장음표시 사용
401쪽
mIn ara Ins nitam sunt ut in tertio de phisca auditione dicis.
θα ipsi docet experientia,poterit igitur quis e sidere inclinariae deduci ut aliquid eum commodum sit, aliqd adiunctum exoptetiex alia item propensione aliud ,ex tertio uerotertium, noautem P ex uno deducae ad omnia:at ex una diuina dispolitione poterit ad omnia facile dirigi:na dil de Christo dixere, ' eo oriente Crinita stella apparuicitas eum stelis ortum fato quodam designatum,quae omnia breui oratione perstringar genus autem est huiusmodis ut nel de his stillis qus fixe uocantur diei possit nem de numero errantium existimari: quarum cmniualis in altissimo mundi uertice sit summo coelo inlistent aliq autem certo uagantes errore per ligna ridiari seruntur:teliquum est igitur ut ex his eamsitisse dicamus,quorepente Ita aere nasci compertum est motu enim ciTlestium cor tu i quorum uis calefaciendi .attrahendit est materiam inllidam α sie uri eleuari in extremam uis aeris region I ratione ardoris loci impetus illos eam insammaritumni in effigiem stclis reiectis alios opinionibus tandem Peripatetici rem probi uerunt: q, si tarior suerit ille uapor quis rescit eum c letius dissici ui ex quo plerui cadere sedera uidentur, si uero densior sit qs dubitat quin protrahatur di fiat cometes quem tamen neq; longius octuaginta diebus,neq; breuius septem perdurare annotatum est cur uelocitate continentius, paulina tardius obcartas dinem mouetur: nisi sorte eum aliquod aut insequatur astrum aut comitetvrinam i men demu una eum ast io circa terram isse reuoluente cursu extinguitur diurno at ortus pernitiosus
principibus Silii testimonio habetur inquies tin et fiammifero terrat sera regna cometes:sanguineum spargensisse: iuet atra rubentes fax coelo rapidos,& squa luce corus used fidi ad rems hic implicat difficultas: nam quome dotare an ne Hymu sideris huiusmat iram compleelar ι ciam fuerit priterinati
402쪽
Phana: an uatu oracula comemorem,quox sena sunt uolam nais infinitu esset: an gentiu exempla repetam,cu hsc omnia,qus unct suerint miracula excedante quibus illa no modo square nefas , ru etiam conferre impium est: tutius ergo quendam super I himeo Platonis huiusmodi uerba reserentem imitabor:
Est quos inat alia sanctior historia q pibet ortu stelis euiusdano morbos,morte'; nutiates,sed desce sum uenerabilis deindhumana conuersationis reru mortaliu gratia: qua cu suspex D sent Chaldeos sapientes uiril& in consideratione retu coelestia suis exercitati cussisse dicuntur, recentem ortum deitrepertam maiestate puerili ueneratos esse,& uota tanto deo nuenientia nuncupalle: non ergo illi uiderunt,ut apud Lucanu, Ardentem polum flammis coeloq; uolantes: Obliquas per inanie fac est nono tumendi:Sideris re terris mutantem regna comerem: nee
uiderunt Claudiani illud: Auguriu qualis lacturus iniquumtem sanguineo delabitur igne cometes Prodigalerubeus no illun uita tuis; non impune uident populi sed crine minaci: nuntiat aut ratibus uentost aut urbibus hostes: de prosecto se est. do fuerit angelus domini ι suerit spiritus sanctus t suerit unil ex supernis illis altrix sue initum primu ex opifice rerum factu non Gratias qualem uidit Grscia cum ad Salamina pugnaret non Tyren quem uti dirum Aegyptii abominantur: no Crinita quam sar Augustus patris anima falso existimari voluit: non Pogonias Xypias: non Hypeus I dc ne singula enumeremnjhil hosit ostentos fuit': nouus saluator uenerat: Tria enim gemra magon apud Persas fuisse comemorat, quos primosqui sent doctillimitati eloquentissimi excepta farina de olere nihil aliud solitos in cibo sumere: at Laertium,Diogenem, Diodoria iculum,& Ptholomeu in extremu collocauit: eum iam nulli eosy quos legerim, de magoru moribus ae disciplinis copiosius disseruere,qui nec l ndos gymnosophistis,nec Gallos Druidis
nec Assyrios Chaldeis; nec Egyptios sacerdotibus: ma-Per
403쪽
Brum .uel scientia rem uel uit integritate,uel cultu religiois, uel oraculis pricinendis inferiores ullo modo existimat, imai uero de futili auctores sapientis affirmant, ta uota re sacra diis facere consueuisse ueluti soli ab his exaudirentur, diuinatione exercere. statuas redarguere,delubra no fabricareis ignorarentesiidem dei, cum etiam cum frequenter inciderim in decerta tione de Astronomi inuectoribus:cum nonulli Egyptios uasis neis, at* he oscopis summa industria deprihenditie eam cointendant: alii Babylonios qui propter uastam planitiem assidue patentis coeli aspectu motus. traiectione'; stellarum templarentur: alii eos qui in Caucaso signum circuli obseruarunt, Pprimi eos cursus persecuti sintlpars Atlantem Lybicum principem huius artis extollant: quidda Hipparcum consumatorem dicunt,qui in sexcentos annos stellaru ambitus,atq; discursus, quasi naturς conscius posteritati mandasse memoratur,cu piu res tamen me reperisse memini ,qui uel in primis magorum studiis deserunt palma: q, hii iustitia, oc religione quε deo gratissima reddune inter mortales prestarent totius mundi notitiam,
veIuti diuis instituti eloquiis habuissent, P si Thalete Miletiudesectionem lolis primu Astrage regnante prslixisse legimus,
si .P. Nigidium accepta hora Octaviani partus, dominu terrarum orbi natu Uirmasse audiuimus: si Anaximandria monitus prius Lacedemonios,ut ex urbe ruitura exirem ab interitu liberasse accepimus: quid mirum magos syderum contere plationi semper intentos tantum mysteriu prquidisse: ruinam Asiae ex incendio templi presidem humani generis salute ex sydetis novitate no prisagient c regem mortalem exuitis amplitudine uaticinati sunt et regem ςternum ex clarissimo iubare non uaticinabuntur Cyridi Alexandri caduca Imperia pridixere : Ihesu Christi regnum sempiternumdicenis equidem eos eomittere magnu piaculum rem,qui audent cogitare deum omnipotentE
in ortu principiu terr m signa PFlam ferunt misisse, dia
404쪽
ea interpretarentur muItis sensum inspirasse: tum uem cu unis genitum filium nasci homine iussit, portenta e coelo tam clara dedisselut neminem qui ea intelligeret inueniri potuisse,qua re magosiseu peritia astros miraculu admiratos,seu a Balaam miraculis quondam monitos, siue etiam,sanctius existimatur qui iam dudum a malis demonibus circu uenti, ut alium esse deum cranoscerent,ail uulgarent, dei instintu conuocatos ueritatis esse arbitror regios illos ac sapientes pietatis castos. atqI integerrimos extimare, quare quonia simul a religionis nostrae
magnis assertoribus defensata .lim ut a primis illis sacrς legis coditoribus approbata, pie ae sincere credimus,lam consulto prPtermittatuideo in me omniti oculos eoiectos quasi suo loco ex pectantiu: ut antiquas fati questiones attingam, & priscellanqheresis comenta peruertam, quς hanc stellam isse fatum do
mini inpudentissime asseuerabat: itaq; reprehendenda est ilicae impietas, cum iam probatum sit hominis uita hon subiici us quam cursibus 'dem ,dc gemellos eodem puncto temporis na/tos diuersa usos sortuna copertu sit, & apud Persas, ite apud Gallos,& nunc quoq in Hispania regnum per successiones tradi,ic cum una priuati dc serui cu regiis filiis nascantur: hos in
regno, illos in seruitute uitam agere: prouidentiam uero cri insuperns mentis firmitate fatendum est: nam P utrii cmnia turbato ordine *pe arbitramur nostri iudicii censendus est error et non primς illius causetquς mutari no potesttatu bonu omne Pest facit dc creat: q, si prouidentia est summa, ratio quς cuncta disponit:esse etiam fatum oportet inhqrentem rebus mobilibus
dispositione ut ueluti ad intelligentia ratiocinatio, ad id est. id i gignitur,ad ςternitatem tempus ad punctum medium circulus, ita sit sati series mobilis, ad prudentis stabilem simplicitatem,quam ueteres cathenam auream circum se se reuoluente
nominauere: sed plerit eorum qui fatum esseconcedunt,liborum uoluntatis arbitrium tollunt,quasi alterum alteri obstet.
405쪽
N prosecta fallunἱ:na porro inquit Augustinust si deus psciuiti
sutu e tet in nra uoluntate, no utiq; nihil sed aliqd sutus esse Psciuit,ergo dc illius pr scientis aliquid est in nostra uoluntate: at enim si anima nostra intellectiva primi intelligibilis natura
representat certe*a deo proficiscitur fati nexibus non cohercoretur: nam* orbis se se circum cardinem uertens, quanto pro εἶ inquior est,tanto illius naturς magis est particeps, di minori us fati uinculis implicatur: l si quoquomodo illi coniungatur innitus liber, atq aosolutus est, hine prsciati Hetrusci eximii theologi ,qui ad excolendam c inquit posteritatis mentem de
mundi ortu, det rerum omnium uarietate notitiam tradere litterarum monumentis curauerui, diuersa sydera ec eorum, quς sydereas imagines referre uidentur, genera esse set ut: sunt nacput ab inserioribus ordiamur cometς, quarum ingenium atq; af
sectiones paucis explicabo, non Φ omnium consultissimos reruinpudenter audeam edocere, sed ut benigne audientibus uobis euangelice stellς dignitas,atq; decor, comparatione elegantior uideatur: Est autem cometa vapor, rectius dixero calida, sicca, pinguis, uiscosa exhalatio terrς,ut si derum ad suprema aeris partem eleuata, ibidemq; incensa, & non nullis placet subtilis potius exhalatio no ardens. sed syderum, solist lumine hausto resplendens,& lucens, hec in sui medio densa, compacta bene, tu extremis uero partibus undiq; rara laetiti crinitum sydos apparet: si autem sit sque densa, in longum tame protensa, refert stellam caudatam: si eius denil postrema pars toto corpore suerit magis rara, bai batum astrum censetur: illius colore uariant materiς raritas, di densitudo, continentis uero eam acris ductu abcundo terram. in girum per diem naturalem mouetur: haec
futura qusdam incommoda quae non necessario, sed diuino tantum c cum omW ia patent nutu, sequi non dubitamus presagine censetur: caliditatis nant di siccitatis copia secundum telluris humorem absorbente,sterilitatem quandinῖ denuntiat, inte
406쪽
ritum non nunq, εἰ exitiaIem futuram designat pestem, eum subtili eius substantia optimet digesta ,impuri ac uenenosς exhalationes multum in sublime leuantur, quibus aer infehus debilitat uitalem spiritum dc siccitate nimia homines incendendo, tandem extinguit populorum insuper seditiones ic rixas
quandol portendit, nam inpuritate nos ambientis aeris εἰ malitia, non modo uitalis spiritus, uerum ec animalis immutatur ec patitur: quo sit ut sensationes, quarum animalis spiritus est principium , sacile uatientur: intcrior post h turbetur imaginatio, irascibilis rursus 8c concupiscibilis appetitus citentur: ad quorum impetus ic uoluntas di ratio sus nobilitatis oblit : nec illi qua deceret gravitati constantis,consiliol, innix , temere nonnuna condescendunt: hinc iurgia, seditiones, ec rix , sunt loco secundo sydera, quq coelo fixa conspicimus, quae cum coelestis corporis densiones partest seu in arsoribus α ligneis tabulis nodi habeantur. dc sint. coelestis esse naturς fateantur ne 'cesse eli: eum igitur caelestes globi ex informi comuni tamen materia, ta lua substantiali forma, essentiaue constantes, non graues,aut leues, non ςstui, non algori, ad nulli denis contra rietati obnoxii perspicua. luci 'a receptiua sint corpora, stellae ob lueis maiorem copiam, quam densitate altus, ic tenacitate hauriunt, per picui sane corporis splendidiores partes oensendet sunt: eas uero re ad coelestis ornatum, di pulchritudinem eorporist& eum eodem prestantis Iimo corpore infatigabili rotatu suo ec uiuifica luee inferiora hqe corpora moderante ad sensibilium rerum omnium precipue hominis usum,commodum sapient illime fabrefecit altillimus: qui unus nouit haria nomina pro pria, numerum certum, ec suas cuiq3 uires, quis uberem, ecexactam earundem cognitionem sibi falso uindicent de asciscae qui futuros rerum euentus perperam syderibus ascribentes uni deo cognitos, M ab illius uoluntate pendentes,obseruatione e
407쪽
lestium temere εἰ inpudenter predicere no erubescant: hoc uno at suavi fallendi genere curiosis hominita id eredentibus sicile:
q, auidius appetunt applaudentes illos uero tam multum circae ihumana mentiri non dubitamus il se diligenter coelestia metiri ec nouisse Stentur ; ec non minoris apud deum reos criminis: illos costantissime prςdicamus,qui pro agendis quq ex arbitrio non sederibus pendent eosdem curiosius consulunt, ec quiilli pridixerint exequentes, nefandum superstitionis genus ct tura pissime fouent: quidem ergo mala in rebus humanis quoq; uersus euenire conspicientes, quorum nulla manifesta uidebatur nullam prouidentiam neu fatum posuere: sed easu cuncta euestnire: sicuti Epicurus ec Demochritus,inter quos N Cicero fuit: ut ais Augustinus putauerunt: nonnulli in superiora corpora causas eorum necessarias eonstituere1 dc hi fatum inmutabilem rerum ordinem dixere: ut Soyei:aliqui prouidentiam quidem
dixerer uerum superiorum tantum corporum, inferiorum uero
contingentium nequaq Iochi Peripatetici plerii fuere quidam ut Boetius, fatum quidem ipsam dei prouidentiam, ec rectum
rerum ordinem existimavere,qui ut bene sentiunt se male lo
cuti impio, dc prophano philosophorum utentes uocabulo suere : de quibus Augustinus de ciuitate dei: si quis inquit dei uirtutem , aut potestatem fati nomine appellat sententiam tenean linguam eorrigat : sed de hoc rursus paulo explicatius Boctius satum inherentem appellat rebus mobilibus dispositionem perquam prouidentia suisqv p noctit ordinibus: aduersus quem Lugustinus de ciuitate: ipsam autem dei uoluntatem, potesta temo nomine fatiappellauit: sed hoe in eo est fatu ergo in re
hus increatis,non aurem creatis, aut mobilibus,ut ait Boetius:
hos itas ambos Aquinas noster tuetur, prouidentia suos asse elus quos Grata Apotelesmata uocant per causas medias prose
408쪽
ruitur: in quibus ex Boetii sententia in linta consolatione itum inesse uidetur: siue inquit famulantibus quibusdam prouidentiae spiritibus, siue coelestibus syderum motibus, seu angeIica uirtute, aut demonum uaria fblertia, uel aliquibus eorum, siue omnibus fatalis serie texitur: series uero causarum in diuina mente quam dicit Augustinus locum fati habet, si in deum ut in principium increatum reseratur . itaq; cum palam sit fatum in musis consistere secundis, harum duplex ratio, aut in se. ut in rebus mobilibus considerantur: aut deo ut immo/bili principio. eorum ordo serie i, ac dispositio refertur, sed de hac mutabilitate, inmutabilitate sati, ut ambo discordes: nisi probe diuersa. tamen ratione senserunt, sie ueteri philosoκphi male , unde alii hanc causarum seriem necessariam dixere. ex eo φ effectus quilibet causam habet, quia posita necesse, α effectum poni, o uti supra ostendimus falsum omnino appa Mret. non nulli uero mobile fatum, etiam ut ex prouidentia pendet affrmauere: ex quo Egyptii, ut ait Gregorius Nisenus in quibusdam sacrificiis satum mutari posse existimauerer sed hoc rursus supra consutauimus, P diuinae prouidentiae inmobilitati sit aduersum, his itaq; modis intellectum Miciturini Homelia Gregorii, absit cinquit ut satum aliquid esse dica, mus: quamobrem dicendum quemadmodum fatum,ut in secundis causis mobile quidem est ,ut autem prouidentis sub est inmobilitatem. firmitatem*non quidem necissitatis absolu te, sed hipotetice seruat, ut hanc ueram eme: si deus prisciuithoe, futurum erit: unde Boetius in eodem libro, sicut in κquit ad intellectum ratiocinatio ad id, q, est id 2, gignitur,
ad aeternitatem tempus , ad punctum medium circulus ita
fati serie mobili ad prouidentiae stabilem simplicitatem: iCum enim fati sitiem mobilem dixisset, post modum suduit
409쪽
quae ramis ab Inmobilibus uuidentis psiciscie exordii, ipsam
mmi necesse inmutabile tile:& Augustinus satum est aliquid si ad diuinam uoluntatem potestatemi resertur: Boetius item in eodem libro quaedam. ait , quae sub prouidentia locata sunt fati seriem superat.ratio,* supra narraui,fatum est causarum ordo ad diuinos effectus prouisus:q cuq igitur causis subigatur secundis,eadem subiguntur di fato, siqua uero sunt quae statim ex deo sine his fiant minime suberutiueluti res creatia substanti ν spiritalium gloria aliat huiuscemodi ex quo quato aliquid a prima mente longius discedit tanto magis fati nexibus inplicatur:& ut primo diuinitati propinquum, sic fatalis ordinis mutabilitatem excedit, ut idem testatur auctor: sed nec ea
uae per secundas aguntur causas inferioribus contingentibus ito,aut astris directe,sed ex accidente tantum subiecta erunt raemadmodum cum de corporum Coelestium uiribus posteaicemus facile ostendum:& hoc duabus quidem de causis, pri/ma φ humini actas sederum effectibus nisi ex accidente,ac in
directe non subduntur,causa uero fatalis, eum ad ea quae fato aguntur ordinem habeat necesse ut per se ae directe eius sit causa q, agituri deinde inex accidente: suerit non unum:neq; ite esse eius agentis naturalis esse potest,materia namq; omnis ad una aliquid terminatur ex quo facere nequaci poterit, ut in estodiendo sepulcro occupatus thesaurum inueniat, palam est autem Pecelei e corpus naturalis modo principii cogit,unde ec effetus ipsius in hoc mundo naturales existullideo dicendum 9, ea quq siue ex accidente,seu fortuito in rebus naturalibus, aut huma/nis aguntur in prouidentiam ut in primamus, ac preordinante certam* causam reducantur: qua pugnans non fuerit aliquid ex accidente,ut unum ab aliquo accipi intellectit uerbigena: si sciens in quo loeo thesaurus existat, hune ignorantem instiget
tu ibidem sepulchrum Baiar fortuna igitur:& accidetia nobis
410쪽
diuim uero menti nequaquam,solus namg deus humanos oradinabit actusto solus humanam poterit mutare uoluntate nec propterea cogi diceturlcum ipsa sponte concurrat: sic ita om/nia quae hic aguntur prouidentis reseruntur: quae fatum ut ait
Augustinus a fando dici poterit quasi pr locutum: N apud il/lum ordinatum nec propterea pugnabit fortuita qusdam esse causarum respectu proximarum, non tamen diuinς prouiden tis,sic deum nihil temere in hoc mundo fit:qua de re T heoderitus disseruit Deum uidelicet curare cuncta quae secit pacatissi/
ne,citraqr omnem controuersiam demonstrata est ratio dispensationis uindicis nostri haud enim decebat reru omnium possessorem quil rebus quae prius mille erant ipsum esse contribuit contemnere destructum generis humani naturam . cuius gratia secerat omnia quae uidentur terra enim est hominum sedes, idemq; Coelum pro tecto habent: aer pr terra, mare, flumina , re quicquid pariunt nubes, rores quospac uenti, sicundε insuper, ac steriles plant : quin diterrestres animantes, uolucresq3 ac natrices: quqq; in adulterutro uiuunt elemento : herbarum .ia infinite species . mettaloruml materiae
non paruam humano generi utilitatem apportant: Sol quo ae Luna . in itaq; stellarum multitudo quae bifariam tempus discriminat, ςqualiter illud animantibus patiuntur, ac disi quidem ipsum diem illustrat: animantes ad sua quam munia excitat: Luna uero cum stellis nocturnς facis officiusortita est, deus ital dominus rerum omnium non putauit eum contemnendum esse a peccatis obsessio cuius gratia h e cuncta suerant: ideoq; humanam ipse induit speciem . spectabilii natura obduxit alteram, quae uideri non potest, tuc spectabilem hanc immunem peccati conseruauit occultaq; illa in sua puritate cotinuit .neq; enim hF passa est ullum corpore infirmitatis consortium: sed ne assumpta quidem caro peccati
sordes accepit:erat illi quidem facillimum, uel citra hoc huma