The gate to Caesar: by William C. Collar

41쪽

C. IULI CAESARIS

DR BELLO GALLICO

LIBER SECUNDUS.

THE BELGI A. LEAGUE DEFEATED. I. Cum esset Caesar in citeriore Gallia in hibernis, ita ut supra demonstraVimus, crebri ad eum rumores adfer bantur, litterisque item Labieni certior fiebat omnes Bebgas, quam tertiam esse Galliae partem dixeramus, contra populum Romanum coniurare obsidesque inter se dare. Coniurandi has esse causas: primum quod Vererentur ne omni pacata Gallia ad eos exercitus noster adduceretur; deinde quod ab nonnullis Gallis sollicitarentur, - partim qui, ut Germanos diutius in Gallia Versari noluerant, ita populi Romani exercitum hiemare atque inVetera roscere in Gallia moleste ferebant partim qui mobilitato et levitate animi novis imperiis studebant ab nonnullia etiam, quod in Gallia a potentioribus atque iis qui ad

conducendos homines facultate habebant, Vulgo regna occupabantur, qui minus facile eam rem imperi nostro sconsequi poterant. 2. His nuntiis litterisque commotus Caesar duas leguones in citeriore Gallia novas conscripsit, et inita aestato in interiorem Galliam qui deduceret Q. Pedium legatum misit. Ipse, cum primum pabuli copia ess inciperet, o

42쪽

24 c. IULI CAESARIS ad exercitum venit. Dat negotium Senonibus reliquisque Gallis, qui finitimi Belgis erant, ut ea quae apud eos

gerantur cognoscant seque de his rebus certiorem faciant. Hi constanter omnes nuntiaverunt manu cogi, e s ercitum in unum locum conduci. Tum vero dubitandum non existimavit quin ad eos proficiSceretur. Re frumen- . taria comparata castra movet diebusque circiter quindecim ad fines Belgarum pervenit.

3. Eo cum de improviso celeriusque omni opinione o Venisset, Remi, qui proximi Galliae ex Belgis sunt, ad eum legatos Iccium et Andocum rium primos civitatis miserunt qui dicerent: suaque omnia in fidem atque

in potestatem populi Romani permittere, neque se cum Belgis reliquis consensisse neque contra populum R. a manum coniuraSSe paratosque esse et obsides dare et imperata facere et oppidis recipere et frumento ceterisque rebus iuVaro reliquos omnes Belgas in armi esse, Germanosque qui cis Rhenum incolant sese cum hiaconiunxisse, tantumque esse eorum omnium furorem ut a ne Suessiones quidem, fratres OnSanguineosque uos, qui

eodem iure et isdem legibus utantur, unum imperium unumque magistratum cum ipsis habeant, deterrere tuerint qui cum his conaentirent.'4. Cum ab his quaereret quae civitates quantaeque ina armis essent et quid in bello possent, sic reperiebat: plerosque Belgas esse ortos ab Germanis Rhenumquctantiquitus traductos propter loci fertilitatem ibi consedisse Gallosque qui ea loca incolerent expulisse, SOIOSUS

esse qui patrum nostrorum memoria, omni Gallia exat a Teutonos Cimbrosque intra fines suos ingredi prohibuerint qua ex re fieri uti earum rerum memoria a nam sibi auctoritatem magnosque spiritus in re militari

43쪽

LIBER . 25

sumerent. De numero eorum omnia se habere explorata

Remi dicebant, propterea quod propinquitatibus adfinitatibusque coniuncti, quantam quisque multitudinem incommuni Belgarum concilio ad id bellum pollicitus sit

cognoverint. Plurimum inter eos Bellovacos et virtut set auctoritate et hominum numero Valere hos posse comficere armata milia centum, pollicito eat eo numer electa

sexaginta, totiusque belli imperium sibi postulare Suessiones suos esse finitimos latissimo feracissimosque agros mssidere. Apud eos fuisse regem nostra etiam omemoria Divitiacum, totius Galliae potentissimum, qui cum magnae partis harum regionum tum etiam Britamniae imperium obtinuerit nunc esse regem Galbam ad hunc propter iustitiam prudentiamque suam totius belli summam omnium voluntate deferri oppida habere u is

mero XII, polliceri milia armata quinquaginta totidem Nervios, qui maxime feri inter ipsos habeantur, longi simeque absint quindecim milia Atrebates, Ambianos

decem milia, orinos xx milia, enapios VII milia; Caletos X milia Velocasses et Veromanduos totidem; o Aduatucos decem et novem milia Condrusos, Eburones, Caeroesos, Paemanos, qui uno nomine Germani appellam tur arbitrari ad XL milia. 5. Caesar Remos cohortatus liberaliterque orationo

prosecutus Omnem Senatum ad Se conVenire principum asquo liberos obsides ad se adduci iussit. Quae omnia ab his diligentor ad diem facta sunt. Ipse Divitiacum

Aeduum magno opere cohortatus docet quanto opere rei publioae communisque salutis infersit manus hostium distineri, no cum tanta multitudine uno tempore confli se Mndum sit. Id fieri posse, si suas copias Assii in fines Bellovacorum introduxerint et eorum agros populari coe-

44쪽

26 o. Iura CAESARIS perint. His mandatis eum ab se dimittit. Postquam

omnes Belgarum copias in unum locum coactas ad se venire Vidit neque iam longe abesse ab iis quos miserat exploratoribus et ab Remis cognovit, flumen Axonam, quod est in extremis Remorum finibus, exercitum traducere maturavit atque ibi castra posuit. Quae res et latus unum castrorum ripia fluminis muniebat et post eum quae essent tuta ab hostibus reddebat, et commeatus

ab Remis reliquisque civitatibus ut sine periculo ad eumio portari posse essiciebat. In eo flumine pons erat. Ibi praesidium ponit et in altera parte fluminis Q. Titurium Sabinum legatum cum sex cohortibus relinquit C train altitudinem pedum II vallo fossaque duodeviginti pedum munire iubet. 1 6. Ab his castris oppidum Remorum nomine Bibrax aberat milia passuum octo. Id ex itinere magno impetu Belgae oppugnare coeperunt. Aegre eo die sustentatum est. Gallorum eadem atque Belgarum oppugnatio est hae e. Ubi circumiecta multitudine hominum toti momao nibus undique in murum lapide iaci coepti sunt, mrusque defensoribus nudatus est, testudine facta portas succedunt murumque subruunt. Quod tum facile fiebat. Nam cum tanta multitudo lapides ac tela conicerent, in muro consistendi potestas erat nulli Cum finem oppug-α nandi nox fecisset, Iccius Remus, summa nobilitat et gratia inter suos, qui tum oppido praefuerat, unus ex iis qui legati de pace ad Caesarem Venerant, nuntium ad eum mittit nisi subsidium sibi submittatur, sese diutius

sustinere non POSSe.

3 7. Eo de media nocte Caesar isdem ducibus usus qui nuntii ab Iccio Venerant, Numidas et Cretas sagittarios et funditoros Baleares subsidio oppidanis mittit; quorum

45쪽

MBER II. 27 adventu et Remis cum spe defensionis studium propugnandi accessit, et hostibus eadem de causa spes potiundi oppidi discessit. Itaque paulisper apud oppidum morati agrosque Remorum depopulati, omnibus vicis aedificiisque quos adire potuerant incensis, ad castra Caesaris omnibus copiis contenderunt et ab milibus passuum minus duobus castra posuerunt; quae castra, ut fumo atque ignibus significabasur, amplius milibus passuum octo in latitudinem patebant. 8. Caesar primo et propter multitudinem hostium et tu propter eximiam opinionem Virtuti proeli supersedere statuit cotidie tamen equestribus proeliis quid hostis virtute posset et quid nostri auderent periclitabatur. Ubi nostros non esse inferiores intellexit, loco pro castris ad aciem instruendam natura opportuno atque idoneo ue- quod is collis, ubi castra posita erant, paululum explanitie editus tantum adversus in latitudinem patebat quantum loci acies instructa Occupare poterat, atque ex utraque parte lateris deiectus habebat et in frontem lenitor fastigatus paulatim ad planitiem redibat ab dio

utroque latere eius collis transversam fossam obduxit circiter passuum quadringentorum et ad extremas fossas castella constituit ibique tormenta conlocaVit, ne, cum aciem instruxisset, hostes, quod tantum multitudine poterant, ab lateribus pugnantes suos circumvenire aspossent. Hoc facto duabus legionibus quas proxime conscripserat in castris relictis, ut, si quo opus esSet, subsidio duci possent, reliquas sex legiones pro castris in acie constituit. Hostes item suas copias ex castris eductas instruxerant. 3os. alias erat non magna inter nostrum atque hostium

exercitum. Hanc si nostri transirent hostes exspecta

46쪽

28 C. IULI CAESARIS bant nostri autem, si ab illis initium transeundi fieret, ut impeditos adgrederentur, parati in armis erant. Interim proelio equestri inter duas acies contendebatur. Ubi neutri transeundi initium faciunt, secundiore equitum

proelio nostris Caesar suos in castra reduxit. Hostes protinus ex eo loco ad flumen Axonam contenderunt, quod esse post nostra castra demonstratum est. Ibi vadis repertis partem suarum copiarum traducere conati sunt eo consilio, ut, si pussent, castellum cui praeeratio Q. Titurius legatus expugnarent pontemque interscinderent; si minus potuissent, agros Remorum popularentur, qui magno nobis usui ad bellum gerendum erant, comm atuque nostros prohiberent.10. Caesar certior factus ab Titurio omnem equitatumi et levi armaturae Numidas, funditores sagittariosque pontem traducit atque ad eos contendit. Acriter in eo loco pugnatum est. Hostes impeditos nostri in mmine adgressi magnum eorum numerum occiderunt per eorum corpora reliquos audacisSime transire conantes

a multitudine telorum reppulerunt primos qui transierant equitatu circumventos interfecerunt. Hostes, ubi et de expugnando oppido et de numin transeundo spem se fefellisse intellexerunt neque nostros in locum iniquiorem progredi pugnandi causa Viderunt, atque ipsos res a frumentaria deficere coepit, concilio convocato constituerunt optimum esse domum suam quemque reverti, et, quorum in fines primum Romani exercitum introduxissent, ad eos defendendos undique convenirent, ut potius in suis quam in alienis finibus decertarent et domesticisa copiis rei frumentariae uterentur. Ad eam sententiam cum reliquis causis haec quoque ratio eos deduxit, quod

Divitiaoum atque eduos finibus Bellovacorum adproe

47쪽

LIBER . spinquare cognoverant. ruta persuaderi ut diutius moris.

rentur neque suis auxilium ferrent non poterat. 11. Ea re constituta, secunda Vigilia magno cum strepitu ac tumultu castris egressi, nullo certo ordine neque

imperio, cum sibi quisque primum itineris locum peteret et domum pervenire properaret, fecerunt ut consimilis fugae profectio videretur. Hac re statim Caesar per speculatores cognita insidia Veritus, quod qua de causa

discederent nondum perspexerat, exercitum equitatumque castris continuit. Prima luce confirmata re ab ex inploratoribus omnem equitatum qui novissimum agmen moraretur praemisit. His Q. Pedium et L. Aurunculeium

Cottam legatos praefecit; T. Labienum legatum cum legionibus tribu subsequi iussit. Hi novissimos adorti et

multa milia passuum prosecuti magnam multitudinem seorum fugientium conciderunt, cum ab extremo agmine ad quos Ventum erat consisterent fortiterque impetum nostrorum militum sustinerent priores, quod abesse apericulo Viderentur neque ulla necessitate neque imperio continerentur, exaudito clamore perturbatis ordinibus a. omnes in fuga sibi praesidium ponerent. Ita sine ullo periculo tantam eorum multitudinem nostri interfecerunt quantum fuit diei spatium, sub occasumque solis destiterunt, seque in castra, ut erat imperitum, rece

12. Postridis eius diei Caesar, priusquam se hostes

ex terrore ac fuga reciperent, in fines Suessionum, qui proximi Remis erant, exercitum duxit et magno itiners confecto ad oppidum Noviodunum contendit. Id ex itinere oppugnare conatus, quod Vacuum ab defensoribus adesse audiebat, propter latitudinem fossae murique alibidinem paucis delaudentibus expugnare non Potuit.

48쪽

30 C. IULI CAESARIS Castris munitis Vineas agere quaeque ad oppugnandum usui erant comparare coepit. Interim omnis ex fuga Suessionum multitudo in oppidum proxima nocte convenit. Celeriter vineis ad oppidum actis, aggere iacto, urribusque constitutis, magnitudine operum, quae neque viderant ante Galli neque audierant, et celeritate Roma norum permoti, legatos ad Caesarem de deditione mittunt et petentibus Remis ut conservarentur impetrant.

13. Caesar obsidibus acceptis primis civitatis atquei ipsius Galbae regis duobus filiis, armisque omnibus ex oppido traditis, in deditionem Suessiones accepit Xercitumque in Bellovacos ducit. Qui cum se suaque omnia in oppidum Bratuspantium contulissent, atque ab eo

oppido Caesar cum exercitu circiter milia passuum qui is que abeSSet omne maiore natu ex oppido egressi manus ad Caesarem tendere et Voce significare coeperunt sese in eius fidem ac potestatem venire neque contra populum Romanum armis contendere. Item, cum ad Oppidum ReceS-sisset castraque ibi poneret, pueri mulieresque ex muror PMSi manibus suo more pacem ab Romanis petierunt.14. Pro his Divitiacus - nam post discessum Belg rum dimissis Aeduorum copiis ad eum reverterat- facit Verba Bellovacos omni tempore in fide atque amicitia civitatis Aeduae fuisse impulsos a suis prindipibus, quii dicerent Aeduos ab Caesare in servitutem redactos Omnes indignitates contumeliasque perterre, et ab Aeduis defecisse et populo Romano bellum intulisse. Qui eius consili principes fuissent, quod intellegerent quantam calamitatem civitati intulissent, in Britanniam profuso gisse Petere non solum Bellovacos sed etiam pro his Aeduos ut sua clementia ac mansuetudine in eos ut

tur. Quod si fecerit, Aeduorum auctoritatem apud omnes

49쪽

LIBER II. 8a Belgas amplificaturum, quorum auxiliis atque opibus, siqua bella inciderint, sustentare conSuerint.16. Caesar honoris Divitiaci atque eduorum causa sese eo in fidem recepturum et conservaturum dixit; quod erat civitas magna inter Belgas auctoritate atque hominum multitudine praestabat, sexcentos obsides in poscit. His traditia omnibusque armis ex oppido coni tis, ab eo loco in fines Ambianorum perVenit, qui se suaque omnia sine mora dediderunt. Eorum fines Ne vi attingebant; quorum de natura moribusque Caesar recum quaereret, Sic reperiebat: Nullum aditum esse ad eos mercatoribus nihil pati vini reliquarumque rerum imferti, quod iis rebus relanguescere animos eorum et remitti virtutem existimarent esse homines feros maynaeque Virtutis increpitare atque incusare reliquos rueBelgas qui se populo Romano dedidissent patriamque

Virtutem proiecissent; confirmare Sese neque legatos missuros neque ullam condicionem pacis accepturos.

16. Cum per eorum fines triduum iter fecisset, invenisbat ex captivis Sabim flumen ab castris sui non oamplius milia passuum x abesse trans id flumen omnes Nervios consedisse adventumque ibi Romanorum exspectare una cum Atrebatis et Veromanduis finitimis suis, nam his utrisque persuaserant uti eandem belli fortunam experirentur exspectari etiam ab his Aduatucorum uecopias atque esse in itinere mulieres quique per aetatem ad pugnam inutiles Viderentur in eum locum coniecisse, quo propter paludes exercitui aditus non esset. 17. is rebus cognitis exploratores centurionesque

praemittit qui locum idoneum castris deligant. in ex s. dediticiis Belgis reliquisque Gallis complures Caesarem secuti una iter facerent, quidam ex his, ut postea ex

50쪽

32 C. IUM CAESARIS

captivis cognitum est, eorum dierum consuetudine itine ris nostri exercitus perspecta, nocte ad Nervio pervenis runt atque his demonstrarunt inter singulas legiones impedimentorum magnum numerum intercedere, neque esse quicquam negoti, cum prima legio in castra venisset, reliquaeque legione magnum spatium abessent, hanc

sub sarcinis adoriri qua pulsa impedimentisque direptis

futurum ut reliquae contra consistere non auderent.

Adiuvabat etiam eorum consilium qui rem deferebant, a quod Nervii antiquitus, cum equitatu nihil possent neque enim ad hoc tempus ei rei student, sed quicquid possunt, pedestribus Valent copiis quo facilius finiti

morum equitatum, si praedandi causa ad eos venissent, impedirent, teneris arboribus incisis atque inflexis, cre-1 brisque in latitudinem ramis enatis, et rubis sentibusque interiectis, effecerant ut instar muri hae saepes muni. mentis praeberent, quo non modo non intrari sed ne

perspici quidem posset. His rebus cum iter agminis nostri impediretur, non omittendum sibi consilium Nervii

18 Loci natura erat haec, quem locum nostri castria delegerant. Collis ab summo aequaliter declivis ad flumen Sabim, quod supra nominavimus, Vergebat. Ab eo flumine pari adclivitate collis nascebatur adversus huica et contrarius, passus circiter ducentos infimus apertua, ab superiore parte silvestris ut non facile introrsus perspici posset. Intra eas silvas hostes in occulto Aesocontinebant in aperto loco secundum flumen paucaΘstationes equitum Videbantur Fluminis erat altitudo a pedum circiter trium. 19. Caesar equitatu praemisso subsequebatur omnibus copiis; sed ratio ordoque agminis aliter se habebat M