장음표시 사용
101쪽
84 STATIONσΜminorem ; hinc barometra summa parte capaciora altiora iis vidit, quar capaciora erant parte ima. Atqui tamen barometriam eius peccat aliquatenus hoc vitio et nam in se brevi tubo , quem sti jungit aperto brachio, insidet maSsa mercurii quodammodo extranea merciario reliquo 3 itaque hanc Videtur praeterfluere non posse mercurius reliquuS , ni t ab USa usque , et usque divellatur. Adde impedimenta epistomii: nam scriptorius calamus, quem ipsi
inserit, uilibet diligentissime excisus , nunquam cum tubis contianuitatem perfectam est habiturus. Re enim vera, tili admonet ingenuuS auctor, tam barometriam erectum avortabatuΓ, mercurius minimulis mollectilis suis suber pervadebat, quia eriat epistomia
163 Verum miciso hoc, od est solius desidiae Mitium, aliis 3 idetur minus tolerandum, quod est falsitatis peccatum, videlicet suum etiam barometrum fatetur Ph sicus Genevensis quandoque repurgandum ab aere , Perri quamdiu haurire potest clauSus tubus quantulumcumque, tandis altitudines edocebit consentanea magnitudine falsas aut omnes , saltem Gliquas , potest autem
falsitas aliquarum turbare veritatem plurium.164 Atque his obiter consideratis, Menio nunc ad barometrum meum , videtur mihi carere Vitio utroque: nam primo loco mobilitate est tanta, quantam maximiam a me Curio licet praestolari deinde spatiam in fornice clausi brachii tenet absolutissime vacuum ab aere : praeterea facilitate, iuenuitateque est omnino singulari. Etenim unus continuatus tubus ABCD brachio clauso
AB alto ad pollices triginta tab. II fg. XXXV , aperto CD
sesquipollicem praeter propter elatiore barometrum conficit mihi
nulgo alio adjuncto tubo , nullo adhibito epistumio, aut difficili
102쪽
ALTITGDINES. 8sHis additamento. Itaque nulla in hoc occurrunt mercurio impediamenta ad motum, nisi quae aut ab adhaeSione mercti ii ad viatrum , aut a tubi sexura necessario oboriuntur, et sunt prae recensitis impedimentis omnino modica. Interea omniS, quae inter asportandum oboritur succussio asporto enim plenum brachio utroque, et poSitione erectum eo spectat, ut columnam mercu
rii breviorem ΒΑ allidat fornici A. Atque hae allisione, si quis
aut sub eo fornice reliquus sis aer , aut inhaereat adhuc merciario interfusus, reflectitur deorsum in columna ilia breviore AB, et in longiore CD essertur sursum. Quare unum restat, ut, ubi altitudo barometri est Observanda, effindatur mercuriua e brachio estiore , restituatur, ubi est avortandum.16s At enim singulares omnes instrumenti modos videris tu mihi, Comes praeclariSSime, a me plane requirere pro Summo ius audiendi studio , quod nihil quidqtiam in te concedit perspicacitati tuae singulari. Atque id percommode cadit, quemadmodum rem ,
ita et esse expeditissimam rei narrationem . Illud jam nosti me
curio me uti consuevisse purisSimo, qui ad ignem ex cinnabarinativo, aut factitio exstillarit . Eo ut oppleam tubum, brachia ipsius ambo rite alligo tabulae FU in convenientissimis Sulcis , ut ostium D tubi CD proxime exstet ex summitate ipsius . L- mitto in hunc imbum mercurium ad pollices circiter sex; tum diagito occludens ostium D tabulam inclino , ut bracsitim BA j ceat infra brachium CD, et summac amborum paraes A , et D sint paullo depressiores iis, quae in Schema te tenent locum imum. Itaque tabulam succutiens sursum juxta inclinatam eam positi nem mercuriam traduco in brachium clausum BA. Eadem arte a SuccuSSione quaque abrupta progrediantem mercurium ingero alium,
103쪽
s6 STATIO NUM. atque alium , quamdiu et brachium clausum BA oppleat totum , et redundet etiam in flexura CD. Ita principio at nunc certius rem exsequor , et citius. Infundibulum enim est mihi in promtu
vitreum INF crure NF sursum obliquato aliquantisper in N , et gracillimo , longissimoque , ut in tubum DC tabula, uti dixi , inclinata ) immitti possit totum, et pertingat in C ad flexuram ;ita enim mercurius ab elatiore infundibulo IN per crus ΝF d
pitiit in brachium BA , atque opplet continuo totum. 166 Iam vero de ebullitione mercurii, de partitione subj ctae chartae ad quadrantes lineae nil attinet dicere, utpote quae sunt tibi perspectissima omnia igitur venio ad depletionis , r pletionisque , imo et asportationis facilitatem, atque etiam securitatem. Tabulae FU pollicem crassae insigitur in S cubus e buxo pertusus in fundo, ut excipiat Summum tubum apertum; hic cubus est praeterea tornatus in helices ampliores juxta reliquam altitudinem , ceu matrix , quae co ruente cochlea occluditur , cum barometrum est asportandum. Cum vero barometri altitudo est inspicienda , tum sufficio devexum item ex buxo tubum M congruentem cochlea sua aequali. Itaque inclinata secundum constitutam legem tabula FU depletur tubus DC usque ad limitem C , oin aer in ΒΑ subire possit ullus: id enim Metat sexura, quae est in B ad angulum acutiorem dumtaxat id cavendum, ne tabula plane invertatur , aut positione contraria inclinetur . Consia derata barometri altitudine, mercurium e phiala infundo, inquam exceperam , Occludo matricem S cochlea solida, interjecta spongia , quo expandi mercurius poSSit ab augescente calore , non subsultare ab iis, quae accidant later ωportandum , succussionibus. ASportatur autem quam tutisSime barometrum hoc in theca
104쪽
ALTITUDINES. 87autineta tabulae FU. Ex Summa enim tabula exstant lora g mina ad ipsam reflexa , in quae brachia immittit baiulus Aoalia a media tabula applicat sibi ad ventrem, itaque thecam d fert pendentem a tergo. Atque nullus dubito , quin et in navi , et vero etiam in equo possit asportari. 167 Verum jam dudum tua ego abutor humanitate, qui con sector omnia minutatim. Ulciscaris rogo ; atque , quod feci ii in
instrumentis aliis, hoc etiam barometrum restituas mihi melius ex animadversionibus tuis , atque perfectius. Vale . atque per suasum habe , me inter eos, a quisus coli te putas , principem locum habere et Velle , et plane debere.
168 P. S. Quae scribis procurari passim in ista insula ad fulmen deducendum, accepi abs te quam libentissime . Videor
tamen ego habere aliqua , quae moneam de ipsis deducendi modis , plurima , quae addam de arcendi ratione ; quam grariSSAmam scientiae partem a me primum delibatam in literis ad de carium mitror admodum neglectam hactenus ab Omnibus etc.
105쪽
Pol onum adductum ad horisontem.
169 Altitudines, atque depressiones, de quibus mox dixi, atque anguli capti in planis ad stationes inclinatis, de quibus
proxime diXeram, elementa sunt, ex quibus profluXerunt anguli ad horizontem adducti, cuiusmodi recensentur in columna sexta. Etenim altitudines Observatae suis ad rectum complementis, depressiones vero suis, quaS cum recto conficiunt, summis, sunt duo latera trianguli sphaerici coeuntia in vertia Cem observatoris, et angulus captus est latus tertium trianguli eiusdem. Quare id agendum, ut ex datis in sphaera tribus illis lateribus angulus inveniatur comprehensus a duobus, quae in verticem Observatoris conveniunt. Mensura enim recto distabit, ceu horizon, a Vertice ipso, adeoque angulum meti tur in horizonte. t o Itaque notissimis formulis nos invenimus hos angulos,
ceu ea est, in qua Primo arcus Supputantur , queis a Semi- summa trium laterum disserunt duo quaesitum angulum comprehendentia, mox ad assequendum duplum logarithmum sinus semianguli quaesiti, logarithmi sinuum earum differentiarum aguntur in unam summam cum duplo logarithmo radii ; atque abs ea Subducitur summa ex togarithmis sinuum duorum illorum laterum. Ceterum, quo securi essemus, quemadmodum in
aliis, ita in hac etiam angulorum inquisitione diversam ego, quoad calculum persequi potui, formulam plerumque usurpavi ab ea, qua Canonica utebatur. Praeterea nunc etiam inter
106쪽
edendum hunc librum Ferrerio, qui in Regio Provinciarum collegio Geometriam explicat, problemata inVersa omnia exhibuimus; ceu si ex tribus lateribus angulum comprehensum in- Veneramus , ipse eX angulo invento, et lateribus comprehendentibus oppositum latus inquirebat, Tabulis vero usi sumus Gardinerti locupletissimis , quas Clarissimus P eZenas auxit ,
x i Atque haec pertinent ad angulos adducendos ad horizontem stationis quosque suae, quam rem praestiterunt Geometrae post Bougherium omnes. Ad usum Vero, quod attinet, ne tenuissimos quidem errores aut negleXimus , aut inconsid rate emendavimus, qui in eo supputationis modo quasi nece sario emergunt. Non eos hic ego errores memoro, quos Vereri quis possit a forma telluris elliploidea: eos enim in mensura gradus demonstrarunt esse nullos Bougherius, alii, aut saltem minutum secundum Valere non posse; dico de iis, quos minimos quidem, aut aliquos ingerit, in triangula praesertim ampliora, telluris rotunditas sphaericae figurae quamproXima; quos enim infert aberratio a perfecta rotunditate non sunt nisi particulae tenuissimae eorum errorum, qui Oriuntur a rotunditate ita proxime perfecta, ut pro uno, et altero etiam gradu unicus usuveniat radius osculator circuli meridiani. Itaque id certum: ubi tres angulos in quoque polygoni triangulo adducimus ad horizontem, eorum angulorum Summam duo-Tum rectorum Summam superare Semper debere eXcessu quidem semper eXiguo, et qui intra minuta tertia quandoque Contineatur pro exilitate rationis, quam habet triangulum ad superficiem telluris, at excessu tamen superare debere semper
107쪽
aliquo. Quae enim quis adfert in hanc rem: triangulum polygoni esse veluti basim pyramidis in centrum telluris coeuntis, sectionem quamque pyramidis transversam eSSe Semper triangulum , quod tribus angulis aequat rectos duos, dissicultatem non expediunt in re levi manifestam. Latera enim duo anguli in horizonte tangunt sphaericam tellurem in vertice ipso anguli ; itaque nec coeunt cum tangentibus stationum aliarum
in unicam pyramidis sectionem, et angulorum Summam conflant tribus rectis maiorem.
17 a Quare nos praesertim, qui amplis singularibus triangulis duobus totum polygonum complexi sumus, rationem decuit eXplorare, qua eius eXcessus particula cuique angulo tanta attribueretur, quanta Contingeret. Igitur cum tres in
dato triangulo anguli adducuntur ad horiZOntem, et praeterea a basi ipsa etiam ad horizontem adducta, angulis parte eXcessus apte multatis, polygoni latera eXploramus, triangulum in-Venimus , ceu AEF A. XXI tab. I , quod constituunt tres chordae AE, EF, FA pertinentes ad superficiem telluris aequabiliter rotundae. Ut autem innotescat quanta particula illius eXCessus contingat uni angulo Cuivis in horizonte ceu
BAD, considerandum est angulos BAC, DAC , quos BA , DA tangentes stationis A constituunt cum linea gravium UC, esse rectos ambos ; atqui etiam angulus FAC cum semisse anguli ad centrum SCA , similiterque angulus EAC cum semisse anguli ad centrum ECA aequantur singuli recto ob radios AC, EC, FC a superficie telluris aequabili ad centrum aequales igitur Dd, Bb sunt mensurae eorum semiangulorum ad centrum, atque di, bl sunt earum complementa ad re
108쪽
AD HORIZONTE M. 9 Ictum. Quare si ex eorum Semiavulo Tum ad centrum complementi, ad rectum Id , Ib, et angulo b Id ad horisontem invento et elatur in triangulo sphaerico b Id latus b d , ipsum erit mensura anguli EAF sinciendi angulo primum laxento BAD. Atque si ita res eXigatur pro triangulo quoque, excessus is, de quo agitur , erit quam rectissime distributus.1 3 Condaminius inquit, excessum huiusmodi, qui persaepe assurgebat ad secunda aliquot, distribuisse se pro angulorum magnitudine, nulla interposita consideratione alia; neque
tamen Vereor, ne ea res Vitium intulerit illi ad aequatorem Polygono, utpote quod agatur de menda omnino tenui in di mensione considerata etiam ab Academicis aliis praeclarissimis. Ad nos vero quod attinet, post inventam memorati eXcessus ,
qui praeterquam in triangulo singulari ad Monte inregalem
nunquam superaVit secunda tria, atque alibi plerumque integrum secundum non consecit , inquisitamque ex calculo debitam distributionem, ipsi tamen semel, vel iterum non adhaesimus , quod aliae subessent caussae in angulis primo correctis, vel etiam in ipsa triangulorum complexione, quamobrem in tenuissimo errore castigando tenui particula ipsius aliqua a lege discederemuS. 174 Quare pensitatis rationibus in quoque angulo omnibus , a basi ad horizontem, uti nuper inquiebam, progressi sumus consueta analogia, qua latera constituuntur quemadmodum sinus oppOSitorum angulorum, atque latera polygoni in
horizonte definivimus, qualia numeramus in Col. VII.
109쪽
Meridiana Andratensis 173Arcus terrestris est meridiani in facie telluris aequabili arcus inter terminos polygoni comprehensus, atque ad eamdem mensuram, ad quam latera polygoni, eXactus. Quare primo loco meridiani transeuntis per terminum eorum unum positio invenienda est ad stationem unam opportunissimam , tum eX mutua, quam habent inter Se Stationes, positione elicienda positio singularum ad meridianum illum, atque inde longitudo illius ex longitudine consequentium in polygono laterum definienda. 1 6 Itaque die ir julii anno illo eodem i76a , captis in itinere polygoni angulis ad partem boream, Andratas conscendimus eXploraturi declinationes fixarum, qua de re dicam postmodum, atque interea etiam determinaturi directionem circuli meridiani eo termino transeuntis, de qua habeo nunc dicere. Utraque autem inquisitio meridianae lineae descriptionem postulabat. Igitur Continuo in fornice Sacrarii lateritiolaminam ex aurichalco insiXimus, quae esset instar apicis styli
huius sectio videtur in A. XXXIX tab. III . Lamina AA,
et amplior lamina ferrea BB cohaerent a Stamno, quo sunt imbutae candentes ab igne ; desint i ambae interius in rotundam aciem , ut foramen in a pateat amplum unam partem millesimam altitudinis styli. Operculum CC cavum utrinque, ac a torno pertusum in centro foramine quam minimo aptissime congruit laminae AA atque hoc usuvenit tum ad lamb
110쪽
nam A A recte ponendam, tum ad centrum styli α' definiendum in solo : nam dum lamina gypso, et rudere minuto locatur in fornice , occluditur foraminutum c Operculi; atque oleum affusum cavo CC edocet, quam in partem premi ipsa debeat, ut peripheria foraminis a , quae a torno est parallela peripheriae CC componatur ad libellam. Postmodum vero pendulum p demissum a foraminuto c, atque libratum quam re-Ctissime centrum styli a determinat in massa ex aurichalco alte , lateque solo defixa.
17 7 A die eiusdem mensis xo ad Captae Sunt altit dines solis perplures mane, et VeSPere aequaleS , atque emendatione adhibita, quam postulat variatio declinationis horaria, directio meridianae lineae per illud centrum in ansis ferreis muro utrinque defixis constituta est quam diligentissime, coinprobataque. Neque tamen meridianae ipsius positio ad stati nem fuit definita ante diem decimamseptimam augusti, qua do a fixis latitudo loci jam saltem quamproXime SuPPetebat ,
quo elemento erat opus in ea inquisitione.
178 Profecto non fuit dudum deliberandum nobis, quam
stationem deligeremus: eam enim offerebat nobis opportunis simam Supergensis tholus, utpote quae Statio una omnibus PMtebat, et ad quam poteramus adeo etiam collineare ex alio
polygoni termino. 179 Igitur pomeridianis eius diei horis quadrante constit to in area, quae patet ante illud Sacrarium, et directo telescopio fixo ad medium parvum tholum, mobile adduximus ad solem, atque haec obtinuimus calculi elementa.