장음표시 사용
351쪽
rum,ct causis ratione,ad persuadeta idonea distributio. Ut auid est quaedam methodus desiniri potest.eo modo, quo libro primo dissutatione quinct tertia parte fecimus. Atque haec de nomine,σ definitione iunc de diuisione dicamus, i S undam fundamentum: prima dispositionis diuisio, quam omnes fere dicendi magiri asserunt,tac est:Di positio, altera est naturalis, altera artificiosa: quam diuisionem tradidit M. I litus instcundo de Oratore itaro. Di positionaruresis dicitur ea, quam quo am do ipsa natura praestribit, O ain is nostris inserit.
Due, in Traeseribere enimna tura viritur, tantequam ... '' dicamus udi tota uni nos conciliemus: deinde, ut rem de qua controuersia est,eXpon mus: postea ut eam nomis prae Us corroboremus : ac taniam vi concluda us. Artificiosa inicitur illa, quam prudens Orator suo iudicio pro locorum, temporum,personarum , iatissi .et a rumq; diuerstate, adhibet Hae duae dispositionedia differunt quod prior est magis certa, porserior vero minus certa: ac proinde de ilia ce
ta praecepta dari possunt, de hac non ita , cum pro caul utilitate immutanda sit: qua in Te Orator Dann indicatit prude tiam. Pgeque i ta prior dicitur naruralis, quasi a sola natura habeatur, cum de ea spectatim dicendi magistri pracepta tradant Ad quia natura ordinem si
352쪽
ex quadamini stria, ct arte Oratompenda . Exempla prioris dissositionis babes in his ora--.tioriabis Ciceronis , Ni earum expositores scri- bmt. Triori i η oratione pro T. 23ιinctio,prs lege Manilia, pro .cecinita , oe iniiqnnullis; a F. Posterioris Nero, in Oratione pro Dila, pro Archia poeta , νbi psir es Nidemur per Oiho. . mps, Minichonisi Tatamus, O alij adno- Vuerde. tarunt, in quibusdam quis, ertar etiam mus. - exemplis orationis Ilionei apud VArgitium: Libro r. - qui, quaeloterant obes prius co tali, quam AςH. i quod ro a id epetem. Idcm Cice- Anton.
ro in Milρniana fecit. Sunt qui ter hag d ras Lustu dispositiovispartes explicent: nam nisum η- 'δ'. P r culit esse tum arum, ab Heng - 'Ρ' steram Noro non esse secundum artem, sed ex prudentia ct consilio Oratoris oriri φηψνς, . alii dicut dissositionem esse ex arte, cum omnςs- adhibentur orationis partes: xion ex arte, climaliquaparspraetermittitur. Alita di initionis
diuiso, qua ex eodem Cicerone colli tur, b c Jqes : quod alia sit dissositio. qu sionisinsinit , Sxreb.in alia quaesionis finitae. Nam, cum distinuis de hψης lobeat esse accomodata q/raestioni , pro quaestionis μ'
Narietate, ria etiam erit dissosition m rintio. is quaesione infinita tramyda , ut o misit, In pari.
353쪽
ridem fere es ordo, qui ct locorum: hoc est,amgumenta ad se facietam, eodem ordinesunt Streb.in ' tractanda,quo loci numerantur. Vt, si exempli huus lo gratia tractares hanc quaest onem, An mors sit contemnenda, primum argumentum duceres a' definitione, deinde ab enumeratione a notatione, a coniugatis, Osic deinceps. In caussa ve
ro, seu qu j one finita, quoniam nonsolum nil cienda est fides, sed etiam adhibendus es mο- tus, oportet aliam adbibere disposit em , n
l turalem nimirum, vel artificiosam. 2Veque,
. I O nuod Cicero de dispositione propositi, e quaestionis infinitae ait, ita accipiendum est, Ni de .n Q heamus siemper eandem dispositionemseruare, quam ipse in locis recensendis expressi; csi non eodem modo quaevis in ita quaestio tractari debeat, nec eadem ratione ab omnibus locorum series constituatur: ct ipsemet Cicero utriusque quaestionis eandem esse dispositionem eodem loco,doceat. Doctrina itaque Tulli Ῥniuersea c pienda est, videlice in quaestione infinita tro ctanda, eam dispositionem fere seruandam esse. Rursus, ex eodem Tullio haec tertia colligitur di
stositionis diuiso,quod alia sit accusatoris, alia ' defensoris diJonemri ratio . Accusator rerum ordinem prosequitur, Ni Cicero facit in Verri, nis: patrontis Nero varie disponit, pro causs l . - temporrem, O personarum varietate: Ne
354쪽
are Oratione pro Cluentio, oe pro Milone idem a reor fecit. Trapexuntius hunc in msdum diaspositionem diuidit. Disi ositio, alia ab arte pro sciscitur, alia a natura caussa, ct temporum, i iocorumque, ac personaru ratione,νGupra scripsimus . Rursus adia es di positio ca sae simplicis , Ni es ista, in qua ηnaes constitutior alia est caussa duplicis,mi est ea,que duas auiplures habet con titutiones tui constitutionis partes: quae constitutiones,velsunt principales, visunt illae, quae ex confictione, ct prima depulsione
oriuntur;vel incidentes, Ni quae ex alicuius rationis depulsone nascuntur . In simplici cau1sa onsideratur dispositio partium orationis , ut,
exordi, narrationi aliarumque, O argum t νum: at vero in duplichetiam costitutionum,ac partium earu consideranda est. Rodo*bus auteo trimici reru ordine, triplice facit distribueriformam. reru aliae sunt, quae inter se statu Lib. 3. quodam certum habent; ut annus prior oeposte sq. . or prima ct secunda diei hora aliae,quae nulta dubet ordine,velsi que habere possim qui Re, in illis explicandi eu ordinem seruat, qui pro occasione, ratione dicendi, visus fuerit oportuniore aliae denique certo ordine gestae sed tamendata opera in illis exponendis earum seriem, perturbamus, ct priores posteriore loco pon, Uus: O rem no atrincipio ed a medio Gord
355쪽
mur: qua scribendi ratione uti solent potissu
mumpoetae,ac etiam Oratores. Hunc ordinem
seruant Comici in Comoedijs scribendis r hunc seruauit Virgilius in Aeneidis; qui non exo sus est ab initiis belli Troiam ,sed a nauigatione DE ,, E ζηζα, qRa tempestatibus iis Asticam delatu,
ooeti est. Hisc pertinet praeceptum illud horatianum: Nec reditu Diomedis,ab interitu Meleagri. Nec gemino bellu Troianu orditur ab ovo. urimum ordinem naturalem,alterum arbitrarrium, tertium artificialem nominat Agricola. Naturalis ordo in quattuor spectari late nam aliquid dicitur prius natura, Ni est id, a quo Aristot. aliud dependet, ct noa contra: quo mossio Sol in post. est prior illuminatione: partes priores toto. Dip - citur praeterea aliquid prius tempore: Ni dies
externa, hodierno die, ct elapsa hora praesentirempore. Postea, dicitur aliquid esse prius. .ei l positione: quo modo fundamenta in domo , se ascendas, sunt priora parietibus : ct in ho-: Mine , si descendo, caput oe collum. Postr mo, es aliquid prius aso , dignitate: ut Co
sui, Praetore, Sol ceteris Stellis, ct avrum a gento . Qui rem aliquam gestam narrarit, naturalem rerum ordine equi debent, ct eo ordine eam exponere, ut gesta est: quod proprium es historiographorum, quorum prima laus, ess, veritas. At Ῥero Poeta , qui Narietate dei
356쪽
ctare volun hinc ordinem perturbant,oe multa permiscent: Nise iri Virgilius in Aeneidis , Terentius in Andria, inaltys comedus: Quare historicus alit inciperet, ac pro siqueretur Aeneae coores, atque Virgilius fecit. Quando autε ab historico res variae,et ordine disiuncte, sed eodem tempore geste, exponendssunt; cum ea simul narrare nequeat; prosuo arbitrio eo odoonit; quarum interdum ordinem abrumpit, vi imi aliquid aliud scribat, ct postea ad eo quo
intermisera narrandas, reuertitur. Id in Liuio
obseruares, du res, qus secundo bello punico in Italis O in Hii anugos sunt,narrat: idem etiam in Cornelio Tacito. Quod si cuipiam de rebus Narijs, multiplicibus, ct nuicta vinitate coniunἱtiis esset scribendum, ut de populorum moribus, de iis qus in aliquaprouincia Uue ci
nitate reperiuntur,de clarorum Nirorum exem
plis, O dictis , de plantis, de animalibus, de morbis actisque eiusdem generis rebus, eum s qui potest ordinem, qui magis arriserit: ita ta--en scribere debet, ut aliquem idoneum inuestiget, ct sequatur. Vt si quis per genera, 'ecies, partes,rerum tempora, vicia progrediatur. Vt fecit Aristoteles scribendo de animal ibus,
Theophrastus de plantis, Valerius Maximus Valeride virorum ex sit, O Medici agendo demo issata ordinem partium corporis; σnos X. QP .
357쪽
fecimus bi libro de Interiore homine. Et Oub dius in sua metamorphosii,licet in recesendis illis
fabulis,nulla certam methodsi seruauer iteram ent ero una cum altera artificiose co uti nare solat.Oratoria etia diseributio, ut antea diaceba,libera est,ct in partibus orationis colloc dis, in narrandosue exponendo:ita tamen si Quinct. bera esse debet, Pt ordo non a dicentis voluntali. 7- te,sied a cause utilitate nascatur: Ceterum, cunihil obstabit,reru ac tepora ordoseruadus est. Sed hac de se alibi cu de narratione scribemus . 'Dialogorum quoque Scriptores maxima liberiatatem in rem di positione haben dum quocun que volant liberius defectunt;quod est commune omini scriptioni in qua plurespersona loquetes introducuntur. Possedi denique di positio diuidit ista res, quas Orator distribuere de--bet: vom tota ipsa oratio, singula eius membra, argumenta, ct argumentorum partes . tequam autem hoc fundamentum comcludo, cirea ea quae dicta sunt, non nulla breu ter admonebo. Primum , ordines supra re
censitos posse variari; ut, quod est pritra πω - ordine, alio sit posterius: pueritia est quidem prior tempore iuuenta, sed aestimatione post
rior: ct ordo, qui Nna ratione non est nat ratis, allia erit secundum naturam. Deinde, si
cet in narrationibus poeticis rerum ordo per-
358쪽
mutetur e tamen vi donaturalis apparet in irsis personis , quas poetae loquentes faciunt . Exempli gratia, ea ordine naturali prius fuit Aeneam appellere in Asticam, quam quod Dis
doni errores suos narrauerit . qui tam 'frrores, eius norationem praecesserunt. Tosea, in hoc genere scriptorum, introducunthrpersones,qua res naTrant,ct naturalam ordinem naserando sequuntur: Interdum proponuntur alia I picturae, qua rem totam repraesentent: ct
aliquando vates , ct oracula adhibentur, quae futura suo ordinepraenuntient . Deniquo,in hac scribendi libertate danda opera es, Ni temporuordo servetur,ne is qui narrat, tempora peruertat. Atque bac de secundo fundamento satis. Tertii fundamentum, in quo euon Nilus est orationis ductu quem o si aliqui ad inuentionem referant: tamen non male ad dispositionem nos referri posse putamus. Dustas ergo nomen est, a Duco, ductum, ct de aquis, ac de Oratione dicitur. Ductuo in oratione nihil aliud est,qua dicendi ratiosiue methodus, ct ut Cicero loquitum, tractatio, qua tota caussa oratori agenda est: cum scilicet aliquid νηa Ῥel alia ratione agimu , ut tandem quo Nolumus perueniamus. Es itaque ductus ratio disserendi, qua rota caussa, aut aliquod caput tractathr, apem
te , ct simpliciter, aut simulate ct fleae, .s 3 Est
359쪽
Lege Es autem ductus duplex ri altersimpleae, eum is ἀ tare, ct aperte id agimus, quod in caussa pomΕi 1 oia. tum est . ter figuratus, cum in icquod D pro Lig. lumω auditores occulte trasimus. Simplex iuConc rectum simulatum diuiditur: rectus es, cu
Iou.Iae. mulatus, cum simulatione utimur; ut fecit Si. Vuer3. non apud Virgilium cum Troianispersuasit, ut Libro α. equum in urbem introducerent. Figuratus
Amrid, sedilhildiitur in contrarium, obliquum, opersubiectionem. Contrarius est, in quo oppositum eius, quod pala dicimus veste, auditoribuῬper suadere conamur: quo acimis vel quia,quid auditores sientiant experiri volumus; vel quia sne ossen ne auditorum hac orationis disso tione, eis quod cupimus faciliuου uos persuadere posse arbitramur. Rationes,que in hoc ducitu adhibetur,sunt debiles, quae facilesolaipossunt,ac etiam secum pugnant. Vt ecce,Lacedsmontis pacem Atheniensibus p ollicentur, si eis Per clam in manra dederisi: consultant,ao dandus st: Fericis habet hac de rr apud populum orationem: ct quia non facile quod vellet obtin ret, se recto Osimplici ductu ageret, pala pri bando se non esse dandum, utitur figurato , in consedit se Gadum , cum tamen potius contri riu metui .. Dicit itaque se semper Atheniem
mus bene tam extitisse, se per publicae utili
360쪽
rati consuluisse: er magis rei p. quam sibi cons luisse ,ac proinde separatum esse ad vitam pro patria profundendam: vertim ita agit , mi id magis dispuadere quam persuadere conetur. Obliquus est, cum contrarium ei, quod vol muis suadere videmur; sed oblique quod voti
atris potius persuademus. Vt ecce, in maxima nona caritate vir diues se daturum stumem
eum reip. pollicetur, semipermittatur, vi pauperem inimicum occidat. Tauper, in concione sedandum esse consulit: sed dum hoc facit, desemonstrat diuitem non balere frumentum: ants biset, licere resp. ab eo auferre: quod dum facit, oblique se dandum non esse suadet. DIDctus per subiectionem est, cum ita dicimus,ut id quod volumus facile sub appareat; nec tamen huius rei caussa nos dicere Nidemur: quo mi, muri cum non eat imanius tutum esse id palam petere ; aut, quod petimus ,subturpe esse videtur: ita tamen dicimus, ut quod volumus, s cile ab auditoribus intelsigi possit, ae etiam intelligatur. Hales singulare exemplum apud Libro Virgilium in oratione Didonis ad Annam for Aςnri4 rem, ubi ita locuta est, ut soror facile intelligeret , velle se a sorore excitatri ad connubium,
Quianum fundamentum: in oratione distria . Menda animaduertendum est,am caussa sit -