M. T. Ciceronis de natura deorum libri tres: accedunt notae anglicae

51쪽

MBER I. a. 45 sentio quamvis amem ipse me tamen non inde dicere pulchriorem esse me, quam ille fuerit taurus, qui vexit Europam Non enim hoc loco de ingeniis, aut de orationibus nostris, sed de specie figuraque quaeritur. Quod si fingere nobisi et jungere formas velimus qualis ille maritimus Triton pingitur natantibus invehens beluis adjun tia humano eo ori, nolis esset missicili in loco

versor. Eat enim vis tanta naturae, ut homo nemo

velit nisi hominis similis esse. Ἐι quidem formi 10 ea formicae. Sed tamen cujus hominis quotus 'I- enisatauuaque formosus est v Athenis cum essem, e gregibus epheborum vix singuli reperiebantur. Video, quid arriseris sed tamen ita se res habet. Deinde nobis, qui concedentibha philosophis an 15tiquis, adolescentulis delectamur, etiam vitia saepe jucunda sunti aevus in articulo pueri delectat Alcaeum. At est corporis macula naevus cilli tamen hoc lumen videbatur. M. Catulus, hujus eollegae et familiaris nostri pater, dilexit munici mPem tuum Roscium in quem etiam illud est ejus:

Monatueram, exorientem auroram sorte salutans, Cum subito a laeva Roscius exoritur. Pae mihi liceat, eaedestes, dicere vestra, is in Μortalia visu'at pulchrior eam Deo.''

52쪽

es D NATURA DEORUM. Per tersiastinis oculis. Quid refert, si hoo ipsus salsum illi et venustum videbatur Του XXIX. Redeo ad Deos. Ecquos, si Nouria'

strabones, at paetulos esse arbitramur' ecquς 5 naevum haberet ecquos silos flaccos, tonion capitones, quae sunt in nobis an omnia emendata

in illis Detur id vobis, Num etiam una est

omnium acies nam si plures, aliam esse alia pulchriorem necesse est igitur aliquis non pul- 10 oherrimus Deus. Si una omnium facies est, flor re in caelo Academiam necesse est Si enim

nihil inter Deum et Deum differt nulla est apud Si Deos cognitio, nulla perceptio. Quid . si etiam, Vellei, salsum in ud omnino est, milliam aliam I5 nobis de Deo cogitantibus speciem, nisi hominis,

occurrero tamenne ista tam absurda defendest Nobis fortasse si occurrit, ut dicis Iovem, Iunonem, minervam, ineptunum, Vulcanum, Apollinem, reliquos Deos, ea facie novimus, quam pictores fictoresque voluerunt: neque solum lacie, sed etiam ornatu, aetate, vestitu at non AEgyptii, nec Syri, nec sere cuncta barbaria; firmiores enim videas apud eos opiniones esse de bestiis quibusdam, quam apud nos de sanctissimis templis 82- 52 et simulacris Deorum. Etenim sana multa exspoliata, et simulacra Deorum de locis sanctissimis ablata videmus a nostris'. ex mone sando quidem

53쪽

ram L M. Tanditum est, oro dilum, aut ibim aut elem violatum ab AEgyptio. Quid igitur censes' Apim illum, sanctum AEgyptiorum bovem, nonne

Deum videri AEgyptiiset Tam hercle, quam tibi

illam vestram Sospitam, quam tu nunquam ne ini nnis quidem id , nisi cum pelle caprina, cum hasta, oum scutulo, cum calceolis repandis. At non est talis Argiva, nec Romana Itino. Ergo

alia species Iunonis Argivis, alia Lanuvinis, alia nobis. Et quidem alia nobis Capitolini, alia Asris 10 Ammonia Iovis. XXX. Non pudet igitur physicum, id est,

peculatorem venatoremque naturae, ab animis tonsuetudin imbutis, petere testimonium verit usi sto enim modo dicere licebit, Iovem sem-1d per barbatum, Apollinem semper imberbem, caesios oculos inervae, caeruleos esse Neptuni. Et quidem laudamus Vulcanum Athenis eum, quem feeit Alcamenes, in quo stante atque vestito leviter apparet claudicatio non deformis. Clau-20

dum igitur habebimus Deum, quoniam de Vuleano sic accepimus. Age et his vocabulis esse Deos faciamus, quibus a nobis nominantur. At primum quot hominum linguae, tot nomina De rum. on enim, ut tu Velleius, quocumquem

veneris, si idem in Italia Vulcanus, idem in Africa, idem in Hispania. Deinde UMMIPHIL' suc

54쪽

magnus numerus ne in pontifiolis quidem nostris; Deorum autem innumerabilia. An sine nominubus sunt i stud quidem ita vobis dicere nec aeest quid enim attinet, cum una acies sit, plura esse nomini Quam bellum erat, Vellei, confiteri potius nescire quod nescires, quam ista effutientem nauseare, atque η sum tibi displicere An tu mei similem putas esse aut tui Deum t rosecto non putas Quid ergo Solem dicam, intra 10 nam, aut caelum Deum P Ergo etiam beatum liauibus Iruentem voluptatibus P et sapientem laui potest esse in ejusmodi trunco sapiential mae v tra sunt Si igitur nec humano visu,

quod docui nec tali aliquo, quod tibi ita persu

15 sum est; quid dubitas negare Deo esse Non audes. Sapienter id quidem, etsi hoc loco non populum metuis, sed ipsos eos. Novi ego Epicureos omnia figula numerantes quamquam video nonnullis videri Epicurum, ne in offensi in nem Atheniensium caderet, verbis reliquisse Deos, re sustulisse. Itaque in illis selectis ejus revubusque sententiis, quas appellatis κυρ ος διξος, haeo, ut opinor, prima sententia est Quod beatum et immortati est, id ne habet nee rhibet cuiquam

in negotium.

XXXI. In haesita exposith sent tia sunt qui astiment, quod ille natae M. lanoMoquenda

55쪽

LIBER I. I. 4s erit Moisso oonsultos de mino minimo vasto male existimant Dubium est enim, utrum aliquissi dicat iste beatum et immortale, an, si quod sit beatum, id esse immortale on an vitavertunt, hic eum ambigue locutum esse sedaminis aliis locis, et illum, et etrodorum tam aperte, quam paulo ante te Ille vero Deos esse putat; meo quemquam Vidi, qui magis ea, quae timenda me negaret, timeret; mortem dico et Deos Quibus mediocres homines non ita valde 10 moventur. hic ille clamat omnium mortalium mentes eme perterritas. Tot millia latrocinantur, morte proposita Alii omnia, quae possunt, Sana compilant Credo, aut illos mortis timor terret,. aut hos religionis Sed, quoniam non audes jam 15 3 enim cum ipso Epicuro loquar negare esse Deos; quid est quod te impediat aut solem, aut mundum, aut mentem aliquam sempiternam in Deorum natura poneret unquam vidi, inquit, animam rationis consiliique participem in ulla alia nisi mhumana figura Quid Solis numquidnam aut lunae, aut quinque errantium siderum simile vidi s Sol duabus unius orbis ultimis lartibus

definiens motum, cursus annuos conficit Hujus hanc lustrationem ejusdem incensa radiis men aestruo spatio luna complet Quinque autem stellae eundem orbem tenentes, aliae propius a terris, aliae remotius, ab isdem ride, im tuis per

56쪽

M DE NATURA DEORUM. temporibus eadem spatia conficiunt. Numquid tale Epicure, vidisti l e sit igitur ol, ne luna, ne stellae quoniam nihil esse potest, nisi quod attigimus aut vidimus. Quid Deum ipsum 5 numne vidisti l cur igitur credis esse ' ouam

ergo omnia, qui aut historia nobis, aut ratio nova affert. Ita sit. ut mediterrana mare esse non credant. Quae sunt tamae animi angustiae, ut iaSeriphi natus osses, ne unquam egressus cim Io sula in qua lepusculos vulpeculasque saepe vidisse non crederes leones et pantheras eme, cum tibi quales essent diceretur: si vero de elephanto quia diceret, etiam rideri te putares.

t XXXII. Et tu quidem, Vellei, non vestro

I more, sed dialecticorum quae landitus gens vestra non movith argumenti sententiam conclusisti. Beatos esse Deos sumsisti Concedimus tum autem sine virtute neminem esse posse. Id quoque damus, et libenter quidem Virtutem

20 autem sine ratione constare non posse. Conumniat id quoque necesse est Adjungis, ne rati nem esse, nisi in hominis figura Quem tibi hoo daturum putas si enim ita esset, quid opus erat te gradatim istuc perveniret quid autem est istuom gradatim' sumsisses tuo jure am a beatis

ad virtutem, a virtute ad rationem video te venisse gradibus in ratione ad humarium Uri m

57쪽

LIBER I. m. Imodo accedis Praecipitare istuc quidem est, non descendere. ec vero intelligo, cur malu

ric leurus Deos hominum similes dicere, quam homines eorum. Quaeres, quid intersit: si enim hoc illi simile sit, esse illud huic. Video Ssed hoc dico, non ab hominibus formae figuram

venisse a Deos Di enim semper fuerunt, et nati nunquam sunt, si quidem aeterni sunt suturi: at homines nati ante igitur humana forma, quam homines, ea, qua erant sorma Di immortales Io Non ergo illorum, humana forma, sed nostra, divina dicenda est. Verum hoc quidem, ut Vol tis illud quaero, quae fuerit tanta fortuna nuhil enim ratione in rerum natura actum esse vultis. Sed tamen quis iste tantus casus' unde tam 15 Mix concursus at'morum, ut repente homines morum forma nascerentur Semina eorum decidisse de caelo putamus in terras, et sic homines patrum similes extitisse ' Vellem diceretis: Deorum cognationem agnoscerem non invitus 20 Nihil tale dicitis sed casu esse adium, ut SS mus similes Deorum. Et nunc argumenta quaerem da sunt, quibus hoc refellatur ' Vtinam tam facito vera invenire possem, quam salsa convincere.

XXXIII. AEtenim enumerasti memoriter, et aeeopiose sui mihi inuidem admirari liberet, in homine esse Romano tantam a indaudii ram

58쪽

M DE NATURA DEORUM. Thale Milesio de Deorum natura philos ruri vin aententias omnesne . tibi illi deliraro visi sunt, qui sino manibus et pedibus constare Deum posse decreverunti me hoc quidem vos movet, consim derantes quae sit utilitas IIT lue reportunitas in

homine membrorum ut audicetis'membris hum nis Deos non egere Quid enim pedibus opus eat sine ingressi quid manibus, si nihil comprehendendum est' quid reliqua de criptione omnium I corporis partium, in qua nihil inane nihil sine causa, nihil supervacaneum est v Itaque nulla ara imitari sollertiam naturae potesti Habebit igitur

linguam Deus, et non loquetur dentes, palatum, fauce nullum ad usum: quaeque procreationis 15 causa natura corpori assinxit, ea frustra habebit Deus nec externa magis, quam interiora; cor, Pulmones, jecur, cetera; quae detracta utilitate, quid habent venustatis quandoquidem, haeo me

in Deo propter pulchritudinem vultis latisne 3 so fidentes somniis non modo Epicurus, et etrodorus, et Het Inachus contraiythagoram, latonem, Empedoclemque dixerunt, sed meretricula etiam Leontium contra Theophrastum scribere ausa eatisciis illa quidem sermone et Attico sed tamen.

25 Tantum Epicuri hortus habuit licentiae L AEt sol tis queri: Zeno quidem etiam litigabat Quid dicam Albutium amlhaedro nihil elegantiua, nisi humaniuat ad axoxnuchina in aeue at quid

59쪽

LlBm I. M. Misperius dixeram, cum Epicurus Aristotelem vexari contumeliosissime: haedon Socratico turpissime maledixerit: etrodori, sodalis sui, fiatrem Timocraten, quia nescio quid in philosophia dissentiret, totis voluminibus conciderit inimmocritum ipsum, quem secutus est, uerit imgratus Nausiphanem, magistrum suum, a quo nihil didicerat, tam male acceperit. XXXIV. Zeno quidem non eos solum, quitum erant, Apollodorum Syllum, ceteros figeba Iomaledictis; sed Socratem ipsum, parentem philosophiae, Latino verbo utens, scurram Atticum

scisso dicebat: Chrysippum nunquam nisi h

mp m voeabat Tu ipse paulo ante, cum tamquam senatum philosophorum recitares, nummosa5riros desipere, delirare, dementes esse dicebas. Quorum a nemo verum vidit de natura meorum, verendum est, ne nulla ait omnino. am ista, quae vos dicitis, sunt tota commenticia, vix dignari ubratione innicularum: non enim sentitis, mquam multa vobis suscipienda sint, si impetraveritis, ut concedamus eandem hominum esse et morum figuram. omnis cultus, et curatio O poris erit eadem adhibenda Deo, quae adhibetur homini ingressus, cursus, accubitio, inclinatio, maemio, comprehensio ad extremum etiam Sermo,

60쪽

M DE NATURA INRUM. eme dicitis, quid sequatur videtis. Equidem

mirari satis non possum, unde ad istas opinionea vester illo princeps venerit. Sed clamare non desinitis, retinendum hoc eme, Deus ut beatus

immortaliaque ait. Quid autem obstat, quominus sit beatus, si non sit bipe. aut ista alvo beatitas, sive beatitudo dicenda est, utrumque

omnino durum, sed usu mollienda nobis verba sunthverum ea, quaecumque est, cur aut in solemi illum, aut in hunc mundum, aut in aliquam memtem aeternam, figura membrisque corporis vacua

dae e non potest v Nihil aliud dicis, nisi nuri' quam vidi solem, aut mundum beatum. Quidamundum, praeter huno, unquamne vidisti v Noga. 15 bis Cur igitur non excenta millia esse mundo rum, sed innumerabilia susus ea diceres Ratiodoovi Ergo hoc te ratio non docebit, cum pre stantissima natura quaeratur, eaque beata et aeterna, quae sola divina natura sunt, ut immortalitato vi 20 eimur ab ea natura, aio animi praestantia vinci: atque ut animi, item corpori. Cur igitur, cum ceteris robus inferiore simus, forma pares sumua ad similitudinem enim Deo pr ius accedebat humana virtus, quam figura.' a XXXV. An quidquam tam puerile dici poterisu eundem locum diutius urgeam quam si ea nam uarum, quae ita vim instri Indiam