장음표시 사용
391쪽
minam esse decernimus: Demochritus autem c nisi sillor &Chrisippus alter plane servam alter semiserua essepulcherrima hominis partem demonstrare contendunt: utrum tanti eorum sermo fieri debet quanti ab homine faciendus est homo: si uero hac in re deus quot nobis aduersus sit: pape qualia 'patiemur mala cum alia per multa in hanc sententiam dicati h c insu per adducitlinquienslageec nos contra indignemur:quidigice ubi nobis aliquid ita agendum esse uideat certissimu hee erit pii antiquis limus uerum enimuero non solum Demochritus Chrisippus ια Epicu rus eorumm saetatores omnia steri necessitate duxeruntiqua Himarmene aliter appellabant: scd celeberrimus ille quoψ Pythagoras necessitatem mundo circumsatam elli dixtis Parmenides uero ipsam necessitatemt etiam dramonem N iustitiam N prouidentiam appellauit: taractetusqucet fieri omnia visasterilitis oc necessitatem uocauit: Storcus itemChrisippusi nihil interesse censuit finire sitate & ne,
eessarium esse autem Himarmenem sempiterna coutinuam ac dispositam merionem: horum omniu probe conscius Epicharamus ille Epythagoreus iubet ea prorsus contemni, hortatur au tem illum timeamus; qui res omnis prospicit ec ruitur, inquit ;enim nihil effugit deum, scire te hoe oportet ipse nostri est specusator; hine non ulli peruerse ac uafre in christianam religione iin stantes superuaeuam suis te mortalibus Christi pr claram passioneminecemq;:ut Nimereus rethor Uregius ac theologus
alseruit: superuacua suisse mortalibus Christi passione t pleri passeruerunt :*nihil uel ad gloriam suam. uel ad salute nostra
pertinere indeatur: quorum h serme est sentcntia potuisse inquiunt deum crim omnia possit,alia quadam ratione orbe hue nos tum ingredi, εἰ se conferread homines, non pauperem,no abiectiim ac sordidum, , a tanta maiestate uthernenter abhor ut, sed decorem illustrem,sed illa diuina uirtute, ae potentia icom unitum pretaea quid eum Fulieris utero ins uari opor/ t
392쪽
tebat: Zc se se humanis sordibus immisceri eum posset. etiam
in coelo residens, ueI solo nutu omnis homines si eorum cura tangeretur ad salutis uiam perducere, labores, iniurias,maledicta, contumelias, uerbera, latronum more deum subiisse, pro hominum salute. nec consentaneum, nec uerisimile est, q id enim nobis. aut illi crucis patibulu,uel utilitatis afferre potuit uel co modi spostremo multa sunt ut affirmant. ex q-.bus coniectare licet,aut nullum esse deum. ec salsa homines creduinlitate moueri: aut si quisa sit eum res humanas non curare, Pautem nulla. est ex eo. l maxime apparet in bonos uiros ad. uersa fortuna opprimi, malos secunda extolli frequenter D demus: P uero lis, di laumana non curet ea ratio ostendit . quia cum est tibias careatacum humanarum rerum qi sine aflictu non mystit cum attingere non potest : restat igitur religionem totam,aut inanem este, aut omnino nullam , dc Christum Iliesum, si deus.& dei salius sicuti certe in carnem hanc nostra
assumere rucisStormcnta sutare,quo nos saluaret,non modo
non debuisse, sed ne potu ille quidem, cum nemoexistimet, deum affectibus esse lubiectum: sunt hie, Epicuri inter crapulam
Sc calices suos ructantin uomitus .eoruml qui scesere,di nequitia inuoluti, neq; dei, neq; sui memores impunitatem sibi huiusmodi deliramentis pollicentur,quorum eo miserabilior est conditio. 0, miseriam l uam tum nolunt. tum ncqueunt agnoscere
quid enim si deus humana non curat: si bonorum 6c malorum studio non mouetur, si nec iustos amati nec impios odit: quid inquam stultius ' templa extruere t laudes reddere conferre donat ut nihil inde boni comodi assequamur: atq: ut ille ait si talis est ut nulla hominum charitate teneaturi ualeat: quidemum dicam propitius sit: esse enim dicam propitius sit, esse enim propitius potest nemini: stultus igitur Sochrates insanus
Plato delirus Aristotcles Zeno item stola lectis ua
393쪽
nes philosephorum amentes plane I de salui qui εἰ deum esse IN eius prouidentia cuncta lis: consistere partim senserunt1 partim etiam in striptis reliquerunt: Salomon quoq; rex dei testimonio omnium mortalium sapientissimus i sine mente tune erati cum adipsius omnipotentis dei honorem nobilissimum templum Hierosi mis extructum consecrauit' immo uero illos ipsos qui haxiomniauerimi uecordes dc atat ulla bonae mentis emisi qui uel ex hae sine dubio praecuta di speciosissima rerum quas cemimus mole non potuerint adduci: Gel ad suspitionem aliquam eorum'uide deo ae parente suo di tenentur ab omnibus, re aliter esse non possunt: sed eredo eos sicut mentis ita re oculorum usu caruisse: dc hanc ingentem terram e latissima maria :hunc inmensum aerem, di coelum supra e continuo se se uoluentem stellas I solem lunam Raetera
pulcherrima huius machim qui mundus appellitur 9 orna
menta uidere non potuisse liquae tanta ratione censtant I tanto ordine reguntur tui nullarimonia concinnior nulla eo innitas suauior nulla suauitas gratior salubrior utilior aut inueniri t aut essici potuisse uideatur, ec hoe temeret ac fortuita subsistere quisu sane mentis contenderit: haee sine dei prouidentia, ita esse ab initio disposita erediderit: an uem per ipsum in mortalem deum nobis qui hoe sumus vili eorpustulo inclusit artem 1 concilium/ rationem l intellectum t ec prouidendi multa ι6c gubernandi prope infinita Ioc quaedam etiam de nouo quasi creandi concedemus: illi uero inmenso i dc perpetuo son tia quo omnia haec mim quodam dc inestibili ordine profluxerunt curam suarum rerum non dabimus: εc nunquid solus ille qui plantauit auremi non audiet, εἰ qui fecit oculos non uidebit * eum salsissimum tum rationet tum exemplo dc auctoritate conuincatur: necesse est prose stolia deum esse dc res humanas curare .ec bonos ι idest sui similes diligere, malos contra
394쪽
odisse,semper enim iustitia iniquitati repugnat, di bonitas prauitati est inimica. 2, si deo qui summa est iustitia. summa bonitas,improbi displicent. conuenit certe ut puniantur,neq; est 2, mihi aliquis dicat displicentiam hane ex asiectu proueniretquo deum ipsum qui stabilis,firmus,inconcussus est, commoueri
non decet: mouetur namq; summus ille rerum opifex no autem
affectibus cit enim deum attingere non possiano sed efficti bus dumtaxat, ec sicut ad cohercendam malitiam, conseruandam presto ubiq; est, quorum utruncpad iustitiam dc bonitate, quae in deo summa dc pr cipua sunt pertinet: eiq; uelut soli huic t
men perpetuo adhqret: nec tamen motum hunc more humano aut cum passiones uel turbatione aIiqua naturi illi excellentissime euenire dixerim: quis enim deo iram hanc nostram,hoc est nostri similem attribuerit: eum eam phisici asserant ex sanguinis circa eor accensione causari: dc deus omnino tam corde, clsanguine carcat: necp enim nunc de Christo, qui de ipse urissi. mus est deus ex humana camel& diuina essentia coitans d isputamus: aliter enimde eo loquendum estet. 6c alia ratione incodendum, sed nobis nune de diuina essentia, non de natura humana contentio est;mouetur ital deus ut dicebam non homi num aflectibus, aut his qui nobis sunt, cum reliquis animantibus comunes, lucissabsurdissimu esset: sed mouetur ille qde effecti byι sie enim sacri doctores apellat,dc sua quada diuina depeculiari rationeiquam humana assequi mentGuel difficileluet impossibile sit: dc quemadmodum probos hominest& enm uirtute uiuentes diligit.ita malos ira eclodio prosequitur,alioquin inter uitia 1 dc studiosas actiones nil interesset, cur autem boni viri malis innumerabilibus plet Rin hae uita vexentur: im probi item commodis omnibus affluant dica paulo post: nune ruoniam deo curae res nostras esse ostendi proliquar:cstera quq continenter onerunt, prospicit ergo summa illa dc ineffabilis
395쪽
malastis rebus humanis, Eisdemi pro sua diuina benignitate
M prouidentia moderatur: q, si moderatur, certe prodest, si uero prodest ,conuenit ut eas etiam diligat : si autem diligit, quis mirari debet illam siluti hominum uoluisse consulere , orbissi huie noeste di tenebris offuso lumine coelitus demittere, erra Hbant enim miseri mortales, studii sapientiae inquirendς qua sine deo assequi non poterant, mirum mmodum torqueban Atur: iacebati ipsa ueritas c ut Democritus inquit in altissimo quoq; puteo demersia: dc Anaxagoras circumfusa esse tenebris omnia pronunciauit: ita sapientiae splendor, immo ne scintilla uidem nuri apparebat: sed tanto ueteres nostri indagandς lius ardore tenebantur, ut primum Pythagoras, di postea
Plato, ad Egyptios vis N Persas hae sola de causa penetraue rint. N Lycurgus utrol prior Lybiam. Hyberiam, Indiamsperagrans Gymnosophistas adierit, misertus ital rerum hu Amanarum mundi opifex deus filium unigenitum quo sibi homines maiori beneficio obstringeret, transmisit in terram , ut illi eodem interprete ac magistro, emissis omnibus erroribus vetam tandem doctrinam , uerami sapientiam perdiscerent: venit ergo saluator mundi Christus de sancto conceptus spiritude uirgine matre Mnitus, dius cum hominibus uiuens iter inmortalitatis nullius adhuc tentatum ut stigio illis aperuit :sed cur homo potius uenitra deus cur mole carnis huius noctiqeircondatus di non purus, non simplex, non expeditus, quia nullum aliud animal ,nulla alia substantia, nec comodius, nee
rectius dicere hominem potest Q homo : sed fingamus disputa
tonis gratia, si Christus saluator olim cum in terram uenturus erat,ignis alicuius speciem, aut nubis, aut aliam qualibet liuoicismodi effigie assumpsisset: na deus ipse sit omnis materis expers orulis humanis, pervideri non potest, at uero si tales
aliquas salaepisset formas unde illi ex igne humana vox: aut
396쪽
unde uerba ex nube lappeter potuissentised esto do etiam υ εςoncedo uerba quum di Moisi hoc serme modo locutum suisse
dominum acce perimus:quid autem esisnon ne melius suit. ue omittam P persectillima sunt omnia diuina opera, & si uides nobis interdum pro nostra inbecillitate non es : non ne inqua melius fuit deum ea serma ad hominesdescendisse quam diis grati lIimam fore non ignorabat:quandoquidcim natura miti paratum sit,ut omne animans sui simiIitudine plurimum delecteturinet enim ulla esse poterat homini uel serma, uel imago ad uidendum ι acundior, ad persuadendum efficacior. ' hominis
qua ratione summus ille resum conditor etiam ad inferos quondam, non corporea effigie, sed animς substantia quoniam ituκras ad animis erat deicendit: N paulo poli corpus resumens in Coel ci triumphans rediit:mortuos scilicet in se a sibi tonsimili,hoc est cum propriis corporibus excitatos iudicaturus: ae uniculit: pro meritin si poenas, siue prsmia rediturus at uero cur
paupes in mundum descedit cur humilis curabiectus cur tormentis omnibus,re morti turpisiime expositus cubat ille sdenim deus nes ali) multo plus factis commoueri homines, a uerbis acilius exemplo otis, ' seimonis hortatione, ad bene
b atecs uiui ndum instituit,equidem cum bene direre, nulliussit lahoris: bene uiuere maximi:& incredibilis is ,vs Oulmigo nes voluptato, omnibus delitiis aflluens quo animo serenis d)m esse paupertatem suaderet: si ipse talix aduerius casus sor. liter esse tollerandos proicaret. si incontinens ipse amplia miγd 1m else contenderet si deniq; nullo ipse incommodo affectus
alios addolorem poenas, mortemq; contemnendam hortaretur nemo illum ut arbitror:immo ut certe scio.non modo sequi, sed
ne audire quidem uoluissit est nami portento simile ea . Alec teris persuadere,quae tu ipse nama attigisses, sed poterat ut superius est obiectum etiam in coelo residc , cmnes hornlaes
397쪽
IIo nutu ad ueram inmortalitatis notillam perdureteratqvi
non ne id ipsum fecit non ne dc nutu ec uoluntate perduxit, catilium unigenitum ad eos haepotissimum causa transmisit an existimandumest obsecro sine patris consensu Saluatorem no strum descendisses Menemodicet: sed illud fortasse dicet eurdescendit in terram ,eum in coelo nihilominustes peragi petuerit quoniam ut dixi exemplo time docetur uirtutis uia, cum dissicillimum habeat aditum:& deus ea quae facere homines uolebat,seest prius ipse, ut ea magis illos ad bene heatemuiuen dum excitaret,quis enim seruus tam imprudens tam barbarus tam ingratus tam impius sit,qui si dominum suum uideat omnibus tormentis.doloribus, enis expositum pro se non item ipse, prodisino:& eorpus diuim omnibus periculis exponat at uero multo id quidem magis nos facere oportet qui ut em nes molestias,omnes poenassubeamus, pro risto rcbis gratiam,riobis premia cumulamus,non illi reserimus N in eo ipsos, Deo seruimus, Peum uirtute uiuimus. P a Christi mandatis non discedimus,nonipsus utilitati,qui hominum epera noindiget, sed nostre con is limus saluti: autem boni plerunq: in hoc liculo vexentiir,mali item in delitiis sine ullo incerere edo quiescant,hse plane est rat Ruia cum ardua dc maxime anguna sit ut sepius dixi uia illa uirtutis,quam philosophi impedimentis omnibus resertissimam csse ostenderunt:& cum mnia
eius inicia intollerandis laboribus in perserendo dolore, in rericulis obeundis,in contemnenda morte uersentur dissicite: dc quodammodo inpossibile est luxuriosos diuites:& omni rerum ac uoluptatum copia redundantes ad illam aspirare:γquidcm ipsius thesu Christi exemplo uel maxime cemprohatur: qui eum eiusdem uirtutis ec ductor esset dc Derissimus antis is tepudiatis opibus, reiecta quiete , propul satis uoluptatibus inopiam,laborem,sitim,esuriem, poenas, ortem est ampli xus: pterea consentaneum Profecto est,ec plurimum coueniuut limi
398쪽
nes in sui sinis contemplati, qui deus est. t semper oeeupati eat summa ope enitent,quae huic instituto possunt quoquo modo esse contraria: sed lusus, commessatioes,libidines: dc omne id genus uoluptates quas ab otio,& diuitiis prouenire certissimum est illos,uel maxime ab ea eo latione avertunt,iubet lino deo dc rationi,sed eo piscenti dc uitiis omnem opera adhibere:decet igitur probos: dc innocentes uiros,quae uis potius incommoda subire et in otio, in res copia, in delitiis ita uiuere. ut merito uideantur hic mercedem sua recepisse nam teste Hieronymo Inpossibile est ex terrenis ad coelestes commigrare delitias:q, ipsum Salomon etiam apertissime sentire uisus est eum ait isus dolore miscebitur di extrema gaudii luctus eccupatide iterum: isum deputaui errorem:& gaudio dixi.quid stustra deciperis Oc rursus:cor sapientum ubi tristitia est, ec cor stuItorii
via letitia:sed Deus bone quis hoc diuinitus ostendit ' quis apertius declarauit:4 Saluator noster Iesus,cum inquit, uhe uobis
qui nune ridetis,quia lugebitis:& flebitisutem alibi, beati qui
lugent quoniam consolabuntur: Item dc illud: qui amat anis mam suam perdet eam,& qui odit animam suam in hoc mu do, uitam pernam possidebit a quo dc Tragicus nescio e uates sil gentilis, non multum tamen dissentisse uisus est,quando sieait,quae hic mala putantur,hec sunt in Coela bona: proinde dieant licet homines,quid uelint,ec suis ut libet blandiantur sortunis:sunt certe illi gratiores thesu Christo, ad eiusm doctrina
propius accedunt,quos inopem uictum patienter sussine eonspicimus, quam quos in rerum omnium,ac uoluptatum copia
uulgus ueluti beatos admiraturiati hoc loco multa Pse de diuitiis haud improbanda dicerem,quae dc ipse recte acquirantur expeditissimum pribere possunt ad salutem uiaticum: nes enim ulla uirtus aptior est, si plane deum ipsum inmortalem imitari uoluerimus:& eius quodammodo diuinitatem effinge
me beneficetitaec liberalit omnibus nams summus ille opi
399쪽
sex bina infinita largitur omnibus se queridie, immo se continuo exhibet liberalem,ad hoc ipsum homines opulenti: dc divitiis assi uentes facile ut mihi quidem uidetur j limodo uoluerint consequi pollunt, nam diuiti cut Ambrosius inquiosicut
inpedimenta improbis, ita bonis sunt adiumenta uirtutis: nemo igitur miretur. si iustum quandoqa hominem sortunε ictibus concussum aspexerit credati iustitisic bonitatis sus cor onam in Coelo este repolitam nam deus ipse inmortalis ut Senera inquit homines pro liberis habet, leὸ corruptos, ac uitios luxuriose,ac delicate patitur uiuere,quia non putat emendatione sua dignos. nos autem quos diligit eastigat sepius: ec assiduis labori .ad usum uirtutis exercet ncceos caducis ac mortalibus bonis eorrumpi,ac deprauari sinit,st ipsum a medicita
quottidie fieri uidemus qui grotis hominibus. de quorum salute nulla spes reliqua est sine delectu aliquo pro ipsorum appetitu indulgem omniarem uero quorum mors certa adhuc non est multis rebus etiam auidissime essideratis abstinere iubent: unde pclari theologi dixere:quoniam uero fortunam casumsp a prouidentia non reiici supra narrauimus de his paucis disserendum fortunam trifariam ponemus, primo modo uero, ac proprio cum aliud eligitur,aliud euenit,ut sodies sepulchrum thesaurum reperit,deinde cum pr er quidem agentis,non tamen alicuius alterius mentem aliquid euenit,ut si dominus seruum inserum quo iam alium pr*miserat ne iubeat, inuentio serui pNter mentem missi alterius,non autem domini mittentis erit tertio modo non item proprio , cum quidem eligitur bene uel
male solet euenire, finem spectamus, in quo elcctio, conatus Q concurrunt, in his igitur omnibus & a Deo di angelis.& sydere ccrlesti iuuari solemus ex quibus deus tantum hominem impellendi angelus suadendi, sydera disponendi partes habent, qua nostra corpora ad quaedam disponune' eligenda: ex quibus aliquis:& fortunatus,ec bene natus ec ite contradici
400쪽
tur ut in magnis moralibus ait Aristotelis in quo tantum animaduertendum P nec angeli, neq; astra ullo modo cogunt, sed hortantur tantum M inclinant non semper accusamus, at cum deus semel imperauerit humanς meti semper auscultamus,unde angelos custodia interdum irrita uides, ex Hieremis dicto Curauimus Babylonem:& non est curata frustra etiam interdiasydes dispositio prouidentia uero terna Airmat habetur: palaest enim Φ animata,quasdam uires pinerras,quas ex ςlementorum qualitatibus agendo,pauendoue consequuntur habent per quas astris subiecta esse proculdubio conspicimus:quemadmodum in magnete serrum attrahente,& in aliorum irem Iapidum multis. culti 'i uirtutibus, ex quo nomirum siquise s derum influxu ad aliqua dotem uim ,habilirarem magis filio possideat.ut medicus in curando, aglicola inserendo, miles in pugnando.in quibus omnibus duplex diuinum auxilium,alte rum dirigendo iterum corroborando conspicitur: primo natiuuatur homo.tam in his quae uirtutis erunt propris ' in riteris, secundum uero ad ea tantum extenditur,ad quae uirtus ualet humana, lenim fodiens sepulchrum thesaurum inueniat. ex nulla uiri prouenit uirtute unde talis sydere quodam iuuari poterit,qui,magis ad locum ubi sit thesaurus sediendus instio tur,non autem Paliqua uirtus ad eum inueniendum ilibu Aquod ueto medicus sanet,seu miles in pugna uincat iuuati poterit:eois fini conumientia eligat ,N per virtutem a se periore eausa adeptam ad horum deducit,unde ptimum auxilium uniuersalius .secundum uero non adeocum studium , diligentiali adsit, quam obrem non propriς fortunatus dicit' tu sortuna sit in his quae prsermentem euentut post remo ex astris soliunai' ex omni parte quis et se poterre, ut in uniuersum ea semp eligar quibas cantaxia ut coniuncta natura nass ad unum'tendit unu sequit .ramura uero qbomisti bene, uel male scirando