque est , quam holmines albi fingunt, quamloquidem odore qui a que vrulla,luavit Erque receptus, mallum praegnanti damnum mulieri intulisset , ade distin botui, ut clim praegnantis bono cujus conditio non mediocrem curam requibtit, invigil sta deberet, summa violentia periculum procreet, quod mini infanti saepe lanestum sit.
Quam in coogruo saepe noxioque modo Natura homines sive hoc sive allo,
morbo aegrotantes tractet, inferius exponetur commodius monebo proinde tanti, impiae sentiarum Naturam vel languescere admodum in productione monstrorum . quae non minus numerosa sunt quam desormia, vel ciuires: Ac de quibus integra conscripta sunt , ac majora adhuc conscriba potueriint. volumina Qui tam conspicuae aberrationes , seu errores congruant
unitarinitati exquisitaequo Natura in permaticis productionibus petitiae, viderint Naturista Seio quidem culpam a quibusdam in materiae rigi-ssitatem seu pertinaciam ejici , quae plasticae Naturae virtuti parere nolit Sed non facili rationem ejusmodi ab hujus hypothesis ac principi tum de senistibiis admiseroci mirari enim sat neque , ii , ii qui Naturam emi deitatem esse velint , admittant eam mollem illam ex qii primum embryo sermatur materiae portionem non possit figulare, ac debita figura donat cum iidem vellint eam sues. riis in aniliis elevare posse ac sustinere si opus sit integra aquarum dolia ad vacuum praepediendum,
in ' cuniculis evehere in aera, domos, muros, castella , rupesque etiam sor- ipsa quibus inaedificantur , ut incenso pulveri nitrato eam,quam novus sti tus exigit, expansionem tribuata
Alia argumenta quae leviter immutata facileque appIlicata addi pos sint argumentia acinu cunt oulPlammatura notionem Propositis.
64쪽
sic variis huiusce tractatus partibus occucient , ac maxim in Sectione .seprii nam quale hanc dilleitationis meae parte in eorum propolietione luc
C Im in priore Sectione quaedam proposuerim quibus Actum est ut re .cepta Nainra notio minus mihi probaretur iam merit,quis eorum arne ex Mnen expectarit, quae in ejusdem de sentionem a petitioribus illius asseclis in medici in adduci poterunt. Neque enim inficias ero objectiones meam contra opinionem proponendas magni esse momenti, vel eo maxime nomine qubd aegre admodum videri velim plerisque doctorum aeque atque indoctorum hanc ignorantiae notam, aut erroris potius inurere quali tanti momenti Notionem tam levibus fundamentis supera struxerint. His porro maxim de causis contigilli: putem cur Philosophi receptae nigbNaturae notioni adhaeserint. Primum itaque maximeque obvium argumentum ex eo duci poterit, qubdfeneratim credatur, aut , ut homines supponunt observatur variis corporius , puta 'quae Terrae , aliisque Elementis propriam assignatum esse Naturalem in Universo locum quo si hoc Elementum praedominatur quod amoveatur, vehementi perpetuoque appetitu ad eimdem reveri, nitituri,quia, clim illic est, gravitare, aut, ut Scholastici quidam to atriantur, levitare delinit; iamque in loco est quem Natura ipsius ad conservationem deliinavit, locus
enim conservat locatun . Cui argumento ut responderim, acile admitto cum tantus sit numerus ux-
istorum inmundo corporum, necesse filiis ut sortirentur loca moli suae ad aequatari neque enim ea sapientissimus Universi Architectus simul indit criminatim permiscenda putavit , sed magnam eorum portionem sub rerum initia, aisponi volui ac residere in distinctis ac convenientibus locis. Quamvis autem hoc admittam nihil video causae cur concedere debeam quod in argumento superias proposito asse itum est. Sensu enim omni percipiendique s cultate quarentium intelligentium praerogativa est , in animata corpora cara careant, perinde ipsis fuerit quocumque in loco sint, clim unum locum alteri Praeferre nequeant,'ubd cognitione destituta sinici eandem ob causam Ele-imenti portio vi aut casu a proprio loco separata , nullum ad eundem realem appetitum habere potest. Quis enim ei dixit indebito ipsum esse loco, meliusque eidem futurum si ad alium transsera tuc, qui in lupet ipsi indicat ubi l cus ille existat, an ad dextram an ad sinistram , an sursum, an deor lum. Equidem non ignoro observatam esse a quibusdam Philosophis hujus arguitienti. ω a quo
65쪽
quo tamen nullum metuis proponi lolet anethcaciam,huius inquam argumen ia propolitis mox terrestrium corporum exemplis ducti, quae e domus stigio de mill a , aut in aerem proiecta, recta versus terrae cen trum decidunt. hin itaque argumentum quibuscunque potuere modis roborare conati lunt, nega runt enim contra priorum Philosopliorum mentem inest hi corporibus appetitum quo erantur ad centrum terrae, sed tantum quo setantur ad massam connatus alium sibi corporum. His itaque Philosophis non ascribam temetaxiam aut nainus examinatam priorum Philolbphorum sententiam juxta quos omnibus Natura gravibiis ad centium terrae occupandum indidit appetitum, quod , utpote punctum eorum nullum quantumvis parvum continere valet, quae tamen recentioruin Hypothesis aliis magni momenti O ,nibus ob noxia et t. Argumentum enim mox propositum contra hos etiam Philosophos valet, cum nemo intellexerit qui corpus in animatum sui homogeneis cum corporibus conjunistrionem appetere queat,quorum tum 1itum, tum distantiam
Deinde nequaquam mani ibim est omnibus corporibus ejuscemodi in elle appetitum majoribus se connaturalium corporum massis conjungendi ii enim
laminam argenteam , aut auream lima deteras suae, limatui x, massae non ad haerebunt, quamvis ea proxima sit, aut eas tangat , quae quidem nequa
quam ad eam exsilient, ii dissita lamina ab iisdem uelit. Idem merit dixerimus de lolidis omnibus corporibus , si magnete in seirumque exceperis co PQraque quae ex alterutro aliquid habent. Cum alia de innato conjunctionis inter corpora appetitu loquor, meruiniquod commodiore loco mihi excidit, vel ipsis bullulis hoc argumentum cui respondebam distiari polle , si enim a sendo vasis bullulae ad partem ejus si
periorem ait largant, ipsam , qua ac per aquam movetur velocitatem oriri,
lunt ab ejusdem appetitu locum illum praeternaturalem deserendi, rursusque sese adjunpendi Elemento , aut majori massae aetis ad ipsam superficiem aquae tenuissimo Iliquoris hujus tegumento detenti, cum quo bullulam constituit Quaero jam qui fiat ut appetitus hic aelis , sequi, dira tale in stando
aquae , M sansitu suo sursum, eum coegit ad ascensum tanta vi, i per ι que l. ita ibi per incumbentem aquam sorte ad modulia aliam patefacere potuerit cum aer jam ad ipsam aquae superliciem pervenit , tam tenuem aquae membranulam perrumpere nequeat , tam tenuem inquam aquae
membranulam, quam ea esse ibi et ex qua bulla, quae ad rem impedire potest
ne desiderato cum magno externi aeris massa connubio coeat: C er rim alterant ad vel otum Naturales e velociorem fieri quo accedit ad finem , aut iocinia quietis , crescente scilicet corporum Pi i ipro propiore eorundem accessu ad bonum illud , ad rao 3 aspiravi. Qua de causa cadentia corpora, puta lapides, si c. dicunt lir, ii L . O,velocius Toveri
quo propius accedunt ad terram. At
66쪽
At si rejecto fictitio auris appetita biillula turn asceis sum gravitati e rel- ni aquae ut sum tribuerimus, facile est explicare lydrollatice cui bullulaes e moveantur tardius cum accedunt ada . -iem de cur illic detineantur. Quod postremum Phaenomenon inde oritur, qud , cum aquae presso sit illic' admodum levis, enicere nequeat ut aer tenacitatem lupei licialis partis aquae ex luperet Quare in optimo vini spiritu cujus vilcositas seu tenacitas longe mino est tenacitate aquae, non diu perleverant bullulae , sed statim disruptae evanescunci . Atque fictilius hic appetatus minoris portionis stetis ut magna ejusdem massae uniatur quo minus verb simillis fiat addo a me saepius obter varii na, aquam in eo stata, qui vulgb dicitur I aturalis plius status continere pleruir cluen agnam ad Pticularum copiam immixta um externo aeri aquae incumbenti, ut inani lettum fit, si phialam aqua plenam in recipiente novae no-istrae machiri umaticae statuetis. Cum enim re isto externi aeris antllia stib-
latast, Litimae identidem enalcentur in aqua bullulae, ab aereis particulis hoc in liquore latentibus factae. Patet errestris materiae mallas per aerem dilabi ad terram propellent ea gente quodam Universali, quodcumque demum illud sit quod juxta sapientis uinam authotis Universi lipolitionem gravium Motum versiis Centrum Terrae determinat per vias brevissimas , sive corpus deorsum motum , sit ejusdem, aut diversae omnino Naturae a majore materia massa , ad quam aggregatum quiescit; si a latere navis ligni Schidiam e manu demittas cum brachium ita extensum est ut perpendicularis aut brevissima linea illud inter de aquam quam minimo a navigio distet intervallo lapsura est in mare Schidia , quod quidum omnino corpus est, alteri utque plane ab ipsa Naturari Et ne vel latum qu dem unguem a linea directionis, ut loquuntur Mechanici, deviabit ut in 'gemi, ex qua navis quantumvis inagna moli , sese conjungat Aliund. quis in littore cisitus prope mare aquam e vitro eis dat in objectam pedibus arenam, haec ab arena ab stirberi se inet dispergique per eandem, nulla omnino secta digressione ut Oceano corpori connaturali tam ingentis in alia sese
Quod autem ad id attinet, quod generatim credit ut, parsque aliqua ar numenti, quod diluo reputatu , qtta' silicet non ponderare χι aqua,utpote Ioco ipsius proprio ; Elementa enim in proprio loco non gravita, is Hi vi rei veritatem omnino neso,cum ingeniosis non paucis evidenti experimento demonstrarim, quam te ipsa non miniis in aqua, quam extra aquam gravitare , licet, fateor, non agrati es, quia aequali pondere collateralis aquae, qua a descensa prohibetur, aequilibratur. Deniqne quod ad hoc axionia pectat, locus conscreta locat; , ut exempli gratia cum infelix nauta a maximo malo decidit in aquam , an mare , quo tam praecipitanter properat, eum servat, an destruit cita pariter cum in fuliginoso camino alia uliginis in iocum Ptolapsa statim flamma concepta ibi
67쪽
dem conflagrat , quis existimet a sapiente Natura inditum esse sui iniappetitu in quo sestinet ad ignem tanquam ad majorem connaturalis sit-bi corporis massa in , aut at locum ejuidem conseratationi a Natura domnatum.
Atque ulterius expertus tum , neque dubito quin alii etiam Jdem expetii sint . inclusa diligenter in convenientis figurae vitro aqua hunc in modum aere liberata .relictoque ad orificium vasculi superii adris modico quodi .stea sepositum est in loco quieto corpusculi aeris illius incumbentis insinualle
se in aquam . in eaque re malitiis, tantillus inest aeri generatim loquendo appetitus fugiendi cum aqua commercii , ex eoque liquote evadendi , licticu in sentibile ejustam portiones sub aqua sunt , magna gravitatis inaequalitas in aula sit - aqua aerem sueti una premat. Quamvis autena
facile seret mechanic describere phaenomen aetis aquae immixti quia tamen paucis explicari nequeunt , ea hic exponenda non suscipiam . cum vel iis ipsis advelsariorum suppolitio improbabilia reddi possit
Aliud argumentum pro recepta de Natura optino ne duci poteri a valido appetitu recuperandi itatum naturalem corporibus indito, cum quovis modo ab eo deturbantur , cogunturque proinde eum in statum qui praeternaturalis dicitur cita enim observamus aetem vi in elica lassata compreisum adit,stinas revecti di inentiones, gl.idiique laminam sui inpavi mentum impactione incurvatanuvi tam delinente .liritata sibi victute prioti sese rectitudini restitu re, aqxiamque igne calen tam, cum inde amovetur pristinam velociter teliseruer frigiditarem. mamvis autem hoc argumentum priore longe validius putem, quia veris naturae ph. aenomenis inniti videtur qualia sunt quae mox recitavi,eo tamen nihil eluci miis existimo. Cui itaque ut respondeam. Animadvertendum exemplis mox propolitis manifestum fieri vim hujus a
sumenn in corporum in animatorum astectionibus juxta advellarios si in . sse. Cum jam in animata materiae portio, ut omnes fatentur, cognitione laenuitque
et ivxta sis nilai sub eis causae video cur ei curae ore existimemus, qubdin uno potius qua ri in alio statu sit, ciun nesciat quid acta iit , nec meminerit ejus status eri lo deturbata hii , ac proinde appetitu omni careat deletenda priorem statu a , ut redeat ad posteriorem. Q. autem unumquodque corpus inanimatui ut nihil iam dicam de Plantis , Bruti que animalibus, quia non vacat jam satius de his disserere. Se ipso indiflerens si ad quemvis locum , statum , in eo stitu , aut loco petie verat ad quem actio tae, aut re uitientia altorius, maxime corporum contiguarum , reipia de
. Quod ad exemplum ab aqua suppeditatum attinet, animadverti oportet, priuiquam aiseratur aquam calesa tam se ipsa Naturalem ad frigiditatem redire , expedire ut alteriotes deterin ineat , deliniantque quis gradus , aut
mea suta tigiditatis huic liquori Naturalia ut i quod ut Pinor . ardui opus laboris
68쪽
laboris fuerit Fateor equidem aquam , si nobiscum comparatio fiat, este plerumque frigidam quia minutae illius partes non tanta velocitate agitamur quanta partes angia inis succorumque in manibus nostris', aut in organis tactus obviorum. Quod autem Hii stigida sit , instituta cum Ranis Piscibusque in ea viventibus comparatione, nemo hactexus'ubd sciam probavit, neque facile pxobare quis potet ieci id iiique magis adina opus laboris puto de unire , quis frigiditatis gradus aquae Natui alis sit , cum liquor hic suam perpetubri Mad ligus calorem variet temperiem , juxta scilicet temperamentum contiguorum atq: e adjacentium corporum maxime Arais ambientis. Quocirca quae Piscinae , exempli gratia , inumbratae, licet in proprio Naturali, ut loquuntur , loco quielcant, Autumno tamen si e renum sudumque Ctatim si temperies eodem die non parum immutabitur , liquorque sub meridiem calidior erit, quam sumimo mane , aut sub mediam noctem clicet oriatur haec diversitas ab agente Mediaque Hyeme in consesse apud 'omnes est stigidiorem elle aquam saeviente Eitatis aesti : Quae quidem illius ratio videtur quod aliquam iiii rum quid nautae observant in fluviis Cymbas aequalliter oneratas non ad tantam per Hyemem altitudinem, atque per sistatem sub aquam deptimcndasci Condensata scilicet frigore aqua levior in specie fit quam aestivo tempore , quo calore ambientis tenuior evadit: Variis N Asrica partibus temperamentum hoc Naturale existimatu aquae , quia
hoc ibi temperamento plerumque gaudet Quod longe calidius est, quam quod eidem liquor frigida in Zona Naturale existimatur. Hoc autem loco me nini, quod alias ite alium in scopum commemoravi,didicissi me ab Imperatoris L si primari Medico in quibusdam Si ia plagis, qua nulla sorte eo in Imperio septentrioni vicinio Provincia , aquam tantum superare sti-giditaten aquae non tantum in Zona torrida, sed etiam hic in inglia, ut adrertium sub Telluris si ei fui te pedem toto anno etiam aestate in glaciem concreta perseveret. Tam intensus est gradus caloris qui aquae illic connaturalis videtur mirabile hoc Phaenomenon omnino confirmat quod superius insinuabam de potentia contiguormn corporum , maxime Aeris , qua variari poterit gradus rigiditatis in aqua I Aerem peculiariter commemoro , quan- in enim experiri potui majore pollet vi ad aquam propitum ad temperamentum reducendam , quam vulgo credatur. Q iam vis enim cum per aestivum tempus manum quis in aquam diu Soli expositam immisit, si igidam eam Plerumque percepturus sit, indeque illaturus Aere ambiente multo frigidiorem Id tamen alio saepe ex capite oriri poterit, quM aqua scilicet cum iacenties densior Adres constetque ex particulis aptiinibus quae sese in poros cutis insinuent, major pars agitationis sanguinis spirituum in manu contentorum communicatur aqtiae, quam proinde fluida haec amittunt. Minutae intupet aquae particulae, quae sota agiliores sunt ac flexibiliores , inseruantesses in potos cutis , quos aere particulae ob rigiditatem, ac sorte etiami gi Ginem penetrare nequeant , interuas mauu Partes paul magis assi-
69쪽
ciunt, quae quin cuticula calidiores fant, magnum stigiditatis ab aquei piraticulis sentiun imprimum. Ut cum aqua sudatis imaaergitur aquae tepidae iii gidiis iudicabitur ab eo liquo , qui si abera manus iit valde si id , ex
dem , quam eandem percipiet calidam Cui conjecturae ut fitinamentuni accedat addam hic loci , cum consuli aliquando Thermometrum igiti, tum accepissem cujus intus liquor ad ambientis temperiem redi chus erat . Globumque ejus immeriissem aquae aere in eodem servatae, non eam in aqua quam quis expectaret, percipiendam esse frigiditate ma quod prior tatio sensibilis a manu percepti frigoris laic evanescat. Adjiciam insuper cum experimenti gratia quam valde stige fecisse in il lutio in eadem per aestatem Sale-armoniaco, aliquanto post ad solitum eam calidiatatis gladum redituram Clim autem idem per hiemem experimentum sectiliem, ad solitam ea tempestate frigiditatem redibat Quapropter non restituebatur delet minato cuipiam Ligiditatis gradui,'iraui pii Naturali, sed minori ei aut imajori stigiditati, quam casu obtinuerat ab ambitaue acre,priusquam Sale-armoniaco refrigeraretur.
Quod admotum restitutionis spectat observatum quoties amovetur , aut desinit vis in acre vi compresso, inque lamina Gladii, incat vati, fateor di Diacile admodum ei se rechani e re in explicare. Longe tamen probabilius ei stimo hujusce ei causam esse mechanicatu, quam eam a Delcio qua Naturae vigilantia ortum ducere. Primo enim dubito num ullus sit uicaec in alio statu, quam praeter-Nasurali, aut violento Cum in seriore aecis nostri atmosphaerici partes coni inter remantur Ondere luperiorum partium ejusdem aeris iisdem
i ad restitutionem incurvatae gladii laminae spectat , aliaque ejusmodi colpora ustica cum vis incurvatrix amota est, mea de elateris Tite ria cogitata ad alium tractatum spectant. Hic itaque loci adhibito tantum quata ad hominem argumento subjungam, ut argumento respondeam, siexe inpli gratia laminam argenteam aliquatenus longam .aactata accipias, malleo nunquam perculsam , aut comprellam, aut quod certius adhuc est in igne candentem , paulatimque refrigeratam , eam ubcunque libuerit ne i polle , quae tamen cuivam figuram polliem datam perpetia r 'tentura it. Si autem cum hanc rursus Laminam rectam seceris , malleo eam aliquoties percussieris hac mera mechanica mutatione corpus elasticum fiet , adeo ut , ii manu a rectitudine nonnihil detorqueas , ut pri- riuum nauum reuimpseris pristinam conabitur relumere rectitudinem Idein oblervare licet in cupio , sed non in plumbo. Iuxta haec itaque Phaeno-i Mna quaero , ut ii Natura tanta solicitudine corpora riit in statui re- tuat, non restituat tuae laminam rgenteam rectitudini in lamina ab ea detorquetu cur irem ii lamina argentea rursus igniatur , ac sponte refrigeretur , Prioiem ejusdem curam Naturam deserat , patiaturque eam Purseverare in quocunque ueri utu. Ut oivit tam curia ore quasi affecta
70쪽
Natura se gerat erga argentum , cuprum serrum , quam erga plumbuniique ipsum comparate ad motum restitutionis : Addam jam dictio etiam in Gladio tum laminis saepius suille observatum , licet fatim atque incurvatae sum, vis incurvatrix amota sit . eas celeriter ad pristinam lectitudinem redituras , si tamen hae quae non sola elastica corpora sunt de quibus hoc observatum est diu serventu incurva facultate pri itinae rectitudianis recuperandae privabuntur, curvoque hoc insitu perseverabunt, licet vis incurvatrix desierit Quare Natura facile oblivi lci videtur ejus, quae ei tribub
Axium quoddam est apud do hos receptum, scilicet, nullum vitaentum du-raliis, quod a tuti harum Dochtinae multum favere Hae zur, cum nitatur hac suppositione quod omne violentum qua tale contrarium sit Natura , diuque proinde durare nequeat. Trita autem liaec sententia a Scholasticis, recentioribusque etiam nonnuulis Philosophis motui locali adeb peculiariter applicatur, ut eorum nonnullis nota charactui istica lit&probabiliter quidem , qua motus Naturalis a motibus non Naturalibus distinguantur inubd scilicet priores perpetui sint, aut saltem valde diuturni, cum posteriores ob majorem Natura renitentiam continue deficiant, citoque suppressi desinant Sed hic loci haec a me annotari non ab re uerit. i. erit dubitari potest ob rationes in alia hujus tentaminis parte expositas , utriam ulliis sit inanimata inter corpora motus , qui violentus dici debeat, quatenus motus violentus opponitur Naturali, cum interea, Omnis motus , quoties intelligentia nulla , aut nullus intelligens spiritus intervenit fiat secundum Catholicas, aut fere, vel etiam magis quam Mechanicas leges. a. Peripatetici, qui libentius hoc utuntur axiomate, ab eo potius aversesse deberent, cum eorum Doctrinae tantopere repugnetra nam juxta illos vastissimum firmamenti corpus, omiae sique orbes Planetarii a primo mobili stupenda velocitate rapiuntur ab ortu in occasum spatio et . horarum Naturale 'i contra inclinationem, violentusque hic motus maxi na partis UniversHalladiu duravit quamdiu Mundus ipse, hoc est conformice Aristoteli per saecula
3. Animadverti quoque oportebit stam maritimum qui vulgb creditur oriri a motu Lunae , aut Globi terrestris aliave quapiam externa causa per aliquo jam anno tum millia duratia , .duratur is probabiliter quamdiu
praeiens nostri vorticis systema perina nebit. Perpendendum pariter magnum alterum Oceanum , Atino phaeram , infinitis corpusculorum myriadibus constares, quae violento in stat perpetuo hic servantur; cui elastica cor Drasuri , quorum inferiora superioraim pondere semper compii inuntur. Utque ex corpore fiat Elater nece ite est illud vi incurvari , aut extendi , eoque ad dilatatio aem niti conata, u illico te dilataturum sit, si externa vis quae obstat, H amota