장음표시 사용
341쪽
Ciceronis libertus, Mictorem uel a imo uel a licio dietum scribsit Licio enim transuerso, quod imum appellatur, qui magi StratibuS, inquit, praemini Strabant, cincti erant. Si qui autem est, qui propterea putat probabilius esse, quod ir dixit, quoniam prima Syllaba in Victore , sicuti in leto' producta est et in eo uerbo quod est ino , correpta est, nihil ad rem istud pertinet. Nam sic ut a ligando Uiet0r et a legendo Hector et a uiuendo uictor et tuendo tut0r et struendo' Structor , producti quae corripiebantur uocalibus dicta Sunt.11II.
Versus aceepli ex . Enni Septimo annalium, quibus depingitur finiturque ingenium comitasque hominis minoris erga amicum
Describtum definitumque est a uinto Ennio in an-1nali septimo graphice admodum citeque Sub hiStoria Gemini Seruili, uiri nobilis, quo ingenio, qua comitate, qua modestia, qua side, qua linguae parSimonia, qua loquendi Oportunitate, quanta rerum antiquarum morumque ueterum cnouorum Scientia, quantaque Seruandi tuendique se eret religione, qualibus denique ad munienda uitae molestias so- mentiS, leuamentiS, Solacis, amicum eSSe conueniat hominis genere et fortuna Superioris Eo ego uerSu non minu De 2 quenti adsidu0que memoratu digno puto, quam Philo Sophorum de officiis decreta. Ad hoc color quidam uetustatis inrahis uersibus tam reuerendus St, Suavita tam inpromiscatamque a me omni remota est, ut mea quidem Sententia, pro
antiquis sacratisque amicitiae legibus obseruandi, tenendi colendique Sint Puapropter adScribendo eo S XiStimavi, si quis iam statim desideraret Haec locutus uocat quo cum bene Saepe li-bimet ea
Men Sam sermone Sque SUOS rerumque Suarum
Comiter inpertit magnam cum lassus diei
342쪽
Partem suisset, de Sumnai rebu regundi S 5C0nsilio indu soro at Sanct0que Senatu, Cui res audacter magna parvasque iocumque Eloqueretur et cuncta malaque et bona dictu Evomeret, si qui uellet, tutoque locaret, vocum mi ulta volup . . D gaudia clamque palamque 16 Ingenium, cui nulla malum sententia suadet, Vt sacer et acinus, leuis, haut malus, Oet US,
Suavis homo, acundus, Suo contentu S, beatUS, Scitus, me cunda loquen in tem p re, commoduS, uerbum Pauc or)um multa tenens antiqua Sepulta, uetusta S150uem facit et mores ueteresque nouo Sque tenentem,
Multorum ueterum leges diuumque hominumque Prudenter qui dicta loquiue tacere u 90SSet: Hunc inter pugnas Seruilius sic conpellat. 5 L. Aelium Stilonem dicere solitum serunt, P. Ennium de semet ipso haec seripsisse picturamque istam morum et
ingenii ipsius P. Ennii actam Sse.
Sermo auri philosophi de modo atque ratione tolerandi doloris
Cum Delph0s ad Pythia conuentumque totius serme Graeciae uisendum philosophus aurus iret n0sque ei comites essemus inque eo itinere Lebadiam uenissemuS, quod St0ppidum anticum in terra B000tia, adsertur ibi ad Taurum, amicum eiu quempiam, nobilem in Stoica disciplina 2 philos0phum, aegra ualitudine oppressum, decumbere. Tunc omiSSO itinere, quod alioquin maturandum erat, et relicti S
343쪽
XII. V. 57 uehiculis, pergit eum propere uidere, 0 Sque de more, quelia in locum cumque iret, Secuti Sumus. Et ubi ad aedes inquis ille aegro tu erat, peruenimus, videmu hominem doloribus cruciatibusque alui, quod Graeci κόλον dicunt, et febri simul rapida adflictari gemitusque ex eo conpreSSOS erumpere SpirituSque et anhelitu e pectore eius euadere, non dolorem magicindicanteS, quam pugnam aduersum do-
Post deinde, cum aurus et medico aesterSiSSet con-3 locutusque de saetenda medella esset et eum pSum ad retinendam patientiam teStimonio tolerantiae, quam uidebat, perhibito stabilisset, egressique inde ad uehieula et ad comites rediremus: uidiStis', inquit Tauru S, non Sane iucundum Spectaculum, Sed cognitu tamen utile, congrediente compugnanteSque philosophum et dolorem. Faciebat uis illa et natura morbi, quod erat Suum distracti0nem crueiatumque membrorum, aciebat contra ratio et natura animi, quod erat aeque Suum, perpetiebatur et cohibebat coercebatque infra sese uiolentias et enati doloris. Nullos eiulatu S, nulla complorationeS, ne ulla quidem uoces inde euras edebat, Signa tamen quaedam, Sicut uidi StiS, Xistebant uirtutis et corporis, de posseSSione homini pug nantium .
Tum e sectatoribus Tauri iuuenis, in disciplinis philosophiae non ignauus: Si tanta , inquit, doloris acerbitas est, Ut contra uoluntatem contraque iudicium animi nitatur inuitumque hominem cogat ad emendum confitendumque de malo morbi saeuientis, eur dolor aput Stoicos indisserens esse dicitur, non malum cur deinde aut stoicus homo cogi aliquid potest aut dolor cogere cum et dolorem Stoici nihil cogere et sapientem nihil cogi posse dicant 3 Ad ea Taurus uultu iam propemodum laetiore, delecta-5tus enim uidebatur inlecebra quaestionis Si iam amicus , inquit, hic noster melius ualeret, gemitu eiuSmodi necessarios a calumpnia defendisset et hanc, opinor, tibi quaesti0nem dissoluisset me autem ei cum Stoicis non bene conuenire, uel eum Stoica potius. Est enim pleraque et sibi et nobis incongruens, Si eut libro, quem Supra illa re composuimus, declaratur Sed ut tibi a me mos geratur di-6
344쪽
58 XII. V. eam ego indoctius'. ut aiunt, et apertius , quae suisse dicturum puto inuo Siti atque Sollertius, Si quis nune adesset St0icorum nosti enim, credo, uerbum illud uetus et pervolgatum: μαθεστερον πως ειπε καὶ σαφέστερον λεγε. Atque hinc exorsus de dolore atque de gemitu Stoici ae- gr0 tantis ita disseruit: Natura , inquit, omnium rerum quae n0 genuit, induit nobis inolevitque in ipsis statim principiis, quibus nati sumus, amorem no Stri et caritatem, ita prorSus, ut nilhil quicquam SSet carius ensiusque nobis, quam Iio Smet ipsi, atque hoc esse undamentum rataSt 0nseruandae h0minum perpetuitatiS, Si unuS quisque OStrum, simul atque editus in lucem oret, harum prius rerum Sen- Sum admeti0nemque caperet, quae a ueteribus philosophis τα πρωτα κατα φυσιν lappellata Sunt ut omnibus scilicet corpori Sui commodis gauderet, ab ine0mmodis omnibus abhorreret. Postea per incrementa aetatis exorta e Seminibu Suis ratiost et utendi consilii reputati et honestatis utilitatisque uerae contemplatio subtili 0rque et explorati0reo nullodorumque dilectus atque ita prae ceteri omnibus enituit et praesulsit dee0ri et honesti dignitas ac, si ei retinendae optinendaeue incommodum extrinsecus aliquod b- Staret, contemptum est. Neque aliud esse uere et simpliciter bonum nisi honestum, aliud quicquam malum, niSi qu0d
turpe SSet. XiStimatum St. Reliqua omnia, quae in medio forent, ae neque honesta essent neque turpia, neque bonaeSSe neque mala deeretum est. Productione tamen et relati0nes suis quaeque m0 menti distinctae diuisaeque Sunt, quam προηγμενα et αποπροηγμενα ip Si uocant. Propterea uolupta quoque et dolor, quod ad finem ipsum bene beateque uiuendi pertinet, et in mediis relicta et neque in 8 boni neque in malis iudicata sunt. Sed enim qu0niam his primis Sensibus d 0loris u0luptatisque ante consilii et rati0ni exortum recens natus homo imbutus est et u0luptati quidem a natura conciliatus, a dolore autem quasi a graui quodam inimico abiunetus alienatusque est idcirco adsectione iStas primitus penitusque inditas rati ipsi addita con-
345쪽
XII. V. 59 uellere ab stirpe atque Xtinguere ui poteSt. Pugnat autem cum his Semper et exultantis eas opprimit Opteritque et parere sibi atque oboedire cogit. Itaque uidistis phil0sophitin. 9ratione decreti vi nixum, cum petulantia morbi dolorisque
exultantia conluctantem, ilii cedentem, nihil eonfitentem neque ut plerique dolentes Solent eiulantem atque lamentantem ac miserum Sese et infelicem appellantem, Sed acres tantum anhelitu et robustos gemitus edentem, Signa atque indicia non uieti ne oppres Si a dolore, Sed uincere eum atque opprimere enitentis.
Sed haut scio' inquit, an distat aliquis, ipsum illud. 10
quod pugnat, quod emit, Si malum dolor non St, cur necesse est gemere et pugnare Puta enim Omnia, quae non Sunt mala, moleStia quoque Omni n0n arent, Sed Sunt pleraque no Xa luidem magna et Pernicie priuata, quia non Sunt turpia, c0ntra naturae tamen mansuetudinem lenitatemque opposita sunt et inseSta per obscuram quandam et neceSSariam ipsius naturae conSequentiam. Haec ergo uir sapiens tolerare et cunctari poteSt, non admittere omnino in sensum Sui non potest: αναλγησια enim atque πάθεια non meo
tantum , inquit, Sed quorundam etiam ex eadem porticu prudentiorum hominum, Sicuti iudicio Panaetii, grauis atque docti uiri, improbata abiectaque St. Sed cur e0ntra uoluntatem suam gemitu sacere cogitur 11
philosophus Stoicus, quem nihil cogi p0sse dicunt Nihil
sane 90test c0ς uir Sapiens, cum est rationi optinendae locuS; cum Uero natura cogit, ratio quoque a natura data c0 itur uaere etiam, Si uidetur, cur manu alicuius ob culo Suo repente agitata inuitu coniueat, cur sulgente caelo a luminis iactu non sua sponte et caput et oculo declinet, cur t0 nitru ementiu facto enSim paueSeat, Cur Sternumenti quatiatur, cur aut in ardoribus solis aestuet aut in pruinis inmanibus obrigescat Haec enim et pleraque alia n0n 0-12luntas nec consilium nec ratio moderatur, et naturae ne ee S sitatisque decreta Sunt. Fortitudo autem non east, quae contra naturam monstri 13 uicein nititur ultraque modum eius egreditur aut Stupore animi aut inmanitate aut quadam misera et neces Saria in per-
346쪽
petiendis doloribus Xercitatione qualem suisse accepimus ferum quendam in ludo aeSari gladiatorem, qui eum uulnera eiu a medici execabantur, ridere Solitus fuit; sed eo uera et proba sortitudo St, quam mai0ris nostri eientiam esse dixerunt rerum tolerandarum et non tolerandarum. I 4 Per quod apparet, esse quaedam intolerabilia, a quibus sortes uiri aut obeundis abhorreant aut sustinendis . 15 Cum haec aurus dixisset uidereturque in eandem rem plura dicturus, peruentum est ad uehicula et con Seendimu S.
1 uae Graeci dicunt aenigmata , 0 genu quidam X nostris ueteribus scirpos appellauerunt. uale St, quod nuper inuenimus per hercle antiquum, perquam lepidum, tribus uersibus Sena to)ris compositum aenigma, quod reliqui-mu inenarratum, ut legentium coniecturas in requirendo acueremuS Versu tres hi sunt: Semel minusne, an bis minus non sit nescio; Λ utrumque eorum ut quondam audiui Mi
Iovi ipsi regi noluit concedere. 3Ἐ0 qui nolit diutius aput sese quaerere, inueniet quid sit in M. Varronis de sermone Latino ad Marcellum li
9uam ob causam Cn. Dolabella proconsul ream mulierem uenefieii confiterilsemque ad Ariopagilas reiecerit.
Ad Cn. Dolabellam, proc0nsulari imperi prouinciam 2Asiam optinentem, deducta mulier Smyrnae St. Eadem mulier uirum et filium e0dem empore uenenis clam datis uita interfecerat atque id secisse se eonfitebatur dicebatque, habuisse se meiendi causam, quoniam idem illi maritus et lilius alterum filium mulieris, ex uiro priore genitum, adule-
347쪽
SLCntem optimum et innocentis Simum, Xceptum insidiis, Oedidissent. Idque ita es Se factum, controuerSi n0n erat. DO-3labella retulit ad consilium. Nemo quisquam ex conSili Sententiam ferre in causa tam ancipiti audebat, quod et consessum ueneficium, quo maritu et filius necati forent, n0n admittendum inpunitum uidebatur et digna tamen poena in homines sceleratos uindicatum suisset Dolabella eam remi Athenas ad Ariopagitas, ut ad iudices grauiore exercitati0reSque, reiecit Ariopagitae, cognita cauSa aecuSatorem 6 mulieris et ipsam, quae accit Sabatur, centeSim anno adeSSeiusserunt. Sic neque ab Solutum mulieris ueneficium est, quod 7 per lege non licuit, neque noeen. dampnata poenitaque,
quae digna uenia fuit. Scribi haec hist 0ria est in libro Va 8lerii Maximi faetorum et dictorum memorabilium
Reditiones in gratiam nobilium uirorum memoratu dignae.
P. Africanus superior et Tiberius Gracchus, Tiberii et C. 1
Gracchorum pater, rerum geStarum magnitudine et h0norum atque uitae dignitate inlustres uiri, dissenserunt Saepenumero de re publica et ea Sive qua alia re n0nminie suerunt. Ea si 2
multas cum diu mansisset et 80llempni die epulit in I0ui libaretur atque ob id sacrificium senatus in Capit0lio epularetur, fors suit, ut aput eandem mensam duo illi iunctim locarentur. aum, quasi diis inmortalibus arbitris in c0nuiui Ι0uis 3 optimi maximi dextera eorum conducentibuS, repente amicissimi saeti neque s0lum amicitia incepta, sed adfinitas simul instituta. Nam P. Scipio filiam uirginem habens iam uir0 4 maturam, ibi tunc eodem in l0e despondit eam Tiberio Graccho, quem probauerat elegeratque exploratissim iudicii tempore, dum inimicuS St. Aemilius qu0que Lepidus et Fulvius Flaestus, nobili ge-5nere amplissimisque honoribus ac summo loe in ciuitate praediti, odio inter sese graui et simultate diutina e0nstietati Sunt P0 Stea populus eos simul censores facit. Atque illi in ubi uoce praeconis renuntiati Sunt, ibidem in campo Statim,
348쪽
nondum dimissa c0ntione, ultro uterque et pari uoluntate coniuncti complerique Sunt, Xque eo die et in ipsa censura et postea iugi concordia sidiSSime amicissimeque ui-
Puae dicantur uocabula ancipitia; et quod honoris quoque uocabulum ancipiti sententia suerit.
Est plurifariam uidere atque animaduertere in ueteribus ScriptiS, pleraque uocabula, quae nunc in Sermonibus uulgi Unam certumque rem demonStrent, ita fuisse media et incommunia, ut Significare et capere possent duas inter sere contrariaS E quibu quaedam Satis nota Sunt, ut tempestas , ualitudo , facinus , dolus , gratia , industria . 2 Haec enim sere iam uulgatum est ancipitia esse et utr0queuersus diei p0SSe. Perieulum etiam et uenenum et contagium non, uti nunc distuntur, pro malis tantum dicta eSSe, multum Xem-xplorum huiusm0di repperias. Sed honorem quoque mediam uocem suisse et ita appellatum, ut etiam natus honos diceretur et significaret iniuriam, id profecto rarissi- mum seu intus autem Metellus Numidicus in oratione, quam de triumpho suo dixit, his uerbis usus est seu in re quanto uniuersi me unum anti- Stant, tanto uobis quam mihi maiorem iniuriam atque contumeliam facit, uirites, et quanto probi iniuriam facilius accipiunt, quani alteri tradunt, tanto ille uobis quam mihi peiorem honorem habuit; nam me iniuriam ferre, o sa cere uult, uirites, ut hic conquestio, istic i-otuperatio relinquatur. Go0rem, inquit, peiorem uobis habuit, quam gratiam mihi euius uerbi sententia est, quam ipse quoque supra dicit lanatore uos adfecit iniuria et contumelia quam me . Praeter huius autem uerbi notionem adscribendam esse hanc Sententiam ex oratione uin timetelli existimaui ut definiremus Socratis esse decretum: κάκιον ιναι τοαδικεῖν et τλαδικεισθαι
349쪽
XII. X. XI. 630uod aediluinus uerbum Latinum sit.
Αedittimus uerbum Latinum est et uetus, ea Orma 1 dictum, qua initimus et Megitimus Pro eo a plerisque 2 nunc aedituus dicitur noua et commentigia usurpatione,
quasi a tuendis aedibus appellatus Satis h0 esse potuita admonendi gratia dixisse propter agreste quosdam et indomitos certaid res, qui nisi auctoritatibus adhibitis non
M. Varro in libro secundo ad Marcellum de Latino sermone aeditumum dici oportere censet, magis quam aedituum , quod alterum sit recenti nouitate fietum alterum antiqua Origine incorruptum Laeuiu quoque 5 ut opinor in Protesilaodamia claustritumum dixit qui claustris ianuae praee S Set eadem scilicet figura, qua aeditumum diei uidebat, qui aedibus praeest In Ver-6rem M. Tullii in exemplaribus idelissimis cita inueniseribtum Aeditum P custodesque mature Sentiunt, in libris autem hoc uulgariis aeditui scribtum est. Pomponi sabula tellania est, quae ita scribis est: 7 Aeditumus. In qua hic uersu eSt: Qui tibi postquam appareo atque aeditum Orin templo tuo. Titus autem Lucretius in carmine suo pro 'aedituis 8aedituente appellat.
XI. Errare istos, qui spe et fiducia alendi peccent, eum latebra peccati perpetua nulla sit; et super ea re Peregrini philosophi sermo ex Sophocli poetae sententia.
Phil0sophum nomine Per eguinum, cui postea cogn0-Imentum Proteus metum eSt, uirum grauem atque conStantem, uidimuS, cum Atheni essemus deuerSantem in quodam tugurio extra urbem. Cumque ad eum frequenter uentitaremus, multa hercle dicere eum utiliter et honeste audiuimus.
In quibus id fuit, qu0d praecipuum auditum meminimuS.
350쪽
Virum quidem sapientem n0n peccaturum esse dicebat etiamsi peccasse eum dii atque homines ignoraturi forent. 3 on enim p0enae aut infamiae metu non esse peccandum censebat, Sed iusti honeStique studio et ossici0 Si qui a men non essent tali uel ingeni uel disciplina praediti, uti seu sua a Sua sponte facile a peccando tenerent, e0 OmniStune peccare procliuius XiStimabat, cum latere p0sse id peccatum putarent inpunitatemque ex ea latebra sperarent; M at si Seiant , inquit, homines, nihil omnium rerum diutius 6 OSSe celari, repreSSiu pudentiuSque peccabitur . Propterea uersus istos Sophocli, prudenti SSimi poetarum, in ore eSSehabendos dicebat:
Alius quidam ueterum poetarum, cuius nomen mihi nunc mem0riae non St, Veritatein emporis filiam esse dixit. XII.
Faeela responsio M. Ciceronis, amolientis a se crimen manifestimendaeii.
Haec qu0que disciplina rhetorie est, callide et cum aSture criminosa citra periculum confiteri, ut si obiectum sit turpe aliquid, quod negari non queat, responsione ioculari eludas et rem facias risu magis dignam, quam crimine. Siqui se eisse Ciceronem scribtum est, cum id, qu0d inst-2tiari non poterat, urbano sacetoque dicto diluit. Nam cum emere uellet in Palatio domum et pecuniam in praeSens non
haberet, a P. Sulla, qui tum reus erat, mutua SeStertium ub3 ciens tacite accepit. Ea res tamen, priUSquam emeret, Pr0dita est et in uulgus exivit, obiectumque ei St, quod Deu- niam domu emendae cauSa a reo accepiSSet. Tun .Cicero, in Opinata obprobratione permotus, aceepiSSe Se negauit aed0mum qu0que Se empturum negauit atque adeo' inquit, uerum Sit, accepiSSe me pecuniam, si domum emero . Sed cum o Stea emisset et h0 mendacium in Senatu ei ab ami-