장음표시 사용
281쪽
rarunt,stmulti alij artis dicendi rudis ob ' modo j tur erilsummi oratoris finis id, quos' etiam artis expertes attingunte Hanc obi
iactionem facile dilueres ex ijs, quaesupra de n rara artim coniecturalium diximus , quarum fines ob canssem ibi expostam , qui earum sunt ignari, consequi interdum possunt: quamuis non ita frequenter, nec itaracile. Qua doctri-
et a private locam habet in arte rhetorica; ci ' rhis maiora quaedam initia omnes homines a na- tura habent: ct ideo non est mirum , si qui elo quentia naturati sunt praediti, quibusdam aliis praefrijs extrinsecus adiunctiis, ut, auditorum benevolentia, a qua persuasionem potissimum pendere, summuN orator Demosthenes,dicebat, o caussae bonitate, eum finem εactu assequum tur , ad quem consequendum solis orator om nia idonee praesare potest. Ideo prudenter M. T llius dixit, finem oratoris esse persuade - re, dictione, non tabulis, non pecunia, non te- mere; dictione, inquam, idest oratione, qua est oratori propria .s Tertio ioco τ et nos aduersarius, quia φ- nis in aliqua arte is est dicendus, quem qui esti in arte peritus: ct eXercitatus simper attingit: atqui excellentes oratores, etiam se omnes eloquentiae nertios adhibeant, O iustas causso tractent, no semper persuadent ergo gbsurdum.
282쪽
esse videtur eum huic arti statuere sinem,quem optimi artifices non assequuntur. Quodsumptu fuit multis exemplis demonstrare sice sed φu, a vel alterum attulisse susciat. Cicero oratorum optimus apud Caesarem pro Deiotaro orauit, Tamen nihil persuasit. in caussa etiam Miloni na , licet orationem omnium artificiosi amfabuerit, nihil dicendo obtinuit. Hoc argumentationem parum urgere iurestiges,si in m moriam reuocaris,qua de artium,quae coniectura nituntur natura, supra scripsimus: in quibus , etiam peritissmi artifices, interdum suum strantur finem: cum multis alijs extrinsecis praesidiis ad illum obtinendum indigeant. N que horum artificum perfectio amis consec amne ,sed ab opere o osscio petenda es. Quod autem attinet ad illam orationem pro Rege De uotaro, ideo fortasse non persuasit, quod non omnem,quam potuisse artem adhibuerit,quod ipse in quadam epistola ad Dolabellam fate- Librori videtur e cum eam appellat, tenuem inopem, O scriptione magnopere indignum, O LPyst leuidense munusculum crasso filo . Adde
etiam, quod Caesaris animus erat omnrno a D iotaro auersus . Quod attinet ad orationem
ilium Asoluti am pro Milone, fusum est
Ciceronem eam orationem, quae nunc euat,
apρd iudices habuisse: habuit enim aliam ,
283쪽
Frane. quam tamen Clodianorum acclammtione impe
'μ- esitu perficere non potuit. Quare si Cicero eam ait '' haluisset, fortasse persuasisset; mimo , sibi persuasit. Nam cum ei Massiae exulanti, bacoratio a quodam recitata fuisset , dixit: Si sic egisses M. Tulli,Milo non staret Massilia bam latos pisces.
Ponea , videtur Ommino a ratione alienum
praestantissimum artificem cuiusmodi est orator, melle fortunae subjcercidum ei talis proponitur finis , qui est in manu fortunae positis. Si haec ratio quicquam probat , dico etiam victoriam non esse belli finem; nec sanitatem med sicinae ,
nec agriculturae sectus ex terra percipere, nec nautica in portum naunn incolumen perduc
re; qua,qui absurda esse non vide quid videat, non Nideo. Non es itaque absurdum huiusmo . di finem proponeretis artibin , qua coniectura nituntur, visse diximus. Alist. li. Insuper, Vt natura nihil agit temere ita, n a. physi que ars, quae ipsam naturam imitatur: quare. sicuti natura errasset eiusmodi fines caussis est diricibus proponendo, ad quos peruenire non possent; ita errantis,qui talem oratori statuunt finem,quem, etiamsi idonee ad illam adipi sice dumse gerat, tamen non semper conssequitur. Nec in natura,nec in arte necesse est finem eiusmodi esse, vi id, quod propter finem agit ,β- per
284쪽
per eum attingit: ut patet in eo genere caussorum, qua contingenter, vel libere agunt: quartim haec est vis atque natura, utpossint abem rare a Der ut non uno in loco docet Aristote- Lib a.
les. Nec temere ea caussa egisse dicitur, quae physad finem consequendum omnem , m adbibuit, etiamsi non assequatur. Postremo, omnes quotquot sunt artes,ct disciplinae persuaden ut bis verbis expresse testatus est Aristoteles et Nam ex ad s unaquaeque Lib. Din re sibi subiecta docendi ct persuadendi exem Rhς cet facultatem: ct rursus, cum ait, omnes astes persuadere eos , qui earum principia norunt : non poterit igitur persuasio dici pro prius rhetoricae finis. Facile haec ratio diluiatur ex his , quae secundo fundamento dixiamis: ex quo patet rhetoricam habere qua iam persuasionem sibi propriam, popularem videlicet , ct ad communem hominum fensum accommodatam. Cum itaque aduersari . t rum rationes nihil ad contrariam sententiam 'persuadendam valeant, maneat ex his, qua diaximus nobis persuasum, rhetorica finem esse persuasionem.
285쪽
Quae & quot sint caussae efficientes Rhetoricae, Disputatio IX.
REs hucusque variis dissutati nibus eloquentiae cauista expi
cuimus, formam , materiam, d -
ξ finem: restat igitur ut de conm ciente aliquid dicamus: de qua hac dissutatione uniuerse, ct quidem breuiter agemus, cum postea integro libro de caussis elo' quentia escientibus seorsim di putaturisimus. Quod igitur ad disscultate propositam attinet,
midetur non esse veram eorum sententiam,qu communior censetur, quattuor tantum esse effectrices eloquentiae caussas; naturam, artem, exercitationem, ct imitatisnfm. Primum ex Platone, qui in Phaedro tres tantum annat, nimirum tres priores iam numerato : eandem enumerationem posuit M. Libro r. Tullius, qui scriptum reliquit, Hoc si forte non .dς Inuς. natura modo, neque exercitatione conficitur, Neram etiam artificio quodam comparas Q.
Deinde, alia snt causis quibus eloquentia comparatur, Neluti diligentia, cui multum triri Libro a. buit Thyiux, ct philosophia, sine qua, Ni idem1h oi, auctor censet, esse non potest is, quem ipse fomLibio , mabat orator: alio loco requirit in eo qui ora- de Ora. to uturus sit, liberalem educationem, doctrinam
286쪽
nam puerilem, O νt flagret studior alio loco ,
vit numerorum artemsensum inuenissee. Postremo, ut multas alias rationes, studio- In Ora. ys adolescentibus excogitandas retiinquam, vel haec dubitatio intelligitur de eloquentia natur
di, vel de artificiosa: si de naturali, illa non est
ab rete, cum quae sunt a natura, sint ante Om- . i
nem artem: si de artificiosa, ista non est a nat ra, mi est manifestum, igitur. In hac di putatione ,si quid auctoresscripsi runt, spectare velimus, vari, sunt dicendi m
di. Primus eorum, qui solum tres caussas numerant, i Plato, Fabius, auctor ad Herenniu, Trapexuntius, non nulti, alij.Secundus eoru, qui quattuor distinguunt causses, Aperiuspometas. Ita Victorinus praefatione in libros de in- Mentione; quem Dprianus'multi alii sequuntur. Inter eos,qui tres numerant, alij postr mam omittunt, ut Plato: alij eam nominatim ad exercitationem reuocant,ut FabiusMij prismam omittunt, Niscriptor herennianus. Verrum, quidquid alij senserint omittentes, quod nobis verius videtκr quibusdam fundamentis , positionibus aperiem, . - Primum fundamentum: cum de caussis e mcientibus eloquentiae dissutamus,possumus plura inuestigare: primo, quae nam illa sint: de Dde , quot sint numero , an tres , au quat- -
287쪽
tuor, Nel plures, aut pauciores: postremo, possumus eis inter se conferre, docendo, qua nam illarum maiorem Nim habeat ad eloquentiam comparandam: qua omnia nobis in pra- sentia breuiter explicabuntur, alibi latius. Secundum fundamentum: caussa escientis In Top. Narij sunt modi, quos M. Tullius aliquando emposuit, 'tam, alia es quae sua vi rem esscit,
nulla allia adiuuante: quo modo Sol bunc mumdum illuminat: alia qua iuuari veli quo modo homo generat hominem, sed non sine aliarum caussarum praesidio: item , alia est caussa comsans o certa,alia vero non constans: denique, ne singulos modos his recenseam, quos libro de inuentione diligentius prosequar, alia est qua procreat, alia quae conseruat. Hic potissmum quaerimus de favis,qua eloquentia procreant.
His iactis fundamentis, basstatuo positiones. Prima positio eloquentia habet caussam effectricem. Hac positio est per se manifesta,e, ideo nulla probatione es opus.
Secunda Fositio: Natura, ars, exercitatio , di imitatio sunt caussae vicientes eloquentia. in hac positione solum virmare uolumus has esse eloquentia caussas, ct nihilsatuimus deserto numero . Et quoniam Nersamur in re mi Libro I. mime dubia, sola Ciceronis auctoritate ad has Οιμ μ lao cogo demonsrandas, contentus ero.
288쪽
quod igitur ad naturam, seu ingenium a timer, haec apud Ciceronem virmat Crassus. Sic cem Libro r. seo, naturam primum,atque ingenium ad dicen de ora. dum vim afferre maximam: γ quae siequuntur. IR O R Et ne mulcta loca adducam in eo, qui sit futurus bonus orator ,passim naturam requirit idonea. De arte, mepraecepti Me idem Crassus: Non ignoro, ct quae bonasunseri melioraposse do- Libro r ctrina, ct qua non optima , aliquo modo acui dota emo corri posse. De exercitatione, idem apud eamdem ait, ad doctrinam adiungendum In ora.
esse usum requentem, qui omnium magisero praecepta superat. Alio loco: quod se indocta cometudo tam es artifex suauitatis ; quid ab ipsa tandem arte, o doctrina postulari put
mure De imitatione, Antonius apud Cicerone. Libro x.
Seά ea non satis perficere potuisset, nisi eodem 4ς sudio,atque imitatione incidisset; atque ita dicere congliescet, ut tota mente Crassum atque omni animo intueretur. Ergo hoc sit primum in praceptis meis, ut demonstremus quem tantemur et O qus sequuntur. Et Fabius: Non Lib. I dubitari potest, quin artis pars magna conti- c P- -
. Tertiamsitio: hae quattuor caussasunt inter se disinguendae, ita ut una non sit alia,quamuis
una ad aliam aliqua ratione reuocari, aut sub alia continera queat. De natura σ arte res vim L N
289쪽
manifesta: quod autem imittatιo ab arte seu gandast, patet: quia multi orationes, oesto mata ex arte scrwunt,ct neminem sibi imitari-u dum proponunt, ut Oviaiusfecit: ct alia sunt artis , adia imitationis pracepta. Ex quibus etiam manifeste colligitur imitationem distingui ab exercitatione , cu multi in dicendo sese exemceant, ct neminem imitentur. Quartapositio: Nulla ex his quattuor cauis sis , Mesola, oecit terfectam eloquentiam. De natura res es manifesta, quia nisi arte expoli tur , nihil perfectum ct omni ex parte absol tum escit. De arte, nihil est dubitandum,cum multi simi arte expoliti, sed quia ingenio tardo, O hebeti utuntur, nihil, aulparum in dicendo proficiunt: si tota vis esset in arte, omnes homines euaderent eloquentes,quod est falsum
De exercitatione, haec vel naturam, Nel artem
supponit: ct licet multum possis tamen, si qua
arte carea fere temere adhibetur. Denique,
qui retem ignoran nunquam poterunt aliorum artificium obseruando, eos imitari. Ex quibus colligere lice bas quattuor caussasseorsim non esse perfectas, sed inter se iuuare. Huc facit id, Lib. de quod aliquando sapienter docuit Plutarchus , pueris naturam absque disciplina esse coecam: discipli- ψῆβ nam natura destitutam,deficere: exercitatiove
. vero alijs duabus demptis imperfectam esse. Quincta
290쪽
v quincta positio: hae causse, quod ad uim 6
ciendi ipsam eloquentiam attinet, hoc ordine videntur esse constituendae, Ni primum locum o
cupet natura, ecudum exercitatio,tertium ars,
quartum imitatio. Quod natura primus locus Quinct. 'tribuendus sit, nemo profecto negaret, modo, lib.2. quid naturae nomine intelligatur, percipere de H0y in qua re latius suo dicetur loco. Dicam ergo breta P*ς 'uiter cum Antonio, Non possum equidem non ingenio primas concedere. Et is oratione pro Archia, Etiam illud adiungo,ait M.Tuctius, *pius M.laudem atque virtutem naturam sine doctrina,quam sine natura, valuisne doctrinam. . Quod secundus locus tribuedus sit exercitatio- Lib.1.demi, non facile a quouis concederetur: Sed nostrρ orat. 1'.
sententias fragatur primum eiusdem.Anto fauctorita cum ait: Inter ingenium quidem O Eoae Iib. diligentiam erpaululum loci reliquum est artiro quae sequuntur.' Huc etiam pertinet illud, quod de exercitatione ct usu Crassus dixi om- Libro r. ilium magistrorum praeceptasuperarer iliud, dς Ox Solum esse optimum dicendi effectorem,st magistrum. Susagatur etiam ratio, quia, Ni disputat Crassus, eloquentia non estinata exam Ibidem. tificio, sed artificium ex eloquentia, ex qua n sci non potuit, nisi adhibita exercitatione , quam secuta est notatio, est obseruatio, qua proxime artem peperit. Adde etiam, quod