Philippide de Guillaume-le-Breton. Extraits concernant les guerres de Flandre. Texte latin et français. Avec une introduction et des notes par Octave Delepierre..

32쪽

Haec eadem senior dederat Ludovicus eidem, Et puer acta patris Rex confirmaverat illi

Do facilici Quid enim non impetraret ab illo,

Cujus erat tutor, didascalus atque uirinus pnex super hoc semel in iterum convenit eumdem, Ut sibi restituat ea quae Speetare seiuntur Ad fiscum proprili, nec Regni jura minores,

20 Quae debent magis augeri de jure per illum

Qui datus est doctor illi, custosque fidelis. Eliso deterius ob idem Contingere possit, Flectere tentabat vivis rationibus illum Ut quae non sua Sunt Sine Vi sine clite resignet Pacificisque minas verbis regalibus addit. Nam dore se nulli manifest clamat amicum, Quem re velle sua fiscum priVare videret. Α Comes haec contra dabat allegamina Regi : Haec mihi donavit genitor tuus, haec meministi 50 mihi rogali jam Confirmasse sigillo. His veris titulis mihi ius acquiritur in re, Quam repetis regni Noli turbare quietem , Ne fiant Iiostes tibi qui parere tenentur. v Non docet ut tanti sit actio Trivola Regis. Non docet ut Regis fiat revocabile Verbum is Sio allegabat pro se Comes , i iii illi Rex ita respondet: is aueis tibi sic quoque verbis Moliar auxilio uris 'Oneludere multa. Quod meus ad tempus genitor nihl cessit habendum 40 Perpetuare nequit praescripti tam brevi , et quod uiae tibi me jacia jam confirmasse, Vigorem, , Quae daturo puero possessi non habet ullum Verba serens graviter Comes ista, repatriat, inde

33쪽

avai facilement confirmi cie uetes de son phre. Que 'eut-il pas oblenueti esset de elui doni ii tui te tuleur, Me prsicepleur et e pari uiti PLO O invita Ie omlo uno premihre et ne seconde solso ui

lui restitue satis combat et sans contestation e qui ne ui appar- tenui potnt. I riout aussi te menaee o se paroles OTales olpacisiques, dolarant automen qu i De ourruit tro 'ami de coluiqu'il verruit datis 1 intention 'enlevero son domuine ce qui tui

34쪽

Convocat auxilium, ruit agmine multiplicato

Lecta manus juvenum nec oportet Ogere quemquam,

Cum sua quemque trahat in Regis damna Voluntas. Fervet amor belli Communia Gandaviorum I urritis domibus, aris, et gente Superba Instruetus armis acies his titillia dona 50 Et plures, propriis expensis, donat idem. Auxilium bello sequitur non impure astu, Ipra colorandis gens prudentissima Ianis, Execranda jurans legionibus urina duabus. Atrebatumque potens urbs antiquissima plena Divitiis, inhians lucris, et aenore gaudenS,

Auxilium Comiti tanto studiosius addit, Quo caput et princeps Flandrensis, et unica Regni Sedes existit, tenuit quam tempore in illo Comius Atrebates, quo Julius intulit arma

60 Gallorum populis. Nec Brugi defuit illi In strepitu tanto, quin pluribus adjuvet illum

Millibus, in bellum sortissima corpora mittens. Brugia quae caligis obnubat Crura polentum Frugibus et pratis dives, portuque propinquo. Dam quoque illa nocens, Dum ver nomine, Dam re, Dum Olim nostris damnosa sutura carinis, Adjuvit nostros bello pro viribus hostes. Insula post illos nihilominus exerit arma ΗOStiCa, non paucus arma in olla thalanges. 70 Insula villa lucens, gens callida, uera Sequendo Insula, quae nitidis se mercatoribus Ornat, Regna coloralis cilluminat extera pannis,

Unde reportantur solidi quibus illa superbit. InSula magnanimo male fida sutura Philippo

Proditione sua : tamen in sua damna ruerunt

35쪽

dans On pays, et OnVoque aussito ceu qui dolvent e secourir. Des troupes choisies de eunes gens 'dlancent en Ombreu balaillotis; et ii 'ost bes in de contraindre personne, cur Chaou Se Orievolontairemento uiro h Dotre Oi. 'amour de a guerre sermente dans lotis es coeur : a commune de and fibre de se inuisons ornύes de lours de se irύsors et de a population, Onne a COInte, se propres res et Comine auxiliatres dans es combais, deii Dis di mille omnies et plus, totis habiles h manter es armes Aprhselle vient la commune 'Υpres, non molns renominde, donirae euplo est 6lhbre our a teintur de laines , et qui ourni deii lέgion licelle uerre exέcrable La uissante Arras, ille rhs-antique, remptio de richesses, avide de uinci et se complaisunt dans 'usuro, en Oledes secour a Conile aveo d'autant plus 'ardeur qu'elle est la capitale et Ia principale ille de Flandre, et 1 unique rέsidene dii OuVerne-

Jules-Cέsar dirige se armes contre Ies euples de Gaules. Α milieu de tant de Dacus, Bruges ne anqua potnt non plus 'assister te Conite de lusieur millier d homines, enuoyanto a guerre es plus vigoureux Bruges qui Rurni des ollities ou couxri te jambes de seigneurs uissans Bruges, riche de se grains, de se pruiries et dii ori qui 'avolsine Dum aussi, ille uneste, Dam dritablemente do nom et de ait, Dam qui devait par a suile tre fataleis nos

ges; ille, ille agrύable donicia population rusέe Oursuit sans esse te gain; ille qui se paro de se marchand έlόgans, ait rille dans Ies OTaumes trangers es raps qu'elle a cinis, et en apporte esrichesse doni elle 'enorguoillit; illo, doni a sol e solide, exuit dans a suit tromper te magnanime Philippe Alor cependunt, seshabitans se prsicipithrent vers leur ruine, lorsqu'arant accueilli er-

36쪽

Dum pro errando Sua moenia Versa ree plo,

I urritasque domos Viderunt in ineratas, Seque capi, perimique simul sub milite ranco. eo minus et sancti populus venerator Momeri 80 In Comitis partes juratus millia multa Mittit ei juvenes clara virtute CoruSCOS, Cum quibus edinum, Gravelinga, apalma, Duacum Dives et armipotens, et Claro Cive resertum, Indignata capi numero dant agmina bellis. Sed nec sangrinos tum Belgis et Bloelinos nixa vetusta tenet, inlestinique surores Se quibus infestant. Alternalimque lacessunt. Quin jurata ruant in praelia. Duncigenisque Dum pugnant, Vetere juvat intermittere pugnas. 90 Quid moror haec reserens o singula' Flandria tota Ultro lolligeros in praelia trudit lumnos, Utpote qui Francos Odere latenter, et ipsos Insonsos Regi Comitis . nova secerat ira.

Flandria gens opibus Variis et robus inbundans, Getis intestinis sibimet damnosa ruinis Parin othis, Tacilis expensa Sobria lotu, esto nilens, membri Proeera, venusta deCore, Splendida caesarie vultu rubra, Candida Carne Innumeris piscosa vadis, o flumine multo 100 Fossatisque vias ita praepedientibus, ut Vix Introitus pateat, venientibus hostibus . extrud illa salis, si tolla sibi civilia desint.

Frument quam ditat ager, in alia moro , Lucte pecus, lutyris armentum, piscibus inquor, Arida globa Deo siccis in is mur Seis. Ruris xlv locis duci umbram vinea US Iud u

38쪽

10 Indigenis polus, aethidi miscetur Vena, Ut vice sit vini multo consecta labore.

Rebus et ornatu diversa colore resulgentit Agmina, crispantur vexilla OVentibus uris, Arma repercusso duplicant sua lumina Phoebo. I erritat horrisonus aurei hinnitus equorum, Pulverulenta terunt pedibus sola, pulVera pensant Adra, Vix elium pressis retinentur habenis, Quin equites rapiant cursu per inane rotato. Ordine composito gradientibus undique turmis Corde sub ingusto vix jam sua gaudia laudens Sinuit atrox in bella Comes, victorque videtur Jam sibi ta praesumit iam multis millibus arma

120 In sua juratis bellumque Volentibus ultro Ipsum vel facili Regem jum vincere pugna o pro velle suo tali sibi pace ligare, Quod rebus nihil amittat des litigiosis. Jamque leonino rictu accliatus in hostem Ardet et absenti jamjam confligere Regi.

Impetu mox Vast Corbeiae moenibus agmen

Applicat, et primo Ortuna danto savorem Impetu vallum quod erat munitio prima, Ut capit, Dactis muris noendia miseel. 15 Omnia confundit, irae permittit habenas

Diffugiunt cives , et se eeur reCeptant In loca , consilium prudens prudenter adepti. Cedere nempe docet currenti Naso sirori. Opposuit medium flumen matura fluentum qui burgum vallo disterminat exteriori.

39쪽

d homines dunis par ferment Ous os drupeaux , et uisant a uerre

en consusion et e Conite 'abundo ne lolit eniter ii a colhre. Les citoyens retinent a suit et se relirent dans de lieu de foretύ, suiVant prudeniment e conseiis de a prudenoe. Cur te posite Nason nous enseigne u il laut se retirer oujours devant les premisti stransporis de a sureur. a nature oppos au Conite 'obstacte ducourant de la omine, qui sέpare in ille de se sortifications exi. rieures. Te euve donora emphelia de transporter se Drces dera uult e

40쪽

12Ηio obstat Comiti ne vires transferat ultra Τam hona ne pereat sub eodem villa furore, Cedat et indigno victoria tanta repente. Τuno Comitis volum spes intercepta sesellit 4 Et sortuna pedem retro dedit, obiee purVO.

Civis enim cautus pontes jam ruperat omneS, Damnis damna CaVens , majora minoribus , ut se Custoreus propriis ementulat unguibus ipse, Ne perdat Otum , malens inmittere Partem, Ignoto nobis naturae munere Oetus Non instare sibi pro se enabula , ne Se Corpore pro toto venantibus esse petendum Sed pro lario sui cui scit medicamen inesse. Continuo sessi metantur castra sub ipso150 Vespere per ripas lathque patentibus Vis Oblatisque cibis, et somno torpora Curant.

Sic obsessa sui multis Corbeia diebus Magnanimoque fit clipeo res denique nota Philippo.

Dum parat ergo Comes acies transferre per amnem

Ut magnum turmis ingentibus undique burcum sis Impiger obsideat, missis in Rege maniplis

Ao equitum Cuneis, CaStrum munitur et armis Et rebus; quibus Obsessis audaei Cres it. Exultant Cives , Comitisque furentibus extra J60 Agminibus, vires et bella frequentia miscent, Nil ita proficiens Comes, et non absque pudore Inde reCessurus , equites qui posteriora Agmina Conservent, ne prodeat hostis , et ipsis Vulnere damni sic , tanquam fugientibus, instet,