장음표시 사용
231쪽
gendi didicit, aliquis negaret esse picctorem , dum somnrem capit. Leuis est obiemo, fac te eae dicti oluitur: quia non tam is,qui ρrtem habet, quam artis naturam spectare debemus , quae eiu odi est,ut ad acZionem referatur. Er go, vel iste non esset appellandus orator; vel, si placet, pellatur, sed ea de caena,quia aliquando dixit quo u scit ad demonstrandum artem oratoriam in oti cogitatione, vel, ut Quinctilianus loquitur, in1pemone, non ore. .Adis
etiam, quod eadem ratione probarem omnes mechanici facestates esse artes cognitionis. Quarta dubitatio, qua probatur esse artem effectionis: orationum ac historiarum scriptionem ad stolos oratores pertinere, nemo negabit Lilbro I. Nnquam, idque Cicero non uno in loco aperti fdς ος-- sime docuit ut scriptio est risectio: cum post scriptionem aliquod remaneat opus: erit igitur oratoria faculto essentionis ars. 2 ton imus inficio, eos siolos, qui sunt eloquentia ornari,posese recte historiarict orationesscribere: νerum' eloquentia non est in hunc sinem comparata,vt quae dixerit, sicribendo posteritati tradat; sed , ut caussas in foro agat. Quo vel ex eo patet, quoniam qui orationes, vel historioscribunt ,
ct in lucem forensiem non veniunt, a numerm Cic. in oratorum excluduntur: qui vero agunt, nouvxv Q. scribunt, inter oratores numerantur ia Qua-
232쪽
ire , licet orator ad posteritatis utilitatem, i ctionisque commoditatem, ea quae dicit, scribat: tamen non continuo licitur, Ni inter effectionis artifices ponendus sit; cum sine ullaesectione perfecte suae artis munus expleat. Sed esto oratorem non posse plene suo Uicio fungi , ni aliquidscripserit; non propterea fateri cogar oratoriam Nim esse sectionis artem. Siquidem in scribendo duo animaduertere posse' sumusta ct compositionem rei, quae scribitur , ct ipsam literarum formationem. PrimEm, dicam ese oratoris, solam actionem includere : alterum esse effectionem , ct ad librarium pertinere. Ex his itaque non solqmel natur, sed etiam penitus enervatur Quinctiaiiani ratio. Quincta dubitatio: inter caussis,quibus eloquentia comparatur, est exercitatio, quae sylirium requirit, cum styrus sit optimus dicendi essetitor; verum, fisi exercitatio est e sectio
quaedam: non poterit igitur aliquis sine risi ctione esse perfectus orator. Fatemrer eqχλdem 'si Uum esse valde utilem ad eloque tiam comparandam : tamen non est simpliciter necessarius; cum semescriptione post aliquis in dicendo sese exercere. .Adde etiam, quod illa dfectio, quae in 'si exercitatione reperitur, ad actionem, sicut linearum OmI gaera
233쪽
gurnum formatio in Geometria, ad cognitionem refertur. Quare, licet ad eloquentiam comparandam opus esset aliqua egeritione: t
men postea quam fuerit acquisita, sine ulla effectione exerceri potest. Sexta dubitatio: Toetica eis ars factionis , mi ipsum nomen apertiissime demonstrat , cum ab esciendo,nomen acceperit: igitur rhet rica ; cum Niraque sit eloquentia quaedam, O in sermone Nersetur. Expedita est huius dubitationis solutio: nec enim est necesse ut po tica sit ars essectionis, qu muis ab esciendoso nominetur: cum verbum, escio, ct ago pro eodem interdum sumantur. Etsi quis quod
sumptum fuit concederet , non propterea consecutionem admittere cogeretur: neque enimes par ratio de poetica , ct oratoria facultate. Nam illa sua poemata scribere debet, velut ab alijs canantur, Nel ut legantur: quo sit , Ni , cum qua poeta composuit, per se non agat, opus sit Ni eascribat, Ni ab alijs agantur,ct Ni
Denique, ut multas alias dubitationes st diosis iuuenibus excogitandas rellinquamAGorator dicendo gignit in mimis auditorum persu sonem: oecit igitur aliquid. Hanc rationem breuiter dilueres, si negares persuasionem proprie loquudo, escere : opus quod relinquit F
234쪽
se quid materiale, cui modi est illud opus,quod ab arte essectionis pon operatione relinquitur. Atque de hac disputatione , Oct ijs o Lbus quae ad explicandam rhetoricae formam nobis dicenda erant, hactenus. Vt autem qua fuse lateque dissutata sunt, in pauca, conferamus, maneat firmum rhetoricam non esse virtutem, sed artem, non cognitionis, vel factioriis , sed actionis, non certam sed in coniecturapositam, rationalem, Nille vim quandam libero homine dignam, O ciuili scientiae subiectam . De materia rhetorices, Disput. VII:
Prima pars, in qua explicatur huius dissutationis titulus.
D aliam itaque rhetoricae sicultatis caussam explicandam aggredientes, materia,qus es forme cognata, atque post eam maxime rei natura attingit, sermonem habebimus. Et quoniam baec etiam dissutatio est aliquanto longior , ideo ne longitudo fastidium ct obscuritatem pariat, eam in asiquot partes hoc ordine secabimus. Primum, huius disputationis titulum declarando , quid nomine materia intelligi debeat, expli-
235쪽
explicabimus : Deinde Nari, sententias eum suis fundamentis explanabimus : deinde nounulta fundamenta ad huius quaestionis explic tionem necessaria ponemus: Postea aliquibus positionibus quid tenendum si decernemus '. nique, aliquot dubitationes enodabimus. Quod igitur ad primam partem attinet , nomine materiae inproentia, per catachre , id Cic. li. r. sper abusionem, intelligimus i in quo omnis 4ς inVς- ars, ct seculiari quae conficitur ex arte,πers tur : quam ars tracta ct iri qua explicarida soccupata. Vt se medicina materiam dicamus
morbos, ac vulnera, quod in his omnis mediciana Nersetur. Itaque quibus in rebus versatur ars ct facultra oratoria, ea eius materiam, quam nunc investigare Nob us, nomrnamus. Dialectici, quod in arte tractatur, materiam,
'subiecthm, obiectum, similitudine a sensibus
sumpta, rcm consideratam, subiectam mat riam, o genus appellant. Quaerimus ergo quidnam sit illud, quod rhetorica ,sibi tractandum cognoscendumque proponit. Nomine autem rhetoricaepo lsumus intelligere, vel artem, quae praecepta bene dicendi tradit, vel ipsam eloquentiam , quae ct prsceptis O rerum cognitione constat , ct oratione ornata, atqΠe copiosa res apud homines exponit: quae duae fa cultates, ν spe diximus, interse multu- differunt:
236쪽
ferunt: ct quid de Niraque sentiendum sit,hac
dissutatione explicabimus. Et,ut illud , ant quam opiniones referam, monuerim,omnes f re qui hac de re disserunt,potius materiam et
querntiae , quam artis assignare Nidentur: atq; de ea quidem p cipua est dubitatio. Trant runt hanc qusstionem olim omnes dicendi m gistri.inter quos maxima fuit hac de re dissei m M. Tullius in Sermonibus de Oratore non 'mno in loco, ct Jeciatim in tertio,hanc di 'u- rationem examinauit: Quinctilianus libro fi cundo, capite vigesimo primo, ubi nonnullas sententias recenset: quas nos in secunda parte nunc fideliter exponemus.. Secunda pars, in qua exponuntur varia, auctorum de re proposita sententia.
: VARIA sct materia rhetorices opiniones relaturus,ab ea initium capiam,que nullam huic arti propriam tribuit materiam. Duo it que hsc opinio Glamat: alterum rhetoricam m omni materia Nersari; alterum nullam pro priam habere materiam. Qui bario opinionem docent, ita ratiocinantur: rhetorica nu iam ba bet definitam maseriam, igitur nec propriam: O ideo, ut ait Fabius, artem circumcurren- tem appellabant. Secunda opinio fuit eorum, qui dixerunt H ο-
237쪽
sermonem , seu orationem ornatam esse hu rin artis materram: quam opinionem his r tionibuου confirmares. Primum ea Gorgiae sententia: is enim, ut est apud Platonem, toricam in sermone versari asseuerauit. .Acrcedat etiam auctoritas M. Tuliij, quisermonem ornatum tanquam oratoris proprium , ad nulluM alium artificem spectare non uno in laco docete ut cum ait, Oratoremsuum nomen sine eloquentia , idest sine ornata orati ne retinere non posse: ct alio loco , Oratio, inquit , ipsa propria est huius unius rationis de qua loquimur, ct quaerimis. Idem docere πλdetur , cum res omnes Philosopho ct Oratori communes facit , ct eos hac una re diastinguit, quod alter ieiune ct exiliter , a ter Nero varie , copiost, ct Meganter scribit. Oratio igitur composita, ct artificio ornata , expositioneq; distincta, erit propria oratoris
materia. Deinde, cum certum exploratumque
sit rhetoricam esse artem actionis , O eiis actionem in dictione , hoc est in oratione positam esse: costigitur profecto eam esse artem sermocinalem , in quo cum Irammatica, poetica conuenit; ac proinde in sermone, tamquam in propria materia versabitur. Tertia sententia fuit quorundam Grycom, ut ex Cicerone costigimus; cuius etiam libro secundo
238쪽
Rcundo meminit Fabris, qui ex imarunt qu stiones ciuiles esse rhetorica materiam: qu opinio his rationabin confirmatur. Primo a ctoritate grauit orum hominum, qui eam si cutisunt: ita sensit Dio sima Halicarnassaeuar , Hermogenes, qui agens de huiuS artis materia pati.the Plum quaestionem ciuile finiuit: Consultus Chi, tor. rius, Ariston,Theodorus Gadarsu Assutius, Trapezuntium Rodolphus Agricola, ct multi casi , quos breuitatis caussa omitto. Deinde ex cap. 18. omnium rhetorum doctrina, omnia quae huic arti subi ciuntur , ad tria genera caussarum reuocantur; Uidelicet, ad genus iudicis, deliaberationis , ct laudationis: atqui sub bis gen riuussolum continentur ciuiles quaestiones; ut , ex eo perspicue intelligi licet, quod, quae ad haec tria generapertinent, vel la foro, vel insen tu, vel apud populum, O in concione re ctantur : erit igitur rhetoricae materia solac,
vilis quesio. Adde etiam, quod questiones eognitionis ct infimis solum pertinere videntur ad Philosophiam, qus in sola rerum νnivcrsrum cogitatione conustit. Quarta sententia fuit eorum , qud existis
mantes rhetoricam esse virtutem , dixerunt eius materiam esse humanam vitam : alij vero pressius, aliquam tantum Nitae partem, Ni r
239쪽
Quincta opinio videtur fuisse Cornelii Celm
qui hanc artem solum in rebus dubijs, tanquam in propria materia versari existimauit; vet,ut alii dixerunt,in argumentis persuasibilibus. Sexta opinio, qus hominum animos, stu animorum motus, in quibus tractadis tota vis oratoria est occupata, eius materiam facit. Cui semIn Gor tentis hae rationessu stragantur. Initio, Plato. S'' 'iptum reliquit oratores in hominum animis μ ν ' tractandis esse occupatos: idem eandem esse dixit medicing ct eloquentis rationem. 2Varimi medici subiecta materia est humanum corpus , in quo curando ct conservandosuam a tem exercet; ita oratoris, hominum animi, in quibus tractandis est occupatus ; ct Ni medicus in corporibus affectis medendo sanitatem cit; ita orator in animus dicendo persuasionem gignut. Et M. Tullius aliquando scripsit, Lib. 3. verbis ct sententiis animos ab Oratore, non dς ο δ secus ac neruos a fidicine tractari. Alia' dixit eloquentis e se copiose apteq in hominum mimos nouo opiniones inferere, ct insertas In Phς. euellere. Huc accedit, quod Plato, pasmGrscisicriptores,orationem, 'νHuod
animos quoquo Nelit, ducat, ct , Oratorem ,δηMαγωγο ν, a ducendo pupulo, nominant. Et M. TAPius verbum grecum ex quodam aut,
240쪽
nominaitit: quidam alius bonus poetapD Euripi Aloquens de eloquentia, dixit, τυ- des. ραννος των φρονοῦν , ades, persuasio mentium ty
Septima Opinio docet materiam oratoris esse tria caussarii genera: Ita Cicero in primo de Inuentione libro, Ῥbi reiecta Gorgis Leo tinisententia, hanc sequitur ; sed in eo errauit, utpost planius explicabitur, quod .Aristotelem in hoc opindonem traxerit: θ' paucos in-tientes,qui in hunc errore non lapsi uerint: non animaduertentes , quid re Nera Aristoteles senserit. Denique , ne plures opimiones prosequar, . Gorgias, de quo paullo ante mentionem feci, existimauit, res omnes, quae in quesionem Ne nirepossunt, esse eloquentis materi : quam opinionem in matura state amplexus est, o
pugnaci sime defendit Cicero: idem proculdmbiosensit Aristoteles, idem seriinctiliantis idem etiam Hermogenes, ct omnes ij, qui bac dere subtilius disputarunt, ct quest eloquentis natura , acutius viderunt: Quam lententia tauquam verissimam, nos retinendam esse paulla post docebimus. terum, qusnam sit Aristotelissententia, apudscriptores,non fatis constat, cum ali' hunc grauissimum auctorem, tu Nnam, ali in aliam opinio-