장음표시 사용
81쪽
4 Verborum iunctura maximam desiderat dialigentiam: ita tamen ne fiat operose e quia ec. set infinitus & puerilis labor. Stylus exercitatus efficit facilem iuncturam, & aurium i
dictumave modo ct 'ma verborum. Cap. XXXII I Lς Di ex Nor imperitus, Inane, quae dicit, spiritu, non arte de- l Inconditum,
I At orator ita illigat senteno Claudicans , ' tias verbis, ut nihil & redundas,l dicat.
Hoe oratorio fit numero, qui aptam,& cou-
cinnam,dc suavem efficit orationem. Da origine orationis numerosa. Cap. XXXV.c PRINcxps, dicitur fuisseThrasymaeus,l euius tamen nimis numerosa suerunt scripta. Isocrates ita rem temperauit, ut multi eum s huius concinnitatis iniant auctorem. et Aristoteles, & Theodectes versum in oratio-l ne vetant esse,numerum reqrunt: de quo Theoi phrastus accuratius praecepit. l Romani tempore Ciceronis agnouerunt nu- merum; de quo diligentissime Cicero praecepit.
cur numeros orario inuenta. Cap. XXXVI. c A v R E s, aut potius animus aurium iudicio, naturalem quandam in se continent vocum omnium dimensonem.
I Vnde breuiora, & longiora iudicant: mode-ὲ rata evectant: mutila, & quasi decurtata a
82쪽
immoderatius excurrentia sentiunt, quibus ota fenduntur. Cum ergo aliquid fortuito,concluse aptequessiceretur, notari potuit id, quod casu cecidistit: notatio autem artem parit. Vt ergo poetica & versus inuentus est terminatione aurium , & obseruatione prudentium, sic etiam in oratione, licet multo serius nota- tum est certos esse concursus, conclusionesque
Verborum. De incisis,membris,ct periodis. Cap. XXXVII.
INCisv M est sensus, non expleto num ro,conclusus: plerisq; pars membri: domus tubi deerat at habebas, &αFiunt incisia etiam singulis verbis ; Dirimus, testes dare volumus. Membrum,est sensus numeris conclusus, sed a toto corpore abruptus, per se nrhil efficiens et o callidos homines: o rem excogitatam: O ingenia metuenda: quem quaeso,& Tunc ergo incipit corpus esse, cum venit e trema conclusio : quem quaeso nostrum seseulit , &c. Periodus, Cie. ambitum circuitum, comprς-hensionem, continuationem,&circumscripti nem dicit. Contemperetur membris omnis paulo longior circuitus: cCet sim , a tamen aliud est Membratim, & dicere.
t. Circumscripte JCircu scriptio est,cum ab initio ad finem usque quasi in orbem inclusa fertur oratio, donec consistat in singulis perfectis absolutisq; sentetijs. Membratim dicimus, cum in singulis membris liberior insistit oratio .
83쪽
Incisim dicimus, cum in singulis incisis insistit oratio. Quomodo in his adhibendus sit numerus, dicetur,si prius de pedibus,quibus numerosa tem peratur oratio,dixerimus. De Pedibus . . Cap. XXXVIII. Spondeus -- dicunt,mores. Pedes duaru 9 Pyrrhichius υ υ nouus, tulit. syllabarum. Choreos - υ semper scribit. Iambus υ - lcguntur, reos.
, Troch us,vel tribrachus υ υ . facimus. Pedes t Dactylus - υ υ litora triu syl-J Anapqstus υ υ - peragunt. labari K Bacchius υ - - amoreS.l Anti bacchius υ υ - audisse. J Creticus, vel Amphimacrus - υ - possid&. Amphibrachus - υ - υ petebat. Cicero ex alijs Pqon primus - υ υ υ aspicite. pedibus tres lail Pςon vltimus υ υ υ - facilitas. tum ponit,pςo Dochimus ex bacchio&iabo. υ - - nas duos, & l Perrhorrescerent. dochmaum. cDe numero oratorio. Cap. X XXIX. Nu Ma RVM oratorium Graeci, Rhyth.
Quod et si uterque pedibus constet e tamen multis modis differunt. Rhythmi spatio temporum constant, peses etiam ordine. In rhythmo nihil refert si ne dactylus, au uapestus, cum eodem temporum spatio con stenc:
84쪽
stent: in versu, unus pes pro alio poni non pota In versu semper idem est cursus,ut in heroico carmine dactyli & spondei ; in oratione nullus est certus numerus: ibi est aliquid certum, hie
non ita: Vnde omnis nec claudicans, nec fluctuans,&aequaliter constanterq; ingrediens numerosa habetu roratio: & n umero su m putatur,n6 quod totum constat e numeris, sed quod ad numeros proxime accedit.
Vnde difficilior est in oratione,quam in ve su numeri usus: In oratione maximum vitium est si versus efficiatur,& diligenter cauendum:quamuis oratio numerose cadere debeat. In quaparte ambitus debeat esse numerus, ct qui pedes maxime probentur. Cap. XL. I N toto vetborum ambitu numeri tenendi sunt, non solum in fine, ut quidam putant ; licet aures finem maxi- ,
Vnde a principio verborum comprςhensio ita fluere debet, ut ad extremum veniens ipsa consistat. Aristoteles heroum numerum gradiorem iudicat,quem soluta desideret oratio: Iambus vulgari sermoni cogruit. Trocheus ob breuitatem, dignitatem non habet. PCeona probat, ut orienti, mediς, & cadenti orationi aptissimum. Ita ut oratio non sit humilis & abiecta, sed elata,& plena. Cicero censet omnes pedes in oratione esse permistos: vitium enim esset,si ijsdem semper uteremur.
Sed Creticum, Dochimum,Dichoreum,& Psonas ceti ris anteponit: modone Dochimus iteretur.
In heroo vero dactyli,& anap sti & spondii, pede impune progredi licere censet: duos dumtaxat pedes,aut paulo plus, ne in similitudinem versus incidamus.
85쪽
sit igitur temperata & permista numeris' oratio, nee tota dissoluta, nec tota numerosa: paeone maxime ,& r liquis etiam, quos ille non recenset. In his quae demisso & humili sermone dicentur, sit Ia bus frequens: Poeon in amplioribus:in utroq; dactylus. In oratione ergo perpetua ita numeri sunt miscendi, venon animaduertatur quadrandet orationis industria.
Quo fit, ut nullus sit pes, qui aliquando in orationem
De initio Periori. Cap. XLI. CLAvs VLAE diligentius, quam e tera omnia considerandae sunt : quod in his persectio, & absolutio iudicetur. Proximam diligentiam initia postulant: nam & ad lite intentus est auditor. Optime haec nascuntur a proceris numeUs, ac liberis, maxime dactylo, & pceone priore, cretico, anap sto, qui par est dactylo, licet ordine contrarius. Initia versuum, in iiijs orationum non coueniunt, licet Liuius hexametri exordio c perit. ' i Dochimus quouis loco aptus est, modo semel ponaturet quia iteratus,numerum facit apertum. De sine Periodi. Cap. XLII. IN extremo circuitu, duo, aut tres pedes sunt sere notandi. Quos aut choreos,aut spodeos,aut alternos esse oportebit: vel dichorcos. Spondeus est in clausulis firmus,& stabilis, quo maxime usus est Demosthenes. PCeona alterum cadenti orationi aptissimu esse docuit Arist.quod & Cic. placet: sed aptiorem iudicat creticum. Q usiue geminetur, siue spondeum pr cedat, multu demcoris habet in clausulis aeui et optime iungitur Anapςstu .
86쪽
Est etiam Dochimus stabilis & seuerus in clausulis.
Iambus trocheus,aut etiam dactylus proximus a postremo numerose concludit, si sit extremus choreta aut spondeus. Sed male concluderent, si quis eorum in extremo Iocatus esset, nisi cum pro cretico postremus est dactylus; quia ultima breuis, an longa sit, non refert. Sunt & aliae clausulae,quae numero e concludunt. ciuae obseruauit Quint. Clausulae versuum non conueniunt orationi: cauenda est etiam ne verbis,plurimarum syllabarum, viamur in sine, quod etiam in carminibus est permolle. Cum ergo clausulae maxime appareant, variandae sunt. ne aurium satietate repudientur. De media Perieri. Cap. XLIII. εS i primi & vltimi pedes suerint modo iam dicto dispositi, medii poterunt latere: modo circuitus non sit brevior, quam aures eapectent, aut longior, quam vires patiantur .
Cauendum ergo est,ne verba pigra, aut longa sint, aut Breuium con textu, sonum pene puerilium crepitaculorum reddant. In medijs ergo sunt quidam conatus, qui leuiter in te sistunt, ut currentium pes,etiam si non moratur,tamen vestigium facit. eonem, do chimum, mediae orationi aptum esse dixit Cic in qua parte aliqui creticos,& bacchios laudant. Si orationem ferri celerius volumus, crebros troclicos re iambos inseramus ; si lentius,spondeos: si moderatius, Pedibus utemur,qui breuibus & longis temperantur. De hii qua suapte natura sunt numerosa. Cap. XLIIII. v. AE dicuntur interdum suapte natura numerosa
sunt, etiam si nihil lactum est de industria.
87쪽
Vt eum sunt casus in exitu similes, & cum paribus patia referuntur.Est enim Iudices, haec, non scripta, sed nata. lex,quam non didiclinus,accepimus, legimus, verum,&C. Quod fit item referendis contrarijs: in quo Cicero se quens est. Semper enim antitheta necessitate ipsa num tum oratorium faciunt. i
Ω ira vitiasint vitanda in oratione numerosa. p. XLV. I N primis, ne aperte verba traiiciantur , quo melius, aut cadat, aut volvatur oratio. FDeinde, ne inania quaedam verba quasi complementa numerorum includantur. Tertio, ne minutis numeris concidatur, infringaturq; sententia : sed verba iam probata & electa concinne coagmententur: dura enim inter se commista potiora sunt inutilibus. His viti js declinatis,multa numerose componendi laborem minuunt. sunt enim multae figurae, quibus numeri possint variari . Sunt etiam multa quae idem valentiex quibus exercitati illud eligunt, quod comprchensioni maxime quadrat. De magnitudine ambitus. Cap. XLVI.
HAAvae Periodus membra , minimum , duo ; si e etiam tria. Is ambitus mediocritate habet, ut ait Cic.qui quattuor sere membris constat. Nam aures implet, nec breuior est, quam satis sit, nec longio r. Vult autem, ut e quattuor, quasi hexametrorum ver- . suum instar,quod sit, constet fere plena comprethensio. Debet periodus sensum concludere: sit etiam aperta,
ut intelligi possit, & non immodica, ut memoria conciri ii queat.
88쪽
De numero, qui est in membris e is cuiusmodi ea esse
debeant. Capo XLVII. Iu oratione circumscripta est verborum comprΞsem so, donec tandem in clausula consistit. Cum vero mebratim dicimus, in singulis membris Oratio insistit: quod in pronutiando magnopere reficit spu H. Vnde fit ut oratio,qua membris carpimus,longior multo esse possi si quam quae constat circuit v. Ita,ut aliquando ad I 1.& ΣΟ. membra excurrataCic.pro
Mil.Occidi, occidi non purium Melium, &α. Nihil autem ta debet esse numerosum, quam hoc,quod
minime apparet,& valet quamplurimum. Spondeum hic Cicero vehementer commendat:nam,licet videatur tardior, habet tamen stabilem, & dignitatis non inpertem gradum. In inciflonibus multo magis,& in membris:paucitatemcnim pedum,grauitatis suae tarditate, e6mpentat.
qu scribendi genere circumscripte et in quo sit membratim, dicendiam. Cap. XLV III. I N historia,laudationibus, α toto gne epidictico, siue
demostrativo,delectationis causiaco parato, circu scriptione utendum est; ut tanquam in orbe inclusa currat oratio. Hdc orationis genus,nec totum assumendum, ad colentiones & caussas veras, nec omnino repudiandum.
Quia re latielctem afferret :& ab imperitis quale sit
Detrahit praeterea actionis dolorem : aufert humanum sensum actoris; tollit funditus veritatem & fidem. Sed qm adhibenda est interdum numerosa oratio: idendum est quo loco,quamdiu retinenda . Adhibenda est, si quid sit laudandum ornatius, ut feciti l .lib. 2.accusAut exponenda.narratio,quae plus dignitatis desiderat, quam doloris. Est etiam apta prooemijs maiorum caussarum;vbi solicitudine, miseratione, commendatione reS eget . '
89쪽
Saepe etiam in amplificanda re, landitur numerose & vo Iubaeliter oratio: quod tum valet, cum ab oratore iam obsessus est is, qui audit: quia iam fauet.. P qc forma perorationes quide includit; sed in reliquis partibus retinenda non est diu. Nam cum supradistis locis ea usi fuerimus tota dictio ad incisa & membra transs
Tenda est . Incisim aute& membratim tracha oratio, in veris cauΩsis plurimum valet, maxime cum arguas,& refellas.
Sua ratione paretur facultas apte is copiose dicendi .
NvMERosa dicendi facultas non est tanti lab
ris, quanti esse videtur . 'Nec enim necesse est ut oratio dimetiendis pedibus , aeterpendendis sellabis consenescat. Satis in hoc oramrem Armabit multa scribendi exercitatio; ut ex tempore etiam numerose dicat . . . Circumscribitur enim mente sententia, confestimq; verba concurrunt, quae mens statim dimittit, ut suo quodque Ioco respondeat. Nam, si non nulli exercitatione, ex templo versus conmciunt, quato facilius o ratio sbluta numerosa fieri poterit' cum nihil sit oratione flexibilius; ut facile sequatur quocunque ducas: veluti mollissima cera . . Neminem ergo pedum varietas conturbet, qui sponte sese offerent, modo eaercitatio adsit: 't patet in arte m sica, &αΩuanti momentisit apte dicere. Cap. L. V ANTI momenti sit apte dicere experiri licet ; si, aut copositi oratoris bene Instructam collocationem dissoluas, permutatione verborum . Ut si periodum aliquam Cic. peruertas: Aut, si alicuius inconditi, arripias dissipatam aliqu/m sentetitiam,eamque ordine verborum paullum c' mmut '
90쪽
to,in quadrum redigas: Verum,composite& apte sne sententi js dicere, insani est, sententiose autem, sine verborum ordine, insantia. Eloquens vero,qui dic edo, plausus, admirationes,& ct mores mouere debet, ita debet dicere, ut ei turpe si, quisquam aut spectari,aut audiri libentius Quare,cum hanc eloquentiae partem Aristoteles, Theophrastus, Demosthenes, & Tullius tanti fecerint, eam n bis debemus summa industria comparare. De tribus dicendi generibus. Cap. LI. In paruis Nec solum variae caussae va- . . T. l caussis, i rium dicendi genus es fasti-
In glauissi-l Sed etiam eiusdem orationismis. diuersae partes. Vnde quot sint dicendi genera, & in quibus caussis, Morationis partibus adhibeuda sint, dicendum est. Tria istit dice tVnum subtile, acutum,&.teu uridi gna in quib. J Alterum vehemens, copiosum,&graue. persectus debet' Tertium interiectum, & quasi tempe- Subtile, in probando, 'Vehemens, in flectendo, Modicum , in delectando versa.
Dei esse a vinculis numeroru libera & soluta: Non tamen vaga, ut ingredi libere, non vilia In gene i centior videat ut errare. Hoblisi i Diligentia et coagmetandi verba prermittenorationis I da est, & omnis insignis ornatus remouendus. sermo ς Ponentur tamqn acutae, crebraeq; ieritent sq:.l Ornamenta verborum & sententiarum, cum tropis verecunde parceq; adla bebuntur. Translationes poterunt essu oebitores, non tamen ita ciebrae, ut in genere amplissimo.