장음표시 사용
91쪽
videtur deficendere. Haec autem tria genera inanimorum,quanquam a calore lores,quae prinucipes qualitates sunt, liciantur, non tamen illarurum imperio subiacent.verum in humido,dut sic o duntaxat constituta generuntur. Patibilisimis quidem qualitatum fiunt humor cr siccitas. Vesrum η quia distam calorem er stigiis causas es se reriἱ huiuscemodi escientes,credendum est tua men coeli uim in eiusmodi genituris esse potisi' muni.Id autem est idcirco subiungendum,ne qualitates rebus adiacentes substantiarum cause uideadntur. Nunquam enim tam praeposterus est ordo natur emisi casu eueniat, praeterq naturae institutionem. At enim calore solis in speculo cocauo ex radiorum reflexu geminuto,ut ignis ex lana boni Dceq; proiucatur. Uerum hoc eueniticulare mianime id uolente. Num quum is simile aliquid facere sibi nititur,ex iusterato igne excusiit. Nasiclin*tur aute subterranea ea omnia, cim quia compaαctifima quusint olidis locu egent:tum quia astrorum potestu coglobatior,uegetiors descendit,si ex amplo patenti, loco in angustum dimittatur. De putrefactione. 32. 'Quoniam uero de generatione inanimorugixtam, uidetur etia explicandum de illorum coris ruptione,quae putrefactio commodius atq ssignificantius inanimis est uocata.Putrescit igitur quodlibet,agi calore externo humiditatem ab ument e
92쪽
8o NAT. s c I E N TI Aguis euocante, aut contra humecto calore genuis num suffocante.Frigore.quos, calorems intemnentat,res intereunt.Quodsi nongetiuerit,e dio uerso praestruantur. Quocirca septentrione uerae
με rei familiaris studiosi carnaria, dis edulia huiuscemodi, collocant. Sicca item uehementius huimemta,humore etiam superfluente consumpto, sest a corruptione tutantur. calor enim non fuciale compactam, exiccatamq; naturam potest dissoluere, nes ruUM humorem expellere natur risio. lem. Eu repullo 3 o. annos integer incorreptussseruatur. Et metusta discilius, quam animantia perputrescunt. Estertim in ijs humecti cumsicco mixtio uehementisime copulatu. Sal uero,exercitiumch omne ais motus,idcirco res a putrefactisne delendit quia humectum omne superfluensforvat, Quo sit,ut quum ignis solas posit humiditari
te non uinci insta lunam, praeter naturam rerum reliquarum putrescere nequeati LIBER a V I N T U S. De anima.
ΙNanimorum naturis substantips in uniuer
sium explicatu, de animantibuε eis dicendum. Eit itaq; anima prima illa perfictio, quae corpus distinctu naturale membris, er consimilibus, η distiumctum atq; compositumultum continet potestate.
Anima siquidem corpus esse non potest, quando
93쪽
LIBER V. si divus omne ex fise non uiuit, nisi ab animo morineatur.Quid quod corpus quum substantispi,in
subiecta in terιa minime continetur Animus ueraro insubiecto cernitur corpore. Idcirco dutem ticitur anima corporis perfectio naturalis, quod nobilius longe sit, atq; praestantius omne id quod est natura,quam quod est arte fassum. Artesectu enim eius formae quum esse substantiae nequeant, ex sola materia nancisicitur, ut substantia uide turiInesse cute animus nequit ijs corporibus, quino sint suis munita instrumentis,ut pulum est per singula discurrenti. Necessὸ item est,ut animatum
corpus uitam potestate contineat. Tunc enim corpus agit, quum animus iubet,idcirco, quia agere potest etiam quum non iubet. Quando item est in agendo corpus,uitam continet potestate. Si enitia
iuri agit,nonne necesse est ut agendi etiam habeaedi potestatem Prima quos perfictio corporis aramma ea ratione nuncupatur,quod quemadmoduprima est ea actio , qua quis rerum plurimarum scientia est assequutus: fecundu uero,qua iam contemplatione utitur , atq; in oscio ipsio est specu, Iandi: ita prima est anima, cuius ui agere possuramus: secunda uero ea est operatio qua iam agismus,atq; sentimus,
Quod prius de obiectis rebus agen
dum, quam de viribus animae reactionibus. GF Antequatu
94쪽
sa NAT. s c I E N T I AEAntequam animum inesse nobis cognoscamus. prius ea quae objiciuntur, oportet intelligamus, quibus facile ins ectis,opera atq; actiones eliciae mus,unde breusime animae uires colligere posurnus, postremo in ipsu3 animae intellectum obrea pere. Quare quum omnis ista cognitio ex ijs quae objciuntur, pendere uideatur, quotquot genera erunt obiectorum, tot diuersus annotabimim arris in animanti mi potestates. Quae quum ita sint, Cr ' animaisum, id est, rμm genera ex potestatibu3 distinguemus..nimatora De tribus animanti u generibus. s.' itam Quando - ita omne quod animam habet, aut vegetatione sola uiuit, ut stirpes: aut fessum adoiungit,ut bruta: aut rationem adhibet, ut homo: tria genera animantium esse reperiemin instituista. Quantam uero aliae quoq; uirtutes animae adas at particulariores, quippe quae corrupto compom instrumento, Cr ipsae corrumpantur: tres solam habendae tractandaeq; prius fiunt principaα Iesmaxime atq; uniuersales, quae corruptis etiam partibus minime corruunt aut labefictentur. Eae sunt, vegetatio, fensio , intellectio. In plantis quis dem sola est uegetatio: in ks uero quae sensu moauetitur,c uegetallo,er fensio cernitur:at homirunt G uegetatio,issensito, Cr ιntellectio est attriis η inesse buta. Quoniam uero m 'recesse non est uerisimile tria genera animarum ei qui est ratιone insignia imputandum estutiam, aιseam quidem ratio; nalem.
95쪽
L I B E R V. Sstialam , in homine reliquarum tenere potestates. Quare qxaecunq; de vegetatilibus dicuntur, fientientibiis, T ratione utentibus tutelliguntur. Priamum ergo de communiori genere est agendunt in hunc firme modum. De vegetatiua anima, decpetu dem partibus. q. Quicunq; vegetantem aurinam siant adepta, Cr generandι π natrιenes Craugmentandi uim habent. Ni triuntur, ut quod calor naturaliis abra
sumpsi suppleatur,tiis superflaat aliquid, quo
generari aliae po*nt animantes. Gencrantlir auratem,ut species praestruentur. Naturalior uute virtus haec est, quam sensio atq; iutrilectio: quippe quae communis sit animatorum omnium. Est item nutritione praestantior, quum forma haec paret, illa construet: quavis naturale magis sit,ut quisis stinum tueatur,quam ut alium gluat. Augmentantur item huiuscemodi omnia ad certam prae iunitams magnitudine, quam praegredi no est possibile. Quo fit, ut animae uis illusiit non ignis,aAt elementι alterius. Ignis enim sit materia i tioni nodest in infinitam augesceret quantitatem. Est tameu Cr ignis praescripta coercitus quantitate, itiquia ordine naturae sequitur,tum quod coelo ambiente expaciari non potest.
De alimento. s. Quoniam uer) potestates fuis cognoscitntur
96쪽
s4. NAT. sc IENTIAE obiectis de alimento,quod tribus ijs uiribws est Obnoxium,tractandum est. Id ut alit er nutrit,nutritioni ob citurrie tunc,qua attrahitur, ei quod id sinuo nutrit, absimile: quum uero in naturam abit vi ali ita ' tae rei atq; substantiam mile redditur.Primus uutem qualitates habet alimentum remissus,er minime cocitatisnquare prodigium est,si quis elemenisto nutriatur. Quod tamen in Histunia accidisse nostris temporibwssunt qui infoemina afrment. Sed er cuiusque naturae accommodandws est cibus,
quo facturus coquatur,uitas fusciat ad nec itates.Sunt enim in corpore uιrtutes quatuor, in nutritione conferuundae: una est,qua trahimu3 alia . concoqui mentum:altera,qua retinemus tertia,qua η digemus rimM: postrema, qua pellimss. Augmentationi quos alimentum obiicitur,non ut alit, uerim ut augmentari rem facit.Quamuis autem quicunqynutriuntur,augeri etiam possunt, funt tamen dimuerse interseer re ipsa distinctae actiones. Nutritio siquide semper struat,augmentatis Aero plerarans corrumpit.Generatio quos ab utris pamriter est=purata. Quod er in reliquis animae uiaribus idem est sentiendum. Ex operum quident diuersitate;potestates uicista distinguuntur ex trinfecins,intrinsecu3 uero ex semeti is,er sua cutu'substantia. Omnino autem alimentum introductum tenuiora pellendo corpora ocum sibis amrit in stomacho ,unde commotifimectangula uitae munia
97쪽
LIBER V. Mmunia peragantur. Alta uero res boe digere ab alimento, quod altum quidem corrumpit adimoruniam, alimonia uero altu enutrit.id in igne quam sinissimum cernimus. Ignis enim alimentum estaqIa,aqus uero non contra est ignis. De anima sentiente. 6. Peristrictis anime vegetantis uiribus, nunc euaggrediamur, quae adsensionem pertinent. De anima sensitiva. T. Habere uirtutes duis ea animalia videntur, quae sensu uigent. Prima est,qua rem deprehedit: secunda, qua deprehensa iam re mouetur aut ad fugiendum,aut insequendum.Deprehendere auratem dupliciter possunt: aut enim externa praesentias deprehendunt, aut interna atque ab oculissen bu3s remota imaginantur. Ut autem exterana deprehenduntur,qulas siensius,aut pauciores, pro sua cuis natura sunt attributi. Primum itaqde deprehendendi potestatibus est dicendum:ais de iis agendum prius, quibu3 externarum rerum
obiectu est opus. Sensus itaq; quum seipsos sientire non posse nes aliud quippiam, nisi objciantur aliqua,quae faciant uisentiamus, patibiles maria me nuncupantur. Putitur siquidem siensius,rerum obiecturumsimulacris receptandis: nes agit Asquam,nisi obiectae res adsint. De uisu. 8. F svidere
98쪽
ε 6 NAT SCIENTIAE Videre itas uolentibim, necesse est ut aut corator,aut lumen objciatur. Haec similitudinibus uarum formarum immisis,primb intermediu quod cump est stactum, postremo sensium ipsum incistant. Lumen uero quoniam corpora videtur perurrare,corpus esse non potest: uerum adiacet corpori pervio,cuitu est forma atq; perfictio. Pendet alite ex lace lumen, quippe quae ulla sit a lumine. Quonia uero nihil est cottarium lamini, idcirco nisi casu cotineretur,puncto temporis omnia illustraret. Qiro fit,ut diu protinire aduentante solis rudiatione uni quodq; illucescat. Nihil dute uideri cernis potest, nisi lume intercedat. Quare ad colorem sentiendum lumine quide opus estino prorapter colore,qui per se inuisibilis est ,sed propter
stactum interceptu. In tenebris autem eos colores cernimus,qui sunt in lumine: quonia reru imagis nes,quae ad oculu ust deferuntur,etia lumine aliis vero quo adiuu in ur. Lumen uim tenuius cum fit aliquanto,quam obiectae rei similitudo, oculos mouere potest in tenebris existeres. Quaecunq; vero noctu perlucent,ut squami putress queram, Cr piscium capita,animantium squorunda cornua,coιρre minime habet quo uideΞtur ed sua luces lendent.colores enim nisi in lamine uideri no posui. Ignis aut idcirco tam in lumine quam tenebris uiis detur,quod quu luce in sie habeat luminis ellicieno
tem bi in ta noti,quam diu abunde splendore sumministrat.
99쪽
sumministrat. Aer uero et aqua, et reliqua corpora pervia lumine alieno permeante, non proprie senilutur. Uerunt ame quamuis facietibus aliendiscoloribus uere uideam ex se enim aer est ab color quod enim colores omnes admittι neceste est ut careat omnibus quia tumen tenebrae quos ex luminis priuatione percipiuntur, uideri uer poterit, tenebrosius quum sit. Ossaerι potest,cur simulacra rerum, no res ipse adsiensium ueniant.
sed apertum est sensilia,supra sensus posita instru
mentum actione tollere sientiendi. Quare lux,coalarim lumen,'ecies suas ad oculum mittan erit
necessa ,si uideri uolent. Quae si ita sunt omnia, quatuor adsentiendum singula requiruntur obiectum,medium,instrumentum, stiritu3. Spiritum uoco uitalem illum uigore, qui receptat colorum simulacra ab eo humore, qui in pupilla cernitur oculorum. Spirituue is per neruum a cerebro miratitur ensums in se continet uniuersum. De auditu. 9. Audire item uolentisonas objcitur, qui ex durorum corporu conflictione aut uehementi quarauis aeris impulsioe generatur. Nam chordae, qllibris aptantur,nes cum corpore ullo configunt, neq; reiectae sonu reddunt sed aere folii impelluno turriqui ne uacua pars ulla falsuccedit impetu,et duriusculi corporis uice supplet. Sonu aute ea maxime bene reddu quae uere abunde nunciscuntur. F 4 Quare vi etiam
100쪽
ps NAT S cI E N T I AEQndress, argentumssionum meliorem graila renis quam plumbum emittit.Et concaua meli reddunt uocem,suum plana:idcirco quoniam aeris qui est ibi conclusius,interea bi ipsi collidit, dis elabi nequit. Plana item quam astera fidelius fonnant, quum aequabilis hic fui expulsio, istic uero Isho, non aequabilis. Echo uero non est*nus edboni responsio Ea fit,quum fontis qui circula striurialis orsium reflexus redit. Ut enim cum proiectugi istquam lupis, orbiculos quosdam facit: ita bonus qui in aere gignitur, uos circulos habet, quos ad aurem os multiplicat, unde a longinquo sepius audire, quae procul sunt, liceat. Quoniam uero non sonu3 ipse in dure auditums uenit nam feno
se positum fμpra sensium,austri ut sientiamus potestatem) sed otii similitudo, id irco er milituo do eas us habebit circulos,qui quos sibi ipsis βο
cedendo flent. Quamuis enim sonin is qui reprae sentat Dyto introduci ex best pol it: tamen quia νη quem re ipsa existente repraesentat, mouetur, nece e Gut nituram dum siequitur alienam, etiam ipse per successene moueatur. Colorta namq; militudo idcirco subito, punctoq; producitur,
qgia coloris permanet. Quemadmodum autem duobus eandem uidentibus rem, unum idems, nobilia cernuntur, quum aerem siuit 'iritus repraesentandi ita duobus audientibus fonus idem atque unus, non bini bentiuntur, quum eiusdem fonisiis mulacra