장음표시 사용
131쪽
Libri Primitio, que id , quod desinitur, explicat quid sit r
Lib. 1. Uel, est eius rei, quam definire volu-us is de Ora. uis, ct circumscripta quadam explicatio: vel Lib. 1. est rerum opertarum patefactio: vel qus quasi de Fin. inuolutum euoluit id , de quo quaeritur. Itaquσilia oratio, qua clare alicuius rei natura monfestatur, desinitio dicitur. M autem desinitio duplex, altera nominis quam Grsci, etymologiam , latine,si verbum In Top. Nerbo reddere Nelis , veriloquium , ut Cicero interpretatur e sed verbi nouitatem fugiens, notationem appellauit: qua explicatur alic ius nominis origo, significatio: ut nos prima, disputationefecimus . . altera rei , qua explicatur , quid sit res ipsa per nomen significata , de qua hoc loco agimus. Haec confici solet ex genere dis erentia ,seu proprietate quadam Libro r. rei , quae desinitur. Genus est , quod sui similes
dς Oxδ coismunione quadam si e cie autem disperentes, 'duas,autplures complectiturpartes: quas di In Τop. lectici ,species, vocant; Cicero vero , formas, ct partes. Vt , animal , quod sub se continet Lib. 1. brutum , ct hominem. Vel , genus est notio de Inue. adplures diserentias pertinens . . Tartes veris sunt, quae generibus ijs , ex quibus emanant, subjciuntur , vel in quas genus diuiditur. Di ferentia autem est qua genus diuiditur in pam tes, siue species: ut rationis capax, ct ratio
132쪽
ms expers, per quas disserentias diuiditur αλmal, in hominem ct brutum. Quare , si quis definiens bomin diceret, esse animal rationi;
capa hac ora tione naturam hominis alias ob scuram, clare per eius genus o differentiam patefaceret . . Leges bona desinitionis, ut ex eodem Tul' Lib. 1.lio marijs in locis colligere licet, suntpotissimu Acade. tres:prima, Ni clare rem definiendam expo- qua λnat, ct patefaciat: altera, ut soli rei definitae ιμ τψρο conueniat, atque cum ea reciprocetur,ita ut in villam rem transferri non queat: tertia ,ut in ea nihil desideretur, aut abundet. Qua autem rationae conficiatur definitio bis In Patri verbis idem auctor eleganter docuit. Non du- . bium est id quidem, quin definitio genere decli, . 'retur, O proprietate quadam, aut etiam com
munium sirequentia, ex quibus quid proprium . :st eluceat. Quibus Nerbis,haud obscure dupli- . cem insinuauit definiedi rationem: altera,qua aliquid manifestatur per genus O disseretiam, quae speciatim definitio aer: alterani qua quip- piam per genus ct communes proprietates eX- . 'iponitur, qua descriptio appellari solet: qua . definiendi ratione oratores potissimum Nivtur. De eadem definiendi formula alio loco, ita scri--TQNbit: Sic igitur veteresprscipiunt,cumsum ris ea, qua sunteiret, quam definire velis cum
133쪽
Libro T. ap. I s. Libro I. Rheton cap. . Libro IaRhetori
aliis communia, usque eo persequi, dum pro prium efficiatur, quod nuctam aliam in rem transferri possit. . Atque hec de definitione bre niter adnotare voluimus , cum hec post hac se pe Uri nobis futura sim plura alio loco eadem
de re dicturi. Nunc varias rhetori definitiones in m dium afferamus, quarum bonam partem ex Quinctiliano collegimus. riston Critolai Per
patetici disicipulus hocpicto rhetoricam descripsit: Esscientia videndi, ct agendi in quotionibus ciuilibus per orationem popularis persuasionis. Que descriptio bis rationibus impugna ri potest : Primum , falsum est rhetoricam esse
scientiam, cum Peripateticorum princeps dicat , rhetoricam eos destruero, qui eam tau quam scientiam tracunt: ct ita is auctor a suo magistro sine ratio ae recedit, cum hec facu tas , utpostea demonstrabitur , sit a scien iam n ero excludenda. Deinde, in eo peccat, quod . facultatem latissime patentem ad quIstiones ciuiles contrabit: cum tamen id m'. istoteles dicat in omni re versari. Denique,Rbetor nousolum apud populum , sed ethum apud doctos miros dicit: male urtur iste auctor apposuit hsc verba, popularis persiasionis. Theodorus Gadareus Sophistes struiligen re ortus,Tib rj aris mag/ster ,*b .acti,
134쪽
4io: sare creatus Senator, hoc modo finiuit..Ars inuentrix , ct iudicatrix, ct muriciatrix decete ornatu secundum mensionem eius, quod
in quoque potes sumi persuasibile in materia cimili. Errat hic auctor, primum, quia desiniens τhetoricamper eius partes , seu ossicia, pretie
mittit dispositionem, oesine iudicior ponit iudicium, quod non est qusdam pars ab alijsse
iuncta, ut alio dicetur loco. Deinde contrabit Libro r.eius materiam late patentem ad questiones c, disp. . viles, ct ita excludit genus demonserativum , auisaltem quesiones cognitionis. Postremo, Ni alio omittam ratious, quibus hyc finitio impugnari potest, in eo peccat, quod non vid tur satis manifesta: quod vitium cum recta d finiendi ratione Nebementer pugnat. Theodorus alius, dixit, esse vim inueniendio eloquendi cum ornatu credibilia, in omni oratione: Sed cur potius appellavit vim,quam
aretem , cum ars Nideatur proximAm rhet
rics genus in eius definitione ponendum Et cur non potius persuasibilia, quam credibilia, cum orator magis in persuasibilibus, quam in I credibilibus versetur e Postremo, non placet Fabio hec definitio, quia cum dicat in omni oratione, videtur etiam scelera huic reti re dianda subiicere M. Abutius Silo Nouariensis insignis rhe-B ror.
135쪽
tor, qui Augusti temporibus floruit, hac usis est definitione. Rhetorica es sciolatia bene dicendi credibiliter circa ciuiles questiones. Sedis, ut O alij multi, inscienter, mentiam vocat: Elparum ciuiliter eam tractat, dum intra cia viles cancellos eam includit: atque melius dirxisset , si loco credibiliter , persuasibiliter ,p suisset.
Quidam ali hoc modo r vis dicendi ct et - qitendi de rebus ciuilibus subiectis sibi , cu qu dampersuasione , ct quodam corporis habitu, eorum qus dicet pronuntiatione. Peccat, Me definitio in assignanda materia , ct genere,. Ῥt ex dictis constat. Habet etiam non nullas particulas superstura, ct parum idoneas ad huius artis vim explicandam: ac proinde Nna cualijs rejcienda esse videtur. Dionysius Halicarnasssus insignis huius artissub C are.Augusto professor , hunc in modum Vis artificios persuadendi rationabili' ter in negocio ciuili politico , cuius finis ob
bene dicere . Sed hic auctor non bene dicit,cu, Infra di huius artis officium , pro sine ponit: nam bene sput.8. dicere , Nisuo loco dicetur, non sinis ,sed o cium est rhetori . Peccat etiam cum alijs iu assignanda materia. Quo sit , Ni etiam Her mogenes errauerit, qui hanc desinitionem tanquam bonam aliquando approbauit: ut est ν dere
136쪽
dere in compendio Getorices, quod Hilario I
Multi fuerunt, qui hanc desinitionem tamquam bonam approbarunt: Rhetorica est scientia bene dicendi. Ita Ch sinus, Cleanthes, Consultus Chirius, Quinctilianus ,'non nulli Libr a. alii: a quibus non multum dissentire videntur, ς-P qui dixerunt, esse artem, vel doctrinam benedicendi . Quam sinitionem quidam non admi tunt, ea de causD , quod conueniat etiam alvs 'μ'. artibus, cum o Philosophus, ct medicusatisq; artifices possint de rebus sibi subiectis bone dicere: ct ideo huius ratis materiam in definitione exprimendam esse putant. Sunt qui hanc desinitionem probent: Rhet rica est recte inueniendi, disponendi, eloquen ' di, cum firma memoria, cum dignitate actionis scientia. Sed non est scientia , ut nonsemel diximus. Et longe melius definiretur per cauisses, quam per partes: cum presertim de quisbusdam partibus dubitari soleat, an sint huic artiproprie. sec etiam ea, quam tradidit Trapezuntius Lib. M satis idonea esse videtur; cum ait. Rhetorica est ciuilisscientia , qua cum assensione audito- 'rum, quoad eius fieri potes, in ciuilibus quς- sionibus dicimus. Pu on est scientia a se esset scientia, non esset scientia ciuilis, cum noutracte:
137쪽
tractet res ciuiles; addit elim hic auiator quas . iam in hac sua desinitione particulas, quae adia huius artis naturam eXplicandam non multum conferant.
lib. r. Aristoteire optimus definiendi praeceptor, ,hac definitione rhetorica naturam expressi. Rhetorica est vis videndi , non inueniendi, ut
quidam vertunt , quid in quaque repost esse persuasibile e vel xis , qua quod in unaquaquc reprobabile est, perspicitur . qua definitio-- . ne nihil discrepat ea, qua usus est Patrocles , cum dixit , se vim inueniendi,quod sit in ora tione persuasibile. Aristotelis definitio, nec . cfnctilianos nec Hermogeni place ac proin de quibusdam rationibus eam conuellare conauinfra di tur . Sed quoniam integra disputatione de hac Pux RQ, desinitionepotea acturisumus,que contra Camasseruntur , ct quae in eius defensionem, σή ea positionem dicere possem ,, in suum locum rejcio . Postremo,ut alias relatis bonas ct illustres definitiones silentio inuoluam , hac oratione prane. quIdam nouus auctor , eloquentiam descripsit: hs ab . 'cytM GOcultas naturalis in arimo ex iis Abis immisa, Pae mente concepimus ; ab arte ceti. O eXercitatione adiuta , pro ratione rerum. subiectarum , forma qusdam ipsiussermonis , vel continuati, vel interpoliati, partim
138쪽
accommodata ad popularem loquendi usum, partim ab eo remota, utilis ad docendum Opersuadendum. Huic eloquentis, ait contra riam esse, infantiam, quam contrariis verbis desieribit . Multa contra hanc descriptionem
afferre posem, sed multis omisss breuiter dixerim , eam laborare vitio longitudinis, obscuritatis . Atque hsc de rhetories definitionibus; circa quas non nulla breuiter animaduertenda sunt. Primum, ideo voluimurplures definitiones
in unum locum congerere, Ni eloquentis cari didatus ex tanta definitionum varietate conise
cere facile possit, quam sit difficile eius artis,
quam profiteri cupit,naturam ac vim expon re , atquct etiam ad uam rudem eius habere notitiam,quam profecto ex his varijs definition, hus colligere licet: quas definitiones nos sequentibus di putationibus, ac libris planius, ac plenius exponemus, diligentiusq; examinabimus. Deinde, ct si omnes allate descriptiones ali quo pacto labefactari, atque conuesti queant; tamen aliquς. se sano modo intelligamtur, vel sunt omnino bons, vel aliquo modo pacts d fendi possunt, aut salte aliquid continen quod ad rem subiectam explicaridam confert. F fremo , ex his definitionibus alis dantur per caussas rhetorics,veluti per materiam,et sine;
139쪽
aliae per partes,velplures,Nel pauciores; adisper officium:alia per genus ct disserentiam;νt
demonstrare liceret , se quis vellet eas accuratira exponere,in quo sine νtilitate tempua conterere nolo. Ex quibuῬ definitionibus facile totidem colligeres rhetoris descriptiones rvt si dicere Rhetor es artifex bene ridendi, C. . Placet tamen hoc loco non nullata oratoris, qui Ῥt diximus a magistro dicendi multum di-Quina flat,descriptiones adscribere. M. to Cesepius, ikb qui primus apud Romanos de arte dicendi ali- -ξ δ' quid literis comendauit ioc pacto oratorem Lniuit.Orator est vir bonus dicendi peritus.Qua definitionem libentissime Quinctilianus amplectitur, ac mordicus defendit: quem multi posteriores dicendi magistri perlibente equutur, eandem definitionem tanqua optima approban tes: cui aliqui subiicientes eius officium,dicunt, cuius officium es inuenire,collocare, eloqui,meminisse, post pronunciare. Debet ergo or
tor esse,ἐυρετικο ς,τακτικὰς, ἐξαγγελτικος, aevire μονευτικος, υπο κρισιμος. Quam descriptione
nos alio libro, tanquam minus bonam inrepradisputatione reiiciendam esse demonstrabimus. At vero summu inter Romanos orator , suam perfectum oratorem Narijs in locis ora- Libro I. torie pinxit, ut cumscripsit: Orator est i quid*9M quaecunque res inciderit, qua yt dictione exdi
140쪽
pycanda prudenter oe copiose, ct ornate, stmemoriter dicat , cum quadam etiam actionis dignitate- Item, oratorem plenum atquepe
febum eum esse dicam, qui de omnibus rebus possit Nacte, eopioses dicere: vel, qui humilia
subtiliter, magna grauiter, or mediocria temperate dicat. Item: At eu puto esse, qui Omerbis ad audiendum iucundis, etsententiis adprobandum accommodatis utipo st, in cavis forensi s , atque eommunibus: hunc appello oratorem : eumq; ess praeterea instri tum voce , actione , ct lepore quodam Nolo . Neque imperfectus ac summus oratorideclamatore In orat.' aliquem de ludo,aut rabulam, aut callidicum in 3 , de
de foro,sed doctissimum et perfectismum quἴ- in
rebat. Et denique alias longiores, elegantism to .m, apud eundem legendo obseruatis perfecti oratoris descriptiones. Trima positio: cum de re anqua instituta est disputatio,a rei subiectae desinitione contient ter e talium capitur. Hancpositionem missis Thilosophorum auctoritatibus, ct ration bus,mna Nel altera Ciceronis sementia confirmo. Placet igitur aliquando dixit, qm omnis dispu- Libror.
. ratio de officio futura est, ante definire quid sit de offici scium,quod a Panetio ptatermissum esse mi- ror. Omnis enim que a ratione suscipitur de ali' qua re institutio , debet a definitionepromisci;