Danielis Heinsii orationvm

581쪽

uinos admittit, neque siderum impulsus suauissimos audit, neque beatissima harmonia fruitur Fruuntur autem innocentium VII rum animae quibus hoc conceditur , ut priusquam esse homines desinant, immortales fiant: priusquam terris abeant, cum Deo versentur. Tum demum purissiimus iste en sus, siderum explorator, Venit, quas corpore

priusquam abit, ad se redit gaudiumq; suum sentit priusquam habet, fruitur priusquam

consecutus est Croesi ferunt filium, cum vocem toto vitae tempore emisisset nullam, μso percusiore patris, exclamaste idem sanctis viris euenire solet. Violentum est, quod nos cum Deo optimo ac Maxuno conjungit: legesque corporis facillime transcendit qui sine eo mox futurus est O felicem anunam, quae nondum ex hominibus recesi eras , 'anicum Deo eras: nondum diuortium cum corpore hoc feceras, quod deponebas nondum mori poste desieras, jam aeternitatem choaras. Miserrimi sunt omnes, qui luctantur

cum morte ac contendunt, quam ira praeuenisti Miserrimi sunt, omnes quos Improbitatis suae sensus miserrime constrictos tenet Iavirtutis tuae praemium jam degutabas nec selicitatem cum morte adibas, te praegret-sus eras. Beatissimus igitur spiritus translatus hinc est, non discessit locum mutauit, non reliauit. quodque humanae felicitatis maxi-

582쪽

16 DANI 2LIs HEINs II in una est ac supremum, nec dolore expres' is, neq; morbo labefactiis. Sicut fulgur nubem Eccam facile perrumpit , exhalatio humida cum lenta caliginosa diu luci atur: ita inculpatus animus C puro corpore haud inuitus abit, sceleribus contra inquinatus, tarde ac inuitus recedit. Non vacat cogitare quantum amiserimus , cum cogitamus quantum tu jam consecutus es. Et tamen infelices sumus. Eodem enim tempore, Tarentem Acade nia, oenatorem Curia, Sc ciuem inculpatum amittit patria, historicum Batauia. Delicatus aliorum luctus est Patrem deplorat aliquis aut matrem latris causa publicum non videt, assinis cibum non capit Angusta sunt haec nomina, qua suis parietibus

conclusa, limen non excedunt. Nos in eodem omnia haec simul, sed quod plus est,

annes Neque tantum testari uictum possumus singuli , quantum debemus uniuersi.

Singula tempus requirunt, singula pactum

ierentur, singula oratorem flagitant. Nos

nostra loqui marci reliquorum praetermittimus. Si quis vero vestrum est , Auditores Nobilissimi, qui viri anti merita ignorauit, saltem cogitatione nos hic ju et Cogitate

quantum esp. quantum Curia , quantum amittat historia nec enim aliorum commemorare mala possumus , qui vix seramus nostia. Nos vero qui eodem gradu Dousam

583쪽

ORATIONES. 6r contingimus: qtios iterarum non sanguinis

necessitas conjunxit , quid agemus Z Quid ego qui sit Dousam non lugerem vobis una, patrem tamen solus lugerem . Quem suis

oculis ac fere ipsis Musis suis cariorem ha- buit cui famam tot diuinis versibus, cui Omen ac aeternitatem reliquit. Ego ero, Deus immortalis, naufragium hoc omnium laborum meorum curarum pertinaciter feram. Vt is quem tu incomparabili studiorum suorum autore, patron inspectore, teste , fautore mulctasti eorundem studiorum fructu reliquos omnes posthac mulctare incipiat. Neque aliter sinctissimi viti manes quam aeterno silentio mactabo.

V e Poetis. eorum Interpretibus. Habita, cu u δε-lescens Theocritum interpretaturus publice e set.

ORAT 1 XXXI. AD alteram professionis incar accessurus

partem, Auditores Nobilissimi, Graecorum poetarum interpretationem dico, prouinciam nec poenitendam nec leuem duo hic optabo. Primo, ut pauci adsuit, qui poeticen oderunt secundo, ut pauciores, qui festinanter nimium hanc amplectuntur. Quorum alteri diuinam facultatem contemnere ipsi, alteri apud omnes in contemptum eandem adducere solent.Alteri ver

584쪽

ejus in dubium vocare. Alteri dum nunquam de ea cogitant alteri dum sine eruditione ad eam accedunt. Quorum ab utrisque non agnoratione tantum illius facultatis cui Mocent, sed Sc reliquarum omnium peccatur quarum hanc interpretem, ducem, revinam, occulta diuinitatis constituit ratio. Non agam vobiscum, Atticorum more Ihetorum, qui exordia circumgestabant quaedam, quae quibuslibet causas, rebus, argumentis applicabant. Cauti videlicet homines eam ab auditoribus beneuolentiam initio postulabant, quam argumento de quo dicturi erant, deberi desperabant. cum nondum dicerent , auditorem, quem quis futurus estet ignorabant , tamen demerebantur Facultas vero nostra neque violenter

ab usso exigit quod est, neque ipsa sibi triabuit quod non est cum extra eam nihil sit. Itaque aut odisse hanc oportet, qui ignorarreliquas: aut qui hanc ignorat, ignorare omnes. Duo antiquissimi philosepni constitu

Iant, ad quae reliqua referrent Deum dc Politam. Ita ut alterius existimarent munus, quotidie agere: alterius, quotidie imitari. Vtrumque homini opponit Plato. Nam homo tum praestat, cum mente sita utitur: poeta tum, cum sua caret. Rursus opponitur

ab illis, Dei praescieatia, quam vitamιχων dici-

585쪽

quicquid homines ignorant, poeta sciunt, quotiescunque exuto homine, uniuersi praesidem in se admittunt Deum. Sicut ergo Dei praescientia , quae absolutissimum praestat opus , prudentia opponatur humanae, quaec ca, impersecta limitibus coercetur suis: ita opponuntur ars ioc sis. Hac ratione de poesii cum agimus, omni arti, omni di lciplinae, omni scientiae valedicimus ne nobis aut hic manum in)iciat Gramaticus, quod ab eo verba mutuemur, aut Rhetor, quod a o eo vim probandi aut alia scientia, quod ab ea demonstrationes petamus Arsiisdem quibus inventa est rationibus ; ab iis docetura quibus Hexcogitatur. Haec neque discItur, quia praeceptis caret neque quicquam

is norat, quia persectissima est. Itaque Laec omnia de quibus agunt homines, poeta

discit , quod proprie poeta nouit, hom1nes non discunt, ac ne ipse quidem. Semadmodum, cum a magnete ferrum trahitur, causa latet, cum ab homine tollitvi , plane ac cuiuis patet: ita human scientia origo cuiuis patet, diuinae ignoratur. Rideo saepenumero,

Nobilissimi i venes , cum philosophorum scripta tractare soleo, hos Pythagoricos, hos Arist otelicos, hos Philonicos, quoidam e

586쪽

ue DAN rat Is HEINs II posterioribus familiis, Succesibi es appellar AAtqui solus poeta discipulum non habet,

quia Deum praeceptorem habuit successorem non admittit, quia parem non relinquit. Sicut enim ignis coelestis cum lumine suo abit, neque traci una post se ostendit flam mae contra quas videmus, fumo quiduis inuoluunt ita diuini animorum motus, nihil post se reliquum , praeter admirationem stuporem, habent. Hujus facultatis partes

sunt dum quarum altera naturae cognata, coaetanea, cum diuinitate cohaeret altera

eam complectitur Altera, quicquid videtur aequat altera , quicquid consideratur comprehendit. Ab altera poetae dicuntur: ab altera diuinarum humanarumque erunt consulti idem nuncupantur Ex altera probamus, poctam scire quod ignorant homines : ex altera, quod sciunt homines , non

ignorare poetam Alteram earum μελοπιιίαν dicimus alteram ποεισμαι appellam US.

Quemadmodum olim musicam diuisit Plato, qui posteriorem partem paulo aliter considerauit. Prioris partis eadem est definitio, qua univers. Si autem e Pythagora quid sit Vniuersum quaeraso respondebit harmonia: si ex Platone quid Poesis, idem de utroque respondebit. Itaoue si coelum terramque quicquid vides, harmoniam dixeris, ominia complexus es 4 iacultatem hanc harmoniam

587쪽

presseris cita ut facilius sit definire quid sine omnia, quam quid poesi tota Pater har- moniae numerus est: ad quem mathematici libeat superficie peruenire solent, ut pri- mum natura, postremum ordine. Porro sicut ex aequalitate numerorum quicauid est absoluitur: ita ex eadem anima consistit neque melius eam definiueris, quam si orga- num dixeris. Quod organum bene tempe ratum, non secum modo, sed de cum natu ra consanat atque ita , impellente Deo, harmoniam absolutam perficit. Rursiis inter hanc musicamque nostram, eadem est harmonia , quae inter illam, reliqua Socratem pridie quam ad Deum profect urus erat, in Phaedone, quod Platonis scriptum sine lachrymis vix unquam ego, Deus aliquoties monebat, ut priusquam hinc migraret musicam experiretur. Volebat quippe sanctum senem , prius scire quid poeta esset, quam quid Deus' quia ad diuinitatem sine proximo non peruenitur gradu. Anima praeterea , antequam cum uniuerso misceretur, cum musica aptanda videbatur. Paruit ille , hymnum conscripsit , fassusque est exemplo suo , plus poetam esse, quam

Socratem: sicut minus est poeta , quam Deus. Ego summam Socratis felicitatem

fuisse reor, quod octa prius esset, quam

terris,

588쪽

e terris excederet: sicut maximam calamitatem quorundam , quod prius homines esse desinunt, quam sapere incipiunt. Atque haec causa est, cur Pythagoras, priusquam somno sedaret, fides impelleret, ut diuinitatis suae

animum Videlicet , moneret Asclepiades vero medicus mente turbatos, ratione symphoniae ad se reduceret. Jam vero quoties pater harmoniae Deus, organum poetae temperat cum uniuerso, illarum partium aequalitate, inaequalitatem corporis excludit, inaequalitatem mentis humanae obducit cina qualitatem rationis nostrae subterfugit, mentem tollit, animam impellit momento denique temporis, qui homo suerat, id omne sit, quod profani nunquam erunt priusque homines exuit, quam Deum excipit. Vnde a Platone, res leuissima, celerrima, sanctissima, pescia definitur. Atque ita prior harin

ilia a Deo perficituri quidem impellente, altera ab organo ejusdem jam impulse.

tramque in Jone μελοπιιlia dixit Plato.Poeta igitur homo non est quia dum hoc fit, mente priuatur homine major est, quia a majore impellitur Altera harmonia inspiratur altera addiscitur Altera a Deo fit altera vel a grammatico docetur Altera a purissima essentia : altera a sordidissimo homine ut minus sere inter Deum ioceam, grai naucum intersit. Hac ratione famulus

589쪽

ORATIONES

aliis culleos est numerus.Non aliter quam in philosophiae Dialogus quo Socratici terunque omnes, plerique .alii philoso horum, utebantur. Sicut enim qui philo-ibphorum Dialogistam definiret, contumeliosus esset ita qui poetam ex numeris me titur. Quia cum his aliquis non poeta esse potest, .sine his , poeta esse quis potest, Non aliter , quam articulata hominem non constituit oratio, soluta philosophum . quamuis illa alteri a belluis, alteri hac a poeta distinguuntur. Sicut autem profanatio philosophiae quibusdam habita est Comoedia vetus, quod Dialogo abuteretur ita dignitatem nostrae facultatis, cum sibi numerum vindicat, contaminatGrammaticus. Qua quidem parte diuinitatem Laltera humanas ad se disciplinas trahit. Quae quidem pars, δία nobis dicta est ad quam jam peruenimus Haec est antiquissima illaDeum atque hominum conciliatrix sapientia quae qua ratione, quo jure ad podiam peruenerit, audite. Porro si quis prius ex hac ipsa, quid poeta sit, ostendi postulet, nos ab illo vicissim, ut quid non sit, aut non scire debeat, nobis ostendar, petemus. Cum igitur magna illa niuersi anima, quae Deus dicitur , aut quocunque tandem nomine illud appellamus , quod, priusquam omnia quae nunc sunt, extitit ac suit, magni sui operis contemplatorem hominem

590쪽

168 DANIELI HEINs Irminem fecisset, duo illi munera largitus est. quorum altero a reliquis distinxit, altero post reliqua perfecit Rationem efferendi,ac concipiendi, dico quarum haec est )αθύ , illa στροφον ἐς dicitur λοτ . Haec in ore nascitur leuiores disciplinas complectitur: altera in animo ac mente sedem liab et carum est quae principiis muniuntur. Porro

cum , mundo recens nato, scientiae omnes, omnes disciplinae, in medio, non secus quam terra ipsa constituta essent, ut nimirum oc cupantis suturae , quas non minus transfundi ad omnes quam ab uno inueniri necesse esset, nobilissimi qui plurimum diuinitatis haberent animi, mente ea occuparunt, vi sermonis propagarunt. Cum autem duplex esset, tardus hiet claudicans, qui adhuc cum chao luctaretur, alter velox, expeditus, leuis, qui celeritate Deo proximus, volubilitate coelo par, numeris naturae aqualis esset, numerosa, quod haud mirum, Oratio, cognationis ure, quae sunt Dei, n turali , quae nullius essent , merito inuasit. Vnde in ythmo quoque .harmonia Platoni η m δμοι consistit quae duobus his utilitatem assert. Sive enim sapientes respicis Chaldaeos, sero nati sunt, ut Prophetas, siue

Graecos, sero ut poeta praeverterent. Porro,

ut campi: agri, ita disciplinae olim ac scientiae limitibus carebatit. Omnia unius erant: