장음표시 사용
301쪽
tii et i ius artis finem, a quo vicium perpendendu est '' exposuit. Ex quibus colligere licet hanc de Milonem esse optimam, cum quid sit rhetorica per eius genus proximum, vicium, materiam, ac finem, quae particula loco disserentiae ponun
Septima positio: Aristoteles in hac definitione non exclusit alias rhetoricae partes, quas tanquam notari praetermisit; ne nimis longam definitionem texeret: ct ita satis fuit primam exprimere, quae est aliarum princeps, ct origo. Si modo per illud verbum, contemplari,seu Ni-i .. dere, Noluit intelligere inuentionem e neque enim usus est verbo, inueniendi; quo sit,ut qui dam male hunc locum traducant,dum pro Nembo videndi, inueniendi ponunt, ni, Nerbum Nidendi, pro verbo inueniendi, posuisse dicas.
Quod Arsoteles noluerit ceteris partes e cludere : patet primum ex eius melioribus e Pe. Via positoribus. Ita Petrus Victorius, M. Antonius Maiora us,Antonius Riccobonus,ct alis.
Deinde, quia Aristoteles non solum egit de imnentione,sed etiam de elocutione,ct dispositione e est de action dixit esse utilem.Quodsi ha-Li. 3.e. i. sce ambo partes parui Dciendis esse aliquando significase videtur, id non dixit,ut has r Vceret ;sed ut eos sugillaret, qui de inuentio
302쪽
probationum nerui sumuntur, nihilscribebant
cum elocutio, edi actio, ex quadam auditorum
prauitate, quia non sunt ita assem, ut si silai probatione ct actione simi contenti, necessaria snt. Censentur itaque issae partes extraneae, si caussa de qua agitur spectetur ; non autem , β/ oratio ipsa, qua ad popularem sensum debet efse accommodata, consideretur. Quare,non placet, quod aliquando in huius loci explicationem , Ut Robortellasscripsit, Aristotelis Nerba non ad Robori. elocutionem,ut censuit Victorius,sed ad actionem esse referenda. Sed restat hic scrupulus; qua ratione in hac definitione includatur elocutio. Victorius e simat bis nominibus, πιθανα, πιθανων, inritisam esse Nim ct Uum verborum, quae ad elocutionem pertinent. Maior agius ait, verbo viadendi, seu inueniendi, significari inuentionem rerum 9 verborum, qua elocutione tracta tur . At Riccobonus acutius vidisse videtur ;dum ait, Nerbo, videndi, ct contemplandi m- eludi omnia quae Dut accommodata adpersum dendum ad quod reliquae etiam partes necessariasunt . tq; per bas positiones,facile iis timur, ristotelis definitio , intelligi ac defendi potest:aqua non multu differtilia,quam attulit Plato, cum dixit, Rhetoricaem esse facultatem persuadendi, hoc est, vim, qua omnia qua d,
303쪽
sit id persuadendum refert. Sunt etiam bons definitiones illae, quo di putatione secunda V probauimus. Quod si quis vellet eloquentiam patillo explicatius descriter e , ex his qua hactenus a nobis disputata sumi, talem definitionem
Rhetorica,seu Eloquentia est facultra natu ra, arte, ct exercitatione comparata, qua de Ciς li unaquaque re proposita, ornate oecopiose ad ψ8 Q popularem persuasonem apte dicitur. In hac descriptione ponitur prius genus rhetoricae, id est secul stcsterae particulae locum tenent differentia : quarum prima, tura,arte,ct eae citatione , explicat caussas effectrices eloquentiae: secunda, qua de unaquaque re,materiam tertia,Ornate et copiost, apte dicitur,officia, formam: postrema,ad popularem persuasionem, finem . Ter artem autem, nonsolam intelligimus artificium dicendi, quod quinque partibus constat, sed etiam omnes alias artes, Cum haec facultas non reperiatur nisi in eo, qui sit omnium rerum cognitione peritus. - Ex his qua adnotauimus,ct ex declaratione definitionis .Aristotelis, facile argumenta coiet ira eam allata dissoluuntur. Non debet censeri
perfecta definitio, quia satis fuit explicare principem partem, per quam etiam aliae intelliguntur. Neque in aliam re haec definitio transferri
304쪽
ferri potest, mi ex ijs, disputatissunt est manifestum. Quod dicitur de materia , facile com futatur, in explicetur propria materia; Ni ex dictis constat: Quantum autem erret Qvlacti lianus, dum eam non approbat , qata finem iupersuasione fatui superius abunde docuimus: Cur potius facultatem, quam artem esse dix&rit,in tertiapositione aperuimus. Nostr V ar gumentationi hunc in modum satis et res. Uns loci, quem non satis claro vertit Trapegmtius, haec est sententia. Cum Aristoteles supra dixitFset, ad unam ct eandem facultatem pertinere considerationem πιθανω Udspersuasibilium , eorum qua φαανο εκα Θανὰ.despersuasLybilia videntur, visunt, quae facile refelli possent; dixit Sophistam asiacem nimirum et ca- Cici inptiosum disputatorem, versari eirca huiusmodi Lucul. captiosis rationes, non ex facultate .i.exi a
artis natura,quae et veras, allaces cognoscit
rationes; sed ex voluntate, quia sponte, a tendi studio, his apparentibus ratioEibus ad decipiendum utitur. In hoc itaque verus disputator, hoc est Dialecticus, a Sophina discernitur, quod ille fallaces rationes cognoscit, sed eis
non Ῥtitur, hic vero utitur. Pari ratione in rhetorica sunt oratores, qui exscientia oratores vocantur, quia norunt probabilia , quae
Nidentur, ct non sunt probabilia, sed his non
305쪽
utuntur falij vero sunt oratiores , qui ijs etiammtunmr; quibus in arte dicendi non est impo tum nomen disti rictum, ut in Dialectica; ita in Rhetorica aeque appellatur orator , qui braseliacias nouit, ct eis πtitur,ac is,qui nouit, Onon utitur. Atque hac est loci alias obscuri, sententia. Et quoniam bis decem Di putati nium plane Rhetorica naturam explicuimus ,
id, quod polliciti sumus persoluimus, huic it,hro finem sectamus. Finis Libri Primi.
306쪽
De partibus Rhetorica . . An Rhetorica ullas partes habeat, quae illae sint, Dilputatio Prima.
alia , qus ad conse quendam perfectam mentiam eius rei de
qua instituta est di putatio, est partium no- Libro rtitia ; νt non uno in Physici loco optimus Philota ις I. sopbus , ac dicendi magister docuit Aristot ira ; proptere exposita superiore libro natura, principijs, caussisq; eloquentiae; sequitur νt ad ei
307쪽
eius partes explicandas nostrasese conuertat visputatio. Et quamuis nemo hactenus, quod sciam, hanc a nobis propositam dijcultatem
examinauerit: tamen, cum hac controuersia
st huius libri basis , ac fundamentum, idcirco
eam priuatim proponere diligenterq; tractare nobis visum est. Et licet apud omnes rhetor, caprofessores certissmumst, hanc facultatem quasdam habere partes:tamen,disputandi causesa, quibusdam argumentis, eam omnibus partiabus spoliare contendam. Quod igitur nulls sint rhetoricae partes, hunc in modum demonstro. Primum, si quas haec facultas partes h bet, eae profecto erunt, quas omnes Scriptores numerant: inuentio, di positio, elocutio,memoria, ct pronunciatio : sed hae singula partes sunt alliarum artium propria; ut inuentio dispositio dialectices, memoria iuri prudentiae, pronuntiatio, histrioni , ct elocutio est communis Rhetorica cum poetica: Quare haec dicendi doctrina nullam propriam habebit partem rcum Nna ct eadem res, nonpossit diuersarum rerum esse particulata. Deinde, eloquentia es una simplex facultas , qua quid sit in Nnaquaque re aptum ad persuadendum videtur: nullas igitar habebit partes; cum e que sunt sempliciapartibus omnino careant. Quare, sicuti dicimus iussitiam
308쪽
esse simplicem animi irtutem , qua cuique suu Instita tribuitum, O prudentiam esse rationem quan- dam, qua , quae nobis agenda sinit metimur r. idem de visiscultateque dicendi a firmandum erit: cum ergo si semplex qualitas nullas habebit partes
Traeterea , quae ad Oratoris officium pertianent,nemo eloquentiae partes appellaret: sicuti nemo prudens, quae Grammatici ossicium consiluim partes diceret e se Grammatices; cum alicuius rei partes, non sint eiusdem rei munera e atqui, inuenire, dissonere, eloqui,memoria 'mandare, ac pronuntiare, ut magistri dicendi tradunt, sunt quinque oratoris munera; quomodo igitur essepossunt Rhetoricae partes' Postremo, ea proprie dicuntur habere pamres , quae mole constant, quae dimensionem holent , Ni siunt res crassae ct corporata: νt patet in aedificio, cuius partes , sunt fundamenta, parietes, ct tectum: at eloquentia omni cra sestie caret, cum sit quaedam qualito,quae estgenere distincta a quantitate: qua igitur ratione ei partes vitas assignarepossumus ' .atq; haec ad demonstrandam huius disputationis di ficu tatem , argumenta attulisse susciat. Et quoniam in hac proposita disceptatione ni Jesunt, quo clam, Scriptorum diuersasententiae; ideo sola explicatione opus erit: atq; ita quibusdam
309쪽
. ἰ fmndamentis, quid de re propositasentiendum
Frimum fundamentum: cum in hac dissutatione de partibus eloquentia nobis agendumst, quid nomine partis intelligere debeamus prius docere oportet: quod ad alias quaesiones expli- Iii Top. cando erit maxime utile. Omine ergo partis, M pari, id M.Tullius significaresolet, quod Philosophi, Libro i. species, appellant; formata nimirum, ac natu-4ς Oxλ- ras,quae alicui generi subiectaesunt;ratione qua' rum,genus,totum appellatur. Virtus ergo erit quas quoddam totum,quod Nniuersale dialectici vocant; iustitia Nero, fortitudo,temperatia, o prudentia erunt partes ei subiet,quosubiectivo vulgo appellant. Rursus,nomine partis magisproprie,ea designantur, ex quibus res aliqua conficitur,visunt materia ctforma,eigratia ex*uin homine corpus et anima: qua philosophi,partes essentiales nominant. TVterea, adhuc pressus, partes dicu ntur eae,in quas molas sue rei qualitas diuiditur,aut diuidi potest; quae in animalibus,nominatim,membra vocaritur : Ῥt in homine caput, brachia,ct pedes , Min domo fundamenta, parietes, tectum:qu rum partium coitione sit aliquod integrum compus;acproptere vulgo artes integrales no Mantur. Denique,hoc nomen, pars,designat Nirres,acfacultates eriνt loquuntur,qualitate m
310쪽
virtutis: quo modo tres dicimus esse aiuimae imtelligentis partes,ronem, memoria ct Nola ratem;ct maiorem esse Solis lucem, qua Lunae, diuiniq; nu inis Nim esse infinitam. Quare,havirtutis, ct qualitatis partes dicuntur, sicuti,qus molem includunt, partes quantitatis nominantur : qus vel sunt eiusde rationis, ut partes tigni,aqus,cto ,quas G ci ο μογερος nos, O gnatas, stu eiusde generis, appellare possumus: mel diuerse rationis, Ni caro, et, ct nerui,in corpore animato,quas Grsci Dερογενεῖς,nos multigena appellaremus. Harum deniquepartiu, aliae ad rei constitutionem sunt omnino necessaris,quibus sublatis res tot aperit, ut in animali
caput, ct in domo parietes; alis ad rei integritatem conferunt, ut in homine, digiti ct manus. In hac ergo dissutatione, non quaerimus de par tibus rout pars sumitur pro forma uespecie; neque de partibus, ex quibus res aliqua intrinsece conficitur , neque etiam de partibus quantitatis, si quantitas proprie sumatur, sed de partibus qualitatis oe virtutis; ita vi bsest huius quaestionis sententia': .An Rhetorica , seu Eloquentia habeat quasdam Nirtutis partes, ct quasi membra, ex quibus constetur; ne quibus, vel consistere non queat, Nel sit