장음표시 사용
381쪽
XIII. XXIIII XXV. XXIII. XXIIII. 95
arci Calonis, consularis et censorii, puleherr ma xprobratio contra philosophanies nomine et non re.JM. Catoe, 0n Sularis et censorius, publicis iam priuatis-ique opulentis rebus, uilla Sua ineXcultas et rudeS, ne lect0rio quidem praelitas suisse dicit ad annum usque aetatis Suae Septuagensimum. Atque ibi postea his uerbis utitur: Neque, inquit, mihi aedificati neque uasum neque uestimentum ullum est manupretio Sum,n eram e prae si ori uri s e num uae a nae in a. S i quid St, inquit, quod utar, utor, Si non e St,
eg eJ0. SufuJm cuique per me uti atque frui licet. Tum deinde addit Vitio uertunt, quia
multa egeo; at ego illi S, quia nequeunt egere. Haec mera ueritas Tusculani hominis, egere se multis rebus 2 et nihil tamen cupere dicentis, plus hercle promouet ad eX- hortandam parsimoniam suStinendamque inopiam, quam Graecae Storum praestigiae, philosophari sese dicentium umbraSque uerborum inanes lingentium, qui se nihil habere et nihil tamen egere ac nilii cupere dicunt eum et habendo et egendo et cupiendo ardeant.
0uaeSilum irae latumque , quid sint manubiae atque inibi die taquaedam de ration utendi uerbis pluribus idem signifieantibus.
In fastigiis surioraiani simulacra sunt sita ircumundi-1que inaurata equorum atque Signorum militarium; Suh- Scribtum est: e manubiis uaerebat Favorinus, 2 cum in area s0ri ambularet et amicum Suum consulem Opperiretur causa pro tribunali Og no Scentem OSque tunc eum Seetaremur, quaerebat, inquam, quid nobis uideretur
Significare proprie manubiarum illa inscriptio. Ium quis 3 Piam, qui cum eo erat, homo in studiis doetrinae multi atque celebrati n0 minis: ex manubiis , inquit, significat ex praeda manubiae enim dicuntur praeda, quae manu capta
382쪽
06 XIII. XXV. XXIIII.) est . Etiamsi , inquit Favorinus, opera mihi princeps et prope omnis in literis disciplinisque Graecis Sumpta St,n0n Sque eo tamen infrequen Sulla uo eum Latinarum, quas subsietuo aut tumultuario Studio c0lo, ut hanc ignorem manubiarum interpretati0nem uulgariam, qu0d esse dicantur manubiae praeda. Sed quaero, an M. Tullius, uerb0rum
homo diligentissimus, in oratione, quam dixit de lege agraria Kalendis Ianuariis contra Rullum, inani et inlepida geminatione iunxerit manubias et praedam , Si duo haec uerba idem significant neque ulla re aliqua dissident 3 5 Atque, ut erat Favorinus egregia uel diuina quadam me-6 moria, uerba ipsa M. ulli statim dixit. Ea nos hic adseribsimus Praedam, manubia S, Sectionem, ea
stra denique Cn. Pompei sedente imperatore de- eae in ii ii iis em dimet et infra itidem duo haec simul iunctiinposita dixit E praeda, ex manubiis, ex auro O-740nario. Ac deinde ad eum c0nuertit, qui manubias esse praedam diXerat, et 'mideturne tibi , inquit, utroque in loco M. Cicer duobus uerbis idem, sicuti tu putas, Significantibus inepte et rigide esse usus ac tali 0 eo dignus, quali apud Λristophanen , acetissimum comissorum, Euripi di sis e si hodi in insectatus eSt, cumiit
πονν8 Nequaquam uero , inquit ille, talia uidentur, quale est μάκτρα et κάρδοπος , quae uel a poetis uel oratoribus Graecis nostrisque uenerandae et ornandae rei gratia du0bus eadem pluribusue nominibus requentantur . 9 9uid igitur , inquit Favorinus, ualet haec repetitio in-Stauratioque eiusdem rei sub ali nomine, in manubiis et in praeda 3 num ornat, ut alioqui Solet orationem num eaminodulatiorem apti0remque reddit num onerandi uel X-Probrandi criminis causa exaggerationem aliquam Speei0Sam
383쪽
XIII. xv. XXIIII. 97 meit sicut in libro eiusdem M. Turii, qui de con-Stituendo ceu Satore St, una eademque re pluribus uerbis ementer atque atrociter dicitur Sicilia tota, si una uoce loqueretur, hoc diceret, quod auri, quod argenti, qu0d Ornamentorum in meis urbibus, Sedibus, delubri suit. Nam cum urbe semel totas dixisset, sedes delubraque addidit, quae Sunt ipsa quoque in urbibus. Item in eodem libro simili 0 do: 10 Siciliam, inquit, prouinciam C. Verre per trien- Ilium depopulatu esse, Sicut 0rum ciuitate sua Sta S Se domos X inani S Se fana spoliasse dicitur. Hae e quid uidetur, cum Siciliam prouinciam dixerit Ilatque insuper etiam ciuitates addiderit, domos etiam et sana, quae infra p0Suit, conprehendisset, uerba haec item multa
atque uaria depopulatu es Se , a Sta SSe, X inani S Se Spolia S Se nonne unam et eandem uim in seSe habent sane. Sed quia cum dignitate orationi et eum graui uerborum copia dicuntur, quamquam eadem sere sint et X una Sententia cooriantur, plura tamen e SSe exiStimantur, quoniam et aures et animum Saepius seriunt. Η0 ornatus genus in crimine uno uocibus multis atque 12
saeuis extruendo ille iam tunc M. Cat antiquissimus in orationibus suis celebrauit, sicuti in illa quae inscripta
est de decem hominibus, cum Thermum accuSauit, qu0 decem liber0s homines eodem tempore interfeciSSet, hisce uerbis eandem omnibus rem signisi eantibus Sus St, quae qu0niam sunt eloquentiae Latinae tunc primum eXOrientis lumina quaedam sublustria, libitum est ea mihi απομνημονευειν ovum nefarium facinus peiore operire postulas, Succidia humana facis, tantam trucidationem sagis, decem sunera saei S, decem apita libera intersicis, decem hominibus uitam eripis, indicta causa, in iudicati S in condempnatis. Item M. Cato in oratio nis principio, quam dixit in 13 senatu pro Rhodiensibus, cum uellet re nimi pro Speras dicere, tribus uocabulis idem sentientibus dixit. Verba eius haec Sunt Scio solere plerisque hominibus in rebus Secundi atque prolixis atque prosperi S
384쪽
98 XIII. xxv. XXIIII.)animum excellere atque Superbiam atque sero - 15 ciam augescere. Itidem Cato ex originum VII in oratione, quam contra Seruium Galbam dixit, conpluribus uocabulis super eadem reuSuMeSt: Multa mede
hortata Sunt huc prodire, anni, Reta S, UOX, uire Ssenectus; Uerum enim uer cum tantam rem peragier arbitrare r.
16 Sed ante omnis apud Homerum eiusdem rei atque sententiae luculenta Xaggeratio St: Ἐκτορα δ' ἐκ βελεων παγε Ζευς ε τε κονιης Ἐκ τ' Ἀνδροκτασιης ἔκ θ' ιματος ἔκ τε κυδοιμου. Item in alio uersu: Υσμιν αὐ τμ μαχαί φονος τ' Ἀνδροκτα -
1 Nam cum omnia ista utrubique multa et cognominiiJa nihil plus demon Strent quam proelium , huius tamen rei uaria acies delectabiliter ae dee0re multis uariisque uerbis depicta eSt. 18 Neque non illa quoque aput eundem poetam una in duobus uerbis sententia cum egregia ratione repetita est Idaeu Senim, cum inter Aiacem et Hectorem decertantes armis intercederet, hi ad eos usus Si Μηκε τι, παῖδε φίλω πολεμίζετε μηδε μάχεσθε, l9 in quo uersu non op0rtet uideri alterum uerbum, idem quod Superius Significans, supplendi numeri causa eXtrinsecuMadditum et consarcinatum. Est enim hoc inane admodum et suttile. Sed cum in iuuenibus gl0riae studio flagrantibu pervicaciam ferociamque et cupidinem pugnae leniter tamen ac placide obiurgaret, atrocitatem rei et culpam perseuerandi bis idem dicendo alio atque alio uerbo auXit inculcavitque, duplexque eadem compellatio admonitionem facit instantio-20rem. Ne illa quidem significationis eiusdem repetitio ignaua et frigida uideri debet: μνηστῆρες δ' αρα Τηλεμάχω θάνατον τε μο-
385쪽
XIII. XXV. XXIIII. 99qu0d bis idem: θανατον et μορον dixerit indignitas enim moliendae tam acerbae tamque iniustae neci mirandam0rtis iterati0ne defleta est Ceterum qui tam obtunso 2Iingeniost, quin intellegat: Βασκ' ἴθι, Ῥυλε 'πινειρε, et: Βάσκ' ἴθι, 'Iρι ταχεῖα, uerba idem duo significantia non frustra OSita esse ἐκ παραλληλων, ut quidam putant, Sed hortamentum S Se aere imperatae celeritatis 3 Verba quoque illa M. Ciceronis in L. Pisonem trige 22mina, etiamsi durae auri liominibus non placent, non uenu- Statem modo numeri quae Siuerunt, sed figuram simulationemque oris pluribu Simul uostibus uerberauerunt Vul- ratus denique, inquit, totus, qui sermo quidam tacitus mentis est, hic in fraudem homines impulit hic eos, quibuS erat ignotus, decepit, sesellit, induxit. uid igitur Simile est , inquit, apud eundem 24 in praeda et manubiis 3 Nihil nihil pr0se et istiusmodi
est Nam neque ornatius fit additis manubiis neque Xag-25 geratius modulatiusve; sed aliud omnino praeda est, ut in libris rerum uerborumque ueterum scribtum e St, aliud manubiae Nam praeda dieitur orpora ipsa rerum, quae 26 capta sunt, manubiae uero appellatae Sunt pecuniam quaestore X uenditione praedae redacta. Vtrumque ergo dixit 27 M. ullius, cumulandae inuidiae gratia decemviros ablaturos perSecuturo*que et praedam, quae nondum esset uenundata, et pecuniam, quae X uenditione praedae percepta SSet.
Itaque haec inscriptio, quam uidetiS: e manubiis, 28 non re corporaque ipSa praedae demonstrat, nihil enim captum est horum a Traiano ex hostibus, sed acta esse haec conparataque ex manubiis , id est X pecunia praedaticia, declarat. Manubiae enim sunt, Sicuti iam diXi, non praeda, 29 Sed pecunia per quaestorem populi Romani X praeda uendita contracta. suo per quaestorem autem dixi, intellegi Mnunc oportet praesectum aerario significari. Nam cura ae-7
386쪽
100 XIII XXv. XXVI. XXIIII XXV.)3 Irarii a quaestoribus ad praesecto translata est. Si tamen nonnuSquam inuenire , ita Scribsisse quosdam non ignobiles Scribtores, ut aut temere aut incuriose praedam pro manubiis et manubias pro praeda posuerint, aut tropica quadam figura mutationem uocabuli fecerint, qu0 sacere On-32 cessum est scite id periteque lacientibus. Sed enim, qui pr09rie atque Signate locuti sunt, sicut hoc in loco M. Tullius, manubias pecuniam dixerunt'.
Verba P. Nigidii, quibus dicit, in nomine Valeri in casu uocandi
primam Filabam euendam esse et item alia ex eiusdem uerbis ad rectam scripturam pertinentia.
1 P. Nigidii uerba sunt ex commentariorum grRmm uti eorum ieensimo quarto, hominis in disciplinis doctrinarum omnium praecellentis: Deinde, inquit, Oculati qui poterit seruari, si non Sciemus in Ominibu S, ut Valeri, utrum interrogandi sint an uocandi Nam interrogandi secunda Syllaba Su-Periore tonost quum prima, te inde nouissima deicitur; at in casu uocandi summo tono Si pri-2ma, deinde gradatim descendunt. Sic quidem Nigidius diei praeeipit. Sed si quis nunc, Valerium appellan S, in caS uocandi secundum id praeceptum Nigidii acu-3 erit primam, non aberit, quin rideatur. Summum autem tonum προσφδίαν acutam dicit et quem accentum n0Sdielmus uoculationem appellat et ' casum interrogandi eum dicit, quem nunc nos genetivum dicimuS. Id quoque in eodem libro Nigidiano animaduertimus: Si huius , inquit, amici uel auiu magni Scriba S, Unum i a cito extremum, sin uero hi imagni i , hi amicii , casu multitudini recto, tum ante i scribendum erit, atque id ipsum acies in similibus. Item si huius terrai scribas, ilitera sit extrema, si huic terrae , per e cribendum est. Item mei qui scribit in casu interrogandi, uelut cum dicimus mei studiosuS ,
387쪽
XIII XXVI. XXVII. XXVIII. XXV XXVI. XXVII. 101
per i unum seribat, non per e; at cum mi hJei , tum pere et i scribendum est, quia dandi casus e St. viae nos auctoritate doctissimi homini adducti, pro bpter e0S, qui harum quoque rerum cientiam quaerunt, non praetermittenda existimavimuS.
De uersibus, quos Vergilius seelatus uidetur, Homeri ac Partheni.
Partheni poetae uersus St: Γλαυκω καὶ Νηρεῖ καὶ εἰναλίω ελικερτ i. Εum uerSum Vergilius aemulatus est, itaque secit duobus 2 uocabulis uenuste inmutati parem Glauco et Panopeae et Inoo Melicertae. Sed illi Homerico non sane re parem neque similem se eit esse enim uidetes Homeri simplicior et sincerior, Vergilii autem νεωτερικωτερος e quodam quasi ferrumine inmisso fucatior I αυρον δ' Aλφειω ταυρον δε ΙΠοσειδάωνι. Taurum Neptuno, taurum tibi pulcher Apoll0.
De sententia Panaetii philosophi, quam seripsit in libro de officiis Secundo, qua hortatur, ui homines ad cauendas iniurias in omni loco intenti paratique Sint.
Legebatur Panaetii philosophi liber de ossiciis se- Icundus ex tribus illis inclitis libris , quo M. Tullius magno cum Studio maximoque opere aemulatus est Ibi seri 2ptum est, cum multa alia ad bonam frugem ducentia, quin uel maXime, quod esse haerereque in animo debet. Id au 3tem est ad hane sere sententiam: Vita , inquit hominum, qui aetatem in medio rerum agunt ac sibi suisque esseu Sui uolunt, negotia periculaque ex inprouiso adsidua et pr0pe cotidiana fert Ad ea auenda atque declinanda per-
388쪽
102 ΙΙΙ. XXVIII XXVIIII. XXVII. XXVIII.
inde esse 90rtet animo prompto Semper atque intento, ut 4 sunt athletarum, qui pancratia StaJe uocantur. Nam sicut illi ad certandum uocati proiectis alte brachiis consistunt caputque et S Suum manibu Oppositis quasi uallo praemuniunt, membraque eorum Omnia, PriuSquam pugna mota St, aut ad uitandos ictus cauta sunt aut ad faciendos parata; ita animus atque mens uiri prudentis, aduerSu uim et Petulantias iniuriarum mni in loco atque in tempore pro Spiciens, SSe debet erecta, ardua, Saepta Solide expedita, iam sollieitis numquam contuens, nusquam aciem Suam flectenS,c0nsilia cogitationesque contra fortunae uerbera contraque insidias iniquorum, quasi brachia et manuS, pr0 tendenS, nequa in re aduerS et in repentina incursio inparatis inprotectisque n0bis Ob0riatur.
Puod uadrigarius cum multis morialibus dixit an quid et quantum differret, si dixisset cum multis hominibus.
Verba sunt Claudi suadrigarii ex annalium eius XIII Contione dimissa Metellus in Capitolium
uenit cum m0rtalibus multis, inde domum Pro - 2 sici Scitur, tota ciuitas eum reduxit. Cum is libereaque uerba Frontoni, nobis ei ac plerisque aliis adsidentibus, legerentur et cuidam haut sane uiro indocto uideretur ut 0rtalibus multis pro hominibus multis inepte frigideque in hist0ria nimisque id poetice dixisse, tum Fronto illi, cui h0 uidebatur: ain tu , inquit, aliarum homo rerum iudieii elegantissimi, mortalibus multis ineptum tibi uideri et rigidum, nil autem arbitrare cauSae suiSSe, quod uir m0 desti atque puri et pr0pe cotidiani Sermoni mortalibus maluit, quam hominibus digere, eandemque crediS suturam suisse multitudinis demonstrationem, Si cum multis hominibus , ac non cum imitis mortalibus diceret r3Tgo quidem , inquit, sic existim0, nisi si me script0ris istius omnisque antiquae orationis amor atque uenerati caeco S- se iudici incit, l0nge longeque esse amplius, proliXiUS, su-SiuS, in significanda t0tius pr0pe ciuitatis multitudine mor-
389쪽
XIlI XXVIIII. XXX. XXVIII XXVIIII. 103
tales quam h0mines dixisse. Namque nullorum homi-4num' appellati intra modicum quoque numerum cohiberi atque in eludi p0test, multi autem mortales nescio quo pacto et qu0dam sensu inenarrabili omne sere genus, quod in ciuitate est et ordinum et aetatum et SeXUS 0nprendunt qu0 scilicet uadrigarius, ita ut res erat, ingentem atque promis eam multitudinem uolens ostendere, cum multis mortalibus Metellum in Capitolium uenisse dixit ἐριφατικω- τερον, quam si cum multis h0minibus dixisset. Ea nos omneS, quae Front dixit, cum ita, ut par erat,inon adprobante tantum, sed admirante quoque audiremus: uidete tamen , inquit, 'ne existimetis, semper atque in omni loe mortales mult0s pro nullis hominibus dicendum, ne plane stat Graecum illud de Varronis Satura prouerbium
τι ἐπὶ τῆ φακῆ μυρον' Hoc iudicium Frontoni S, 6
etiam in paruis minutisque voeabulis, non praetermittendum putaui, ne nos forte sugeret lateretque subtilior huiuscemodi
Non hactenus esse faciem, qua uulgo dicitur.
Animaduertere est, pleraque uerb0rum Latinorum X ea lSignificatione, de qua nata sunt, decessisse uel in aliam longe uel in proximam, eamque decessi0nem laetam eSSe eon Suetudine et inscitia temere dicentium, quae cuiuSmodi Sint non didicerint. Sicuti quidam daciem' esse h0minis putant O 2 tantum et oculos et genas, quod Graeci ' προσωπον dicunt, quando facies sit mrma omnis et modus et factura quaedam corpori totius, a faciendo dicta, ut a b a) speetu Species et a singend0 figura . Itaque Pacuvius in tragoedia, 3 quae Niptra scribitur, laetem dixit h0 minis pro corporis longitudine: Aetate, inquit, integra, Feroci ingenio, acie procera uirum. Non Solum autem in hominum e0rp0ribus, sed etiam ines rerum cuiusquemodi aliarum, facies dieitur. Nam montis et
390쪽
104 XIII XXX XXXI. XXVIIII. XXX.)caeli et maris facies', si tempestiue dicatur, probe dicitur. O Sallustii uerba Sunt ex historia secundas Sardinia in Africo mari facie uestigii humani in orien-6tem quam occidentem latior prominet. Ecce autem id quoque in mentem uenit, quod etiam Plautus in Poenulo laetem pro totiu corporis c0l0risque habitu dixit. Verba Plauti haec sunt: P. y et earum mutrix qua sit facie, mi hi j X- pedi. M. Statiira non magna corpore inquilo St. P. Ipsa faJ St. M. Specie uenusta ore aeque atque oculi pernigri S.
P.J Formam quidem hercle uerbii depinxtipa mil Praeterea memini, uadrigarium in undeuicen Simo laetem pro statura totiusque corporis figura dixisse. XXXI. XXX. 30uid sit in satura M. Varronis caninum prandiuin
Laudabat uenditabatque se nuper quispiam in libraria sedens homo ineptus, gloriosuS, tamquam unus SSet in omni caelo Saturarum M. Varroni enarrator, qua partim Cynicas, alii Menippeas appellant. Et iaciebat inde luaedam non admodum difficilia, ad quae coniicienda adspi- rare posse neminem dicebat Ium sorte ego eum librum ex 3 isdem saturis serebam, qui Γδροπιέων inscriptus est. Propius igitur aceessiet: nosti , inquam, magiSter, uerbum illud scilicet e Graecia uetus, musicam , quae Sit abScondita, eam esse nulli rei oro ergo te, legas ho uerSUS pauculo Set prouerbii istius, qu0d in his uersibus St, sententiam dicas mihi . Lege , inquit, 'tu mihi potius, quae non intellegiS, but ea tibi eg enarrem . 9uonam , inquam, pasti legere ego p0SSum, quae non adsequor indistincta namque et con-mSa sient, quae legero, et tuam quoque impedient intentionem .