장음표시 사용
121쪽
disertus: quamuis inter mirum disertum
Li. x. de eloqlientem M. Antonius apud circeronem non. Oras nihil discriminis posuerit: interdum clamator,' seu declamator e sed clamator , is proprie dici . tur,qui intra domesticosparietessicitas caussas ercenda eloquentiae caussa , agit. Quod a In Bru- tem Orator Clamator non idem significent, , ' . his verbis indicauit Tullius: Ego tamen ita de Nnoquoque dicam , ut intelligi possit, quem existimem Clamatorem, quem Orator fuisse, Solet etiam , qui in forem venit vocari . Dona- Patronus ; quo nomine quiuis appestatur , chri. xu 'ρος caussa defendenda mandatur: qua appellatione . continentur etiam is , qui non sunt eloquentia
ornati: qui, etiam caussissici,nominantur. Quod autem Oratoris Patronus eandem omninos gnificationem non habeant , his Ciceronis Nem' Ιn. Bru- bis discimus,cum Bruto ai H te eripias ex ea, ' quam ego congessi in hunc sermonem turba ph. tronorum. Denique a Graecis huius armisprofessor Sophina , Ecclesiastes , latine concis . . nator , dicitur Ued conrionator is proprie no- minatur, qui in concione, apud populum d cit. Verum de hoc nomine, Sopbist aliquan-. latius dicendum est, cum apud Scriptores non raro usiurpari oleat.
ophista in philosophorti cholis is dicitur. non νeris oed fucatis philosophatur ratio
122쪽
xibus: qui non Neritatem , sed veRtatis Ῥαμbram sequitur: qui non es ver apiens, sed et pientiae nomen assectat; qui nihil de recta cisui,
mel aliorum institutione cogitat: pras lator ambitiosus Ofallax Philosophi ct rerum me- Cic. .2. rarum imitator, qui Philosophia abutituri qui Λς' denique ostentationis, aut quaestus caesaphita 'μφ' losophatur. At vero in Rhetorum cla ilibus, sopbista, is apud Graecosnominabatur, qui di-
cendi artem, mercede, cebat; vel,Ῥt Victo- Mat. rino placet, is apud quem dicendi ars exerce- Victoribatur, declamandi usu: ita ut σοφις Chν ,sit Suidas dicendi praecepta tradere , vel in eis sese exemcere. In quorum numero fuit Protagoras i
le, de quo meminit Gellius. Is, Euthalo disci- 'GEs pulo, qui de magna mercedepersoluenda pactus fuerat, si in arte profecis et, cumsolutionem in longum protraheret, diem dixit: Et . cum ad litem contestandam in iudicium venisse sent, tunc ait mansier discipulo, 'On poteris effugere, quin mercedempersoluas: Namor
O te profecisse ostendes, ac proinde soluerrdebebis. ranc discipultis magistro, sententia erit a me, non soluam. sin contra, nihil tia Plgi inbi ex pacto debebo, quia non profecero. Quoi litem iudices tanquam inexplicabilem, iniui d,si hi catam reliquerunt. Et hoc fortasse Sopbistro Plae.
123쪽
rum genu ridescripsit Speusippus com dixit: S .pbista, est iuurinum nobilitim, atque diuit in
In ora- mercennius. Nenator. At vero M. Tullius
tore. pausio aliter qui fuerint Sophistae exposeuit: qui
nimirum in genere laudationis versabaῖstur , O aforensi cohtentione abstinebant, creanu . mos agis placare, quam perturbare,potiusq;. delectare,quam persuadere Nolebant: qui or tionem floridam ct cultam, finesententiarum momentis sectabantur, ct poliendi,atque con- formandi sermonis praecepta tradilant quos
mehementer in Gorgia insectatur Socrates, in Thoedone λογοδαδαλους.i. verborum inanes Strεb.in nundinatores ocat. Denique, is dicebanthr' a.de Or. Sophistae, qsti cum rhetoricas artes magno hominum conuentu, ct Mercede profiterentur ,
' O istissuis nuentis augerent, se simul etiam philosophiam tradere, dicebant,quod Thilo phi ferre nusto modo poterant , ac proinde illis Nehementer adhersabantur. His ita positisfundamentis,adpropositam disputationem his postionibus satisfacio.
- . Trima positio; Is, qui cum ratione de re aliqua est acturus, a nominis definitione auspia Libro. 1. catri debet . Tatet haec positio exauctoritate Ost c. I. eorum, quos inrtio disputationis citauiat .Arnsoteles nominis praecognitionem viam esse ad doctrinam comparandam, irmauit. Itaque
124쪽
cum nomina loco rerum in disputationem v niant , si eorum significationes,ignorentur, resim nulla ratione percipipoterunt.
' Secunda sitiola si proprie loqui velimus ,
rhetorica,non idem est, aut significa quod elo quentia, ct facultata, siae Nis oratoria; nec Idem rhetor, ac eloquens , seu oratore licet hae evoces e confundantur. Ram,rhetorica rnnatim artem ipsam, quae praecepta tradit designat: elaquentia Vero, facultatem ct copiam ,
dicendi; quae non est in js , qui solum artis p
cepta norunt. Similiter rhetor, dicendi maga frum; orator vero, ct eloquens, eum, quic0- piisse O ornate in foro causso agit: Hancpositionem hae M THiij, ut osteros nuncscriptores mittannus, confirmantsententiae. 2 Iunc his rhetorumpraeceptionibus ad ustum oratorium contentos nos esse oportebit: alius est ergo quis praecepta docet, rhetor: alius qui illis utitur, orator. . Atio loco cum caussam redderet, cur
paucisint eloquentes, ait: Quod alia intelligendi, alia dicendi sit disciplina: ct ab aliis rem,
ab alijs vero verborum doctrina quaerimr:quaa dicendi magistris tradi dixerat: quod magμsrorum genus alio loco, hebes , impolitum, alibi, rabulas appellat; alibi rerum cognitio ne orbatos esse ait: O de his loquitur, qui rh
Libro ria de Inuc. Libro L. de Ora.
125쪽
νἱa omnia affirmat. Et Antonius,cum Oratorerem si rhetore distingueret , qui artes rhetori-Φ cas exponunt erridiculos esse dixit:
Terriapositio: siproprie loquivelimus,
cum Cicerone sentire qui orationes non habet, inforo non Nersamtur , licet eloquenter Mornate scribant , oratores appellari non d In Bru- bent. Hoc ,praeter locasuperius citata , apem ιο- te Tullius docui cum de T.Brutio Barro . culano dixit; qui scriptitavist orationes multas, In Brua orator ipso nunquam fuit: O cum de geliolo. Stoicoscripsit: Orator autem nec suduit non- quam, nec fuit: scribebat tame orationss,quast alij dicerent: hanc ob caussam aliquando De Opt. Isocratam rhetorum principem, ct mirum et gen.ora. quentissimum ab oratorum numero exclusit. - . Quartapositio: Eloquens ct disertus nou Lib. i. sunt idem . Sententa est M. Antoni, apud CnM Ora. ceronem. Disertus is censetur , quipo si satis acute , atque dilucide apud messiiocres homines. . ex communῖ quadam hominum opinione dic Te : eloquens Nero qui mirabilius ct magnil centius agere possit , ct ornar qua Nelit: om-
: . nesq; omvium rerum , quae ad dicendum pertinent fontes, animo ac memoria continet.Item,
is censetur eloquens , qui in foro caulsisq; ciuia. libus ita dicit , mi probet, νt delectet , iis
Eat: ct qui humilia subtiliter, ct magna P
126쪽
niter O. mediocria temperate potest dicere: ct qai ad id quodcunque docebit , poterit accom
. Quin positio: Haec facultas congruenter ', a Graecis, rhetorica, ct a Latinis, eloquentia, sese Nis oratoria nominatur. Siquidem hoc no mensu: ptum est a praecipua,aut saltem magis propria huius artis parte,atque incio,quod est dicere, ct eloqui: quo sit, Ni hoc nomen si ei maxime accommodatum. Adde hanc luculentam M. Tulli' in Oratore sententiam. Ged . iam istius perfecti oratoris , summae eloquentia species exprimenda est quem hoc uno ex cestere , id est oratione, cstera in eo latere, indicat nomen ipsum. Non enim inuentor , aut compositor, audi actor haec complexus est om- nia ;sed Ograece ab eloquendo, ρVτωρ, ct la tine, eloquens dictus est. Qterarum enim re rum, quaesunt moratore partem aliquam sibi quisque Nendicat: dicendi auiam,idest,eloquen di maxima Nis, Ali huic conceditur. . Atq; his.
positionibus huic primae d. putationi satis sit fae
ctum: ex quibus quae allatae fuerunt argumentutiones facile soluuntur. Quod ergo adprgnam attinet , licet nunc illud verbum apud Graecos solum , fluere ,signi Hetr tamen olim dicere , gessicabat. Adde etiam , quod non inepte a νerbo suo permet
127쪽
. . phoram , haec ars nomen accipere cum ornat gorationi sit maxime proprium, ut fluat: Et ideo significanter dicimus, eloquentiae flumen, c Lib. i. ferire quasi torrens orataq: rapidam oratio-
e secunda , quidquid sit de hac di tali
ne, qua nam silpraecipua eloquentiae pars , O qua suo loco dicetur, illud apud omnes certii Lib.i.di mum est,elocutionem esse magis propriam Ora ΦR tori, quam sit Nn alia pars; ac proinde ab J hac parte conuenienter nomen sumul. Quod autem aliqui suos libros de Inuentione inscripserint, solum probat, hanc partem esse una expraecipuis, primam,ac maxime di*cilem, de quaplura docuerunt; ct ideo suos libros ab . ea inscripserunt i Et quamuis actio multum thrdicendo Naleat: tamen non est ita propria elo' quentis pars, ut est elocutio Neq; tertia ratio quidquam concludit, cum ea quae sunt praestantiora pluribus nominibus, ad eorum praestaritiam deMonstrandam, nomianari soleant. ' εQuod autem in postremo ratione assumsi tur , falsum est; quoniam huius. artis nomina
nulli alij congrue accommodariposs t. tque haec deprima dissutatione satis. Dedem
128쪽
De definitionibus Rhetoricae ,
UONIAM Nero in hoc primo nostrarum disputationum libro, id nobis est propositum, ut artis dicendi vim, eloquentiaeq; naturam perssicus,ac ordinate explia
planandas transitumM- uno in loco scripsit Arimisoteles , tunc aliquam rem perfecte coguo ci- post.c. 1 mus, cum eius caussis, cognito penitusq; pe spectas habemus. Et quoniam,vt idem au ror Nere sapienterq; docuit, ea desinitio est idonea, '- dς perquam rerum naturae obscurae, atque inuo- 6Rimδ lutae clare manifestantur,ac explicantur,ct ea censetur bona, quae rei causis continet: ', ideo
haec secunda a nobis proposita es di putatio, tu qua quid sit rhetorica explicetur: Vt eius de- .finitione ct natura cognita, postea desiuidis caussis disserere postsimus. In hac autem disputatione banc methodum seruabimus: primum docebo quid, ct quotu-plex sit caussa; idq; breuiter, ct sacile, pro tironum intelligentia, atq; instituto nostror delude explicabo quid, ct quot lex si desinitio,
129쪽
o quae ad bonum definitionem conficiendam sint necessaria: Postea illustriores aliquot huius, artis definitiones in messium asseram, easque disputandi gratia,una Nel altera ratione rese iam : Tostremo non nussas positiones adjciam. Qνod autem ad primam huius disputationis partem attinet, licet plura , ct magis enuclea ta ex Thilosophis repeterepossem; tamen, cum rhetoricis Nerser, omniafere,qua de caussis de definitione dicam, ea ipso Cicerone repse
Primhm igitur ex iis, quae proposita fiunt, . Lib. de aggrediendo ; causis 9M Tullio, est, quae vi Faxo. sua licit id , cuius es caussa: quo pacto, cari dor, est caussa cur id, in quo reperitur, sit candidum: c sanitas est caussa sumendipotionem
amaram, ct ignis combustionis. Sumt autem genera caussarum quattuor; nimirum,materiaciee.lib. forma , finis, ct egiciens. Materia est ex qua de natu. res sit; ut ex lignoscamnum, edi in quam reso Dς xu, ultor- ωt dictio, inflictas; ct in qua est fomnia, seu quam ars tractat , seu in qua versature ut medicinae , hhmanum corpus. Forma est, per quam res est , id quod est , a qua res nominatur , ct ab alijs intrinsiece disinguitur: quomodo anima rationis particeps est hominis forma; ct calor forma corporis,quod colore assiacit zi: coe rhetorica es forma a qua quis nota
130쪽
natur rhetor. Finis, quod GVci τέλος, dicunt, latine, eatremum, mum, ct Nitimum vertit Cicero, est id, quo referuntur omnia, vel id cuius gratia aliquid sit: quo modo beata vita es hominis finis, cuius cupiditate oraves incensi sumus: ct persuadere sinis es rhetoricae, quo omnia bonus refert orator. Esciens,stu conficiens caussa, est ea, a qrea aliquid es : vel, es ratio essciendi: cuius essectum, eueutum πο-cat Tullius: quo modo sol est caussa lucis: ct Nirtus beatae Nita, ct exercitatis,ac imitatio. caussa eloquentia. Conficientis caussae vari, sunt modi, quos Cicero in Topicis recenset:quorum explicatio nihil ad institutum nostrum facit. Ex his quattuor calvis duae priores seunt internae, cum non solum ad rem conficiendam conferant, sed etiam in re maneant essectar suo modo anima ct corpus sunt hominis cauis D , illa vi forma; baec,ut materia: ex quibus duabus simul iunctis,proxime conficitur homo. Aliae vero duae, is ct esciens sirent extra rem effectam, ct ideo externae nominantur. Et has quidem omnes rbetorica cos as hoc libro emplicaturi siumus . Quarum Nna, Nes altera in eius definitione poni solet, praesieriimforma, tanquam praecipua , de qua a nobis priore loco disputabitur. .Atque hsc de prima. Sesecundo, definitio, ex M.Tullio, st ora-