장음표시 사용
291쪽
exercitatio dat quas vitam arti, quam etiam perficit, ct expolit.
Sed hic objciat aliquis,quomodo exercitatio secundum locum obtinet, cum debeat artem β- . qui 'exercemus enimpraecepta,qua prius did, ceramus. Hanc obrestionem dilueres,si diceres ' nostram positionem intelligendam essee, non de ordine natura,securita quem ars praecedit exercitationem,sicuti gladius,praecedit glady Uum, sed de ordine perseιtionis, ratione escacia, cre cientiae: ita Ni si quaeratur, quid magis prouxime ct escacius eloquentiam gignat, ars, auexercitatio, exercitationem, respondere deberimus. Ex quibus colligeres, duplicem esse exer-
. R. citationem, alteram eloquentis naturalis, ait
ram artificiosae: illa proculdubio artem praece Ail.bu dit, haec Nero sequitur. Quod ars debeatpra- cedere imitationem satis manifestum est; cum sine imitatione,aliquam eloquentiam pζr artem . a cri parare possimuσ: at sine arte, non ita. Adde b etiam, quod quid imitari debeamus, sine arte cognoscere sicet nemini Senapositior tangὰ escientes eloquentiae
. I sunt tantum quattuor; natum ars,exercitatis, i imitatio : Nelsi imitagionem ad artem reuocare Nesis, dicaa cum estis, esse tres: verum ad
292쪽
di utaturi simus. Et cuba caressae interse distinguatur, starum ius est, Niseorsim numerἴtur. Vltima positio: multa alia sunt,quae cum diasponant, ct aliquo patito iuuent ad eloquetiam acquirend vel iam acquisitam,augeant, conseruem,caussa eloquentia aliquo modo dici posse sunt,ae dicuntur. Visunt poetarum, histori- Cie. incorum lentio e diligentia, cui plurimum tribuit Oxδς Antonius, cuius sermo apud Cicerone omnino Libro α.asiimaduertedus est; id genus alia. tque his Ox
positionibus praesenti di putationi satisfactu sit.
Quod autem ad argummioru solutionem at tinet; nihil es quamobrem priuatim soluantur,cwm ex dictis facile solui queant, Nam,qui tres tantum caussas numerant mitationem ab arte copte tuntur; si quae aliae a signantur caussae, id intelligendum est iuxta ultimam positionem; eloquentiam naturalem,conferre ad eloque tiam artificiosam,tanquam fons,mr origo, negaret nemor idque alibi planius explicabitur . . li sque hoc loco,tate libro finis a nobis fieri posset, cu de omnibus eloquentiae caussis copiose egerimus, ni quod supra polliciti sumus nobis priflandum esset: id nimirum,ut desinitionem rhe torices ab Aristotele traditam declaremus, mi qne a calumniis defendamus: quod sequenti di-hatatione faciemus.
293쪽
Explicatur ac defenditur definitio rhetoricς ab Aristotele tridita,et noua quaedam affertur eloquentiae descriptio, Disput. X.
X his, quae a nobis de quattvoc rhetoricae caussis diligenter , ni fallimur, dissutata sunt, primum facile intestigitur,quae sit eloqueri. tiae Nis, atque natura: deinde, quid sentiendum sit de varijs rhetorica descriptionibus supra disputationesecuta allatis, simine bonae, O au defendi queant: postremo, quo pactos quis vellet nouam definitionem per omnes causDU constare , per ea, quae docuimus, id escere ei liceret. Et cum inter omnes alias de finitiones ea,quam .Aristoteles optimus definie-di ct dicendi magister, dedit, uobis probetur ppropterea hac priuata dissutatione, eam a calumni s defendemus, ct explicabimus. Aristorifeles itaque rhetoricam definiens, dixit, esses cultatem videndi in unaquaque ne, quid sit id neum ad persuadendum. Contra quam descriptionem Quinctilianus, Hermagoras , ct Hemmogenes his rationibus pugnaut . . . - Trimo,videtur imperfect cum in eano ummrirentur omnes eloquentiae partes ,sed solisi inuentio,qus no est rhetorics propria. Deinde,b se.
294쪽
descriptio non Dia rhetoricae,sed etiam dialectericae, qua de omni re proposita probabiliter disse
rit, conuenire videtur: ct ita cum non sit rectri pro cum re definita, grauiter peccat. . Postea, damnatur a quibusdam, quod in ea non primatur aliqua certa materi nimirum, quaestio ciuilis, ut Hermagora placet.: Ad hsc,Quinctiliano non arride quia huius Libro 1. artis em persuasionem facere videtur. cap. Adde etiam, quod potius debuit dicere esse artem, quam faculsatem; cum facultas sum tur pro quovis habitu, quavis poteriate: Onossuperius in artium numero collocandam ef . rase demonstrauimu S..i Denique, haec descriptio pugnat cum iis, quae in fine capitis primi scripserat; νbi eam in Lib. I. genere scientia reponere Nidetur, cum alte In ca . dicendi tamen ratione aeque orator censebitur ex scientia, ct expraeelectione. Ob ho itaque. rationes,aliqui hanc definitionem,tanquam minus bonam, reiiciendam esse putant: alij Nero . tanquam bonam approbant, Ni re Nera probo .
da est: De qua quid sentiendum sit quibusdam
fundamentis O positionibus aperiemus. Primumfundament . Rhetores oe Oratores in definiendis iis rebus de quibus agunt,no sunt, nec esse debet ita soliciti,ut philosophi, ct dialectici acproinde descriptiones, potius qua absune . M 3 . luto,
295쪽
lutas, omni parte perfectas definitiones tradunt: quae tamen eiusmodi esse debent, ut misquam eaplicare volunt, ab alijs. rebus discemnant . Q are,modo per causes,modo per esse'ctu modo per partes, modo per proprienates , Modoper attributa communia, do per meta phoras, ct virmative, ct negative definiunt Quo fit, ut omnis apud eos definitio probabilis st,modo nullam contineat particulam,qus cum rei definitae natura pugnet, nec eam in Hieriam sedem trahat; aut legibus ad recte definiendam magis necessariis aduersetur. Et hinc patet, cur Di n.2. mna ct eadem ars a diuersis siriptoribus,mis pra docuimus, varijs modis definita fuerit. Secundum fundamentum: multa sunt ea in quibus dialectica ct rhetorica ab alijs omni bus artibus distinguuntur; sed nos hoc loco Nntis
tantum discrimen ad rem nostram maxime ac commodatum, attingemus. Alia ergo artes,
se contrariarum rerum cognitionem atti Diu . r. gant ;cum, Vt Aristoteles scripsit, contrario- post. rum cognitio ad eandem pertineat mentiam et quo fit, ut qui recte lucis naturam noui cognosiat etiam quid sint tenebrae; ct qui nouit quid si virtus etiam quid sit vitium intelligat; O
qui nouit salubria, non ignoret noxia: tamen , de eadem re in contrarias partes, nulla arS,autscientia disputat, neque de contrariis Nir
296쪽
rus habet propositum,sed alterum taritum. Vt, gratia exempli, medicina hoc νnum spectati, ut sanet, non Niperimat: at vero dialectica, ct eloquentia, Ni Aristoteles docet,ita in contri Libro tari spartes di utat, vi Nna pars non sit magis Rhς. Laris proposita, quam altera. Siquidem non est magis proprium harum duainum artium rem aliquam confirmare, quam confutare, ct probare esse eapetendam, quam re ciendam. Pr pterea scriptum resquit, aliarum artium nutilam de contrariis ratiocinari ,sed id solius Di lecticae etoricae munus esse. Et hinc est, quod δι- αασις, id est, potestates ,seu facultatesmocantur: id enim proprie loquendo, posscidi, citur, quod contraria potest. Ex quibusper*icue intelligere licet, quota sit, ex hac parte, , lil lyharum duarum artium praestantia, ct excellem Ttiar cum ita sint expeditae, ac promptae, itaque liberae, oepotentes,Υt in utramuis partem valeant decertare,ct utrumuis escere. Quod emgo Graeci δυ αμιν, Latini,Nim, facultatem,po' Lidia, testatem, .ut Fabiusscribi virtutem,dicunt. Tertium fundamentum: Artotelis intem pretes in explicanda hac particula, dynamis, siue facultas, non consentiunt. Nam Aj, ideo rhetoricam ab Aristotelefacultatem appellata
fuisse putant,quod homines ob suam praestantia splendorem in dignitate ct potestate consti-
297쪽
tua ct honoribus dignos inciat. Verum haee eapositio magis ambitiosorum, quam eruditora . hominam esse , detur: quamuis re vera ij, qui hac arte floruerunt, maximos honores apud napones omnes semper sent consecuti. Alij eas, marunt era ab .Aristotele Nocari Acultates, quibus bene ct male Nil possumus: quo modo, nomine sicultatis usus est, libro primo de Moribuου non longe ab extremo cum Nitam beata is secultatibuου numeranda non essee dixit: quod ea, ncmo abuti queat. Et quoniam mamifestum est,nosposse rhetorica ct dialecitica abhii, ideo ea sicultates nominat. Quod si haec expositio vera est,non modo hata duo, sed etiam aliata omnes artes,etscietiassecultates appellares. Asinin quibus eius discipulin Alexander , hanc rationcm asserunt: ideo Aristoteles rhetoricam , o alias eiusdem generis artes secultates appe lat; quod non certis rationibus, sed come ris , ct propria quadam prudentia innatantur ravare omnes artes coniecturales, iuxta hanc. expositione, secultates diceretur. Idem auctor, amprooemio in libros topicos,aliter hanc rem exposuit, eo nimirhm modo, quem nos in extrema
parte secundi fundamenti attulimus: ideo dial mea ct rhetoricam vocarisecultates, quod haeduae tantu, de una ct eas re in utramq; parte
dispurct: bscis magis τera ac propria rapticatio.
298쪽
cario. Solpi etiam Aristotelis expositores dubitare,an in hac definition illa verbo, idere,co-plexus fuerit solam inuentionem, ct an enim serit altra partes, ct maxime elocutionem, ita
ut elocutio, sit huic arti quas extrinseca, ct propterea preui facienda; cum id in tertio li- Cap.r. bro significare videatur.
Quartum fundamentum: eloquentia, isse Disp. 34pra docuimus, non est quaedam simplexfacu tari siue habitus, sed ex multarum rerum couitrione, quasi cumulo consurgit.Primum requirit vim quandam a natura tributam: deinde lene dicendi notitiam: quae quinque maximis aridum inuentione, di positione, elocutione,memoria,ac pronunciatione conficitur: ac demum rerum omnium,Ῥt alio demonstrabitur,cognitionem,accedente Uu ct exercitatione: quibus omnibuου rebus in Nnum homiriem coemtib ,
eum idoneum esciunt, ut de quavis repropomst a copiose, ct ornate dicere post. Quare , se quis velit explicatira eloquentiae, naturam
eaponere, maiore fortasse verborum ambitu,
quams lici ac breui oratione, UM esset,
cum multis rebua constet, ut expositum est. Quo etiam loco meminisse oportet eiuU, quod supra non semel docuimum eloquentiam,ct a tem dicendi, siue rhetoricam non esse omnino idem; ac propterea eadem omnino ratione d
299쪽
finiri non posse. His positis fundamentis ,sta
tuo has positiones. Trima positio : rhetorica definitio ab Ariasotele tradita, nullo pacto rei cienda, sed tamquam optima recipienda est. Probabitur haec. t. positiatum G confutatione argumentoru, qua contra eam fuerunt allata: tum etiam ex eius
explicatione , quam sequentibus positionibus
Secunda positio: Faculto, in hac definitione ponitur loco generis: Es enim hoc nomen commune rhetorica cum dialectica, ut ex fune tamentis patet: ct se pauillo latius sumatur , est etiam coram is cum omnibus alijs arti bus. Dixit autem potius esse facultatem, quam . artem, Ni magis proxime eius genus ac natu- m attingeret, cum sit quadam ars, qua rhtionem facultatis habet. Tertia positio: Facultas, in hac definitione sumitur in ea ignificatione, quam supra, fundamento secundo, et tertio exposuimus;hoc est, mi designat artem ad utramuis quaestionis pamtem tractandam accommodatam. Iullo itaq; modo placet, quod in hunc locum ait Maior sius, ideo Aristotelem rhetoricam appellasse sacultatem, quia non est proprie ars,cum,Nisupra statuimus, si Nere proprie ars. Hanc Nocem,eadem ratione, Pt nos diximus ab Ariai stotele
300쪽
stotele Uur pari, docet Eustratius msuis Com- r. iumentarijs in Ethicam Aristotelis non uno in D, P
eo immo ipsemet Artoteles idem non obscure M. libro primo de arte dicendi significauit. Cap. I.
Quarta positio : Cum Aristoteles ait, etori eam esse acultatem videndi quid sit aptum adipersuadendum, explicuit eius naturam per o cium , quod in unaquaque arte ex sine perpenditur : Finis autem rhetori , ut capite primo docuerat, est persuadere. Sed ad huius positionis explicationem animaduertendum est, Arν sotelem in sua definitione posuisse verbum 2 εαμ ρησια. i. contemplari, in explicando oscio, cap.r. Nerbum, ἰδοῦν.i.videre, ct intueri. Rursus animaduertendum est, in explicado huius artis officio, dixisse, munus artis esse intueri caussam, cur homines finem consequantur: unde colligitur, rhetorica osciu in eo positum esse,ut con templetur, ac videat caussam, ob quam, qui di eunt, fidem faciant. Et ex his patet, id quod in hac positione docemus. Quincta positio: Cum .Aristoteles, in sua d finitione posuit haec verba, quid in Nnaquaquere, iudicariit huius artis materiam, res Nidet cet omnes, ut disputatione septima docuimus: ex quo loco patre quo modo haec particula emponenda sit. Sexta posivio: illa particula ersuasibile,bu