장음표시 사용
191쪽
V. X. 169Lis namque inter e0 et Ontrouersia Super aeta mer cede haec suit. Euathlus, adulescens diues eloquentiae bdiseendae causarumque orandi cupiens suit Is in discipli 6 nam Protagorae sese dedit daturumque promisit mercedem grandem pecuniam, quantam Protagora petiuerat; dimidiumque eius dedit iam tune statim, priusquam diSceret, pepigitque, ut reliquum dimidium daret, quo primum die eau-Sam apud iudices orasset et uicisset Postea eum diutules auditor adsectatorque Protagorae suisset et in studio
quidem facundiae abunde promouiSSet, cauSas tamen non reciperet tempusque iam longum transcurreret et facere id uideretur, ne reliquum mercedis daret, capit consilium Protagoras, ut tum exiStimabat, astutum petere instituit ex pacto mercedem litem eum Euathlo conteStatur. Et cum ad iudices, coniiciendae consistendae causae gratia, uenisSent, tum Protagora Sie eXO1 SuMeSt: DiSee , inquit, stultissime adulescens, utroque id modo fore, uti redda quod peto, Sive eontra te pronuntiatum erit Sive pro te. Nam, Si contra te lis data erit, merces mihi eX Sen-10 tentia debebitur, quia ego uicero, in uero Secundum te iudicatum erit, merge mihi ex pacto debebitur, quia tu uiceris'. Ad ea respondit Euathlus: Potui , inquit, huic tuae 11 tam ancipiti captioni isse obuiam, Si uerba non ipse sacerem atque alio patrono uterer Sed maius mihi in ista uictoria 12 prohibium eSt, cum te no P in causa tantum, Sed in argumento quoque isto in eo. Disce igitur tu quoque, magiSter Sa-13pienti SSime, utroque modo fore, uti non reddam quod petiS,Siue contra me pronuntiatum suerit siue pro me Nam, Si 1 iudice pro causa mea senserint, nihil tibi e sententia debebitur, quia ego uicero; sin contra me pronuntiauerint, nihil tibi ex pacto debebo, quia non uicero . Tum iudices dubiosum h0 inexplicabileque eSSe, quod Ioutrimque dicebatur, rati, ne sententia sua, utramcumque in partem dicta esset, ipsa Sese rescinderet, rem iniudicatam reliquerunt causamque in diem longissimam distulerunt. Si ab I 6 adule Scente discipulo magister eloquentiae inclutus Suo Sibi
argumento consulatus est et captionis uersutae et excogitatae frustratus fuit.
192쪽
Biantis de re uxoria sFllogismuni non posse uideri αντιστρέφειν.
Existimant quidam, etiam illud Di am si s uiri sapientis ac
nobilis, reSponsum con Simile es Se atque est Protag0ri 0n 2 illud, de quo dixi modo, antistrephon. Nam cum rogatu e SSet a quodam Bias, deberetne uXorem ducere, an uitam uiuere caelibem: siτ0ι , inquit, καλλην αξεις γλαισχραν καὶ εἰ καλήν, ξεις κ0ινην, ε δε αἰσχ9αν, ξεις π0ινηυ κατερον θε
Sic autem host rursum eonvertunt quia μεν καλὴν αξω, ουνεξω ποιν πι εἰ ὁ αισχραν, ου uso κοινῆ γαμλητεον δαρα Sed minime hoc esse uidetur ἀντιωτρέφον, quoniam 5 ex alter latere e0nuersum rigidius est infirmiusque. Nam Bias propo Suit, non esse ducendam uxorem propter alterutrum incommodum, quod necessari patiendum erit ei, qui 6 duxerit seu conuenit autem, non ab eo se defendit incommodo, quod adeSt, Sed earere Se altero dicit quod non a de St. Satis est autem tuendae sententiae, quam Bias dixit, qu0 deum, qui duXit uX0rem, pati necesse est ex duobus incommodis alterum, ut aut κοινην habeat aut ποινλήν . Sed Favorinus n0ster, cum saeta SSet forte mentio syll0 is mi istius quo Bia S Su eSt, cuiuS prima πρότασ1ςeSt, τοι καλχὶν αξεις γ αἰσχραν non ratum id neque iustum diiunctivum esse ait quoniam non nestes Sum Sit, alterum e X duobus, quae diiunguntur, uerum eSSe. 9uod in proloqui0 diiunetiuo necessarium est Eminentia enim quadam igni-10fieari sormarum turpes et pulerae uidentur. ES autem , inquit, 'tertium quoque inter duo ista, quae diiunguntur,11 cuius rationem prospectumque Bias non habuit. Inter enim pulcherrimam seminam et deformissimam media s0rma quaedam eSt, quae et a nimiae pulcritudinis periculo et a Summae laedemi initatis odi uastat qualis a se uinto Ennio in Melanippa perquam eleganti u0cabulo stata dicitur, quae neque I3 κοινη sutura Sit neque ποιν xl. 9uam formam modicam et mode- Stam Favorinus non mehercule inscite appellabat uxorium'. 14 Diam Duri autem inrita quam dixi, trag 0edia, eas sere semina ait in e0lum pudicitia esse, quae stata sorma forent.
193쪽
De nominibus deorum populi Romani Diiovis et Vedii ossis.
In antiquis ' spectati0nibus nomina haec deorum inesse animaduertimus: lit0uis et edito uis' est autem etiam 2 aedes Vedii uis Romae inter arcem et Capitolium. uo 3rum nominum rationem esse hane comperi Iouem Latini ueteres a iuuando appellauere, eundemque alio uocabulo
iuncto patrem dixerunt. Nam quod est, in elisis aut immii 5tatis quibusdam literis, Iuppiter', id plenum atque integrum est Iovispater Sic et Neptunii spater e0niunete dictust et Saturnuspater et antispater et MarSpater , hoc enim est Marspiter , itemque Iouis Diespiter appellatus, id est diei et lucis pater. Idetreoque simili nomine di Iouis Dii0-6uis dictus est et Lucetius , quod nos die et luee quasi uita ipsa afficeret et iuuaret. Iucetium autem Iouem Ci. Nesae auius in libris belli Poenici appellat.
Cum Iouem igitur et Diiovem a iuuando nominaSSent, eum que contra deum, qui non iuuandi p0 testatem , sed uim n0cendi haberet, iam deo quo S dam, ut pro deSSent, elebrabant, qu0Silam, Ut ne obe SSent, placabant Vedii0uem appellauerunt, dempta atque detraeta iuuandi saeuitate. Ve enim partieula, uuae in aliis atque aliis u0eabulis uaria, tum per lias duas literas, tum a litera media inmissa dieitur, duplicem signa illeatum eundemque inter Se Se diuer- Sum capit. Nam et augendae rei et minuendae ualet, leuti 10 aliae particulae plurimae propter quod aecidit, ut quaedamu0eabula, quibus particula ista praeponitur, ambigua Sint et utroqueri et Susin dicantur, ueluti iescum emen S et vegrande , de quibus alio in loco uberiore traetatu laeto
adni0nuimus; te Sani' autem et uecordes ex una tantum parte dicti, quae priuatiua est, quam Graeci κατα στερ LiUιν distunt.
Simulacrum igitur dei Vedito uis, quod est in aede deliqua Supra dixi, Sagittas tenet, quae Sunt uidelisset partae ad n0cendum. uapr0pter eum deum plerumque Ap0llinem I 2
esse dixerunt; immolaturque ritu humano apra eiuSque an, malis si mentum iuxta Simulacrum Stat.
194쪽
13 Propterea Vergilium quoque aiunt, multae antiquitatis hominem sine ostentationis odio peritum, numina laeua in georgicis deprecari, significantem uim quandam esse huiuscem0di deorum in laedendo magi quam in iuuando potentem Versus Vergilii sunt: In tenui labor, ut tenui non gloria, si quem Numina laeua sinunt auditque uocatus Apollo. 1. In istis autem diis, qu0 placari oportet, uti mala amo bis uela frugibus natis am0liantur, AuferJruncus quoque habetur et RobiguS .
De officiorum gradu atque ordine moribus populi Romani ob
Seniorum hominum et B 0mae nobilium atque in morum disciplinarumque ueterum doctrina memoriaque praeStantium disceptatio quaedam suit, praesente et audiente me, de gradu atque ordine officiorum, cum que quaereretur, Uibus nos ea prioribus potioribusque sacere Oporteret, Si ne-eeSSeiSSet in opera danda faciendoque ossicio alios aliis an-2 tes erres, non constituebat). Conueniebat autem saeti constabatque e moribus populi Romani primum iuxta parentes locum tenere pupillos debere, fidei tutelaeque nostrae creditos Secundum eos proXimum locum elientemhabere, qui sese itidem in fidem patrociniumque nostrum dediderunt; tum in tertio loco esse hospites; OStea Sse cognato ad
Huius moris obseruationisque multa sunt testim0nia atque d0eumenta in antiquitatibus perscripta e quibuS unum hoc interim de clientibus cognatisque, quod prae manibUS 4eSt, O nemuS. M. Cato in oratione, quam dixit apud censores in Lentulum, ita scripsit: uod maiores sanctius habuere, defendi pupillos, quam clientem non sallere. Adversu cognatos pro cliente te Statur, testimonium aduersus clientem nemo dicit Patrem primum, postea Patronum pro Ximum nomen hab uJere.
195쪽
Mas hirtus autem Sabinus iii libr0 iuris ciuilis bterti antiquiorem locum hospiti tribuit quam clienti. Verba ex eo libro haec sunt In ossiciis apud maiore ita obseruatum est, primum tutelae, deinde h0spiti, deinde clienti, tum cognato, O Stea adfini. De qua causa seminae uiris potiores habitae pupillarisque tutela mulieri praelata. Et iam aduersus quem adsuissent, eius siliis tutores relicti, in eadem causa pupillo aderant. Firmum atque clarum isti rei testimonium perhibet aucto 6 ritus C. Caesaris, pontifici maximi, qui in Oratione quam pro Bithynis dixit, hoc principio usus est Vel pro hospitio regis Nicomedis uel sero horum nece S Sitate, tuorum de re agitur, refugere hoc
munuS, M. Iunce, non potui. Nam neque hominum morte memoria deleri debet, quin a pro Ximi retineatur, neque cliente Sine summa insa
mi deseri possunt; quibus etiam a propinquis nostris opem ferre in Stituimu S.
9uod Apion, doctus homo , qui Plistonices appellatus est, uidisse se Romae scripsit recognitionem inter sese mutuam ex uetere nolitia hominis et leoniS.
Apion, qui Plistonices appellatus est, literis homo Ivultis praeditus rerumque Graecarum plurima atque uarias eientia fuit. Eius libri non incelebres seruntur, quibuS Om 2niunt serme, quae miri sic in AegSpt utSuntur audiunturque, historia comprehenditur Sed in his, quae uel audisse uel 3legiSSe sese dicit, ortassean uiti studioque ostentationis Sit loquacior est enim sane quam in praedicandis doctrinis Sui menditator; hoc autem, qu0d in libro Aegyptia
corum quinto seripsit, meque audiSSe neque legiSSe, Sed ipsum sese in urbe Roma uidisse culi Sui constrinat. In circo maximo , inquit, uenationi amplissimae pugna b90pulo dabatur. Eius rei Romae cum sorte eSSem, Specta-6t0r', inquit, sui. Mullae ibi saeuiente ferae, magnitudine 7
196쪽
174 V XIIII. bestiamin excellente ininiumque inuisitata aut forma erat aut serocia. Sed praeter alia omnia le0num , inquit, immanitas admirationi suit, praeterque Omnis cetero S UDUS. Is unus leo corporis impetu et uaStitudine terrifieoque remitu et sonoro, Ori comiSque ceruleum fluctuantibus, ani-10m0 Oculo Sque omnium in Sese conuerterat. Introductus erat inter compluris ceteros ad pugnam bestiarum datus er-Huus uiri consularis. Et seruo Androclus nomen fuit. Hunc ille leo ubi uidit pr0eul, repente , inquit, ' quasi admirans stetit ac deinde sensim atque placide, tamquam n0Seitabun - 12dus, ad hominem accedit. um caudam more atque ritu adulantium canum elementer et blande movet hominisque Secorpori adiungit cruraque eiu et manuS, prope iam Xant-13mati metu, lingua leniter demulcet. Homo Androcliis inter illa tam atrocis serae blandimenta amissum animum recupe- 1 rat, paulatim oculos ad contuendum leonem resert. Tum, quasi mutua recognitione acta, laetos , inquit, et gratulabund0s uideres h 0minem et leonem . 15 Ea re prorsus tam admirabili maXimos p0puli clamores eXeitatos dicit, accersitumque a CaeSare Androclum quaeSi- 16 tamque cauSam, cur ille atro eissimus leo uni parsisset Ibi 17 Androeliis rem mirificam narrat atque admirandam. Cum prouinciam , inquit, Africam pro eon Sulari imperio meus d0minus obtineret, ego ibi iniquis eius et cotidianis uerberibus ad fugam sum eo actus et, ut mihi a domino, terrae illius praeside, tutiores latebrae larent, in eamporum et arenarum S0litudines concessi, ac Si desuisset cibus, consilium suit, 18 mortem aliquo paeto quaerere. Tum, Sole medio , inquit, rapido et flagranti, specum quandam nanctu remotam la-19tebrosamque in eam me penetro et reston d0. Neque multo post ad eandem specum uenit hie leo, debili uno et cruento pede, gemitu eden et murmura, dolorem cruciatumque 20 uulneris commiserantia'. Atque illic primo quidem conspectu aduenientis leonis territum sibi et pauefactum animum dixit. 2I Sed postquam intr0gressus', inquit, eo, ut re ipSa apparuit, in habitaculum illud suum, uidet me procul delitescentem, mitis et man Sue accessit et Sublatum pedem ostender mihi et porgere, quasi opi petendae gratia, UiSUS St.
197쪽
Ibi , inquit, ego stirpem ingentem, uestigio pedi eius hae-22rentem, reuelli conceptamque saniem uolnere intimo X- pressi accuratiusque Sine magna iam formidine siccaui penitus atque detersi cru0rem Illa tunc mea opera et medella 23 leuatuS, pede in manibus mei posito, recubuit et quieuit atque ex eo die triennium lotum ego et leo in eadem specu 24 eodemque et uictu uiXimu S. Nam, qua uenabatur seras, 25 membra opimiora ad specum mihi Subgerebat, quae ego, ignis copiam n0n habens, meridiano S0le torrens edebam. Sed ubi me , inquit, uitae illius serinae iam pertae Sum St, 26l00 ne in uenatum profestio, reliqui Specum et, uiam serme tridui permensus, a militibus uisu adprehensusque Sum et ad dominum ex Asrica Romam deductus Is me statim rei ca-27pitalis dampnandum dandumque ad bestias eurauit. Intellego 28 autem , inquit hunc quoque leonem, me tune Separat0, captum gratiam mihi nunc bene licii et medicinae referre . Haec Apion dixisse Androclum tradit, eaque omnia 29 seripta circumlataque tabula populo declarat aJ, atque ideo, euneti petentibus dimis Sum Androclum et poena Solutum leonemque ei suffragiis populi 0 natum. Postea , inquit, 30 uidebamus Andr0elum et leonem loro tenui reuinetum, urbe tota eireum tabernas ire, donari aere Andro elum, floribus Spargi leonem, omnes ubique obuios dicere: Hic est leo hospes hominis, hie est homo medicus le0nis . XV.
Corpusne sit UOX an Gcouar0ν uarias esse philosophorum sententiaS.
Vetu atque perpetua quaestio inter nobilissim0s philo-1s0phorum agitata St, corpusne sit U0 an ne Orporeum. Hoc enim uocabulum quidam sinXerunt proinde quod Graeceradicitur ασώματον . Corpus autem est, quod aut efficiens Stia ut patiens id Graece desinitum τλῆτο ποιουνοὶ πασχον .9uam desinitionem significare u0lens Lucretius poeta ita 4 Scripsit: Tangere enim aut tangi ni Si corpus uua O
198쪽
5 Alio quoque modo corpus esse Graeci dicunt το τριχῆ διώ- ωστατον Sed uocem 4 4 Si c0rpu es Se contendunt, eam-7 que esse dicunt ictum aera, Plato autem non SSe uocem corpus putat: non enim percuSSUS', inquit, aer, Sed plaga 8 ip Sa atque percuSSio, id uox est . Democritus ac deinde Epicurus ex indiuiduis corporibus u0cem constare dicunt eamque, ut ipSi eorum Uerbi utar, 'ρευα ατο
9μων appellant. Hos aliosque talis argutae delectabilis que desidiae aculeos cum audiremu uel leetitaremus neque in his scrupulis aut emolumentum aliquod solidum ad rati0nem uitae pertinens aut finem ullum quaerendiuideremus, Ennianum eo Ptolemum probabamuS,
De ui oculorum deque uidendi rationibus.1 De uidendi ratione deque cernendi natura diuerSas SSe opiniones philosophorum animaduertimus. Stoici causas esse uidendi dicunt radiorum ex oculi in ea, quae Ui-3deri queunt, emissionem aerisque Simul intentionem Epicurus assuere Semper ex omnibus corporibu simulacra quaedam corporum ipsorum eaque Sese iniculos inferre at que ita fieri sensum uidendi putat Plato XiStimat, genus quoddam ignis lucisque de oculis Xire idque coniunctum continuatumque uel cum luce solis uel cum alterius igni lumine, sua ui et externa niXum efficere, ut quae cumque frenderit inlustraueritque cernamus. Sed hic ea quae non diutius muginandum, eiusdemque illius Enniani Neoptolemi, de quo supra ScripsimuS, conSilio utendum est, qui degustandum ex phil0sophia censet, non in eam ingurgitandum .
199쪽
Duain ob causam dies primi post Kalendas, Nonas, Idus atri habeantur; et cur diem quoque quartum ante Kalendas vel Nonas uel idus quasi religiosum plerique uilent.
Verrius Flaccus in quarto de uerborum significatu dies, qui sunt postridie Kalendas, Nonas, Idus, quos uulgus imperite nefast0S dicit, propter hanc causam diei0s habit0sque atros esse Seribit Vrbe inquit, a Galli Senonibus recuperata, L. Atilius in senatu uerba fecit, P. Sulpicium, tribunum militum, ad Alliam aduersus Gallo pugnaturum, rem diuinam dimicandi gratia postridie Idus fecisse tum Xercitum populi R0mani occidione occisum et post diem tertium eius die urbem praeter Capitolium aptam S Se compluresque alii senatore recordari sese dixerunt, quotiens belli gerendi gratia res diuina p0 stridie Kalendas, Nonas, dii a magistratu p0puli Romani saeta esset, eius belli proximo deinceps proelio rem publicam male ge Stam. Tum senatus eam rem ad ponti sic e reiecit, ut ipsi, quod uideretur, Statuerent. Pontifices decreuerunt, nullum his diebus sacrificium recte
Ante diem quoque quartum Kalendas uel Nonas uel Idus ratamquam inominalem diem, plerique uitant. Eius obseruati0nis an religio ulla sit tradita, quaeri solet. Nihil nos ii oper ea re Seriptum inuenimus, misi quod P. Claudius annalium quinto cladem illam pugnae Cannensis uastissimam saetam dicit ante diem quartum Nonas SeXtiles.
In quid e quantum disserat historia ab annalibus superque ea re uerba posita ex libro rerum gestarum Sempronii Asellionis primo.
Hist0riam ab annalibus quidam disserre e putant, I
quod, cum utrumque Sit rerum geStarum narratio, earum,. GELLI Us. 12
200쪽
178 V. XVIII. tamen proprie rerum Sit hiStoria , tuibus rebus gerendis 2 interfuerit is, qui narret eamque eSS Opinionem quorundam, Verrius Flaccus reser in libro de significatu uer-birum quarti . Aerae quidem dubitare Super ea re dieit, posse autem uideri putat, nonnihil esse rationis in ea pinione, quod ἱστορια Graece signi stet rerum cognitio-3nem praesentium. Sed nos audire soliti sumus, annales omnino id esse, quod historiae sint, iistorias non omnino Messe id, quod annales sint sicuti, qu0d est homo, id necessari animal Sse, quod est animal, non id necesse est
6 Ita Maistorias quidem esse aiunt rerum geStarum uel eX-90 Sitionem uel demonstrationem uel quo alio nomine id distendum est, annale S uer esse, cum re gestae plurium annorum, bSerunt cuiuSque anni ordine, deinceps com-7 ponuntur. Cum uero non per anno S, Sed per die Singulo Sre gestae scribuntur, ea historia Graeco uocabulo ἐφημερὶς dicitur, cuius Latinum interpretamentum scriptum est in
libr0 Semproni Asellioni primo, e quo libro plura uerba Scrip Simus, ut simul ibidem, quid ipse inter
res gestas et annale eSSe di Xerit, StenderemUS.
Verum inter OS, inquit, qui annale relinquere uolui S Sent, et eos, qui re gesta a Romani perscribere conati essent, omnium rerum hoc intersuit. Annales libri tantummodo quod factum quoque anno e Stum Sit, ea demonstrabant, id est quasi qui diarium scribunt, quam Graeci Ἀφημεριδα uocant. Nobis non modo satis es Se uideo, quod actum S Set, id pronuntiare, sed etiam, quo con Silio quaque ratione gesta e Ssent, demon Strare. Paul 90Stidem Asellio in eodem libro Nam neque alacri0re S inquit, ad rempublicam des endundam, neque Segniores ad rem perperam aciundam annale Slibri commouere quicquam possunt. Scribere autem bellum initum quo consule et quo Onfectum sit et quis triumphans introierit et eo libro quae in bello gesta sint iterare id fabula S),