장음표시 사용
111쪽
& in dicendo versatos damnent : cum nihiI fere docuerimus, quod non sit alicuius grauissimi viri auctoritate munitum. Habes ergo,amice Lector, summatim nec enim omnes di sputationes, & rerum eXplicandarum capita proposita) quid a me in reliquis libris expectare possis, in quibus conficiendis, dies noctisque deludo: quod, dum ego sacio, tu Deum Opt. Max. prC me ora, Vt d eius gloriam, publicamque utilitatem , susceptum opus aliquando perficiam.
112쪽
natura dissutatur. De nominibus R hetoricae,& Rhetoris Disputatio Primae.
sapientissimis iudica Cicilii tin fuit, mihipronu- de Seici se videtur, Vominum cognitionem eraditionis esse principium. Etenim, ut aln Apud quando praeclare dixit Epictetus, πο- Ariau. cabulum,
113쪽
eabutim,s eius Nimperspexeris ,proprii ope
ris rationem describit. tam ergo omnis nostra de Metorica futura si dissutatio, a no-
.minis notatiorae, Ni eiuN Nim atque naturam
pesicue explicare post in , nobis initium capiendum fiat. Et ut a principio eam ingre diar docendi iam, quam in praefatione mihi tenendam esse proposui, non nullas asseram, rationes, quibus hanc artem. ntillo sibi commventi nomine appestatam fuisse, demonstra Libro 3- bo . Ttam , ut Aristoteles prudenter scri V ς δ ptum relliquit , ij solumfacile Neritatem inu Uiunt, qui norunt dubitare: cum Neritatis in tientio sit dubitationis solutio. 2Neque enim scit, quo pergat an aliquid inuenerit, is, qui me dubitatione quaerit. Quod igitur haec iacultas nominibis non idoneis nominata Iu rit , his rationibus demonstro.
Trimum, apud omnes, tum Graecos , tum
Latinos dicendi magistros, haec ars appellatur, Cic. in libetorica, a quodam Nerbograeco, quo u Okδ re, significat: atqui hoc nomen, nullam cum re ipsa, vel eiuου parte, Net essem cognatio Mem, ac militudinem habet, quamp rofecto habere debet nomen congruenter impostum r quidem ars, quae bene dicendi praecepta docet, nihil habet commune cum aquae, Nel μι- minis mau tigriuri ..
114쪽
Deinde, is qua est hac arte praeditus, ab eloqtiendo, Ῥt M. Tullira scribit, eloquens, In orat. sicuti ars ipsa, eloquentia, nominatur; quod elocutio huius artis praecipua pars esse prire tur e Nerum, id, s Jectare Nelim , poti hic artifex, Inventor , ct ars ipsa Inuentriae nominanda esset; cum Inuentio, Nigrauiores
dicendi magistri docent, sit prima acprscipua huiuου facultatis particula: quod nos alio loco planius demonstrabimis. Non est igitur hoc
nomen congruenterpositum. Huc facit,quod
Tullius, ct quidam alij huira facultatis Acri- Hermoptores, suos libros, de Inuentione, inscripse- gς .runt. Et cur etiam non est ei impositum nota ''men ab actione, quae Nna in dicendo domina- etur, cui summuS orator Demostheneyprimo, secundo, O terti, tribuite, Fostea, in eo peccare videntur, qui de hac. a te scribunt, quod multis eam nominibυ ρο- pellaresolent; cum vniis rei, Nnum debeat esse nomen: quare tot nomina, Nel sunt supem Dacanea, vel inepte positata. ' . Fostremo , ut multo alio rationes, quo possem asserre, omittam, numina, quae huic arti maxime propria esse censentur, conu niunt etiam poetica, cum ipsa quoque stra culto dicens, ct eloquentia quaedam igitur
incongrue nominatur: cum nomen apte consM
115쪽
tatum , ei solummodo rei debeat conuevire, , ad quam nominandam fuerit impositum .e fit huius quaestionis explicationem, cum nulla sit hic opinionum diuersita quaedam suudamenta, ut allatae rationes facilius dissoluantur , nobis ponenda sunt.
'Primum fundamentum, in quo etymolo gram, ac Num harum vocum, Rhetorica, O Rhetor, explicabimus. Haec vox, Rhetorica, graeca est, qua tanquam sua, Ni ct aliis multis utuntur Latini : ducta , ut non nulli ae ni Mati. trajitur a Nerbo antiquo , ct inusitato , έαν, Phric in quod olim apud auctores Graecos, dicere , seu
bi. E cloci i significas, quidamscribunt; idq; Η ' ,ε. siodi autitoritate confirmant: nunc vero,idem quod, fκo,significat. quo verbo deflexa sunt haec nomina , ρ ἔσw.i dictio,iocutio; ρτμα, id est , verbum: μπορα ἰῖ , idest dicendi facu
ras , seu eloquentia: ρητωρ, ct pu i ρ. i. dictor, eloqNens , ut Cicero vertit, ac dicendi praec pior: hinc etiam mvdωi.dico, declamo, oro. Sunt tamen alij , qui has voces a Nerbo εἴρω,
quod dicere significa ductas fuisse existimente
Verum ,siue ab uno ,siue ab altero verbo originem trahere, quis diXerit, non magni refert. Quidam volentes nomen, Rhetorica, in lat mmi sermonem transferre, dixerunt, oratriacem , ct oratoriam; sed prior appellatio mi-
t. . - - - ' . nus Ioat . Mero
116쪽
nra apta esse Uidetur; cum, oratrix , potius foemrimam ororem , quam artem ipsam des guet: altera vero,cum potius adiectitii,seu a' Quitiae
positi Uim baleat , per se sola, non artem ip- libro. sam , sed quod ad artem pertinet significabit: ς p, sed si dicas Nis , facultra, ct ars oratoriata, 'graeci vocabuli assequeris: quo modo De M. Tullius loquitur: ct Graeci non solum dicunt , Rhetorica ,sed vitam, Ars Rhetorica Vnum tamen est apud Latinos verbum , qui
quid Quingilianus dicat , quod omnem graeci
merbi rimi complectitur , nimirum , Eloque 'i , Una ; quae interpretatio non debet dura Uideri, . '' ii icum ea M. Tullius usus fuerit , .ct boni aucto- ' Lib. I.
Tes Ῥtantur omnes. Quod si a dicendo, liceret ' IRR dicere, Dicenti sicuti ab eloquendo Eloquemtia, eiusdem verbi graeci significationem expri eom. ad meres: sed nihil est necesse , ut nouumsing. Hereri. tur Nerbum , cum idonetim ab ipso latinae linguae parente iam factum , habeam, . Illud tamen fatendum est , graecum verbum Ut rius esse , quara vllum latinum: quod in omni Libro ufere artium ct mentiarum nominibus , ωt Ci- 6ς- qcero scripsit , accidit . quae Rhstorica , dictis est Metoritatin elo . Tquens, orator , dicendi magiser: O rhetori- 'cus , rhetorica , rhetoricum , quod ad artem
117쪽
Cicero nes rhetoricae ; libri,ct loci rhetorici idestor 1. 4ἡ, ' torij . ct rhetorico more loqui, hoc est orato- Lib. . . rio , O rbetoricus, qui est ad dicendum aptus: de Ora. ct in numero multiturinis, Rhetorica rheto-Cic lib. ricorum, pro ipsa arte, Nel libris rhetoricis, ς βῆ ψ- O ora orgs, dicimus. Quod aute ad huius νο- cis vom attinet, duobus fere modis haec vox
Rhetorica, apud Scriptores , urpari solet: interdum ponitur pro ipsa dicendi facultate in
- ' actioneposita, quae in foro ct concione Nemsatur , qua proprie eloquentia no natur. Ita Lib. r .de accepisto videtur M. Tullius , cum dixit , artia Inveni. siriosam eloquentiam, rhetoricam appellari
δε si h cum-Zenonis sententia, Rhetoricam pal-L S. i. mae dilatatae similem essescripsit. Interdum ν de Inue. ro pro ipsa arte, quae bene dicendi praecepta tradit; qua qui est praeditus, non continuo esseloquens: ita accepit Tullius, cum dixiti Eum, qui rhetoricam scribit, de eius materia ct pa tibus scribere oportere. Eodem modo, Rh . Lib. 2. tor, aliquando pro, Oratore, O viro eloquen dς si te , in foro causs G ait quo modo accepit Tullius,cum dixit, orationem perpetuam, nousolam Rhetorum , sed etiam Philosophorum Lib. t. propriam esse: ct alio loco, cum ah, Rhetoris de Inusi. o scium esse versari in tribus generibus causorum: ct paulo infra, pro Rhetore in eadem significatione, oratorem dixit. Aliquando proe. , dicendi i
118쪽
dicendi magistro, qui solum artis praecept aut
scribit, aut docet. Hacsignificatione idem au- Lib. 3.ctor Uus e se, cum deridendos eos esse dixit, dς ora, qui Rhetorum praeceptis omne oratorum vim, 'complexos esse arbitrantur. Ex quibus coli gere licet, cautionem magna m in Graecorum scriptis interpretandis , adhibendam esse , nequis pro arte , quae praecepta docet, eloquerim tiam, aut pro eloquentia artem ipsam ponat: O pro eloquente, eloquentia magistrum, oecontra: cum Rhetor apud Graecos is interdum suidas. dicatur, qui apud populum conciones habet: interdum vero qui ipsam dicendi artempro Lietur. Atque de his duabus vocibus hactenus. . Secundum fundamentum in quo explicabiatur, Nis ct Uus huius vocis, orator. Vt ergo Latini, rem quam tractamus vim facultatem; artem oratoriam appellarunt; ita eum qui est hac jacultate praeditus, Oratorem ab oran- Cic. hido, seu, at bratione in qua excesiit, nomina- Ox x-runt. Orare autem suid latinos Scriptores, ζ' η μ interdum, idem, quod, etere,significat. Quo factum est, ut Legati, qui ad aliquid mien- Liu. dum mittuntur, Oratores dicantur: ut misisalijs auctoribus, exhoc Virgili, loco, manife- 'ste colligere licet. . Tum satus Anchisa, delectos ordine ab Lib. 7.
119쪽
Centu oratores, augusta ad moenia Regis Ire iubet, ramis velatos Palladis omneS.
Saepe etiam, orare, idem significat, quod dicerect cosias agere: unde caussam orare opem orare dicimus. Ex qua significatione alia ena ta est Oratoris significatio; ut Orator is dic tur, qui caussas dicit, qui in dicendo versatur: quod nomen varie a M. Tulito Uarpatu fuisset inuenio. Nam interdum eos Tullius Oratores appellat, qui Ῥmbratilem quamdam eloquentiam colentes, Nel his oriam, Nel res philosophicas ornate copioseq; scribunt, sed nullas in foro , vel concione, O senatu caussaa agunt. In Bru- Vsus es hac significatione cum de Isocrate dia 2 xit , Magnus Orator, o permus magister ,
quamquam forens luce caruerit, intraq; pse Irietes aluerit eam gloriam,quam nemo, meo iuLib. a.de dicio, es postea consecurus. Et Antonius apud O - Ciceronem, qualis oratoris, ct quanti hominis in dicendo putas esse historiam scribere, e Interdum Nero, ct quidem magis proprie, is
dicitur orator, qui causo inforo tractat: ut ' . . . . sucrAnt Demostheyres, Cicero, ct multi,qtioruin Bruto princeps inter Romanos meminit Ora In Bru- tor. Hac significatione usus est idem Tullius, x0 - cum de Thucydide loquens, eum, Ni bonum
iri giis bisoriae scriptorem laudatum fuisse, fatetur
m. sed nunquam cs numeratus oratur: ct cum
120쪽
ἡos, qui orationesscribunt, er aliis agendas tradunt, ab oratorum choro exclusit. Orator . itaque aliquando , legatumanterdum eum, qui priuatam eloquentiam colit , alias eum, qui causso agit, designat. Prima significatio est a nostro instituto aliena: secunda Nero , etsi non sit ita propria , tam n interdum a nobis Uur pabitur: tertia ad institutum nostrum est ma
xime. accommodata. Plutarchus autem ea, In proin
simavit Oratorem dictum esse ἄποτης ορμὰe.i. bivm a concitatione , animorum nimirum , ct or rionis , quod animos commouere, oe oratione in hominum mentes influere soleat. Fuit hoc Cic.li.3. oratoris nomen olim praeclarum , illustre , ac Ox x- summi honoris , ct in omni bene instituta rep. semperforuit. Contra vero, hoc nomen, auf-sdicus, quiddam obscurum, illiberale,ac sordi- dum semper significauit. Atq; haec de hoc no- .mine satis. Ternium fundamentum n quo breuiter nounullas ali, perstringam huius artis appellationes . Solet igitur passim a M. Tullio, ct a bonis dicendi magistris appellari scientia , ct - . . .
ars bene dicendis artificium, prudenti facu IM , Nirtus, ratio, doctrina, ct copia dicen- di, eloquendi: ct deriique, eloquentia , νὼ atque facultata oratoria . Is vero, quia hanc .' artem profitetur , Rhetor, orato eloquens, ordisertus: