Danielis Heinsii orationvm

571쪽

eruimus, quam tulimus. Vt in vi be enim in

tua nemo aeger e

ne em me cico

est opus, ita neque leges esse in Rep .pia staret nisicilent improbi quarum, quia pauciores probi, melior habetur Sc scientia. Quare ne hodie quidem summa felicitas este potest, jura

intelligere, cum olim fuerit non habcre neque optimi esse possunt, qui statuta tantum assequuntur Heges , cum nemo ante earum sum fuerit laclestus Merito i itur do-ectissimi Graecorum idemque antiquilli mi, beatissamum saeculum non illudjudicant, quo leges erant optimae sed illud potius quo nullae siue aureum illud cum poetis, siue cum interprete eorum maximo Platone, imperatorium dicendum putes. Qui diuinus vir, neque Atheniciasium , neque Crctensium neque Lacedaem Oniorum , neque sua denique Reipublica palmam tribuit verum illi, in qua sine ure aequitas, sine lege erant boni mores cujus ciues interim non G aeci, noli Romani, sed Felices ab Hesiodo dicuntur: quemadmodum Dii ab Homero. Vt si pro tabulis duodecim, duae tantium ponantu I; pudoris simodesti ae projure honoIario, aequalitas. Qia ibus sublatis neque hominibus nec vi bibus hae suffecere, sed cum motibus ubiq; L paria fecerunt. Illius siue ciuitatis incolae, sue

quo boniam impcrari, malum puniri coepit. Fuit

572쪽

so DANIELI HEINs II Fuit vero Dousa cum paucis: qui quamuis omnium pisciplmarum principem, quam juris pcritum dixere nostri, fateretur, neque a lenum studio ac curia, improbitate saeculi adductus, abstineret nihilominus cum toga animum exuere solebat judicis, vultum. Neque domum redibat, nisi pariter ad sapientiae rediret studium ac curam. Sicut Alpheum tradunt veteres misceri Arethu , neque quicquam tamen ab ea trahere ita diuinitati sua intentus animus, ex aula rebusque ciuilibus se conferebat, nec Musarum immemor, nec sui. Ibi omissis curarum forensium angustiis, inter chartas amoenissimas librol-que hos vagabatur ibi quicquid praestantissimorum ingenia hominum ad nominis immortalitatem superesse voluerunt , sibi redditus tractabat O beatum animum, qui, siue a natura siue ex instituto sepientiae, hos in simplicitate progressus secerat, ut nihil magis inuitus intraret quam curiam, indueret quam togam securitatem enim suam magis innocentia quam legum tuebatur scientia, neque unquam nisi alterius de causa inter judices sedebat. Qua virtus, qualis ea sit tandem, ita rara esse coepit, ut vix amplius laudari possit ex quo generositatis ambitio, innocentiae nomen occupat ignauia. Possum ira

equidem integritatem in Republica possum et vigilantiam , pomum laudare aequitatem. ud

Nihil

573쪽

Nilii est facilius ita in ii corrirpium judi- em, fortem consulem, prudentem laudare natorem. Sed qui liae ne sperat quidem,m jam sapientiae humanae modo sed claul dis nostrae terminum excessit. QAia vltimum l quod hodie laudatur, ambitio quod ab omnibus optatur, honor est qui ut aliquem po- tentem, ita neminem effecit haectenus beatium. Quare qui ne vota quidem cum homi nibus communiajam habet, hunc cum Diis: jam versari judico. quia jam neq; habet quod perdat, neq; optat quod amittitur.Ita jam bis felix est quippe qui consequitur quae sperat,

in quae consecutus est non amplius amittit. Contra qui ambitioni sacramento dixit, haud dubio bis miser est quia cum fortuna 3 cuspiditate contrahit quarum sine ratione al-

tera, altera sine modo, neutra in nostri pote-

state est. Nam duc cessu carere potest quod optamus quisque, termino neque magis in potes ate ambitiosi est, ut multum conse quatur quam V parum petat. Vt omittam, non tam in procliuic ne impetrare quicquid Optas, quam amittere quae impetrasti. Interi duplices igitur sortunae vertatur insidias, quae auferiri quae negat nec a cupiditate adhuc recessat quae libenter ambit inii consulatum inhiat, fortasse nec hunc consequetur,&praetura excidet quod consequatur, nondum Dictator est. Itaque, si miser non est, non est felix:

574쪽

s DANIELI HEINs II selix si quidem ambitioni deest quantum fiu-pei est, nec unde veniat expendit, sed quo

tendat. Hi votorum nostrorum scopuli inter quos non quotidie modo elidimur, sed ex votojact amur ut majoris viri sit, perire noli quam seruari quo non patienter modo sed Jubentissime vitabat. Itaque diuinam virtutem ejus ficilius contemnere fuit, quam sequi ridere, quam intelligere quia diu ante hoc saeculum laudari desuesiae vir- tu , quam nec purpura conspect a mouet, neque impetrata dejicit qui eodem vultu fisces modo ponit, modo uimit nec intercise putat, domum deducatur an veniat. Vt in magna temulentorum turba sapiens si obambulet, risum merebitur, illorum vitio non

suo ita hac aetate haud facile est tranquillitatem simul inuenires plausum. Quod cum

sciret vir innocentissimus, nunquam ambiit, tamen consecutus est, nunquam candidatus fuit, magistratum gessit. Qi; cum supremus esset in hoc genere, minus tamen dignitatis Dousa addidit quam accepit. Et- cnim contemnendo eum meruit, 'uia merebatur contempsit. Nam is qui maxima ac siinima ambit, tamen se submittit, quia&seruire potest, parere,, blandiri, ad nutum loqui. Non serebant autem maximi in hac Repub viri, Lindignum hujus terrae motibus existimabant , ut is, qui nobi

575쪽

li limus erat, hic natus, priuat ' semperesset. Et judicio potius amicorum quam

suo, tantum patriae concessit, quantum alii

vix impetrant. Ad Curiam demisit se ei iusquam accessit Plurimari in patria gessit, Scpro ea .Legationes plurimas obivit, nec ullius ore pius quam Dousico locuta est Batauia. Neque ullum propterea ab instituto diuortium probissin vis vir fecit,aut achartis suauissimis recessat quae ut juvenem oblect arunc semper, ita senem ad extremum usque spiritum detinuerunt. Etenim quam ex dignita tis onere securitatem non sperabat, in humanitate collegarum inuenit quibus nihil tu bentius quam ocium suum debuit. Nec iamoribus quicquam unquam mutauit, 'uia majoribus se dignum judicabat.Ins elices tunc quos plebeia tollit aura , qui tum demuni aestimare se incipiunt, cum salutantur crebro visuntur, qui lira atrium neminem admittunt, quos olim unice amabant, illis vel conspectum imputant. Porro cum eo dem tempore incademia sustinere curana Reipubi de in toto terrarum esset orbe celeberrimus, neque quisquain Dousam ignoraret, nisi qui humanitatem nondum attigis .set aut eruditionis ac literarum hostis esset; necesse fuit domum hanc patere omnibus-Quotidie igitur obsidebatur limen, impellebanturiores, implebantur atria. Non mo-

576쪽

ANIELI HEINs IIIeILL equidem causidicorum agmine , aut importuno litigantium grege, nec obscoena damnatorum turba sed ingenuarum artium,

ac liberalium scientiaruna candidatis qui ex alio nonnunquam orbe huc delati , t Doufam , cujus nihil praeter nomen viderant, coram intueri possent mirabantur, nihil facilius in vita sibi contigisse , quam ouod post tot vota consecuti crant. Omnes enim, sine fastu, sine insolentia, ac superci-cilio, non in aedes tantum, sed & in animum facillime admittebat. Nihil celare solitus aut suspicari , qui summus innocentiae ructus cst. Nemo enim bene de omnibus sentire potest, nisi qui optimus est. Nemo fraudem exspectat, priusquam secit: , si per gradus improbitatem subducimus, posterior suspicio

quam scelus est. Humanitatem suam exhibebat omnibus omnes aut exceptos mens adimittebat, aut domo. Nemo ex aedibus illis, sordidum reum, aut prehensitorem humilem, aut salutatorem ambitiosum, exire vidit. Nunquam alios clientes in summa di- nitate Doufi habuit, quam Socrates, aut Plato, aut Aristoteles, caeteraeque immortales illae animae, quae procul a publicis remotae occupationibus, sub Academiae umbraculis Lyce viridariis scientias educarunt. Facilitas enim illa, sapientiae propemodum ipsius virtus cst, non hominisci neque quicquam

577쪽

ORATIONES,

ad coelestem propitis naturam accedit, quam ut unus multis prosit. Sicut duo formosissima in coelo lumina, Sol interdiu ori- urci Luna innumeris comitata sideribus: tiam pecudi pascenti, noctu lumen praebet, ita viri inamat auersantur neminem, cinterdum etiam indignos complectuntur, ut lures juvent. Quid sontana aqua purius .a tamen per argenteos diffusa rivulos, dura

vicina herbas alit, urticam quoque irrigat,

hominemq; quemlibet e via utientem sponte admittit. Aid pluuia utilius In publico .adit. Nihil optimum , quod non commune sit Pulchriora sere sunt, qua neminem excludunt quam quae multis placent. Originem facilitatis denique si spectes, a natura

est. Iam illud ocium quod indulgere justinum solet, quis melius impendit unquam

Nam Sc patria reddebat, quod a curia impetrabat, cum ab hominibus secederet, cum libris versabatur quicum posteritatem doceant, integriores sunt praesertim, ubi veri-ras spectatur, quae narrationis anima: in qua rerum cauta facile ex uentu peti solent, nec aberrat lector, nisi eum decipit historicus. Nam cum multa sapientiam , prudentiam confirment singula, qua tantum ullo qui solet Aristoteles, extremorum est,ri in actionis arcem tendit usque via sit unica, xperientia aut sus; qui cum ex diuersitate Aaci rerum

578쪽

rerum unum aliquid constituat, vix unquam absolutus est siquidem cum vita hac tam breui terminatur: nam obseruandum ex omnibus id quod sequare, colligendum ex pluribus quod agas; non hominibus modo sed& saeculis: naturae autem inclementia cum unum vix indulserit, multa hominum adjecerit industria, quae aetates conjungi longissimas diuersos inter se conserri populos, atque ex omnibus his judicari voluit ut cum vita usus nobis sit angustae , fructum sic concedat infinitae nihil dignius hac lectione aut senatore inui nit aut histo-1ico. Qibaedam enim ad exemplum vitae, quaedam ad styli imitationem seponebat, quae credebat nemini quam sibi. Seruabat

enim ea tenacissime, acringulorum rationem exigebat a memoria. Non ut nomenclator

parum diligens, cui pro felicitate interdum est audacia et qui apponit quae oblitus est

sed vi eodem filo ac ordine eodem recitaret singula Meminerunt viri in hac urbe maximi,meministi tu rerum humanarum splendor, os ephe caliger, quoties inter epulasci elegantiores mensa delicias, ad quas literatos semper vocabat, cum ouis sermonem auspicatus, vix in bellariis remiserit, integras Crispi sui aut Cornelii continuarit paginas.

Obstupescentibus nobis , quibus reliqua sordebant ferculari neque quicquam amin

579쪽

ORATIONEss7 inmensa sapere prae illo videbatur. Simonidis memoriar multum miraculi addidit Graecorum schola Rhetorum, aliquid ridet detraxit. Nos neque factum dicimus fieri

potuisse non negamus. Nam majora vidimus, nec Deorum tamen interuentu egemus cui plerumque assignant illi quae disticulte persuadere possunt , neque aliter res

magnas proponunt, quam intricatas tragoedias absoluunt. Nihil gestum unquam fuit

quod ignoraret non Graecorum modo res aut Romanorum4 Veterum, nouorum sed terrarum omnium & aetatum. Vt quicquid exstitiiset unquam, non tam euoluisse videretur, quam circumferre quod in eo totum natura inchoarat perfecerat industria. Nullam enim schedam doctiorem se habebat nec malabat quicquam scribere quam scire. Qisa ratione id assecutus est, ut bicunque locorum esse , non bibliothecam habuisse videretur, sed esses nec legisle multa, sed nihil ignorare. Hunc itaque vir summus studiorum fructum vidit, ut eruditissimus, ut celeberrimus esset hunc vitae, ut innocentissimus. Quiis ergo mori debuit lubentius, quam qui semper se vi sturum ciret, quam qui in culpate semper se vixisse meminisset Qui omnium judicio suo, virtutissimul finem attigisset scientiae Quamuis ergo summae felicitati hujus vita nihil addi

580쪽

318 DANIExI HEIN soab ipsa potest, mortis tamen accedere testimonium potest , quae nouam vel exhibet vel promittit. Itaque priusquam excederet vita, integro adhuc corpore, in secreta animae admissus , immortalitatis gaudium jam e- libauit quodque euenire solet mortuis, jam moribundus animo praecepit. Quippe cum paulatim sine cruciatu Eo , statione sua abire beatissima pararet animi; ecce tibi, subito praeter exspectationem Omnium, cxclamat illa, amicisque astantibus, Quid, an, inquit, solus audio rasis hic sonus est rQuae haec modulatio i Diu prius admirati,

Omnes cum audirent nihil, tandem id quod Ies&erat, virum diuinum, coelestibus initiatum jam mysteriis, non amplius human4Ioqui viderunt, animumque vere purissimum inter aeternorum orbium concursus filerumque, e quibus oriundus erat, iterum errare. Quae cum, proportione aequa, inte

uallis istiuet imparibus, concentus edane suauissimos aeternitati vicina mens nostra, si necarete haeret neque in immundo vertitur corpore ejusdem naturae sonitum admittit, quem improbitatis nubes intercepit. Eadem virtutum enim, quae animorum, quae

siderum est ratioci partium aequalitas nimirum quae si turbetur, facillime obsurdescimus. Surditas perpetua animorum scelus est Huic latentus animus, neque concentus di-