장음표시 사용
91쪽
Tex. II Huius aute causa est,qtiod contraria in codem gunere sunt onauia,
Quapropter neeesse est, aliquo quidem modo eadem ess e, faciens, patiens,ali Duo autem nodo altera, &.uissimilia ab inuicinu
disti milia, a Mio pontis. talis aluein contraria, manifestum est quod am-ua,in passiua ad inuice sunt contraria, modia. . et ivitium olimino ganeratio, di corniptis inlus, . . .
Ideo, rationabile iam iis pnem calefatere, di Dipiduat frigidare,& omnino ariiuuassimilare sibi ipsi patiens. Faciens enim,&pauen eo uaria sunἡ
, Huius autem rei causa haec est. Nam omnia contraria in codena continentur genere, atq; eandem participant materiam , quani ut possideant continenter bellum gerunt . pecie cro, ac sol madiuersa sunt 3 at quaecumque vicissimagunt , patiuntur contraria videnturi
et enim in physicis definitum est haud a quo uis pati quod uis, sed ab eo, quod
certum, ac determinatum, in contra
rium est, ergo agens patienti genere, ac materia idem, simile est 3 Quamobrem necesse est agens, laticla Sca dem quoquo modo esse, quatenus habent communem materiam , quoquo modo autem diuersa inter se, ac dissa milia,quatenus oppositas obtinent foramas 'int,cro quoniam agens, &patietii genere quidem, Materia ea deus, ac similia tundi, specie autem, forma dissimilia, atq; huiusmodi con traria videntur, si manifestum utiqῆ est ea quae vicissim agunt, et patiuntur comraria ira ut medeta essem Praeterea ornis generatio,& interitus in contra rijs vertitur, at actio passio generabito, atq, interitus est, ergo actio, paOsio in contrarijs versatur Quamoabrem rationi consentane uir est ignem calefacere, drigidum frigesaeere, di omnitu activum id, quod patitur sibi simile reddere. Nam agens &pallans
92쪽
arii sunt, ' omnis Mitem generatio in contriti tum tendit, ein sotiensu pposita ei formam acquirit,quam n λ
patiens hi id mi ur, qvila agendi
vim ies thret Sio mim generatio ncontrarium erit, per eam genitalari. quae agentis formae similis est. Qiii 4- gens id praecipue intendit, ut cum agat sibi simile patiens reddat. Ex lais iure patet quomodo Veteres oppositas proferentes sententias veritatem quodammodo attigerint. Etenim quandoquesubiectum pati di- oppositam mutatur, quomodo sanari hominem. calefieri, tirginers, alii
ruesiimilibus assici asserimus n-oque vero oppos repati iam dia cim', m a 'a dilani eii indes inari e diu, pilis, is rigidum calafieri,
sanari aegrotum asti, iriamus ' Atque ivera quidem utraqi loquutio est. Eodem modo,& in agente contingit,qua-doq;:enim calefacere hominem , quan , doque vero calidum asserimus. Nam
lartim quidem patitur materia , m uim vero opposita in subie existens Dini Jamvero quoniam tuin agens, a patiens 'interia, de serma constri, :eademque in ambiitas hie fi yi ieria',
atque dissimis s. oppositaeque i alibi quil
inpropre necesse est patieris an faciens traiistitutari. ix si enim erit in contrarius eratio. Tex. 2. Et seeuntina risonem quo, que non eadem dicentes ambiuiamen est tangeremtise
4 Ambo autem sunt vera di in m6do,& de laetet . te,quandoq; enim his, esis calefacere anquimus,aula cirre adterioli , ' uo Est enim ut materia patitue est autem ut contrarnaisic
93쪽
idem oportere habere existimaueruntricien patiens. Ad alter natu conmi-riuuu
Eandem quoq; rationε ex minandini est de ipso facere . pati, quam de ipso
Dupliciter enim dicitur feminimis,in quoenim est principium motus hoc mouere, principiu enim primam
cimusim divinus , . a Primum igiturmoareturi hil prohibet in motu quide immobile esse, in quibusitan mitem neces
qui materiam dutaxat considerarunt,aistiua, passiva eadem quodamm do,& similia esse dixerunt 3 qui vero ad ipsam tantummodo resperarunt sermam , activa passiua oppositas, ac dissimiles habere foravis arbitrati sunt Habemus ex his qiraniani inhia, de passiva sint, quae vero activa, cunae gunt repatiantur, in praesentia determinandum est. Notandum ergo est agere, ac parr, quemadmodum & mouere, ac moueri
dupliciter contingere. Nam mouems duplex est. Aliud quidem,in quo primu principium motus inest, quod vere,ac proprie mouens dicitur , 3 et iram ues principiiiiii causuram prima est, quae insitam, atque radicatamini: --
uendi vim habe . Aliud vero mouens est, quod ita mouet, ut post ipsum id tantiis modo sit quod molietur, g nitam lascipissimam 3 Atque eculem
modo agens, d alterans duplex est, si aliud quidem primum, ut medicus a quo sanitas, ut a prima causa dependet, aliud vero ultimum ut vinum , quod' proxime aegrotum afficit corpus, ad sanitatem alterat ' Primum igitur mo-uεsita mouet, ut ab eo, quod mouetur haudquaquam moueatur. Atque si
94쪽
secreto materia loquamur, prorsus immobile ex necessitate est. Ultimum Vero mouens ita mobile mouet , ut ab eo vicissim moueatur. Idem in
actione contingit. Primum enim agens haud repatitur ab eo, quod transmutat , vltimum autem ex necessitate patiens est. 3 Clara huius rei patet ratio; nam ea quae communem cum patiente materiam non habent, citra passionem agunt, ut medendi ars, quae inest in animo, primum sanitati sessi. ciens est. AEa vero, quae communem cum patiente materiam obtinent, agunt simul , ac patiuntur, quemadmodum cibus, quia egrotum assiciens, atque im
mutans corpus ab illo vicissim patitur, immutatur Aut enim calefit, aut frigesit, aut aliud quippam simul
agens patitur. Est autem medendi quidem ars primum principium motus, cibus vero ultimum, proximeq; adhaerens et,quod patitur et ita. Quapropter manifestum est quaecumq; activa sormam habent in materia, pati possse, dum agunt, quaecumque vero non habent, pati non posse. Eandem vero, ut ita dixerim, oppositis subi jci formis materiam asserimus, quatenus ad eas relata, a quibus ad varias contrahitur species,quandam genericae
similam unitatem habet a Hinc vero d
ra vltimum autem,ac ipsum patiens est.23 QuaecumqI enim non a bent eandem materiam δε eiunt impassibilia existentia. ut medicativa, ipsa enim faciens saniratem nihil patitur ab e qui sanatur l
is Aut enim eale taut in hiridatur,aud aliud quid patitur simul faciens. I Est autem medicativa quidem,ut principium cibus autem ultimum est&rangens
istin in materia habent solis 'mam, haec quidem impassibilia sunt, quaecumq; autem in materia,passibilia. Materiam enim dicimus iis militer eandem . ut ita dica, esse cuilibet oppositorum,ut genus existens.
Potens autem ealidum esse praesente calefaciente,& AZ Digitia in Corale
95쪽
est, fietiuorum haec quidemi impassibilia haec autem patis sibilia. Et quemadmodum in m tu eode ira in odores sese lia. bet,ck in tactivis. is Illi enim primum moues iminobile est is in factivis primum faciens impalii bile est. - ait, ut uti hackst enim, iectiva cause,ut ' unde RIuin motus cu . 'tas auteni ratia non effecti-
adeo'sanitas non est effecti 'ia nisi secundum translatiO. Etenim faciente, cum Ineis risis :neratur aliquid pati s.
Habitibus autem prae seiuiissus non an Plius Sesecratur, sed est iam. Forinae auzom, si s habitos quidani sunt,
accidit, ut eadem oppositorum existenate materia frigidum, quod fieri pbtest calidum, cum admotum fuerit id, quod calefaciendi vim habet, caloris induae formam,ra sic in alijs omnibus continiagat. Quamobrem ut dictum est, activorum haec quidem minime pati,haec vero pati queunt. Et quemadmoduin mois tui sic in actione, ac passione continiagit. VEtenim in motu primum mouens immobile est,quare& in actione primuerit agens passionis expers. Ultimum namque dc proximum dumtaΣatagens
Quaeres cum&finis,&essiciens cauus moueat , quo modo ab inuicem dif
, Respondeo eausam etficientem eia se, unde motus principium existit, id vero, cuius gratia aliquid fit, causamessicientem non es ea, Quare sanitas haud propri sed translatione quadamessiciens dicitu Manifestum autem est finem ericientem causam non esse S Nam quousq; lessiciens actu causa fuerit, sem per aliquid in patiente fit, it cum adest finis generatio cessat, atque tranis utatum iam patiens est ergo finis causa essiciens non est Minor patet, quia forma, habitu existente nihil praeterea sic, sed iam est, 1 forma vero. finis idem numero sunt, atq, cum in
96쪽
in eo,quod fit inexistant, ipsumq; per
ficiant, habitus vocantur, si materia autem,qui materia patitur ijsq; subii. citur,ergo existente fine cessat mutatio transmutatoriam eo, quod patitur. 7Quyniam igitur ignis in materia existentem calorem habet, dum agit, simul patitur ' Quod si a materia seiunctus esset calor, is utiq; pateretur nihil, dum ageret. 9 Vertim fieri non potest,ut naturales, caducarque formae ab omni seiunctae materia existant.' At si aliae amateria solutae consistunt formis, ut quae caelestes perpetuo orbes cient mois tu, haudquaquam patientes agent. I Ex his igitur manifestum est, quid sit agere, lati, quaenam activa, passina sint, quam ob causam in sese agant, patiantur,4 quo modo agen agat, patiens vero patiatur. Etenim agere ad passibilem qualitatem mouere est, pati vero ad eandem moueri, atq; acti-ua,& passina sunt, quae communem materiam, opposita' habent formas, vicissim agunt, ac patiuntur plura ob eandem,quam obtinent, materiam, Oppositamq; gens cum expellit formam, sibiq; simile reddit patiens,agit,atqi patitur patiens, cum oppositam suscipiens formam agenti simile fit. - . .i Iam vero quoniam actionis, pasci .sionis modum in uniuersum, ac leuiter
g maurit Iutem PDe dualiquod materia passuum. Ignis igitur habet in mate.
tia caliditatem. 8 si autem aliqua esset sep1- rata eaIiditas, hae nihil uti
Hane igitur forsan inipossit bile est separabilem esse. ro si autem sunt quaedam aistia, in illis utique erit, quod
pati,4 quibus insit quais re, di quomodo determin tum sit hoc modo.
Quomodo aut potest Maccidere rursus dicamus a Digitigo b Corale
97쪽
1 His igitur videtur pati v- numquodque per quosdam meatus ingrediente faeienis te vlumo, priticipalisluno: 3 Echoe modo videre, & auis dire nos in ciuiunt,& secu udum alios sensus sentire omnes Amplius videri,ac per aere,
. aquam, pertransparen- tia,quia meatus liabeant,m- uisibiles qui de propter paruitatem, spissos autent,& se cundum ordinem.
terminauerunt ita, quemadmodum, Mempedocles, nosolum patientibus, Tacientibus,sed & misceri ea inquiunt, quorumcunq; mea tus adinvicem fiunt commensurati ' cuia autem maxime, ε de omnibus uno sermon.
attigimus, eundem nunc fusius,&copiosius explicemus ea, quae a Veteribus accepimus perpendentes portet. Quidam igitur pati unumquodque per tenuissimos quosdam in existentes meatus,ac poros existimant, per quos vitimum, ac praecipuum sese in trudat ages, sicq patiens undiq; permeans assiciat. Atq; nos hoc pacto, videre, audire, caeterisque alijs sensibus sentire aiunt, in sensuum meatus sensibilibus ingredientibus obiectis ' Quare &pe aerem in aquam, corpora perspicua nos cernere putant, quoniam haecinuisibiles quidem obparuitatem, sed tamen plures, serie quadam, acim dine dispositos habeant meatus, 1 de eo magis, quo perspicua, ac dilucida magis fuerint, sicq; facilius ingredientibus corpusculis aditum praebeant, ac pateant. Qui igitur his meatibus, hocq corporum ingressu in quibusdam rebus naturalibus explicandis utuntur, quemadmodum Empedocles, non solum meatus illos ad actionem, lassionem efficiendam maxime conferre putant, sed ea quoque inuicem misceri facillime aiunt,quae commensuratos,ac tales habent poros, ut miscibilia per eos valeant permeare corpora.
At longe melius arbitrati sunt Leu cippus, Democritus, qui una,eadem
98쪽
que prolata sentetia oninium motuum reddidinim causas, maxime secunni in assciis es: .im bium, & inuitatumem, cum indiui dua inuexerint corpuscula quit iis .a
rie mutatis omnes contingerent motus . opposito autem modo Veteres alij philosophi, ut Parmenides, Nelisus. Quemadmodum enim Democri. tus o Leucippus ex indiuiduorum corpusculorum motu sensibus praecipue noto esse vacuum arbitrati sunt, quo ablato , omnem auferri ex ne cessi ate motum censebant ita inarumenides, ac Melisus ea ablato vacuo
miltitudines, inurn de mediis ictere conati sint. Gla enim eo, unum, immobile esse probant.Vacuum est non
et is, in rerum natura haudquaquam existit. 3 nihil autem moueri potest , si ipsum vacuum separatum in ratione rerum non sit, nec rursus multa esse possibile est,nisi intercedente vacuo, separentur, ac distinguantur, ergo nec motus,nec rerum multitudo esse potest. Quod si ovis asserat nos rerum
auultitudine uvio tactu absque inter medio vacuo tuesiposse; es 4 d haudquaquam iure ecum , quae habent extrem sisti ia -- ω, piebat Parmenides, sed liue citum
terminaueriint monu ε Democritiis principi uineum fecerint secundum naturam quod est. 1midam enim antiquorum opinati sunt ex necessitate
ens unum esse Mimmobilervacuum enim esse non ens, 3 moueri autem non posse
Tex. 3 8. Hoc autem nihil differre quis existimet non conti misi esse universim sed tangere divisim ab eo, quod est dicere fore, ulla, non unum esse,& vacuum.
99쪽
a si enim omn aeraqii diui insibile nilii esse num quapropter neque multa, se iacuum Inne: 3 Si autenitum quidem, tum autem non, si mento alicui
hoc utique ammilari: Quousque enim, propter quid plius totius hoc quideita se habet, plenum est, illud autem diu sim l Amplius limiliter dicere necessarium non est motu.
a Ex his igitur istionibus tra o
stendentes sensuin, despi- .cientes eum a conueniat rationem sequi,ipsui or e esse unum, di immobile,&
munitumi quidem dicunt: di finem enim utique finire ad
concededum esse affirmabat, quoniam multa sese tangentia niueis corpora esse aliud non sit, quam ea vacuo sep rari, ac distingui. Nam aut ens undique diuisum est, aut non . Si undique est diuisum, nihil utiq; erit, nec num, nec multa, tantumq; proinde vacuum existet. 3 Si vero ens secundum alias quidem partes diuisionem suscipit, s cundum alias vero non , agmento hoc simile esse cuilibet vidcri potest, neq; enim rationem assignare licet, qua haec totius uniuersi pars diuisa sit, illa autem continua, nulloq; intercisa vacuo. Praeterea et uniuersi corpora sese tangere dicamus, adhuc Parmenides
auferendum censet motum, quoniam si moueantur corpora in plenum CXn cessitate debeant moueri, de sese sic penetrare Quod cum absurdum sit, absurdum quoque erit ullum fieri posi emotum simis ergo rationibus addi ctus Parmenides omittens, ac despicies sensum, qui, rerum multitudinem esse, motum undiq; clamat, quasi rationi tantum fides, nulla autem sensibus adhibenda sit, ipsum uniuersum unum,in immobile, atque infinitum esse dicit. 7 Si enim finitum esset, ipso
terminaretur, ac finiretur vacuo, at va- cuum non est, ergo uiuersumens
infinitum videtur . illa rationes sunt a
100쪽
. liquibus innix Parmenides propria de rerum natura protulit sententiam . Verum enim vero si inanes dumtaxat allatas rationes consideremus, haec prope cosequi videntur. 3 At si res ipsas proprio certoq; innixas sensu spectemus, quasi quodam plusqua insaniae aestu abrepti erimus, si ea hoc pacto se habere opinabimur. 3 Quis enim adeo mente captus est, a sese eo usque diascedit, ut ignem, glaciem idem esse Iutet '' Fallitur namque demens in ijsilum dijudicandis, quae honestatem, ac bonitatem praeseserunt,cum ea, Quaeiberim boni, honesti ob usu suetudinem habent, ab ij prae amentia
minime di eiudicet, quae vere bona,&honesta sunt. . Sed maiorem Leucippus , quam Parmenides meretur laudem, quoniam ex ijs, quae sensu manifesta sunt, ea de ducere contendit , quae incerta, ib-s cura videntur cum tamen ex ijs, quae dubia,incertaq; sunt, ea destruere Parmenides conetur quae perspicua, maximeq; sensibus obui existunt. Neque enim generationem Leucippus, nee inia ritum iri motum, nec rerum muliutudinem aufert, sed haec fatetur, ac
supponitri qua ves ipsis clare patent sensibus. Quare partim quidem ijs, quae appar itide habuit , partim vero
veritate. Tex C I Amplius auteri in orationibus quidem videntur haec contingere: in rebit autem denientiae
3 Nullum enim dementium eamdi miiii vi ignem una esse existiniet 44uciem sed solum bona, capparentia propter sise dine haec quibusdam i ropter dente tiam iubilaidouxur; inst.