장음표시 사용
41쪽
i BASIS PRODUCTIO. Iigentia venire paullo festinantius. Adde duobus ultimis diebus perdurasse nos in opere absolvendo assecta jam valetudine; praeterea aequabiliore in itu caelo usi sumus. His, inquam , de causis basim in itu dimensam delegimus; caeterum qui
amet mensionem aliam, aut malit sumere magnitudinem mediam , poterit quam facillime et basim, et arcum totum mulctare modica magnitudine pro mensionum differentia omnino modica. 6 Jam vero, etsi hexapedarum numerus 6os I, o I bases dimensas ab aliis aut prOXime attingit, aut etiam Superat, n quivimus tamen in ea acquiescere. Nam recta haec dimensa
HVIII tab. I rt jacet tota in solo depresso, impeditoqua
hinc inde ab ordinibus arborum tum earum, quae viae adStant perpetuae utrinque, et ad aequa intervalla, tum aliarum, quia hus ager omnis est consitus; praesertim vero ad metam Ripi linam plagam borealem occupat clivulus, quem a gaudiis iam minant villici Ripulini : Vere enim est vineis laetissimus.
His ex incommodis cogitavi, quod sapientes faciendum
monent, num utilitas capi posset aliqua. Atque statim cognovi , capi posse non mediocrem , si, dum basis evehebatur in loca apertiora , produceretur adhuc ad longitudinem maiorem, eaque interea diligentia produceretur, ut pars adjicienda parti a ctae nihil longitudinis suae certitudine concederet. Dumtaxat die tertia Iulii anni 176a hoc fecimus primum hasi dimensae nadditamentum 1 R , quo conscendimus in elatum, ipsumque patentissimum solum ante Regium Ripulinum palatium: etenim structurae, atque examini quadrantis, ac sectoris Vacare debueramus , et stationum delectui.
48 Itaque primo marmor det imus , quod in r in der
42쪽
mus , deinde partem basis Db remensi sumus vetuit soli declia vitas ne maiorem remetiremur, nam eliVum c Praeterea non cernebamus) ad hexapedas i 73 , 4o. Tum Virgam ereximus in R, nempe in elato ante Ripulinum palatium solo, quae esset in directum posita cum basi ra ; et virgam similiter comstituimus in clivo Gaudiorum e ; postmodum quadrante coepimus et singulos in duobus triangulis brc, rcR angulos, et depressiones, altitudinesque mutuas loci cuiusque ex loco alio quoque. 49 Atque hoc etiam eX experimento cognovimus quadran
iis nostri veracem mensuram: nam in utroque triangulo. Summa captorum angulorum ViX SeX secundiS Superabat rectos
duos. Duplicem autem adhibebamus in his angulis capte dis diligentiam. Primo quidem ut centrum quadrantis in Vertice ipso inesset anguli capiendi: nolebamus enim correctione indigere praesertim in minoribus his triangulis, quam, Patientia adhibita, evitare poteramus. yo Deinde vero Capto angulo quoque, telescopium mobiale semper adduximus ad virgam illam, ad quam tendebat telescopium fixum k atque angulum minimulum, qui, telescopiis ita collineantibus, exstitit semper aliquis, et is pro maiore distantia minor, semper subduximus eX toto angulo capto, at que ita captum correximus. Porro exilis hic reliquus angulus prodibat a distantia telescopiorum alterius ab altero, quae adldsera exiguorum huiusmodi triangulorum proportionem habebat non contemnendam.
J Re , inquam, ita acta , summa angulorum trium in triangRlO rbe, itemque in alio Rre exstitit inter perpauca in cunda aequalis 18o':
43쪽
26 Bus Is PRODUCTI s. itaque ex latere br heX. 173 , 4 , ex angulo brc 89'. 48'. 'o', et ex angulo rbc 7 I. 6. 3, assecuti sumus latus rc . . he X. Io I, 6 o.
In triangulo rcR ex dato latere rc heX. Io I, 6o,
et ex dato angulo crR 9o'. χo . o et angulo rcR 33. 32. LO, obtinuimus latus Rr heX. 363 , 26 11 Verum hoc latus ad hasim nondum pertinebat longitudine sua omni. Quod, dum explico rationem basis dimensae, necesse est me hic persequi paullo distinctius. Scilicet si solum re fuisset dispositum aequabiliter, ceu est aqua in facie maris, plane circuli arcum perticis nostris dimensi fuissemus: nam, uti dixi, basis nostra est quamproXime in parallelo ; sive autem
figuram telluris ponas elatam ad aequatorem, sive maliS prinductam ad polos, sectiones parallelae aequatori circuli sempersunt. Praeterea et sectio ipsa aequatori normalis , uti innuam suo loco, ViX , ac ne ViX quidem a Circulo Osculatore aberrat per intervallum gradus unius integri.
1 3 Itaque in ea hypothesi soli aequabilis perticae singulae
a nobis positae totidem tangentes fuissent arcuum infinite parvorum ; adeoque illarum summa arcus totius longitudinem totam exaequasset. Sed id debuit ObVenire in basi nostra ob modicam ipsius inaequabilitatem : nam terminus Ripulinus r basis dimensae, de qua agimus, non est elatior termino
Taurinensi i hexapedis 14, 24, atque arcus circiter , 6 o , quot est nostra basis, vix augeretur sensili parte hexapedae,
44쪽
si totus ad radium pertineret auctum ea tota altitudinum differentia.
1 4 Itaque hexapedae in basi tr numeratae aequant arcum , imo vero aequant et chordam arcus ipSiuS: nam arcuS minutorum 6 so chordam non superat Quare ut Rr pars adjicienda consentiret cum parte dimensa, et poneretur ipsi in directum, ex inclinata Rr elicienda erat rs , SiVe ux, quae inesset in horizonte. Atque haec quidem erit recta arcum basis tangens in extremo puncto x, seu chordae, Si maVis,
adjecta; neque summa tota eX lx, et ux ab arcu toto tu differt , aut a tota Corda totum ipSum arcum Subtendente.
3 3 Igitur ex capto angulo Rrs altitudinis virgae Ripulianae supra punctum r, eoque emendato eX angulo depressionis,
redactoque adeo ad . . . . . . I'. II . 43 , et ex cognita hypotenusa Rr hex. . . . 363 , asin triangulo rectangulo Rur inventum est latus ur 36I, 72, quo adjecto ipsi lx hasi dimensae hex. ..... 6OFI, O Is
exsistit jam basis producta tu, et jacens in horiz. heX. 64ia, 73.16 Sed etiam in termino alio Taurinensi t producere debuimus basim, imo et dimovere in latus, quo terminum haberemus in loco longe patente, in Vallo nempe, quod portae Segusinae huius urbis proxime adjacet ad austrum . Principio quidem institueram recta solum ipsam basim producere urbem Versus in locum ab impedimento omni expeditum , qRQd drbores objiciebant adstantes; itaque ereXeramus in a
45쪽
trabem altam hexapedas tres , atque vertici ipsius assixeramus laminam ferream stamno imbutam, pedes quatuor latam, quam laminam erat Taurini homo admodum diligens, qui recta stationibus objiceret, ad quas pergebamus. Sed cum ad collem Timonis prope Ballangerium, plane ad stationes deligendas, v nissemus, illinc signum huiusmodi cernere nullo modo potuimus ; quare aeque altae trabi linteum aptari jussimus, et signum constituimus in vallo. Iam vero hanc basis translationem nemo , arbitror, dubitabit, ne errore aliquo inficiat arcum nostrum terrestrem , nisi qui ignoret , quam tuto res Possit exigi nullo erroris sensilis periculo. 17 Certe nos diligentiam adhibuimus omnem. Dimensi
sumus primo loco partem ta basis protractae in α , quae eX-stitit hexap. 76, 29 transVersus rivus , moX Solum declive., et fossae ad moenia Vetuerunt, ne longius intervallum metiremur ) , deinde in triangulo Tat angulos Coepim , atque Cor
reximus similiter, similique successu, ac feceramus in duobus ad occasum triangulis. Iamque fuit in proclivi
invenire latUS a . . - . . . . . . . . podi 2I.
18 Hinc Canonicae placuit ex datis lateribus a, ta, et
angulo Tat . . 99'. 43'. 36 Linvenire latus tT - hexap O7.
Placuit mihi ex datis Tay complemento adjacentis ad duos rectos, sea complemento huius ad 9o', inVenire β , et ea, hanc adjiciendam basi, illam hasi normalem, ad assequendam
46쪽
in triangulo rectangulo uqT eX data basi qu progrediente per viam , et latere qΓ jam supputato , hypotenusam Tu , seu basim translatam. Sed Canonica recta in triangulo obliquangulo utΤ ex latere ut 64, 2, 73, alio a IIa, Q7ν
et angulo utT IAI I . I9 , recta, inquam, ad eamdem intra easdem centesimas venit, quam ego, basis translatae longitudinem heXap. . 6 o I, χο3 9 Dicere non mittam productionem, elationemque basis ad Ripulas nos iterum expendisse die a 4 OctobriS anno II 63, partem basis esse iterum remensos parte rb Paullo maiorem ;iterum positis virgis coepisse angulos Singulos, et singulas de, Pressiones, altitudinesque mutuas, atque prodiisse herum rRIongitudine eadem.
47쪽
Quadrantis compages ferrea. 66 Ouadrantem perfecit nobis Francalancia firmitate singulari , et mobilitate ad angulos capiendos eXpeditissima. In compage ferrea dimensiones Boscovichii tenuit. Itaque regulae ferreae omnes, atque item limbus sunt in crassitie lineas quinque ; sed amplitudo duarum regularum AB, CD fg. IX tab. I est lineas triginta; regula media ΗΚ est lineas triginta sex ampla: duae vero, quae a tergo recta ipsi assiguntur, conficiuntque firmissimum canalem D. XIII tab. II) altae sunt lineas
6i Duae regulae AB, CD D. M tab. I , sunt ex uni
ca ferrea massa; limbus Em, atque regula canalis ΗΚ coeunt cum illis in compagem unam firmissimam transversis ClaVis pluribus Vi repercussis regulae, quae faciunt latera canalis coeunt cum ipso fundo HK insertione mutua eXstantium dei tium in aptas cavitates. Praeterea adfiXae sunt canali interius
laminae binae bis singulae reflexae ad normam, ut cum lat ribus, atque cum fundo cohaereant. Verum quadrantis limbo adjungendum adhuc fuit firmamentum, ne distorqueretur ullo modo in extremis suis partibus a pondere suo, aut ab illata pressione, vel etiam agitatione.
48쪽
QUADRANTIS COMPAGES FERREI. 3 I
s, Nam ubi primum hoc, quod hactenus descripsi quadrantis rudimentum , absolutum fuit, imposui ipsum mensae , ut jaceret in horizonte, et lateribus canalis incumberet, tum distendi argenteum tenuissimum filum inter eXtrema limbi puniacta, mOX a lamina quadrantis centro imposita, quae ad limbi planum assurgebat, diduxi filum aliud simile , atque observavi : si limbus in terminis suis illis a suppositis cuneis suffulcuretur , circumductum a centro filum lambere ubique filum aliud, et limbum fuerat enim hic diligentissime exactus ad planum unum ) ; sin cunei semoverentur, filum a centro, dum apprimebatur ad limbum in G, minimulo intervallo aliquo distare asilo inter puncta limbi extrema E , et G tenso. Quare intellexi partes limbi FE, FG inflecti aliquatenuus a pondere suo; impositis vero in E, et in G massis, quae penderent libras duas, certius evasit mihi illud filorum intervallum , atque inflexionem limbi agnovi quam certissime . Quae res fecit , ut
ferrum in quadrante Boscovichii rigidius supponerem, atque ut nostro eX materia molliore fulcrum adjungerem , Vectem
scilicet, qui literis distinguitur RSSI TU D. XIII tab. II).
Is in R, et V complanatus est in rotundam formam , et robustis cocleis duabus adstringitur limbo ; ab R , et V accedendo ad canalem altitudine est usque, et usque maiore, ceu sunt brachia in bilance; in S et S , in T et T discedit in laminas duas, quibus canali nectitur exterius; prope has laminas eXcisus est ipse in semialtitudine sua tota, atque ibi ζXcisa sunt similiter in semialtitudine sua latera canalis. Qua' re iis incisionibus mutuo excipiunt se semialtitudines reliquae ς404lis, et vectis. Huius autem pars crassior, et rotundatδ
49쪽
3α QVAD RANTII fundo canalis assigitur coclea robustissima, interea dum laterubus annectuntur cocleis ipsis etiam firmitate ingenti laminae S , S , T , T , quae ex vecte eXSt ni Veluti alae quatuor. ALjuncto hoc vecte , experimeΠtum iteraVimus argenteis filis; ii que praeterea ullam ab impositis ponderibus percepimus in limbo flexionem. 6 3 Itaque fulcrum perfici curavimus, et compa m omnem machinularum, quibus quadrantis motus omnes fiunt, et continentur u. XLr tis. IV . Fulcri columna est ex piro, di
metro minima pollices seX. PedeS roborei annectuntur imo columnae scapo ; primo quidem singuli cocleis singulis Prans sca-Pum actis, appressisque a matricibus robustissimis; deinde coclea singuli alia firmantur, quae Pedem quemque pertundit deorsum, initque in foramen laminae ferreae, quae exsistit ex anulo ferreo ambiente scapum imum columnae. Haec ad si mitatem. Ad elationem autem fulcri, aut etiam ad inclinati nem ipsius faciunt cocleae aliae tres, quae per pedes eX tr
mos incumbunt ligneis discis tribus.
6 Etiam summus fulcri scapus anulo ferreo robusto , et ad summam levitatem tornato circum VinCitur. Reliqua, quae restant describenda, inserviunt omnia motibus quadrantis tribus, queis potest et circuire in horizonte, et rotari in plano ad verticem, et inclinari ad planum aliud quodlibet. Detineantur autem omnia grandiori modulo in D. XLV tab. II, atque
maiusculis ibi characteribus distinguuRtur Seortim, quae aptantur simul in XLV, et innuuntur literis iisdem, at minusculis. 61 Itaque I. A est cylindrus cavus metallicus cum ne disco metallico: hic torno etiam e dequat est, et cocleis tribus
50쪽
iribus summo fulcri scapo assigitur. It B est cylindrus solidus metallicus, qui immissus in cylindrum cavum A facit cardianem verticis verticem enim spectat ) , Sed eius Conversione quadrans circuit in horigonte. III Ex summo eo cardine B exsistit robustissima lamina ferrea CD inflexa utrinque ad normam in CS, et in DF, quibus cum exstantibus partibus CE, DF coeuntes ad latera laminae duae G, H forcipem conflant robustissimam, qua excipitur cardo horizontis LK. IV Etenim duae laminae G, H converti possunt quadantenus ambae ci
Ca robustos clavos, quibus et ipsae transfodiuntur juxta longitudinem in ima parte , et trajiciuntur interea etiam rectangulares massae prominentes ex facie superiore laminae CD. Praeterea illae eaedem laminae G, et H cavatae sunt interius informam cylindricam, qua cum cavitate aptissime congruit carindo horizontis LΚ: est enim intra eas cavitates Smiride eXpO-
litus. Quare, dum laminas G, H vel hilum premis coclea I,
adstringunt ipsae Cardinem quam firmissime, ne Praeterea nutet. At si cocleam Vel minimum laXes, Continuo Cardo hortizontis convertitur quam facillime , et motu admodum aequabili ; scilicet quadrans convertitur interea in circulo VerticiS. Atque politurae huius cardinis, et forcipis firmitati singulari, Intereaqiae etiam mobilitati illius quantulaecumque hoc acceptum refero bonum in usu nostri huius quadrantis, quod ipsum, Proposito quoque motu minimulo, adduceremus quam facillime ad positionem quamvis propositam.
66 V Sed restat explicandus motus inclinationis. Iste fit circa Verticulas L laminarum V, et X, quarum altera VςQhaeret Cum cardine LΚ , altera X adfigitur iundo canali. ,