장음표시 사용
371쪽
XIII. XVII. XVIlI. XVI. XVII. 85
quodque a Graeeis φιλανθρωπια dicitur et Signifiea dexteritateni quandani beniuolentianique erga Omnis hontines pr0mis ealia, Sed lumanitatem appellauerunt id propemodum, quod Graeei παιδείαν uocant no eruditionem instituti0neinque in bonas artis dicimus. 9uas qui sinceriter pereupiunt adpetuntque, hi sunt est maXime humanissimi. H lius enim scientiae eura et diSeiplina e uniuersis animantibus uni homini datast detreoque humanitas appellata est. Sic igitur eo uerbo ueteres So et cumprimi M. Var 2ronem Marcumque Tullium omnes serme libri declarant. suam obrem satis habui unum interim exemplum promere. Itaque uerba posui Varronis e libro rerum hu-3 manarum primo, elatu principium hoc est Praxiteles, qui propter artis icium egregium nemini est paulum modo uinaniori ignotus Humaniori in-4quit; non uulgo dieitur faelli et traetabili et beniuolo tametsi rudis literarum Sit, hoc enim eum Sententia nequaquam eonvenit, sed eruditiori doctiorique qui PraXitelem, quidsuerit et ex libris et X historia cognouerit.
0uid aptu M. Catonem significent Verba haec inter os atque
0rati est M. Catonis Censorii de aedilibus iii Itio creatis Ex ea oratione uerba haec sunt Nunc ita aiunt in segetibus in herbis bona frumenta esse. Nolite ibi nimiam spem habere. Saepe audiui inter atque issam multi interuenire 90sse; uerum uer, inter ossam atque herbana, ibi uer i ingum interuallum est Erucius Cla-2ru S, qui praemetus urbi et bis consul fuit, uir morum et literarum ueterum Studiosissimus, ad Sulpiciunt Apollinarem scribsit, hominem hem0riae nostrae doctissi-luum, quaerere SeSe et petere, illi ibi rescriberet, quaenam S Set 0rum uerborum Sententia. Tum Apollinaris 3 nobis praesentibus nam id temporis ego aduleSeens Romae est labar eum diseendi gratia rescribsit Claro, ut uiro
372쪽
86 XIII XvIII. XVIIII. XX. XVII. XVIII. XVIIII.)erudit0, breuiSSime uelia eSSe prouerbium inter os et opsam , idem Significans, quod Graecus ille παροιμιώδης
Platonem tribuere Euripidi Sophocli uorsum; et inueniri uersus uerbis iisdem aut paucis syllabis inmutatis apud diuersos p00-las, temporibus uariis natos.J Versus est n0tae uetuStati Senarius: Σοφοὶ τυραννοι των σοφων ξυνουσια.
2 Eum uersum Plat in Theaeteto Euripidi esse dicit. uod quidem nos adm0dum miramur; nam Scriptum eum legimus in tragoedia optio cli, quae inscriptaeStAιας 3 Λοκρος, prior autem natus sui Sophocles, quam Εuripide S. Sed etiam ille uersus non minus n0tuS: Γερων γεροντα παιδα Πωγησω G εγώ, et in tragoedia Sophocli scribtus est, cui titulus est Φθιωτιδες et in Bacchis Euripidi. Id quoque animaduertimus, aput Aeschylum ἐν τω πυρφορα Προειρὶ θεῖ et aput Euripidem in tragoedia, quae in Scripta est γνω, eundem S Se uersum absque paucis syllabis. Aeschylus sic: Σιγων θ' που δει καὶ λεγων τα καιρια, Euripides ita: Σιγαν θ' που δεῖ καὶ λεγειν , σφαλές.Fuit autem Aeschylus non breui antiqui0r.
De genere atque nominibus familiae Porciae.
Cum in domus iberianae bibli0theca sederemus ego et Apollinaris Sulpicius et quidam alii mihi aut illi fami-
373쪽
XIII. XX. XVIIII. 87liares, pr0latus s0rte liber est ita inseribtus M. Catonis Nepotis una quaeri coeptuna est, quisnam is suisset M. 2Cato Nepos Atque ibi aduleScens quispiam, quod eX3
eius Sermonibus coniectare potui, non abhorrens a literis, hie , inquit, est M. Cato, non cognomento NepOS, Sed M.
Catonis Censorii ex filio nepos, qui pater fuit M. Catonis. praetorii uiri, qui bello ciuili Vti eae necem sibi gladi manu sua consciuit de cuius uita liber est M. Ciceronis, qui inscribitur laus Catonis, quem in eodem libro idem Cicero pronepotem fuisse dicit M. Catonis Censorii. Eius igi-4tur, quem C ii eam laudauit, pater hic suit M. Cato, cuius
orati0nes seruntur inscriptae M. Catoni Nepotis . Tum Apollinaris, ut m0 eius in reprehendendo suit iplacide adm0dum leniterque laudo , inquit, te, mi fili, quod in tantula aetate, etiamSi liun M. Catonem, de quo nunc quaeritur, quis fuerit, ignoras, auditiuncula tamen quadam de Catonis familia SperSus S Non unus autem 6 sed conplures M. illius Catonis Censorii nepote suerunt, geniti n0n eodem patre duos enim M. ille Cato, qui et orator et censor fuit, filios habuit, et matribus diuersos et aetatibus l0nge dispares. Nam iam aduleScente altero matre eius 8amiSsa, ipSe quoque iam multum senex, Saloni lientis sui filiam uirginem duxit in matrimonium, e qua natu est ei M. Cato Salonianus h0 enim illi cognomentum sui a Salonio, patre matris, datum. EX maiore autem Catonis filio, qui praetor designatu patre uiuo mortuu est, et egregios de iuris disciplina libros reliquit, nascitur hic, de quo quaeritur, M. Cato, M. filiuS, M. nepos Is satis emens 10 orator sui multasque oratione ad exemplum aut scribtas reliquit et consul cum P. Marci Rege suit, inque o consulatu in Africam pr0 sectus, in ea prouincia mortem obit. Sed 11 is non ita ut dixisti M. Catonis, praetorii uiri, qui se Uticae Occidit et quem Cicero laudauit, pater fuit nec quia hic nepos Catonis Cens0rii, ille autem pr0ne90 fuit, propterea necessum est, patrem hunc ei suiSSe Hic enim nepos, cuius 12 haec m0do prolata oratio est, ilium quidem maiorem Catonem habuit; sed non eum, qui Vticae perit, Sed qui, cum aedilis curulis et praetor fuisset, in Galliam Narbonensem
374쪽
8S XIII. XX. XXI. XVIIII. XX.)J3 profectus, ibi uita sun eius est. EX altero autem illo, Censorii silio longe natu minore, quem Salonianum esse appel- latum dixi, duo nati sunt L. Cato et M. Cato. Is M. Cato tribunus plebis sui et praeturam petens mortem obiit; ex eoque natu est M. Cato praetorius, qui Se bello civili Uticae interemit, de cuius uita laudibusque cum M. Tullius Scri- 1 oberet, pronepotem eum Catonis Censorii dixit suisse. Videtis igitur hanc partem familiae, quae e minore Catonis filio progenita est, non solum generis p Siu tramitibus, sed temp0rum U0que spatio disserre: nam quia ille Salonianus in eXtrema patris aetate Sicuti diXi, natu fuit, prognati qu0que ab eo aliquant posteriore suerunt, quam qui a maiore 46 fratre eius geniti erant. Hanc temporum disserentiam facile animaduertetis e hac ipsa oratione, cum eam legetiS .
17 Haec Sulpicius Ap 0llinaris audientibus nobis dixit,
dati0nes unebres et librum commentarium desamilia P0reia legeremUS.
luod a seri ploribus elegantissimis maior alio habita sit sonitus uocum atque uerborum uelandioris, quae a Graeei ευφωνία dieitur, quam regulae diseiplinaeque, quae a grammati eis rQ-
Interrogatus est Probus Valerius, quod e familiari
eiu quodam eonperi, has ne urbis an has urbes , et hanc turrem an hane turrim diei porteret. Si aut uersum inquit, pangis aut orationem Solutam Strili atque ea tibi uerba distenda sunt, non mitiones illa praerancida neque fetutina gratamanticas spectaueris, Sed aurem tuam intere0ga, quo quid l0 eo conueniat dicere quod illa suaserit 2 id pr0se et erit rectissimum . Tum is, qui quaeSierat: quo-3 nam m0do , inquit, uis aurem meam interrogem 3 Et Probum ait resp0ndisse V uo suam Vergilius percontatuSest qui diuersis in odis urbis et urbes dixit arbitrio con- Silioque usus auris Nam in primo georgicon, Hem
375쪽
XIII. XXI. XX. 80 ego , inquit, Vibrum manu pSiu correctum egi, urbis per literam scripsit. Verba emersibus eius hae Sunt Vrbis ne inui Sere, ae Sar,
Verte enim et muta, ut urbes distas, insubidius nescio quid facies et pinguius C0ntra in terti, Aeneidis urbes 5 dixit per e literam Centum urbes habitant magna S. Hic item muta, ut urbis dicas, nimis eXili uox erit et eXanguis, tanta quippe uneturae disserentia est in e0nsonantia 10 eum P0Ximarum. Praeterea idem Vergilius turrim 6
dixit, non turrem , et Securim, n0n Securem':
et Incertam X cus Sit ceruice Securim.
uae Sunt, Opinor, iucundiori gracilitatis, quam si suo utrumque loco per e literam dicaS . At ille, qui interroga 7 uerat, rudi pro se et et aure agresti homo: eur , inquit, aliud ali in loco potius rectiusque esse die aS non Sane intellego . Tum Probus iam commotior: noli , inquit, igi-8tur laborare, utrum ist0rum debeas dicere, urbis an urbes . Nam cum id genus sis, quod uideo, ut sine iactura tua pecceS, nihil perdes, utrum dixeriS .
His tum uerbis Primi s et hae mi hominem dimisit, ut m0s eius fuit erga indoeiles, prope inclementer. 0 autem 10 aliud quoque postea consimiliter a Vergilio dupliei modo seriptum inuenimus. Nam et tres et tris p 0suit eodem in loco ea iudieii subtilitate, ut si aliter dixeris mutarisque et aliquid tamen auris habeas, sentia Suavitatem Sonitu claudere. Versus ex decim hi sunt 11 Tres quoque Threicios Boreae te gente su
Et tris, qu0. Idas lateri et patria HS naara mittit.
376쪽
90 XIII. XXI. XX. Tres illic tris hic pensicula utrumque modulareque, re-
12 perie Suo quidque in loco sonare aptissime. Sed in illo quoque itidem Vergilii uersu: Haec sinis Priami satorum,
si mutes in ei et lic sinis dicas, durum atque absonum erit reSpuentque aures, quod mutaueris. Sicut illud contra eiusdem Vergilii insuauius facias, Si muteS: uem das finem, re magne, laborum' Nam si ita dicas: quam das mem , iniucundum neSeio quo pacto et laxiorem uocis sonum seceriS. 13 Ennius item rectos cupressos dixit c0ntra receptum uocabuli genus hoc uersu: Capitibus mutantis pinos recto Sque cupreS-
Firmi0 ei, credo, et uiridi0 sonus SSemo ei utSUS St, 14 recto distere cupressos, quam rectas Contra uero idem Ennius in annali duodeuicensimo aere fulua diXit, non ' sutuo , nonii, id solum, quod Homerus ἐερα βαθεῖαν dicit, sed quod hie sonus, opin0r Uoeabilior utSuSet amoenior.
15 Sicuti Marco etiam Ciceroni m0llius teretiusque ui-Sum, in qui illa in Verrem fiet u seribere, quam Deto Perangusto, inquit, fretu diuisa Erat enim crassius 16 iam uetustiusque, perangusto freto dicere. Itidem in secunda, simili usus modulamine: manifesto peccatuinquit, non peccato' hoc enim scriptum in uno atque in 17 altero antiquissimae side libro Tironiano repperi. Verba sunt Ciceronis haec: Nemo ita uiuebat ut nulla eiu uitae pars summae turpitudini es Set e X- Per S, nemo ita in manifesto peccatu tenebatur, ut cum inpudens suisset in facto tum inpudentior uideretur, Si negaret. 18 Huius autem uocis cum elegantior hoc in loco S0nuS St, 19 tum ratio certa et probata est Hic enim peccatus , quaSi peccatio , recte Latineque dicitur, sicut hic incestus , non
377쪽
XIII. XXI. xx. 91 qui admisit, Sed qu0d admissum est, et hic tributus , quod tributum n0s dicimus a plerisque ueterum dicta sunt. Hic quoque adlegatus et hic arbitratus pro adlegatione proque arbitratione distuntur, qua ratione seruata, arbitratu et adlegatu meo dicimus. Sic igitur in m an is es t pei-20catu dixit, ut in manifesto incestu ueteres diXerunt, non quin Latinum esset peccato distere, sed quia in l0e ist090situm subtilius ad aurem molliuSque eSt. Lucretius aeque auribus inseruiens stinem seminin021 genere appellauit in hisce uersibus: Η aut, fut 0pinor, enim mortalia Saecla Superne Aurea de caelo demisit sunt in arua, cum dicere usitatius manente numer 90SSet: Aureus e caelo demisit uni in arua . Sacerdotes qu0que seminas M. Cicero antistitas dicit, 22 non Secundum grammaticam legem antistites Nam cum ins0lentias uerborum a ueteribus dictorum plerumque respueret, huius tamen uerbi in ea parte sonitu delectatus Sacerd0tes, inquit, Cereris atque illius sani antistitae Vsque adeo in quibusdam neque rationem uerbi 23 neque consuetudinem, Sed Solam aurem Sectiti sunt, utSuerba modulis pensitantem uod qui non sentiunt 24 inquit idem ipse M. Cicero , cum de numero Sa et apta Oratione dissereret, quas auris habeant aut quid in his hominis simile Sit, ne Seio. Illud uer cumprimis apud Homerum uetere gramma-25tici adnotauerunt, quod, cum dixisset quodam in loco κολοιους τε ψ γῆρας τε, ali in loco non ψγηρων τε , et
Secutus non communem, Sed propriam in quoque u0cis situ iucunditatem; nam si alterum in alter loco ponaS, Utrumque seceris S 0nitu inSuave.
378쪽
Verba Titi Castri et rhetoris ad discipulos adulescentes de uesti luatque aleiatu non decoro.
Τ. a Stricius, liet0ricae disciplinae oetor, qui habuit Romae locum principem declamandi ac docendi, Summa
uir auctoritate grauitateque et a divo Hadriano in mores atque itera Spectatus, cum me sorte prae Sente, Su enim Sum eo a Stro, discipulo quo Silam Suo Senatore uidi S-set die feriat tunicis et lacernis indutos et gallicis culeiatos: equidem', inquit, maluiSSem, o togato eSSe pigi tum eSt, eineto Salieni S Se et paenulatos. Sed si hic uester liuiusui pili uestitus de multo iam usu ign0scibili est Soleato tamen uos populi Romani senatores, per urbi uias ingredi nequaquam decorum est, non aerete Obi minUS, quam illi uni suit, eui hoc M. Tullius pro tirpi crimine 0biectauit . Haec me audiente, Castricius et quaedam alia ad 3 eam rem conducentia Romane et seuere dixit. Plerique autem chiS, qui audierant, requirebant, cur Soleato S di- XiSSet, qui gallicas, non soleas, haberent. Sed Castricius profecto seite atque incorrupte loeutus est: omni enim ferme id genus, quibus plantarum alge tantum infimae teguntur, cetera prope nuda et teretibus habenis uineta sunt, SoleIS diXerunt, n0nnumquam uoce Graeca crepidu-6 las . Gallistas autem uerbum esse opinor Ouum, non diu ante aetatem M. Ciceroni usurpari coeptum, itaque ab e0 ipso o Si tum is in secunda Antonianarum Cum 7 gallicis, inquit, et lacerna cucurristi. Neque in ea significatione id apud luemquam alium scriptum lego grauiori dumtaXat auctoritatis scriptorem; sed ut dixi, crepidas et trepidulas , prima syllaba correpta id genu calciamentum appellauerunt, quod Graeei κρηπῖδας uocant. 8 Eius cateiamenti sutores crepidarios dixerunt. Selm pronius Asellio in libro rerum gestarum XIIII: Crepidarium, inquit, cultellum i 0 gauit a crepidario ut O re.
379쪽
conprecationes, quae ritu I 0mano fiunt diis, exposita sunt in libris sacerdotum, inter quas Marti erienem tribuunt et quid Neriene seu erio nomen importel.J
Conprecationes deum inmortalium, quae ritu Romano 1
fiunt, expositae sunt in i ibi L s aec ea loqvi in linos iit imi mani et in plerisque antiquis irationibus In his 2 serit tum est: tuam Saturni Salaciam Neptuni, Horam uirini, Virites uirini, Maiam Volcani, Heriem clun0nis, moles Martis Nerienemque Martis. Ex quibus id, quod postremiam 90Sui, Sic plero Sque 3 dicere audio, ut primam in eo Syllabam producant, qu0 Graeci modo dicunt ' Νηρειδας Sed qui proprie loeuti
Sunt primam correptam diXerunt, uertiam produXerunt. ES enim restius casu voeabuli, sicut in libris ueterum seriptum est, Nerio , quamquam M. Varro in AEatura Menippea, quae Seribitur Σκιομαχία, non Nerio , Sed Nerienes u0cative diei in his uersibus Te Anna a Peranna, Panda te, Lato, Pale S, Nerienes et Minerva, Fortuna ac Cere S. Ex quo nominandi quoque casum eundem fieri necessum best Sed Nerio a ueteribus Sie declinabatur, quasi Anio': n m perinde ut ' Anienem , sic Nerienem dixerunt tertia 6 Syllaba. Id autem sive ' Nerio siue Nerienes est, Sabi-7num uerbum est, eoque Signi sistatur uirtus et sortitudo. Ita-8que ex Claudiis, quos a Sabinis oriundo accepimus, quis erat egregia atque praestanti sortitudine, Nero appellatus
est Sed id Sabini accepisse a Graecis uidentur, qui uincula
et firmamenta membrorum νευρα dicunt, unde OS UO-que Latine neruos appellamus Nerio igitur Martis uis 10 et potentia et maiestas quaedam esse Marti demon Stratur. Plautus autem in Truculento coniugem esse Nerie-1 Item Martis dicit atque id sub persona militis in hoc uersu
Mars peregre adueniens Salutat NerienemuX0
380쪽
M XIII. XXIII. XXII.)12Super ea re audiui non incelebrem h0ii; inem dicere, nimis coniice Plautum inperit et inc0ndito militi salsam nouamque opinionem tribuisse, ut Nerienem conitigem esse Martis
13 putaret. Sed id perite magis quam comice dictum intelleget, qui lege Ces Gidi i iis iam a Lem Laeret Dum, in quo Scribtum
est Hersiliam, cum apud Τ Τatium uerba saceret pacemque 0raret, ita precatam S Se Neria Martis te obsecro, pacem a te, uti liceat nuptiis propriis et prosperis uti, quod de tui coniugis consilio contigit, uti n0s itidem integras raperent, unde libero Sri sibi et suis, poster0s patriae pararent. De tui, inquit, coniugis consilio Martem scilicet significans per quod apparet, non es Se id poetice a Plauto dictum, sed eam quoque traditionem suisse, ut Nerio a quibusdam uxor es Seib Martis diceretur. Inibi autem animaduertendum St, quod Gellius Neria dicit per aliteram, n0n Nerio , neque Ne- 16rienes . Praeter Plautum etiam praeterque Gellium Licin i uri inbi ex uetus comoediarum scribtor, in sabula, quae Neaera Scripta est, ita scripsit: Nolo ego Neaeram te uocent, et Nerienem, Cum quidem Marti es in conubium data. 17 Ita autem se numerus huius e uersus habet, ut tertia in e0n0mine syllaba, contra quam Supra dictum est, e0rripienda sit; cuius sonitus quanta aput ueteres indisserentia sit, no-l8tius est, quam ut plura in id uerba sumenda sint. Ennius autem in prim annali in hoc uersu: Nerienem Mavortis et Herclem, Si, quod minime Solet, numerum seruauit, prilnam Syllabam intendit, tertiam corripuit. 19 Ac ne id quidem praetermittendum puto, euiu Smodi eSt, quod in c0mmentario Servii Claudii scribtunia inuenimus, Nerio dictum quasi Neirio , 0 est sine ira et cum placiditate, ut eo nomine mitem tranquilliniaque fieri Martem precemur: ne enim particula, ut apud Graecos, ita plerunaque in Latina quoque lingua priuatilla eSt.