장음표시 사용
141쪽
tialesforma fuerit substantialis,ut anima homi
nixaut accidentale,si forma luerit accidenturia,ut albedo albo. Caeterum forma quae inter principia
rerum naturalium adnumeratur, accidentariam
non recipit. Materia enim Cr forma, ex quibus res naturales sunt, substantiae uri, non acciden. tia Est itus forma principium,dans essentiam ac Formn nomen cuique rei naturali, quoniam est primum principium amaum,mformans ex figurans indateriam , ita quidem quod totum corpus naturale persciat cr conferuet, atque rei naturali actum
suum essentiums suam adstrat , cum sit corporis, seu toti compositi pars altera, qua nudatastaratim cesset generatio. Nam sinis generationis est forma:quae si abeat, res naturalis statim corrumspitur. cuius scilicet formae officium proprium est, Drmης κgere Cr efficere transmutationes, non quas , Η '
libet sine discrimine , sed suo toto competentes: haud aliter ac Rissum non quamlibet impresio, nem, stabolum bi restondentem effigiat. Ut auαtem sat utriusque sicilicet muteriae Cr formae mans ius oscium utque natura, assumsolet crusia ' sa quaedam,sed ad rem recommodata similituo do, hunc in modum. Sicut cerae globus ex se nurulam habet expressum imaginem , sed fecundum uarias sigillorum siculpturus , varius quoque potest fusicipere formas , ita tumen quod Aucας ille quilibet inducatur : ita fune materia
142쪽
t3α IN PHYSICA ARIS Texfesti omnem prorsus formam fuscipiendam,
nullo discrimine adhibιto, est constituta. Formas autem,ultimus puto, imposibile estper naturam
Pituatio Privatio est absentia seu carentia formae, cumqRid' aptitudine ad illa.Ηaec enim nil aliud existit quam materia orma per intellectu priuata. Est nanis priuatio forma, qua adueniente altera materuria priuatur.Quo fit,priuationem nihil aliud esisse,nisi amisionem formae,siue eius absentia,quam mox materia fuscipere potest. Ut cum ex homine mortuo fit cadauer, ablata forma fultantiali ciliacet anima rationali cui dico in artificialib.panis num nondum ese tunicum. Uequens est, quod rerum naturalium principium non est tantuma modo unum,nes sunt infinita, nec tantum duo, non unum tantum. Quoniam oportet principia Non tantum rerum naturalium esse contraria. At idem non
contrariarursibi ipsi Nam ea sunt rerum natura Pi opiμ - Im principia, quae non sunt ex alijs,nes ex ab terutris,id est ex sese mutuo, sed omnia alia ex ipsis,principia autem contraria talia existunt. Non sunt infinita rerum naturalium principia: quoniamsi sic,tunc rerum naturalium tolleretur scienatis. Nam scientia non habetur nisi per principia: quae si infinita forent,essent incognoscibilia. Neserunt tantum duo, quoniam requiritur tertium,
143쪽
EPITO ME. 173 scilicet ubiectum,in quo se transimulent. Sunt igitur tria tantum rerum naturalium principia, Crea quidcin vera. Num unum subiectum hoc est lium princia materia quod Graeci talen uocant uiscit adpa P tiendum: duo contraria cilicet forma ex pria vatio,ad agendum. Quoniam insectione natur
ii requiritur id quod fit,Gr hoc est materia: er id, quo fit,eν illud est forma: er aliud ex quo sit, er
illud quidem est priuatis,quae unum numero cum materia existit, ratione tamen duo fiunt. Ex quo item sequitur, rerum naturalium principia essent duo,ege ut tria, se ut cotraria. Sunt enim duo constitutionis,sicilicet materia cr forma tria uero Tria stant
transmutationis,muteria, forma, Cr priuatio me poris natura diatrix:quae proprie nihil constituit, cum in resu ii secundxii' eta ut dictum est non manet. concluditur Cι- stincta, secun
tur corrotarie , quod prima principia pissic a..: Iz
sunt , quae ex alterius naturae pissicis principijs tantum. minime constituuntur: priora enim non habent. Neq; unum ex altero constituitur,sed ex ipsis res naturales constituuntur omites cir haec sunt materi forma,σ priuatio,ut antea retulimus. LIBER SEcUNDUS. De causis rerum naturalium.
ΡΗγsicorum libro secundo de principijs, seu chiuisu '
caussis scientia naturalis agitur. Nam nutuae omni fusa
ra dicitur principium,codatum ad torum compo contra.
Natura du pleκ est, pri ma & infini ta,Deus ipse, finita, physi
144쪽
i,4 IN PHYs IcA ARIST. . stum:causa autem,ad elyctum. Ideo diximus, nos de principi s seu causis hic determinaturos: erbae quidem fiunt causae perst,et per accidens,quas
mox descripturisium M. Primiιm autem quid nutura,quid res naturalis,non naturalis,ex contra naturam, quid sit res artificiali ,σ quo ab inuiorem distent, aperiamus necesse est tura. Natura est principium π cirusa motus, Crquietis,in re naturali aeui primo perbe,Cr non μή cundum accidens itust,ut materta, forma, Cr prinutio, de quibus dicitur natura. Hoc est, Natura est principium,et id est causa, scilicet elliciens motu3π quietis,eν cessitionis a mutatione in rebus naturalibus. Primum, hoc est primarium, σnon secundarium, quemadmodum qualitates primae ex fecundae. Per sie,id est substantialiter, non fecundum accides inest cui artes cr scientiae Nam L empi x in medicus aeger in se habet siuae sanationis principi' um,medicae facultatis artem, non tamen striatura,quoniam non est in eo primum, Cr perbe, sed secundum accidens: Cr accidit ipsium esse medicu. sanari. Similiter domus,lectus, π alia artes
dis,artificiales formas iube habent, quae non sunt causae quae primum et per se in unt, ed secundum
accidens, quapropter haec dici nequeunt naturae. Caeterum quo dilucidior fui naturae definitio, ci Liquidior na re conuenit, naturum esse id per quod res in qua ψx ' existit,inclinatur ad receptionem motM,vel q*iqiiss
145쪽
nPITO ME. 2Ism,dut formae alterius cilicet generationis,corruptioni aut reliquarum mutationum. Et ut signia stantius loquar, nihil aliud est natura, quam uis inditu unicuiq; rei a Deo ad agendum,aut patiendum in materia:ut ignis est calefacere, aquae buumectare. Est itaque natura cum Ibet substantiae 'corporeae ex incorporeue,Cr cvimlibet quos accidentis en ibilis er insin bilis sentia. Hoc est,
nutura est materia o forma, totus corporis naturalis essentia,mutationi Cr motui obnoxia. cuim officium est,fuastonte materiae inducere foris Oricium namam nutxrale: Cr forma priori corrupta eidem muteriae rursus aliam formum indere. Res naturalis, quae Cr corpus pissicum uocas naturalis tu est,quae ex naturis constat, ut ex sola substan '' 'tia corporea,quae artificiali opponitur. Nam res
ipsi naturalis proprie est substatia corporeu plex,habens intra se principium sivi motus,a toroma substantiali:ut coelum er elementa , mpliciucorpora omnia:uel composita, ut meteora,metaliariusiant animalia.Dicuntur itaq; res naturales,quae ex duobus principi' pissicis, materia fici licet, cr forma naturali constant. Et quia materum Cr forma naturae sunt, ex his itus composita
non abs re dicuntur. Sunt quos idem,res naturat hoc aliqui totum compositum,ens in actu. . Res non naturalis est,quicquid non est usan Res non nDiu corporeasimplex, t mixta, nepe pars eius μ M. Ι 4 corporea:
146쪽
ns IN PHYSICA ARIST. corporea:ut fiunt,Deus,er siubstantiae a rebus corporeissi aratae, quemadmodum omnes stiritim,
etiam animae rationales. Res conre Res contra nuturum fiunt,quae contra commu
nem naturae cursum accidunt: ut res sutales, quae sunt monstra Cr miracula. caeterhin res praetery hi uia. naturam dicuntur rursis,ea quae quemadmodum non repugnant quidem naturae,ita nec ipsi conveniunt, ut lapidem lateruli motu in loco plano ex impetu moveri. Differunt autem,natura, habens N in naturum,crbecundum naturam.Nam natura est η-h η' Id micipium mouendi, πc. Ens habens naturam, est stubstantia ex naturis constans cui totu com positum. Est enim naturarum unusemper subieractum, ultera vero semper in subiecto est. Secunis ecundum naturam dicitur, aliqua proprietas conse
quens perbe entia naturalia. Exempli gratia: in
lapide forma lapidis est natura lapidis, s ecies sit ue sub tantia lapidis est habens naturam,CTgraravitas lapidis est fecundum naturum. Et hoc illud est,quod hac diuisitone innuit Aristoteles: Eorum ' . quae fiunt,quaedam natura, quaedam ob alius cauas Musula a uoluntate a forma. es artifiη : Res artificialis est substantia corporea, qκα non habet principium fui motus a natura, scilicet a forma substantiali, ed a figura, per artem uidelicet consillio hominis bi inditum,ut fulcra,tunis.
ω,π omnes res per artem introductae, in aliqua muteria.
147쪽
EPITO ME. 337 materia. π ex hoc liquet illorum differentia. Distat autem P sicus a Mathematico. Nam HUicus res naturales quatenus existunt in materia sensibili,considerat. Mathematicuε autem cox tutione a materia abstrahit, cr solum ad Mururus er magnitudines resticit,negligendo materia am me qua figurae esse nequeunt, sicut lineu, καperficies er corpus.
Quid causa, ct eiusdem di iusso.
. Quoniam scire est rem propter causam cognoscere,per quod unumquods: igitur de causiis hic determinandum est. Nam sircut rerum naturaliαum principia fiunt cause e bendi rerum naturali um, ita modi causarum fiunt principia cognoscendi eorundem.
causa naturalis per se est, per quam suapte natura sequitur, uel natas est sequi, actu uel potemtia suus electus:ut Ouum eli,ergo pullus esse poαtea. Item pannus est, ergo tunica esse potest. Et, quia nubes est,ergo pluuia esse p otest. Et illa uoocatur causa per se, habens subsie quatuor causarugenera,sive syecies,quae sunt: Materia orma,elliciens, ex suis. Alia uero est causa per accidens, quae ad ejectum non ordinatur,ut casus er fortuina. Materia est causa ex qua cum aliquo fit alio quid. Num rerum naturalium materia est,ex qua cum forma si compositum, tanquam ex parte substantuli:ut ex corpore ex anima sit homo: σI s ex lignis,
Quo phymcus a mathe malico differat. Hie de causis naturalib. loquimur,ad quoru etsi istia sequItur effectuS. Tum enim arbitramur scire unum quod*, cum Pruna elemeta & causas cognosci muI. Diuisio cau sarum in A. gener Causa per accidens.
148쪽
t,3 IN PHYs IcA ARIS T. ex lignis apidibus,cir cemento,st domus: ex hordeo,aqua, lupulo,' cereuisa. formalis. Forma est causa,per quam res habet esse,et nomen er formam tuam:uel esse substantiale,quemo
admodum formae rerum naturabum,ut ignis a caliditate uel accidentula, ut per albedinem nix est alba. sic quos in artificialibus per formam alio quid nominatur,ut mensa, tunica,calceus.
Efficieti,. Esciens est causa, a qua res aliqua sit tanquad mouente primurio, producendo, conferuando, corrumpendo ut a sole oritur lux, dies: ustam tuario sit statua: sartore perficitur uessis. rionis, Finis est causa propter quam res est, uel grautia cuius aliquid sit ab efficiente ut exercitium ermoderata requies, ' propter sanitatem: er uestis fit ob corporis operitonem,Cr propter esium
Effectus quid,& quoe us genera
quod est ex aliquo:Formalis,quod per aliquid:Effciens,ab aliquo:Finusis,gratia aliculus. Nam Crres eadem,diuersu ratione diues est ellectus Di, Pphbsim , calisarum generibus in uni proprietates, stu εes causarum conditiones quaedam. Prima: Husdem rei polunt esse plures cause. Quod quidem tum de uarijs causarum generibus. tum etiam de eodem accipere licet. Nam ex efcientes causis habet idem homo,
Deum parantur obsonia. Haec enim causa pnalιs impetustescientem ad operandum. Elyctus autem qui siequitur suum causam, est,quod ad ulterius esse consequitur. Effectus igitur cause materialis est,
149쪽
EPITO ME. 33, Deum ipsium,patrem, matrem: Cr uniuscuiusque rei tum naturalis quam artificialis cause fiunt,elyciens inalts, materialis, Cr formalis. Vt, lapides Cr ligna sunt materia domus oma, Ut figura ipsa: e sciens, aedificator: sinis, imbrium euitatio. Secunda conditio. cause possunt bi inuicem esse cause: ut deambulatio quamuis causa ejicienssit sanitatis,nihilominus interim sinitus ipse ambulationis causa est finalis. Labor item cause est ualetuditiis, π ualetudo laboris. Tertia conditio:Eude potest esse causa contrariorum lectuum. Nam
sol uo calore,ob uarium subiecti distositionem,lutum quidem durum facit, cerum uero mollem. Et
idem gubernator nauis sua praesentia est causa salutis nauis:qui quidem absens,causa existit periclitationis.Haec de causis obiter dicta sutis sint: nam curiose,Cr purum utilia,hic omisimus.
De causis per accidens, quae sunt cit' isus Zc fortuna.
Cusus er fortuna, cum videantur cause a qui; Euentus larisbus multa heri existimantur, dehi hic breuiter stilu, Aristo aliquid dicamus necessum est. Nam euentusfortui telo tartun1ivi est effectus non ociosius, progeniens a fortuna ref eau ponet case,praeter consilui hominis, qui lectus guis mi ageres eκbernatur solius Dei cosilio occulto.hunc appellat inge in ravulgus fortunam ex casum,quaesic de=ribuntur. r ςontansen
150쪽
x o IN PHYSICA ARIST. tingentis,non fecundum propositu:ut si lapis dea orsum ruens,laedat praetereunte: aut si quis equus ex campo stabulum repetens aluatur a Iupo. 4. Fortuna est causa per accidens eskctus raro contingentis, er in his quae per electionem sunt, . absis eo tamen ut sequenter er necessario sunt.1. iiii, ' N 2μiditur forti ηa. nam quaedam est fors, siue
Bona bona prosteras fortuna eu euetus,qua aliquod grande bonum, praeter intentionem euenit: ut siquis effodiens ad inferendum arborem, inueniat . . MM . thesaurum. Quaedam uero est mala fortuna, siue malus euentus,qua ingens malum alicui inopinain te euen θ:ut si quis equo cui insidet,deiectusgraui Mςdi - ter enormiters laedatur. Est quos alias medius euentus inter utrumq; horum: ut si de gradu prae pitutus frangat brachium,a non ceruicem. Et
diu. fortim ratio specialior, casus uero commurai nior. Omne enim qu)dsit fortuna,sa cactu sed nἀn e diuerso. nec tamen sunt idem, quoniam uanum sit in agentibus fecundum propositum,altem
Sunt itaque casus er fortuna causae peractim . dens. Cusiualia enim quoniam a natura sunt, Crfortuito ab intellectu, ideo ad genus causae efficio
rtum quid. Fallim est connexio Cr perpetuus ordo causarum er elymum, dependens a prouidentia priorix cavs