Danielis Heinsii orationvm

631쪽

DIs SERTATIONES. O 'regno, unico 'lum me, in quo rationem re

nandi i dum docet. Quo illitarchus libro te Alexandri Et tuna aut virtute respexit.

pressit. Neque enim sicut Aristotelesjuadebat, qui quidem Gracos regie, barbaros vero heriliter tractare eum ubEbat Alterius vero ait Alexandrum libri, nec Amnaon vis nec Laertius, in prolixo illo Indice meminit apud quem De coloniis librum inueni, qui Alexandro inscriptus erat. Sequitur in Justino Vbi manifeste quoque ac pergicue Platonutodit sententiam. Neque eni=n in ignea vult Deum esse essentia sed vero quintum thereum, Sec. Vbi vero ui lio scripto manifes ei expresse tollitu sententia Platonis λ cum directis verbis in essentia quinta Deum sitituat Etenim capit quid enilacundo, quinta essentia statuitur, Lit, v c mox audiemus, suae ulla Platonis reprehensione, quod putarunt tamen docti viri sexto autem De , Verum in suprema coeli parte, tribuitur locus. Sed jana reliqua audiam is Ipsi enim verba adducit Iustinus γε ραφε γῆν πιὸς, οὐ c

632쪽

omnia illud notandum est it u scripti autorem, non opiniones modo Aristotelis interdum sequi, ut de essentia quinta quamuis ne quidem Plato , sicut infra ostendemus, mulio aliter de ea sit locutus sed, saepe, e ba imitativi exprimere. Vt cum Aristoteles, exempli causa, libr. II De coelo, cap. I. de Deo dixisset, λόσαρ , λως ἔ, ματε Θ ἐ-ών, εἷ κινηαν, siτων δοι Sio τί- ω μηδενει- να χώρας, της, hic dixit mi nς λο-

σαν, Talia sunt plura, quae jam praetermittimus. Porro quod ad locum priorem, quem

adducit Justinus, ne in hoc quidem scripto extat, sed pro eo non dissimilis qui sortasse ex illo adumbratus aliquatenus videri posset. μιν Quod longe aliud. Primo enim illil hic de loco Dei, ed de quinta essentiae origine, siue aetheris etymologia. Secundo qui hic

reprehenditur, non est Plato, verum Anaxagoras. Qigod qui non existimat, ipsiim Aristotelem audiat, qui de tota hac re ita libr. I. De coelo, cap. III. quem hic noster respexit:

633쪽

ονοκ m et ρος id est , Ideoque quod aliud qui sit a terra, igne aereo aqua, coum primum , Acmn omnium atri imum aethera vocarunt ex perpetuo enim ejus sesterno cursu hoc desumpserunt nomen. Ea autem voce Anaxagoras abusus est, cum athere situr pro igne. Vbi Simplicius, επιλαρια ιτα s

πυρος id est, Reprehendit autem Anaxagoram , quod non re se aether: et mologiam ab M , id est, ardere, deducat, is idcirco pro igne utatur. Neque ergo usquam hic locus extat quem adducit Justinus , neque Plato in quinta reprehenditur essentia, sed Anaxagoras. Quod ad locum quem adducit alte- Ium Homeri quidem versus, vertim aliter citatus, hic te ritu hoc nimirum, modo: ελαχ ' ἡρονονου ρ- γα λεε νεφέληαν. Et halcquidem de Iustino. Argumentum secundum ex Apuleio petitur, cujus in Praefatione ad Faustinum haec verba sunt Quare nos Arictotelem , pruden-

rissimum doctissimum hi sophorum,

634쪽

Νr DANIELI HEIN SI ITheophrastum autorem Iecut quantum p p mitis cogitatione contingere, dicemi de omni hac coeles ratione, naturas ct ossicia complexi, O cur quemadmodum moueantur explicabim m. quae de suo Apuleius addidit. Si ergo, Aristotelem Theophras una secutum ait Apuleius , eo ipse autorem esse Aristotelem innuere videtur. Quid vero obstat, quominus cita nos argumentemur Apuleius

Aristotelem, Theophrastum sequi se dicit ergo autor Theophetastus est Verum multo argumentabitur firmius, qui neutrius eis ex eo probabit Apuleius enim, qui amico suo Faustino versionem mittebat suam, monet hoc scriptum, cujustunque tandem sit, ex Theophrast, Aristotele collectumcise . quod ex parte tantum altera verum est. Quatenus enim τα εγκόσμιαι τὰς μοι κυ-e tractat, Peripateticos secutus est autor neque aliud vocare nunc videtur rationem caelestum Apuleius. Caetera autem omnia cx diuersae se citae autore haud dubii, petita sunt. Ac propterea in Graeco cum legitur, λέγω - η θ' ιαν ψικά θεο- λογὴ , omnino λορα - est scribendum: tum quia vox Theologia ibi locum non habet, tum quia inepta συρφετώδε erit loquendi ratio, λ γ ν θεολογῶν, dicere O diuina dicem

Apage has ineptias. Sed profecto, nisi pueritis, uirus, plane Apuleius negat Aristotelis

635쪽

hoc scriptum. Nam cum Aristotelem Theophrastum, non se, sed autorem, secutum ait neque enim autor sed interpres

puleius plane nec Aristotelem esse autorem nec Theophrastum significat nisi eundem, qui sequitur, quem sequitur, dicatariis. Vt 1

Homerus, qui a veritate, aut ipsi dea, tertius Platoni dicitur, ipsa sit idea, pia veritas. a qua quam longissime abesse eum Plato te

statur underi e sua, quae est , yιτ' Abis, ejiciendum Republica existimat. Aut, Vt magisjam familiariter agamus, TheocrituS,Heliodus, Homerus , erit Virgilius : quia hos

imitatur.

Tertium est, nonnulla hic extare , quae cum Aristotelis philosophia conueniunt. Vide essentia quinta, quae peculiaris Aristoteli putatur. Qibasi vero eum qui in parte Aristotelem secutus est , sequi in omnibus necesse sit cum hoc proprium illorum fuerit philosophorum quos λικῖκους dicebant, ut alia ex aliis seligerent aut quasi nemo extiterit inquam , qui doctrinam Aristotelis amplexus sit. Adde, quod hoc ipsum non ita proprium ac peculiare, ut plerique putant, Aristoteli est cumin Plato ipse eodem mo

636쪽

ως πλα των ἐ' λεαν; id est mi enim interest, an quis quintum lamentum , an quintum mundum, aut figuram vocet, quod es a Platonefacium 'Sicut Orpheus, siue is Onoma critus fuerit , αρι ν εοιχειον , 'daerem in

Hymnis dixit Omnia enim Aristoteli asscibunt, qui nihil praeter Aristotelem legeruli Et baec quidem aliis responsi sint. Nunc ad

nostra veniamus. Ac de rebus primo, mox de verbis. Primo ergo, coeli aeternitatem ita pertina citer tuetur Aristoteles, vilio ei tanquam proprium Aphrodiscus tribuat qui non interiturum modo, sed&genitum fuisse nepat. Vide qua libr. Phys VIII cap. X. XI. De coelo, cap. I. dicuntur. Secundo , nihil

fieri ex nihilo, ideoque nullo modo produ- Elian csse mundum quem ingenitum es sempiternum senecessarium, ex illo de quo diximus principio, quod contra Avicennam urget Averroes, primo Physicorum omnes docent ejus sectatores. At hic recte, ipsum

λατῆ L, hoc est, Apuleio interprete, ornatam ordinationem Dei munere Deorum re-

Lia custodia, esse in Et post aliquanto etiam clarius, 'λ- ταν m ἱ κι. omnia ex Deo consistere is per Deum. Ita

637쪽

DIs frRTATIONE s. Is enim ex Stoboco illud lec endum de intelligendum est.

Secundo, intelligentias a rixas coelo Aristoteles statuit, qui viis Physic Primam sam neque perse neque per accidem moueri ait de quo jam diximus. Hic simpliciter

dua&supernaturales causas, mutramque in no Deo, statuit. Quarum altera , παῖ κη scies λυσμηδικὴ quae . rmauit orbem altera m εκῖκη siue φυλακῖκη , quae hunc conseruat, continet, legit. Ita primus motor Aristotelis, prima excluditur natura. ita Prouidendi statuitur, quam Aristoteles aut nullam, ut nonnulli, aut longe aliam, de quo nos infra, agnoscIt. Ex hoc tertium an firmissimum deducitur. Clemens Alaxandrinus, optime in Philosophorum scriptis versatus, Deum, quem scriptores alii ex Homeroci Si dixerunt, Aristotelem nouiste, loci omen in illius scriptis inueniri negat, qui pro eo animam praefecit uniuerso. Verba eximii autoris haec

jἰή id est , Et familia pater , uniuer

si patrem cum non nouerit, quem l -ον v

eant alii , animam esse niuersi arbitrator. Duo ergo objicit philosopho. Prius est, quod salsum scripserit de anima: alterum, quod Ve' rum de supremo nesciuerit rectore, queri antiqui

638쪽

antiqui tape voce Homerica toris voca bant. Ad prius quod attinet , sane libri hujus autor opinionem quam hic Aristoteli tribuit Clemens manifeste oppugnat. Impium quippe, detestandiana , arbitrari, misceri ita rebus ipsis ut ab iis polluatur. Satis enim esse si ubique ejus versari potentia existimetur idque ubertim demonstrat Q Aod

ad alterum autem, tantum abest, textare alibi Deum , quem g - ὼν vocabant, ignorarit autor iste , t hoc ipsum inter attributa Dei ponat. C, ouis αιωτατ ραζωτα δε ιν

des ipsam vocem, quam in Aristotele inueniri nusquam vir doctissimus a Trinat. QAarto , Peripateticos meorum principem Aristotelem accusant veteres, quod ad Lunam tantum usque,Dei prouidentiam extendant. Vnde Origines , infra Epicurum ipsum ponere philosophum non dubitat. Hic vero, inter alia multa θεον, mὶ mrii et M. Deum quidem in suprema constitutum esse regione. Eius autem vim ac

potestatem totum itapenetrare uniuersum , ut solem moueato Lunam, totumquepariteri circumagat coelum. tu autem qui in terra sunt,

conseruationis sit causa. Quinto:

639쪽

Quinto, uniueriam Aristotelis de prouidentia opinionem, cum ex ejus quae qui denala te labentur scriptis explicare non sit

promptum, quod semel ejus tantum, duo . decimo nimirum Metaphysicorum, emi nerit accurate eam Alexander exposuit. Quae ab eo autem adieruntur praeter ita quae jana diximus, haec sere sunt. Primo, nullam in telligentiae supremae esse prouidentiam, cum rebus excludatur humanis, neque quic tuam praeter se intelligat. Secundo , a ulla mundum hunc, vel visit, velit bene sit, egere prouidentiari cum sit ipse Deus, non genitus, non corrumpendus, denique aeternus.

Tertio, quod idem sere est cum ante di istis, nullam ejus causam esse essicientem. Quarto, eorum modo qua corrumpi ac generari possunt, quod ad speciem eorum, prouidentiam haberi. Quinto, eam ipsam, non per se sed per accidens fieri sequi enim Deioperationem, alio spectantem, quamuis praeter us non fiat voluntatem. De quibus posterioribus duobus, quia sunt obscuriora, infra Hic vero autor, primo nec intelligentiam supremam ponit sine prouidentia: ipsi tam

vero Deum νοηφον τὸ Οὐ λο ρλω η'b rebus docet prouidere omnibus. Statim quippe in de- initione, mundum ait, se inus τμη-

IAM, 3 φυλάίεQ. Deinde toto sexto capite ata τῆ -- αις in agit, quae

640쪽

ci DANIELI HI INs II quae est prouidentia Secundo , non egere mundum ulla qua seruetur prouidentia, diserte negat. Imo contra, ουλαία φυας, inquit, τουτου - ,οις. Hoc est, Neque ulla in hoc

mundo natura, persesatis ad alutem sui eniinstructa, priuetur ejim conseruatione , hoc est, prouidentia. Eodem modo paulo post.

Ipsum autem mundum esse Deum negat, cum ait εἰνα cras 1M εξ ἡρονῆττ ὀ γῆς. Nam quis Deum se dicat Deo autem tribuit quae mundo Aristoteles aeternum

esse, hoc est, nec genitum nec corrumpen dum ut cum A ψων ληκ eum ait Tertio, es icientem mundi causam esse docet,&hanc esse Deum. In definitione enim is λῆ Ου τμηθίια eum ait hoc est, factum ut nunc est, ac ordinatum. Et simpliciter, λου ταν - ' σου - αῖ α ιι 1κει omnia ex Deoo per Deum esse consitiva. Ab opinione autem quarta longissime recedit quae est, Omnia quae corrumpuntur .subjecta sunt Lunae, nullo modo regia Deo, sed a septem pl.ὶ-netis, qui mutationis eorum ordinatae, aeternaeque secundum speciem conseruationis causi mouentur. Et ii vocem prouidendi sumunt, cum de his inferioribus loquuntur. Qi; in quam .de altera quae Abib est

ad Lunam usque disputant. Quos jam labirinthos non ingredimur. Satis enim, si