장음표시 사용
101쪽
LIBER V. ssinulacra eadem repraesententur. Euenit tamen in terdum,ut bitia uideantur singula,aut audiant , quum uehementes colorum imagines sonorunis Maude reflectuntur.
Sonorum uero pleraq; fiunt genera, sed unum id praecipuum, quod uocem appellamus, sub qua
loquutio perinde ac leties continetur. Ad uocem autem edendam pulmone opuε est, er gutture, atq ea arteria, quae quum instrumentum uocis et
loquutioriis sit:quae uaria est,atque disimilis in animalibus requisiita, er pro cuius naturae tempere ramento accomodata. Est enim haec non tum ad
exprimendu voces.loquendus necessaria,quam ad cor, uicinums et pulmonem ueris recentioris aduentu refrigerundum. Nam ex lingua non μηlum ad loquendumsed etia ad gustandum est indaxime attributa. Ad loquutionem uero, er linguaer palatum addendum est. Num labia , dentessui pulchritudinem expresionemq; funt compa rata. Locutio uero tametsi a natura principium sum erit,institutione tamen humana est absoluata. Non solum autem carentia sanguine, ut piscisum gerim,veri in Cr non curentia plerus uocem nullam emittunt, quippe quae careant rei statu. Fit autem quandoq; ut branchijs derem uerbcruratum uocem reddere arbitremur.quemadmodum
in Acheloo flumine fabulantur. Audimus autem F s in aere.
102쪽
s3 NAT. S cI E N Τ I AElti aere, aqua, et igni, quum in aere solum sit o
rius. Qyare in igne quide et aqua otu reprae sientatur est ies, in aere uero cir bonus cir boni est tesauditur. Quo fit,ut melius in aere si titiamus, ubi validior er aptior est bonorum instactio.
Alim autem non est neq sensus,nes siensitano, di instrumentu ueram pars illa organum dicitur, quae pellicula cerebro propinqua cocluditur. Aerenim est duplex ad audiendu coquisitus,unus exα ternus,adter internus,pelle intra coticlusus,qui externo illo semper perrotate, cr quiescit, Cr intra cotinetur: uditurq; tunc maxime auditus,quum aut pellicula illa, aut der insitus Ieditur. Est autecer hic temperatus. Q nauis enim propinquin γα
rebro fit,quod frigidisimu fertur .no tutare infriagiditate intolerabile descendit. Et cerebra idcircox igere maxime dicitur,quia si cordi calentifimo
coparetur, nihil tenere caloris uideatur. Difert aut aeris specie, ab eo qui inter elementa numeratur, qvu inanima ab animalis disture sit necesse. Quistis. Sed dubitanta 6ὶ, quu aer sit aqua praestasstior, auditum esse debere usu praestantiore: quia quemadmodu aer est auditus, ita aqua usus instrumentum. Sed expertum est quam sepsime, ea esse plerans uiliora,quae ex praestantsem elementi natura perficta fiunt. No solum autem necesse est hune aerem esse ad audienda internum,ueram et externum
103쪽
destndat. Nam in aqua audimuH. quod non posset accidere, nisi ea pellicula ab aqua no tangeretur. Que si sic se habent, obiectum auditus erit sonus.
medium aer, aut aqua, aut ignis organum, aurisOmpanum ,siue pellicula, de qua superira dixiamus. sensius uero spiritus quidam, qui neruo a cearebro defluente concluditur. De olfactu. 22. olfactus obiectum est odor,is calidus er sicciuest.quo si,ut homines praue odorentur, quippe qui jensem hunc habeant cerebro proximu. Cerebrum uero hominis et maius, ex frigidiss,atq; humentius quam animantιum reliquarum est. Eius rei argumentu est, quod homo plus dormit,quam vite ex animantibus cognitis. Nam canes,σ μα res Cr dominos odorando cognoseunt. Est enim diuersim uaporumentorum odor, quae exc iusscorpore exhalent est necesse. Estitus odoratus
per gustum a nobre cognitus, odoress ex saporsidiistrentqs intellecti. Odorem nams Cr calen*tem, er humentem, ex dulcem, Er amarum dιciηmus,quia sapores ijs nominιbus nuncupamus. Medium uero,per quod odor βrtur,Cr aqua, et aerest: nam in aqua quidem pisces odoratu cibum sentiunt.Ut autem uidendi medium de non perininde ac aer, ueri mut peruium est: ita odorandi metium non ut aer, aut uetua, sed ut in unaim naturam
104쪽
s NAT. S cIENTI AEnaturam confluxere, quae fit odoris receptrix uatris communis. Odor autem is qui est in medio, non solum repraesentatione ,sed etiam re ipsa ebbe debet.Poma siquidem odorem emittenti velut eae vaporatu substantia exiccantur. Is tamen qui sientitur odorirepraesentativus solum suis magis narius. Reliratus aut est animalibus quibusdam attributus ut olfaciant, quibusdam uero At bene offaciant.Nam pisces quid puImone carentim ea omnia quae fiunt exanguia, restiratu non Uent: sed in promptu fiunt ad olfaciendum. Clis Mero re hiruntia sunt,nihil in aqua videntur olfacere. Instrumentum aut si sus huius ex duabu3 carunαε prius scri culis constat,quae ex cerebro . capitb mammarsi hebatur, ca simillimae destendentes,liritum strant inclusium, ptialis ina* qui sensum continet uniuersum odoramentorum. narum. De gustu. 33. Gustus uero obiectum est saporis,quemadmodum odor in sicco,ita in humido collocatur. Non
quod solum humidum ibi fit est enim ex siccu,Cr
quidem terrestre. nam igneum, Cr tenue nimis
sed quid princeps in eo humectatio dominetur. De saporum generibus. 34. Septem sapores a ueteribus fiunt annotati,quorum extrema,ut Galenus inquit,amurus π ponraticus: ut uero Aristotelis,dulce Cr dindrum recta
viris ais diuisa ratione. Intermedij fiunt, dulcis pinguis,
105쪽
pinguis, ulsus, acer,ucutus. Quoniam vero numquam saporem gustamus, quin humidum fientia, retitu est enim ut 'rmae materia, ita sapori humiditas siubiecta) idcirco gustus est luctui proximus, humiditas num obeutactus obiectum. Quo fit, ut medium intrinsecu3 gustui sit, quemadmodum G : luctui. Ests ea pars carnis in lingua qua stongiosa est a saporem neruo reddit interno,qui a cerebro quandossimplex, quandos duplex proue; nit. Quare fementes duas uidentur habere linagus , quιa neruus est duplex. Quod autem ads apores cognoscendos humiditate sit opus, inde col
Ii tur, quod salem nunquam gustare possemus, nssaliua liquefieret. Est enim saliua idcirco lin
gus concesse,ut quae saporem potestate continearent,actu humectata nuncisicerentur. Quare Pustum esse humidum potestate, ut proportione aliqua cum obiecto connecteretur,necessarium fuit. Verum quia id quod aliquid recipit, carere eo est necesse, ideo quemadmodum nes oculum esse aα ctu ed potestate coloratum,ita σ gustum non es. se actu,aliena praesertim,peregrina, humiditate
humentem oportet. Vt enim in usu omnia colorares habere uiderentur, ita eiusdem quos saporis, egesingula crederentur: quod in aegrotis experiamur,qui omnia amara iudicant De tactu. II.
Tactus obiectu sunt quatuor, calcns,frigetis,. humeris,
106쪽
humens,e arens:aliae qualitates,ut mollitudo, steritudo,ad primas referuntur. t autem luctus unus quidem ex instrumento,plures uero ex mora dis uarietatibuss iungendi. Aliter enim calens et frigens idngimus,aliter quod humens Cr arescens est. Non enim obiecta luctus uno genera claudunatur, ut siensivum reliquorum.Medium uero intrinsecus est idem ubis, neq; ad diuersas res sentiendas uariatur. Instrumentum autem nerum quiradum est,qui a corde prostctus, totum corpws peruagatur: estq; ea carne coopertus, quae medium
est sentiendi. Nerum itaq; quum fessus sit instruo
mentum, incisus nullum sentiet dolorem. Dolere enim uidentus ij,qui usios neruos habent,eu ratione,quod sanguis calors, ex uitales demum stiristra Olyndutur. Verum carne, hoc est medio a bensili permutata, permutatur er sensius: dolorci; tunc sentitur, quum res dolorem cientes in media earne receptatae sensui per imagines repromutantur. Ononium uero semper neruus is aut cura iere,aut frigere,aut humere, aut urere debet: idaeirco non ea sentimus, qllae tunc cum tangimus.
eandem habent quam ersenses qualitatem. Quarare dici solet, tactum er reliquos propemodu ben*μs,er sentire aliquid semper, exposbe sientire. Verum a nonnul lis est male creditum, quoniam sine dere intermedio res tangi non possint, ne ina
ne aliquid relinquatur, fi di lingere corpora deo
107쪽
LIBER V. 'sheremus, idcirco iungendi medium esse derem os portere. Sed non uident ijs quamvis alit aquam, aut aerem intercedere fit necessee,aduentitia tamehaec esse, utq; tactui peregrina. Exst enim fiensius is expeditius suum opM exerceret, si nihil qbet,
sensim ij quius particulares in homine,cni deest nihil,quum reperiantur, necesse est ut bolum ut quinq;. Sed ex instrumenta quos sint quinq; oportebιt, quotq4 fiunt instrumetita, ut totque f. ut sensivi. Num talpa tametsi uulgo carere usu dica Tabitur,quum oculos sub pelle destusos habeat,videre q*os nescio quur prohibeatur.
Sensus autem uniuersos, excessus sensilium Obiectorum corrumpit, si non ut color, per solus Amagines, sed res ine odor, sapor, fori , qua ipse lautesque obiectentur. Dqboluitur enim ea promportio, quae est inter id quod sentit, Cr siensis. Nam Cr inanima quos ab huiusicemodi copia pa
tiuntur. Aer enim Cr aqua, non modo colorum
imagines, uerumetsam a bonos, ex odores, non nos illos solum repraebenture nos illos, sed ueros elis abundaream recipere post t. Non tamen haec sentiunt, Mectur,
108쪽
NAT. sc IENTI Ag quia anima curent. Planta uero quanquam bra bent animam,σ ab in quae tangi possunt,stigo, re Cr calore ladantur: quia tamen nulla habere instrumenta possunt,quibus species illas rerum sine materia exurgentes receptent, idcirco Fentia
Quod singuli sensus aliquod sibi ele
sensus singuli aliquod sibi elementum accoma
modunt. Nam CT auditus aerem, uisus aquar olfactus utrunque,tactus tellurem,Cr gustus. Igmnus uero in omnibus vim obtinet siuam. Sine culorire enim nulla 4be facultis sentiendi potest. Aristoteles uero nullum sensium putat, ab aquae deri snatura vi non alienum esse. Sedscitu utili fimum est, elemmentis duas inese uirtutes: unum quae mutet, ut calor,frigus, humor: alteravi vers quae moueat, nigrauitas,leuitas. bis alterum, feri potest ut elementum praestet alicui, alteram uero non praestet .unde caro quide terrestrem mutuata est grata uitatem,deris uero qualitates. Omnes item stribus quum mixta ni corpora, terrae imperium putia untur:ut uero uita participes fiunt, caloris humo ris,quae deris qualitates sunt,potestati ablacet: calido enim atque humecto uictuseruatur. Vt uersi actiones exercent βώ, ignis dominatuisierviunt. Expertum est nams, celerius in oculis stipulas,
109쪽
LIBER V. 'γφiam in deres fit tantundem deris,aut etiam amplius,ab umi consueuisse.oculus rursum quu suus
eius humorem mittat, aquam continere demona strat. Auris uero idcirco aeris creditur assequuta naturam,quum nulli elemento commodius posit
imitari. Olfastus uero deris cr aquae siubstantiam, tire quos habeatsiccitatem oportet: quum υ 'giditatem humiditatems a cerebro recipis a Cr quae fusimae animantes fiunt, exolfacere ε Refinia acrius uideantur.Gustus item er tactus eius est Obmenti,quod reliquum est: hi tamen quia paruntiatoris humorisq; participant; deris qualitates bbtineri dicuntur.
Uini esse sensuu praestantissimis,
del sensuum praestantia. 19. Sensuum autem praestantisimus est usus,quippe quo rerum pluriesurum varietates disterentis a iuueniamus. Auditus deinde ubsequitur. Eod cera ab alijsposumus quam fucissime. Quo fit
etiam, ut hae animantes, quae meminisse possμnt, ne auditu esse nequeant. Olfactus est medius, quum materiae non tam fit propinquus,ut gustumer tactus. Gustus quos tactum uincit. Nam praerater eam quae tactus est, potestate suam quos possidet saporum cognoscendorum. Tactus uero tamines postremus est, est tamen fundamentum sens m periorum.Nam sine usu,auditu, T OIDAEstu uiuere animal potest, ine tactu non potesti
110쪽
93 NAT SCIENTI AgSed er inviiij praestantiam mon' ut bis sensius,
quod ex reliquis fucit nullus. Apta enim membrorum compositura ostenditur, quum suum tactus non defiderat conuenientiam. De sensilibus communibus. 2sui Sunt er alia,quae quoniam a pluribus sensibus
eognoscuntur, communia nuneupantur. Quema. quidem admodum est magnitudo gura, quas quo σuidendo Cr tangendo percipimM. Item molin, quies,et numerus,ab omnibus sensibus cognostutitur. Idcirco haec quoniam a nullo sensu duntaxat ac solo intelliguntur,nullum babeunt instrumenatum quo sientiuntur est necesse.haec autem ut pluaribus paterent fiensibus ea ratione est institutum, ut distinctior particularium obiectorum eriniatio haberetur. Si enim usu solo colorem, magnia tudinems sientiremus: colorem,magnitudinems nulla uarietas si araret. Quoniam uero commu
nia haec particularιu sensilium fundamenta sunt non quod substantia elue posint, sed quia ad sen
sus mutationem prima ea fiunt, quae continere particularia uideantur ea ratione communia it
u per se quidem in primum a sensu,ut sensus esu
percipientur,er proprie. Asensibuε uero partiacularibis per se quidem, sied non proprie, priu numq; cogno centur. QAonium ea conditio particularium est obiectorum. Haec autem quum sensit Atur, eodem tempore communia oportet siem