장음표시 사용
361쪽
XIII. I. VII. 75cis rusticus fit sermo, inquit Si ad Spire perperam. Itaque id uocabulum, quod dicitur uulgo barbarismus , qui ante diui Augusti aetatem pure atque integre l0cuti sunt an dixerint nondunt equidem inueni. VII.
Diuersum de latura te biiu in dixisse Homerum in carminibus et Herodotui in historiis. Leaenas inter omnem uitam Semel parere eoque uno 1 partu numquam edere plure quam nunt, Herodotus in
tertia historia scribtum reliquit Verba ex eo libro haedra sunt: H δἰ δὴ λέαινα, ἐου ἰσχυρον καὶ θρασυ -
τατ ον, παξ ἐν ω βίω τίκτει ν τίκτουσα γαρ συνεκ)άλλει α - τεκνον τὰς μήτρας Homerus 3 autem leones, Sic enim seminas quoque uirili genere appellat. quod grammatici ἐπικοινον u0eant, pluri gignere atque educare catulos dieit Versus, quibus h0 aperte demonstrat, hi Sunt: Eἱστήκει , - τίς τε λεων περὶ οισι τε κεσ
Τλης ἐκ πυκινῆς. Ea nos dissensio atque diuersitas cum agitaret inclutissimi 6 poetarum et historicorum nobilissimi, placuit libros Arist0 telis phil0sophi inspici, quos de animalibus eXquisitissime composuit. In quibus, quod Super iSta re Scribtum inuenerimus, eum ipsius Aristotelis uerbis in his c0nmentariis ScribemUS.
362쪽
0uod Afranius poeta prudenter et lepide Sapientiam filiam esse
1 Eximie hoc atque uerissime Afranius poeta de gignenda conparandaque sapientia pinatus, quod eam filiam esse Usus et Memoriae dixit. Eo namque argumento demon- Strat, qui Sapiens rerum esSe liumanarum uelit, non libris solis neque disciplinis rhetoricis dialecticiSque opus SSe, sed oportere eum uersari quoque eXercerique in rebus comminus noscendis periclitandisque eaque omnia acta et euenta fimitte meminisse et proinde sapere atque consulere ex his, quae pericula ipsa rerum docuerint, n0 quae libri tantum aut magistri per quasdam inanitates uerborum et imagi-3 num, tamquam in mimo aut in omni delectauerint. Versus Afrani sunt in togata, cui Sellae nomen St: Usus me genuit, mater peperit Memoria,S0phiam uocant me Grai, O Sapientiam. 4 Item uersus est in eandem serme Sententiam Pacuvii, quem Macedo philosophus, uir bonuS, familiaris meuS,seribi debere censebat pro laribu Omnium templorum: Ego odi homines ignava opera et philosopha Sententia.
Nihil enim fieri posse indignius neque int0lerantius dicebat, quam quod homines ignaui ac desides, operti urbae pallio, mores et emolumenta philo Sophiae in linguae uerborumque artes c0nuerterent et uitia iucundissime accusarent, intercutibus ipsi uitiis madenteS.
9uid Tullius tro in commentariis scribserit de suculis et Fadi
bus, quae sunt stellarum uocabula.
Tullius Tiro, M. Ciceronis alumnus et libertus ad-2 iutorque in literis studiorum eius fuit. Is libros compluri de usu utque ratione linguae Latinae, item χ
363쪽
XIII. IIII. 77uariis atque promiscis une Stionibu comp0suit. In his esse praecipui uidentur, qu0 Graeco titulo παν-3δεκτας inscribsit, tamquam Omne rerum atque doctrinarum genus continentis. Ibi de hi Stellis, quae appellantur suculae , hoc scribtum est Adeo, inquit, uetere SRomani literas Graecas nesciuerunt et rude SGraecae linguae fuerunt, Ut Stellas, quae in ea pite tauri sunt, pr0pterea Suculas appellarint, quod eas υάδας Graeci u0cant, tamquam id uerbum Latinum Graeci uerbi interpretamentum Sit, quia Graece υες , Sues Latine dicantur. Sed υάδες, inquit, ου ἀπο τῶν υῶν, id est nona subus, ita ut nostri pici putauerunt, sed ab
eo, quod St υειν', appellantur: nam et cum oriuntur et cum occidunt, tempestates pluuias largosque imbres cient. Pluere autem Graeca lingua υε ιν dicitur. Haec quidem iro in pandectis. Sed enim ueterest nostri non Sque eo rupice et agreste fuerunt, ut Stellas hyadas idcirco suculas nominarent, quod ες Latine sues dicantur; sed ut, qu0 Graeci υπερ , 0 Super dicimus, qu0 illi υπτιος , 0S SupinuS', quod illi υφορβός , nos subulcus , quod item illi υπι ος , nos prim0fs0mnus, deinde per Graecae Latinaeque iterae e0gnationem somnus' sic quod ab illis υάδες , a nobis primo syadeS , deinde Suculae appellatae. Stellae autem istae non in capite tauri sunt, ut Tiro di 6 cit, nullum enim uidetur praeter eas stella tauri caput, Set hae ita circulo, qui Zodiacus' dicitur, ita locataeque Sunt, ut ex earum 90Sit Specie quaedam et Simulacrum esSe uideatur tauri capitiS, Sicuti ceterae parte et reliqua imago tauri conformata et quaSi depicta est locis regionibusque earum Stellarum, qua Graeci πλειάδας , n0s vergilias uocarnus
364쪽
Quid sororis τυμον esse dixerit Labeo Antistius et quid Dalris P. Nigidius.1 Labeo Antistius iuris quidem ciuilis disciplinam principali studio exercuit et onsulentibus de iure publie responsitauit, Set ceterarum qU0que b0narum artium non expers fuit et in grammaticam sese atque dialecticam literasque antiquiore altioresque penetrauerat Latinarum queuo eum origine rationesque percalluerat, eaque praecipue scientia ad enodandos plerosque iuris laqueo utebatur. Sunt ade libri 0st mortem eius editi, qui o Steriore Sinseribuntur, quorum librorum tres continui, tricensimuSoctauu et tricensimus nonus et quadragenSimuS, pleni Sunt id genus rerum ad enarrandam et inlustrandam linguam La-3 tinam conducentium. Praeterea in libri S, quos ad praetoris edictum scribsit, multa posuit partim lepide atque argute reperta Siculi 0 est, quod in quarto ad edictum libro scriptum legimus Soror, inquit, appellata est, quod quasi Seor Sum a Scitur Separaturque ab ea domo, in qua nata est, et in aliam familiam transgreditur. Fratris autem uocabulum P. Nigidius, homo inpense doctuS, non minus arguto subtilique ἐτυμ interpretatur: Frater, inquit, est dictu quasi sere alter. XI.
Puem M. Varro aptum iustumque esse uinerum Onuiuarum Xistimarit ac de mensis secundis se debellaris.1 Lepidissimus liber est M. Varronis ex Satiris Me nippeis, qui in Scribitur nesci quid e Sper Seru Suehat, in quo disserit de apto conuiuarum numero deque 2 ipsius e0nuiuii habitu cultuque. Dicit autem, conuiuarum numeriam incipere oportere a Gratiarum numero et pr0gredi ad Musarum, id est proficisci a tribus et con Si Stere in nouem,
Ut eum paucissimi conuiuae sunt, n0n pauciore Sint quam 3 treS, cum plurimi, non plureS, quam nouem Nam multo S, inquit, is S Se non conuenit, quod turba ple-
365쪽
XIII. I. XII. 79rumque S turbulenta et Romae quidem con)stat, sed et Athenis, nusquam autem cubat. pSum deinde conuiuium constat, inquit, e rebuS Uattuor et tum denique omnibus Sui numeri absolutum est, si belli homunculi conlecti sunt, si electus locus, si tempus lectum, Si apparatu Snon neglectu S. Nec loquace autem, inquit, Onuiuas nec muto legere Oportet, quia eloquentia in sor et aput subsellia, silentium uero non in conuiuio, et in cubiculo esse debet. Sermo - 4nes igitur id temporis habend0 censet non Super rebuSanxii aut tortuosis, sed iucund0 atque inuitabiles et cum quadam inlecebra et u0luptate utiles, ex quibus ingenium nostrum uenustius fiat et am0enius. 9uod profecto, in-5quit, eueniet, si de id genus rebus ad communem uitae Sum pertinentibus c0nsabulemur, de quibus in foro atque in negotiis agendi non e Stolium Dominum autem, inquit, conuiuii e S Se portet non tam lautum, quam sine sordibus, et in conuiui legi non omnia debent, sed ea p0ti SSimum, quae Simul Sint βιωφελγ et delectent. Neque non de Secundi qu0que mensis, cuiusmodi eSS 6 ea Oporteat, praecipit. Hi enim uerbis utitur Bellaria, inquit, ea maxime sunt mellita, quae mellita non Sunt πεμμασιν enim eum πεφει S0eietas insida.
9uod Varro hoc in l0c dixit bellaria, ne quis sortes
in ista uoce haereat, significat id uocabulum mne menSae Secundae genuS. Nam quae περιματα Graeci aut τραγήιιατα dixerunt, ea uetere nostri bellaria appellauerunt. Vina quoque dulci0ra est inuenire in comoedii antiquioribus hoc nomine appellata dictaque esse ea Liberi bellaria .
Τribunos plebis prensionem habere, uocationem non habere.
In quadam epistula Atei Capitonis scribtum legi-1mus, Labeonem Antistium legum atque morum Opilli Romani iurisque ciuilis doctum adprime fuisse. Sed 2
366쪽
80 XIII XII. agitabat, inquit, hominem liberta quaedam nimia atque uecor S, tamquam eorum, diu Augusto iam principe et rempublicam obtinente, ratum tamen pen Sumque nihil haberet, nisi quod iustum Sanctumque S se in Romani antiquita-3tibus legisset, ac deinde narrat, quid idem Labeo per uiat0rem a tribunis plebi u0catus reSponderit Cum a muliere, inquit, quadam tribuni plebis aduersum eum aditi, Gellianum ad eum mi Si S Sent, ut ueniret et mulieri responderet, ius Sit eum, qui mi S-Su erat, redire et tribunis dicere, tu eo non
habere, neque e neque alium quemquam O
candi, quoniam moribus maiorum tribuni plebis prensionem haberent, uocationem non haberent: posse igitur eos uenire et prendi se iubere, sed uocandi absentem ius non habere. Cum h0 in ea Capitonis epistula legissemus, id ipsum postea in M. Varroni rerum humanarum uno et uicensimo libro enarratius scribtum inuenimuS, UeP-6iaque ipsa super ea re Varronis adscribsimus: In magi Stratu, inquit, habent alii uocationem, alii
prensionem, alii neutrum uocationem, ut consule et ceteri, qui habent imperium pren Sionem, ut tribuni plebi et alii, qui habent uiatorem neque uocationem neque ren Sionem, ut quae St Ore et ceteri, qui neque lictorem habent neque uiatorem seu uocationem habent, idem prendere, tenere, abducere OSSunt, et haec omnia, Sive ad Sunt quo uocant Sive acciri ius serunt. Tribuni plebis uocationem habent nullam neque minu multi imperiti, proinde atque haberent, ea Sunt Si nam quidam non modo priuatum, Sed etiam consulem, in ro Stra uocari iusserunt. Ego triumuirum, Oeatu a Porci O, tribuno plebi S, non ivi, auctoribu principibus et uetus tu tenui. tem tribunu cum S Sem, uocari neminem iussi, nec uocatum a conlega parere inuitum.
367쪽
XIlI. XII. XIII. 1Ηuius ς iuris, quod M. Varro tradit, Labeonem 7 arbitror uana tunc fidustia, cum priuatu e S Set, Oeatum a tribuni non isse. uae, malum, autem ratio fuit uocanti-8bu nolle ObSequi, quos confiteare ius habere prendendi ZNam qui iure prendi potest, et in uincula duci p0test Sed 9 quaerentibu nobis, quam ob causam tribuni, qui haberent Summam coercendi potestatem, ius uocandi non habuerint f. . . . J quod tribuni plebis antiquitus creati uidentur non iuri ieundo nec causis querelisque de absentibus no Seendis, sed intercessionibus faciendis quibus praesen fuiS-Set, ut iniuria, quae oram fieret, arderetur ae propterea ius abnoctandi ademptum, quoniam, ut uim fieri uetarent, adsiduitate eorum et praesentium oeuli opus erat.
0u0 in libris humanaruin M. Varronis scriblum est, aedile set quaestores populi Romani in ius a priuato ad praetorem uocari
Cum ex angulis se eretisque librorum ac magistrorum in Imedium iam hominum et in lucem sori prodi S Sem, quaeSitum SSe memini in plerisque Romae stationibus ius publie edoeentium aut respondentium in quaestor populi R0 mania Praet0re in ius uocari posset autem n0n ex ti0 Sara quaeSli 0 ne agilabatur, sed usus sorte natae rei ita erat, utuo eandu es Set in ius quaestor Non pauci igitur Xistima 3bant, ius u0cationis in eum praetori non esse, qu0niam magistratus populi Romani pro qui ubi esset et neque voeari neque, Si uenire nollet, capi atque prendi, Salua ipsius magiStratu maieState, posset Sed eg0 qui tum adsiduus in libris M. Varronis sui, eum h0 quaeri dubitarique animaduertiSSem, protuli unum et uicensimum rerum humanarum, in quo ita serit tum suit: sui potestatem neque uocationis p0puli uiritim habent, neque
pren Sioni S, 0 magistratus a priuato in tu Squoque uocari est potestas M. Laevinus, aedili euruli S a priuato ad praetorem in ius est eductu S;
y0SSunt, sed etiam ultro Subm0nent P09 Ilum.
368쪽
Hoc Varro in ea libri parte de aedilibus, supra autetia in eodem libro quaestores neque uocationem habere neque 6 prensionem dicit. Vtraque igitur libri parte recitata, in Varroni Omne Sententiam conceSSerunt, quaestorque in ius ad praetorem uocatu DSt.
0uid sit pomerium.J1 Pomerium quid esset, augure populi Romani, qui libros de auspiciis scribserunt, istiusmodi Sententia definierunt Pomerium est locu intra agrum es satum per totius urbis circuitum pone muro S regionibus certe is determinatus, quis acit sinem 2 urbani auspicii Antiquissimum autem pomerium, quod a Romul institutum est, Palatini monti radicibus terminabatur. Sed id pomerium pro incrementis reipublicae aliquotiens prolatum est et multos editosque collis circumplexum 3 est. Habebat autem ius pro serendi pomerii, qui populum
Romanum agro de hostibus capto auxerat. Propterea quaesitum est aemulae etiam in quaeStione St, quam ob auSam ex septem urbis montibus, cum ceteri SeX intra pomerium Sint Auentinus Solum, quae par non longinqua nec infrequenS St, extra pomerium sit, neque id Servius Tullius re neque Sulla, qui pro serendi p0meri titulum quaesiuit, neque postea diuus Iulius, eum pomerium proferret, intra iratos urbi sines incluSerint. Huius rei Messalla aliqu0 causas uideri scribsit; sed praeter ea omni ScipSe unam probat, quod in e monte Remus urbi condendae gratia auspicauerit avesque inritas ha-6 buerit superatusque in auspicio a R0mulo it Idcirco, inquit, Omne S, qui pomerium protulerunt, Ontem istum excluserunt, quasi avibus obsceni S
Sed de Aventino monte praetermittendum non putaui, quod non pridem ego in Elydis, grammatici ueteriS, Ommentario spendi, in quo scriptum erat Aventinum antea, Sicut diximus, X tra pomerium eXcluSum, post auct0re diuo Claudi receptum et intra p0merii fine obSeruatum.
369쪽
Verba ex libro Messallae auguris, quibus docet, qui sint minores smagistratus et consulem prae loronaque Ollegas SSe et quaedam alia de auspiciis.
In edicto onSulum, quo die unt, qui die comitiis cen-1turiatis suturus Sit Scriptum X uetere forma pensetua nequis magistratus minor de ea et Serua S Se uelit. 9uaeri igitur olet, qui sint magistratus in OreS. Super 2.3hac re meis uerbi nil opus fuit, quoniam liber M. Messallae auguri de au Spiciis primu S, eum hoc eriberemus, sorte adsult. Propterea ex eo libro uerba ipsius . Messallae Subscribsimus Patriciorum auspicia in duas sunt diuisa potestate S. Maxima Sunt con-Sulum, Praetorum, en Sorum. Neque tamen O-rum omnium inter Se eadem aut tu Silem potestatis, ideo quod conlegae non Sunt en Sore Seon Sulum aut praetorum, praetore eon Sulum sunt. Ideo neque eon Sule aut praetore cen-S0ribu neque en Sore consulibu aut praetoribus turbant aut retinent auspicia; at censore inter Se rur Su praetore consulesque inter se et uitiant et optinent. Praetor, etsi conlegae m S ud L e S t, ni qm e pam e tia em n eram e cim vidi mihi re rogare pote St, ut quidem no a Superioribus accepimus aut ante haec tempora eruatum
est et ut in commentario terti decimo C. Tuditani patet, quia imperium minu praetor, maius habet consul, et a minore imperio maius aut maiore conlega rogari iure non potest. Nos his
temporibus praetore praetore e re ante ueterum auctoritatem Sumus secuti neque hi conaitiis in auspicio fuimuS. Cela Sore aeque non Odem rogantur auspicio atque consule et praetores. Reliquorum magi Stratuum minora Sunt
auspicia. de illi minores , hi maiores magistratus appellantur. Minoribus creatis magistratibus tributis comitiis magistratu S, et
370쪽
i iustus curialia datur lege maiores uenturiatis cm mitiis si unt. Ex iis omnibus uerbis Messallae manifestum sit et qui sint magistratus min0re et quamobrem minores ap-6 pellentur Sed et conlegam SSe praetorem consuli 0cet 7 quod eodem auspicio creantur. Maiora autem dicuntur auspicia habere, quia eorum auspicia magi rata Sunt quam aliorum. XVI. ug. XV. Xtr.)Ιlem uerba piusdem Messallae , disserentis, aliud esse ad populum loqui, aliud cum populo agere, et qui magistratus a quibus auocent omitiatum.1 xv. Ideni in s s ad Lami ei di in sit in de min0ribus inagistratibus ita scribsit Consul ab omnibus magistratibus et c0 mitiatum et contionem au0care potest. Praetor et comitiatum et ontionem uS-quequaqUe auocare 90 te St, nisi a con Sule . Minore magi Stratus nusquam nec comitiatum nee contionem uocare possunt. Ea re, qui eorum
primus uocat ad 0 mitiatum, is recte agit, quia bifariam eum populo agi non pote St. Nec au0care alius alii posset, Si contionem habere uolunt, uti ne cum populo agant, quamuis multi magistratus simul contionem habere possunt. 2 9 Ex his uerbis Messallae manifestum est, aliud esse eum 3 10 populo agere , aliud contionem habere . Nam ' cum populo agere est rogare quid populum, quod suffragiis suis aut iubeat aut vetet, contionem autem Maabere est uerba sacere ad populum Sine ulla rogatione.
Humanitatem non significare id, quod uulgus putat, Sed eo Oeabulo, qui sineeriter loculi sunt, magis proprie SS USOS.1 ui uerba Latina secerunt quique his probe HS Sunt, immanitatem non id esse u0luerunt, quod uolgus existimo t