장음표시 사용
331쪽
quod n0n insigniter Sperum absurdumque esset, Si evmultitudine et negotio uerbum unuin compingerem, Sicuti uiuitiiuga dicimus et multicolori et multiformia . Sed non bininus inlepide ita diceretur, quam si interpretari uoce una uelis ' πολυφιλιαν aut πολυτροπίαν aut πολυσαρκιαν . uamobrem, cum diutule tacitus in cogitand0 6sutSSena, respondi tandem, non uideri mihi, significari eam rem P0SSemn nomine; idcirco iuncta oratione, quid uellet Graecum id uerbum, pararam dicere. Ad multas igitur res adgressi earumque omnium rerum acti πολυπραγuοσυνη , inquam, Graeste dicitur, de qua hunc libruna c0n90situm esse, inscriptio ista indicat . Tum ille opicus meis uerbis incoatis et incondi-7tis adductus uirtutemque S Se πολυπραγμοσυνγὶν ratus: Hiortatur', inquit, nos prosecto nescio qui hic Plutarchus ad negotia capessenda et ad res obeundas plurimas cum industria et celeritate nomenque ipsius uirtutis, de qua locuturus esset, libro ipsi, sicuti dicis, n0n inc0mmode praescribsit . Minime' inquam, uero ne-8que enim ista omnin uirtus est, cuius Graeco no inhie argumentum hoc libri dem0n Stratur, neque id, quod tu opinare, aut ego me dicere Sentio aut Plutarchus facit. De terret enim nos hoc quidem in libro, quam po
rum cuiuscemodi plurimarum et cogitatione et petiti0ne. Sed huius , inquam, tui erroris culpam esse intellego in mea scilicet in lacundia, qui ne pluribus quidem uerbis p 0tuerim non obscuriSSime dicere, quod a Graecis perfectissime uerbo uno et planisSime dicitur .
Puid significet in ueleribus praelorum edictis qui numina relanda publice redempta habent.
Edicta meterum ira et 0rum, Sedentibus forte lnobis in bibli0theca templi Traiani et aliud quid quaerentibus cum in manus incidissent, legere atque cognoscere
332쪽
2 libitum est. Tum in quodam edicto antiquiore ita scribtum inuenimus: ui lumina retanda publico redempta habent, Si tui eorum ad me eductus suerit, qui dicatur, 'luod euin lege loca 3tionis sacere portuerit, non feci SSe. Retanda igitur quid esset quaerebatur. Dixit ibi quispiam nobiscum Seden amicus meu S in libro se aut di o riginae uocabri Lorum VII. legisse, retas uocari arbores, quae aut ripis numinum eminerent aut in alueis eorum extarent, appellat. SqueeSSe a retibuS, quod praetereuntes naues inpedirent et quasi inretirent; idcircoque sese arbitrari, retanda numina locari solita esse, id est purganda, ne quid aut m0rae aut periculi nauibus in ea uir nilia incidentibus ieret.
lua p0ena Draco Atheniensis in legibus, quas populo Atheniensi scripsit, fures adfecerit; et qua postea Solon; et qua item decemviri nostri, qui duodecim labula scripserunt atque inibi adseriplum, quod aput Aegyptios furta li
cita et permissa Sunt, aput Lacedaemonio autem eum lu
di quoque adsectata et pro exercilio utili celebrata; ae praeterea M. Catonis de poeniendis urtis digna memoria
Drae Atheniensis uir bonus multaque S Se prudentia existimatus est iurisque diuini et humani peritus suit. 2 Is irae, leges, quibus AthenienSe uterentur, primuS 3 omnium tulit. In illis legibus urem cuius m0di cumque surti Supplici0 capitis p0eniendum eSSe et alia pleraque nimiS
Eius igitur leges, quoniam uidebantur impendi acerbiore S non decreto iussoque, set tacito inliteratoque Athenien- Sium e0nsensu obliteratae sunt. Postea legibus aliis mitiori-hUS a Sol 0ne compositis usi sunt. Is Solon e septem illis incluti sapientibus suit. Is sua lege in sures, non, ut Draco antea mortis, sed dupli poena uindieandi in existimauit.
333쪽
XI. XVIII. 47 Decenmiri auten nostri, iii OS rege exacto leges, 6 quibus populus Romanu uteretur, in XII tabulis ScribSerunt. neque pari seueritate in poeniendis itaque)omnium generum furibus, neque remissa nimis lenitate usi sunt Nam furem a qui manifesto furto prensu esset, tum demum occidi permiSerunt, Si aut, cum sacere surtum, noXAESset, aut interdiu telo se, cum prenderetur, defenderet. EX ceteris autem8 manifestis suribus liberos uerberari addicique iusserunt ei cui sui tum saetiim esset, si modo id lii ei secissent neque se telo desen dissent seru0s item furti manifesti prensos uerberibus adfici et e saxo praecipitari, sed pueros inpuberes praetoris arbitratu uerberari uoluerunt noxamque ab his factam sarciri. Ea quoque furta, quae per lancem liciumque 9 concepta SSent, proinde ac Si manifeSta sorent, uindica
Sed nunc a lege illa decemvirali discessum est Nam si I 0 qui super manifesto surto iure et ordine experiri uelit actio in quadruplum datur. manifestum autem ' surtum est, ut ait II Ma Surius, quod deprehenditur dum sit. Faciendisinis est, cum perlatum e St, quo serri coeperat. Furti c0neepti, item oblati, tripli poena est. 12Sed quod sit oblatum', quod conceptum , et pleraque alia ad eam rem ex egregii ueterum moribus accepta neque inutilia c0gnitu neque iniucunda qui legere uolet inueniet
Sabini librum, cui titulus est de surtis. In quo id quoque I 3
scribtum est, quod uolgo inopinatum est, non hominum tantum neque rerum mouentium, quae auferri occulte et subripi possunt sed undi quoque et aedium fieri furtiun condempnatum suoque surti colonum, qui sun do, luent On-duXerat, uendito, OSSeSSione eius dominum interuertisset.
Atque id etiam, quod magis inopinabile est, Sabinus dicit tas irem esse hominis iudicatum, qui cum fugitiuus praeter
0eulos sorte domini iret, obtentu togae, Imquam Sennaicien S, ne itideretur a domino, abstitisset.
Aliis deinde surtis omnibus, quae nec manifeSta appel-I5lηntur, poenam imposuerunt dupli. Id etiam memini legere 16 me in libro Aristonis iure consulti, hautquaquam indocti uiri aput uetereS Aegypti 0 S, quod genus hominum constat et
334쪽
in artibus repperiendis Sollerte extitisse et in cognitione rerum indag anda SagaeeS surtaininia suiSse licita et inpoenita. 17 Aput Lacedaemonio quoque, Sobrio S illo et aere uiros. cuius rei non adeo ut Aegyptiis fideS longinqua eSt, non pauci neque ign0biles scriptoreS, qui de moribu legibusque e0rum mem0rias condiderunt, ius atque uSum fuisse iurandi dicunt idque a iuuentute eorum, non ad turpia lustra neque adsima pium libidini praebendum comparandamve opulentiam sed pro exercitio disciplinaque rei bellicae saetitatum, quod et surandi soli erit et adsuetudo acueret firmaretque animos adulescentium et ad insidiarum astus et ad uigilandi t0lerantiam et ad obrependi celeritatem. 18 Sed enim M. Cato in Oratione, quam de praeda militibus diuidenda scripsit, ementibus et inlustribus uerbis de inpunitate peculatu atque licentia conqueritur. Ea uerba, quoniam nobi inpenSe placuerunt, adscribsimus Fures, inquit, priuatorum furtorum in neruo atque in compedibus aetatem agunt, fures publici in
auro atque in Purpura. 19 uam caste autem ae religio Se a prudentisSimi uiris, quid esset surtum , desinitum Sit, praetereundum non puto, ne qui eum Solum esse furem putet, qui occulte t0llit aut clam
20 subripit. Verba sunt Sabini ex libro iuris ciuilis secundo: Pui alienam rem adtrectauit, cum id se inuit domino sacere iudicare deberet, furti tenectitur. Item alio capite: ut alienum tacens lucri faciendi causa sustulit, furti Ob Stringitur, siue
22 Haec quidem sic in eo, qu nunc dixi, Sabinus scribsit 23 de rebus furti faciendi causa adtrectatis. Sed meminisse debemuS, Secundum ea, quae Supra Scrib Si furtum sine ulla quoque adtrectatione steri 90SSe, Sola mente atque animo, ut
2 surtum fiat, adnitente Pu0 circa ne id quidem Sabinus dubitare se ait, quin dominus surti Sit condempnandus, qui Seruo Suo, uti surtum asseret, impertiuit.
335쪽
Disseri alio Favorini philosophi, qua suasit nobili seminae, uti libe
ros, quo peperi Sset, non nutricum aliarum, sed sibi suo laete aleret.
'untiatum qu0ndam est Fauor in phil0S0pho, nobis IpraesentibuS, uxorem auditori Sectatorisque Sui paulillum ante eniXam auetumque eum Sse nato milio. Eamus , 2 inquit, et puerum uisum et patri gratulatum . Is erat l0ci senatorii, e familia nobiliore. Imus una. 3 lui tum aderantuS pro Secutique eum Sumu ad domum, quo pergebat, et cum eo Simul introgressi sumus. Tum in primis aedibus compleXu hominem congratulatuSque adsedit. Atque ubi pereontatu est, quam diutinum puerperium et quam laboriosi nixus suis Sent, puellamque deseS-Sam labore ac uigilia sompnum capere cognouit, fabulari instituit pr0lixius et nihil , inquit, dubit0, quin filium lacte suo nutritura sit Sed cum mater puellae pare en-bdum esse ei diceret adhibendasque puer nutrices, ne add0l0reS, quos in enitendo tuliSSet, munus quoque nutricationis graue ac difficile accederet: oro te , inquit, mulier, Sine eam totam integram matrem esse filii sui. uod 6 est enim hoc c0ntra naturam inperfectum atque dimidiatum matri genuS, peperisse a Statim a Sese abiceis Se aluisseCELLivs II. 4
336쪽
50 XII. I. in hilero Sanguine u neScio quid, quod non uideret; non alere nunc suo lacte, quod uideat, iam uiuentem, iam ho-7minem, iam matris ossicia inplorantem An tu quoque , inquit, putas, naturam seminis mammarum ubera qua Si quOS-dam uenuStiores naeuul OS, non liberum alendorum, Sed
8 ornandi pectoris ausa dedisset Sic enim, quod a uobis scilicet abest, pleraeque istae prodigiosae muliere sontem
illum Sanctissimum corporis, generi humani educatorem arefacere et extinguere eum perieulo quoque auersi corruptique lactis laborant, tamquam pulcritudinis sibi insignia devenustet, quod quidem faciunt eadem uecordia, qua quibusdam commenticiis fraudibus nituntur, ut fetus qu0que ipSi in corpore Suo concepti, ab oriantur, ne aeqUOrithii uentris inrugetur ac de grauitate oneris et labore par-9 tu fatiscat. 9uod eum sit publica detestatione communique dio dignum, in ipsis hominem primordiis, dum singitur, dum animatur, inter ipsas artificis naturae manus intersectum ire, quantulum hinc abest, iam persectum, iam genitum, iam filium proprii atque consueti atque cogniti Sanguinis alimonia priuare 3 10 Sed nihil interest hoc enim dicitur, dum alatur et 11 uiuat, cuius id lacte fiat . Cur igitur iste, qui hoc dicit si in capessendi naturae sensibus tam obsurduit, non id quoque nihil interesse putat, cuius in corpore uiuSque X12 sanguine concretus homo et coalitus Sit an quia spiritu multo et calore exalbuit, non idem Sanguis est nune in ube-13ribus, qui in utero suit nonne hae quoque in re sollertia naturae euiden est, quod, postquam Sanguis ille opi- se in penetralibus suis omne corpus hominis finxit, aduentante iam partus temp0re, in Superna Se parte perfert, ad fouenda uitae atque lucis rudimenta praesto est et 14 recens natis notum et familiarem uictum offert Puamobrem non rustra creditum est, sicut ualeat ad fingendas corporis atque animi similitudines uis et natura seminis, non secus ad eandem rem lactis quoque ingenia et pro-15prietates ualere. Neque in hominibus id solum, sed in pecudibus quoque animaduersum. Nam si ovium lacte haedi aut caprarum agni alantur, constat serme in his lianam du-
337쪽
XII. I. 51riorem, in illis capillum gigni teneriorem. In arboribus etiam 16
et frugibus maior plerumque ui et poteSta est ad earum indolem uel detrectandam uel augendam aquarum atque terrarum, quae alunt, quam ipSiUS, qu0 iacitur, SeminiS, ac Saepe uideas, arborem laetam et nitentem in locum alium transpositam deteriori terrae Sue deperisSe. uae, ma-17lum igitur ratio est, nobilitatem istam nati modo h0 minis corpuSque et animum, bene ingeniatis primordiis incoatum, insitivo degenerique alimento laetis alieni corrumpere 3 prae- Sertim si ista, quam ad praebendum lacte m adhibebitis,
aut Serua aut Seruili eSt et, ut plerumque olet, Xternae et barbarae nationis est, si inproba, Si informis, Si inpudica, si temulenta est: nam plerumque sine diSerimine, quaecumque id temporis laetans est, adhiberi solet. Patiemurne igitur, insantem hunc nostrum perniciOSO QOn-18tagio infici, spiritum ducere in animum atque in corpus Suum e corpore et animo deterrimo Id hercle ipsum eSt 19 quod Saepenumero miramur, quo S dam pudicarum mulierum libero parentum Suorum neque corporibus neque animiS similes existere. Scite igitur et perite noster Maro, quod, 20 eum uersus illos Homeri consectaretur:
Ουδε Θετις μητηρ γλαυκη δε σε τικτε θάλασσα Πετρα τ' ηλίβατοι, τι τοι νοος εστὶν ἀπη- νης non partionem Solam, tamquam ille quem Sequebatur, Sed alituram qu0que seram et saeuam eriminatus est; addidit enim hoc de Suo: Hyrcanaeque admorunt ubera tigre S, quoniam scilicet in m0ribus inolescendi magnam sere partem ingenium altricis et natura lactis tenet, quae iam a principio imbuta paterni seminis coneretione, e matriSetiam corpore et animo recentem indolem configurat.
Et praeter haec autem, quis illud etiam meglegere 2 l
338쪽
52 XII. I. I. gantque a Sese et alii nutriendos dedunt, uinculum illud coagulumque animi atque am0ris, quo parentes eum filiis natura c0nsociat, interScindunt aut certe quidem diluunt 22 deteruntque. Nam ubi insantis aliorsum dati facta ex oculis am0litiost, uigor ille maternae flagrantiae Sensim utque aulatim restinguitur annisque inpatientissimae sollicitudinis strepitus consiles eii, neque multo min0r amandati 23 ad nutricem aliam filii, quam m0rte amiSSi obliuio St. Ipsius quoque infantis adfecti animi, amoriS, consuetudinis in ea Sola, unde litur, occupatur et pr0inde, ut in X-90 Sitis Si uenit, matriS, quae genuit, neque ei Sum Ullum neque desiderium capit. Ac propterea, obliteratis et abolitis natiuae pietatis elementis, quicquid ita educati liberi amare patrem atque matren uidentur, magnam fere partem non naturalis ille amor est, sed ciuilis et opinabilis'. 24 Iaec Favorinum dicentem audiui Graeca ratione. Cuius sententias communis utilitatis gratia, quantum meminiSSe potui, rettuli, amoenitates uer et Opia ubertate S-que uerb0rum Latina omnis facundia uix quaedam indipisci potuerit, mea tenuitas nequaquam.
0uod Annaeus Seneca, iudicans de . Ennio deque M. Tullio, leui futtilique iudiei suit. 1 De Annaeo Seneca partim existimant ut de scriptore minime utili, cuius libros adtingere nullum pretium perae sit, quod oratio eius uulgaris uideatur et protrita, re atque Sententiae aut inepto inanique impetu int, aut ut leui et quasi dieaci argutia, eruditi autem uernacula et plebeia nihilque ex ueterum scripti.haben neque gratiae neque dignitatis. Alii uero elegantiae in uerbis parum SSe,n0n infitias eunt, Sed et rerum, quas dicat, Scientiam doctrinamque ei non deesse dicunt et in uitiis morum obiur-2 gandis Seueritatem grauitatemque non invenustam Mihi de omni eius ingenio deque oriani scripto iudicium censuramque sacere non necessum est sed quod de dare o
339쪽
XII. II. 53 Cicerone et P. Enni et P. Vergilio iudieauit, ea reSettiusmodi Sit, ad considerandum ponemUS. In Libro enim uicesimo secundo epistularum 3 moralium, qua ad Lucilium conposuit, deridiculos uer-Sus P. Ennium de Cetego antiquo uiro se eis se hos dicit: Is dictust ollis p0pularibus olim tui tum uiuebant homines atque aeuum agitabant,
Fl0s delibatu populi, Suada seque medulla. Ad deinde scribsit de isdem uersibus uerba haec: Admi - 4ror eloquentis Simo uiro et deditos Ennio pro optimis ridicula laudasse Cicero certe inter bono eius uer Su et J0 resert Atque id etiam de 5 Cieerone dieit, Non miror, inquit, sui S Se qui OS uer SUS Scriberet, cum fuerit, qui laudaret; nisi
sorte Cicero summu orat 0r agebat eau Sam Suam
et uolebat hos uersus uideri bonos P0stea hocietiam addidit insulsissime Aput ipsum quoque, inquit, Ciceronem inuenie etiam in prosa oratione quaedam, i qui huc intellegas. illum non perdidisse operam, quod Ennium legit. Ponit deinde aquae apud Ciceronem reprehendat, quaSi Enniana, quod
ita scripserit in libris de re publica Menelao Lae0ni quaedam fuit suaviloquens iucundita S, et quod alio in loco dixerit: breuit quentiam in dicendo colat. Atque ibi homo nugator Ciceroni errore Sindeprecatur et non fuit inquit Ciceronis hoc uitium, Sed temporis, neces Se erat haec dici, cum illa legerentur. Deinde adseribit, Ciceronem haec ipsa 9 interposuisse ad frugiendam infamiam nimis lasciuae orationis et nitidae. De Vergilio qu0que eodem in loco uerba haec O-I0nit Vergilius quoque noster non e alia ea VS ad UPOS UOS dam uersus et enormes et aliquid Supra men Suram trahente interpOSuit, quam ut Ennianus populus adgno Sceret in nouo carmine
340쪽
11 Sed iam uerb0rum Senecae piget haec tamen inepti et insubidi 0 minis ioca non praeteribo: uidam Sunt,
inquit, tam magni Sensus P. Ennii, ut, licet scripti sint inter hircosos, OS Sint tamen inter unguentatos placere; et eum reprehendiSSet UerSuS, qu0S supra de Cetego poSuimus: qui huiuscemodi, inquit uer Su amant, liqueat tibi eosdem admirari et S0teriei te et O S.I Dignus sane Seneca uideatur lectione ac studio adule- Scentium qui honorem coloremque ueteris orationis S0terici estiis compararit, quasi minimae scilicet gratiae et re-13 lietis iam contemptisque. Audias tamen commemorari ac referri pauca quaedam, quae idem ipse Seneca bene di-Xerit, quale S illud, quod in hominem auarum et auidum et pecuniae sitientem dixit: uid enim reser quantum habeas Multo illud plus est, quod n0n ha I bes. Benene hoc sane bene sed adulescentium ind0lem non tam iuuant, quae bene dicta sunt, quam inficiunt. lud SaepiSsime, multoque tanto magis, Si et plura Sunt, quae deteriora sunt, et quaedam in his non pro enthymentate aliquo rei paruae ac simplicis, Sed in re ancipiti pro Onsilio dicunt tr. III.
Lictoris uocabulum qua ratione conceptum ortumque sit; et super
eo diuersae sententia Valgi Rufi et Tullii Tironis. Valgius usus in secundo librorum, quo inseripsit de rebus per epistulam quaesiti S, ' lictorem dicit a Migando appellatum esse quod, cum magiStratus 90puli 0mani uirgis quempiam uerberari iuSSiSSent, crura eius et manus ligari uincirique a uiat0re 0lita Sint, is, qui e conlegio uiat0rum ossicium ligandi haberet, lictor sit appellatuS utiturque ad eam rem testimonio M. ubi uerbaque eius resert ex iratione, quae dicta est pro C. 2 Rabirio Lictor inquit conliga manus. Haec ita
V ad ii, S. 3 Et nos sane cum illo sentimus Sed Tiro Tullius, M.