장음표시 사용
361쪽
plex; lan vero duplex. Ea cossa dicitur δεμ plex, qua Nnam habet constitutionem,sive sta- 'thm simplicem: Ea.vero duplex, qua plures habet constitutiones, aut plures Nnius constitu tionis partes , cum plura ex Nna constitutione oriuntur capita, ut Iblet accidere in defension bus. Exemplum duplicis caussae habes in or tione pro M. Celio, in qua Namia sunt capi . Totest autem in causis dreplicibus esse una comsitutio principalis, aliae Nero accessoriae , quae ab alicuius rationis deprecatione oriuntur: μquibin latiuis alio libro, πbi defatibin agetur
In caussa simplici dissonenda habetur poti simae
ratio partium orationi atque argumento me' at Ῥero in dupliciburi oportet etiam in spicere, di quod nam caput priin, ct quod posterius tr ltandum sit: ct illud priore loco explicandu- .est, quo demonstrato , ea quae sequunturDc
.lius explicantur. -- Quintam fundameno,in quo no nulla diseriamina inter di positionem dialectica oe oratoria I signabimus. Dialecticus ergo ita res a se inuentas dissoni τt quae dicit facile percipiantur,ita
.mt apte ad docendu dicat:Orator vero ita dissonis, i non Dia doceat, sied etia moueat,ac dei et ei. Diale ticu nihil de exordiendi, narrandi .atque peroradi ratione praesicribi Ni rhetor fa- .cit Habent etia hi duo artifices argumentorura
362쪽
il positione diuersam omnino oeconomiam, ac proinde multa priuatim de hac re a rhetoribus traduntur praecepta, de quibus dialecticus, nihil ut alio libro dicemus. Denique,ne in re manifesta demonstranda historsim,quam par est, vialecIica dispositio fere eadem semper est iu
omni disputatione,ac tractatione ; at Nero Or toria pro locorum, temporum rerum ac pes-narum Narietare mutatur. His ita adnotatis ,hasstatuo positiones.
GPrima positio: De dispositioneptisunt re di aliqua praecepta; etiam si de ea loquamur ,
quae a iudicio oratoris pendet; quam inartificiosam aliqui appellant. Patet haec positio ex iis quae Scriptores de dispositione tradunt: θ' cum asi1 temere, in Nero certa quadam ratione Das orationes disponant, potuerunt profecta quaedam notari recte disponendi praecepta, quga melioribus Scriptoribus adnotata fuerunt; ac speciatim a Trapezuntio libro quarto . que illa dispositio , quae inartificiosa vocaturi, arte Naca cum maxime ab arrependeat: sed dicitur inartificiosa,quia non a re ,sed aliundes mitur,niminu a perfnarum, loco , aliarumq; circumstaentiarum conditione: scuti,neque loci, qui inartisiciose vocantur, sine rete tractantum, ut alibi dicetur. v. '
Secundapositio: Dispositis numerata es in-
363쪽
ter partes eloquentia. Patet uc doctrinapmmum ex communisententia Scriptorumin eo
positorum orationum M. si , qui dispositio εἴ quodam in eius orationibus inueniuntu)uie arripropriam. Deinde confirmatur ex Vs, qua proxima disputatione diximus: quoniam i bae ars habet propriam inuentionem, debet eri habere propriam dissostionem: cum eiusdemortis sit dissonere,cuias est inuenire. Adde ρ sremo, quia me hac parte multis virtutibus
eloquentis hominis careret oratis,at ipsa et quentia imperfecta esset. . .
Tertia positio: Dispositio oratoria est longe diuersa a dispositione dia=ctica. Est hec posiario exsupra astatis disserenti s satis aperta r pterea nihil est quamobrem in ea confirmanda pluribus immoremur. Quarta positio: Dispositio c-mode diuidi potest in tres species sue partes , ut Rodolphus fecit. Siquidem , haec distributio videtur oras' nes distribuendi rationes complecti: ut exi ijs , quae adnotauimus , satis aperte intestigere
Quincta positio lia debet esse distributio eaussae seu quaestionissinita, alia quaestionis immit . DO Has M.Tullis inpartitionibus, . quam libenter alij dicendi magistri amplectimor. In caussa itaque adhibenda es illa di om
364쪽
tio, quain ars praescribit a in quaestione infinita potius ex ipsa rerum natura sumenda est di*o
Sexta positio : In cavi dissonendi forma
haec est, Ni adhibeantur omnes partes orati nis , quaa metores vignant, exordium, nare tio , ct aliae , a quo disponendi modo,plures,aurpauciores partes adhibendo , vel eas permutaudo,pro circunstantiarum ratio imitans rec dit orator.
Septimansitio: Si quaestio simplex ct mm Docto nita tractanda esset, haec methodus, siue disso- xς L stio commode adbiberi posset. Primum agem Topie dum esset de nomine: deinde an nes eximi - inde, quid sit: deinde,qualissi ubi proprietates inuestiantur: deinde propter quid sicii rei caussae quaren sunt: deinde qui sint rei esse iura deinde explicanda sunt species O partes, quo quot sint: postremo, quae sint rei similia, O
qua contrairia, O quo pacto res de qua agitur, alijs praestet, aut inferior sit. Haec itaques re sunt capita, quae de aliqua re simplici comgruenti ratione disputari posset. Vt si de xi tate , vel de aliqua virtutis pante proponer tur quaestio . Et per baspositiones huic disput tioni satisfactum sit: ex quibus argumenta lacontrarium tacita facile soluuntur. veprimo , concedimus pertinere ad dial Iicum H
365쪽
cticum agere de methodo ; sed idem non est
negandum rhetori, cum harum duarum a
tium diuersa sit dissonendi ratio , Ni ex di- ctis patet. Quod in secundo argumento assumitur falsum est: quoniam , licet pauci de hac eloquen tia parte ,seorsm egerint citamen omnes de ea aliqua praecepta tradiderunt, dum de pamtium distributione, egerunt. Ilii πero qui pu . tant de dispositione non posse praecepta tra-- fio I di , errant ipsemet ommilianin hac de re tite di putatiit . Quod aliqui aiunt aliquas or C i tiones carere artis di positione, quomodo intelligendum sit , patet ex pri a positione . Et ea di positio, quae a quibusdam naturalis
vocatur , non caret arte ; ut ex adnotatis constat. .... Quod autem tertio loco dicitur, exordium
operorationem non esse partes orationis ex Ar otelissententia, non est ita intelligendum, mi hae duae partes ab oratione sint excludenis, sed ideo dicit non esse partes orationis, quia in his non asseruntur ent memata ad alia quid probandum ; cum AriRoteles precipuam mim in probationibus, O non in animorum motibus ponat ; ct orator interdum sola probatione , absque maiore motu persuadere posse
st. Sunt igitur hapartes accessiones quaedam
366쪽
s probationis corpus spectetist y non autem ratione totius orationis. Et hinc est quod Ars teles de utraque diligenter egit . Et licet di lectica res latentes explicet e fusa disse nat , id escit,ut)ad docendum est necessarium rhetorica vero iisdem fungitur muneribus, ν adpersuadendum referuutur.' - Quod postremo loco ob citur ; facile θ Atur, cumsapiens, ut primo libro docuimus, nousolum dicatur is, cisi omnia simpliciter nouit, sed etiam qui est is aliqua virte bene peritus e ac proinde potest recte di ponere ea , qua in siuat arte tractantur. Atque bis sit huius dissuti tionis insis. ' i :An elocutio sit R hetoricae pars, Disputatio V. . , T si nemo, ut nonnulli scribunt,
hactenus extiterit, qud elocutio- Trap. ILnem esse eloquentlypartem nega- bro I.louerit: tamen nos aliquot excogi- P60 tauimi, rationes, quibus νολωου ista labefactari aliqua ratione posset. Pr,mum, in medium assero grauismam Aristote- Libro 3. lis auctoritatem; qui de elocutioue loquens, cap.I. dixit eam videri rem leuem, si recte aestim tur. Idem, ait decertandum esse rebus ipsis,
367쪽
a alia, quae prster demonstrationem asserumtur, esse superuacanea . . Deinde,quod in oratione non debet appar
re, os apparaea est vitiosum anonpotest ad
hanc artem pertinere,cim id cum ipsa arte pugnet : atqui exornatio is qua versatur elocutio apparere minime dehet , ut omnes dicendi m gistri docenti O qui contra faciunt,*eheme ter vituperaritur , ct cum fastidio audiuntur ruitur. Ad haec , elocutio in solo verborum ornatu, ct conformatione quadam posita est: at ornatus non est pars eius rei, cuius est ornatus,neq; enim color estpars floris, in quo reperitur; n que Nestes sunt partes hominis, qui vestibus
e st ornatus , ct ut uniuerse dicam,millum acci dens est pars eius cuius est accidens: omnis au tem ornatus est accidens quoddam; igitur. Iam vero, elocutio,nihil aliud est,quam verborum elegantia r at verborum elegantia ex In orat. M. Tullio δὶ infanti ct loquacito : non igitur censenda erit huiusgrauissimae artis particula . Insuper, quod Nitio auditorum ab oratore adhibetur, non potes esse arti proprium;at elo Libro 3. cutio, ex Aristotele , v tio auditorum adhi-κbe. I. betur , cum ηolint simplicem Neritatem a
dire, nisi Derit verbis furata, ct artis p qicisso exornata: igitur.
368쪽
. Praeterea, eloqui est pronuntiare ac dicere, eum extasio,*rapromere,quae mente Conc peris, atque ad audientem proferre: ergo elocutio idem erit, quod promuntiatio rctis sa tem,non erit pars ab alia cclinctuta. Tostremo, in bene constitutis rebus'. non licebat adhibere ornamenta, quaepossunt audit ris animum vicere, Ni ex Aristotele colligere Libro x. haud obscure licet; er Areopagitae solummodo Rhtae. r. narrationem v confirmasionem admittebant, ad quos cum orator dicturus accedebat, prsco pro foribus dicebat, μη -οοφιάου μη δε επί- Georg. γε, idest ne prooemio, epilogove νtare: male Vall. in ergo in oratione adhibetur exornatio; ct qui ξδ ci de ea scribunt, non recte faciunt. Huc pert,net , quod Sophistae, qui potissmum orationis
ornamentasectabantur, apud probatos Scriptores male audis olent. His itaque rationiabus, qu)d est apud omines Scriptores certissiam , in dubium reuocari potest. Quod ad opiniones attinet, nullam in ac disputatione opinio diuersitatem inuenio, cum omne aleantur hoc esse unam ex praecipuis, O marme propriss eloquentiae partibus. V rum tamen est, quod quidam totam vim elocu-tionis in rebus ipsis positam esse putant, uno-
indeparum de verborum ornamentis curata
esse dicaeni. iij vero contra in solis verbis et
369쪽
eurionis conmere existimat. Sed melius Eoqui,
o rerum, O verborum ornamentis elocutio, nem constare volunt . Vt igitur quid de hae parte sentiendumn sit, aperiamus, non nulla no
Primum furedamentum, in quo de nomineo definitione elocutionis breuiter agemus.Elocutio, dicta est ab eloquendor eloqui autem ,πtyib. .in Fabio pla , nihil adiud est, quam quae menter ψ conceperis promere, atq; ad audientes profer re. Totest autem elocutio duobus modis accipie. . : mno modo pro ipsa notitiae, seu intelligentis e C plicat one, quam Graeci hermenian, Latini interpretationem, ποcant: quomodo accepisse videtur Fabius: altero modo pro exornatione orationis . siue pronuntiatae, siue scriptae. Si priore modo consideretur, eius tractatio pert,net ad Logicum, qui agit de oratione, ut animi
sensa enuntiat, ct aliquid vere, Nelfalsp ex'
primit. Oft Nero altero modo considerata emtinet ad oratorem,cuiussolius est ornatam orationem construere: ct de elocutione hoc post riore modo sumpta,nostra intelligenda est disputatio. Quae hunc in modum definiri solet. Et
Astςη tim est idoneorum verborum, oesententi rum ad inuentionem, hoc est ad res inuentas, accommodatio: Ita auctor ad Herennium, O
ilius libro priore de inuentione. Quam descri-
370쪽
descriptionem omnes fere posteriores dicend1 magiri, tanquam bonam. probarunt: quam tamen Trapeetuntius aliqua ex parte, hunc in modum elocutionem describens , immutauit. Elocutio est idoneorum dicendi generum ad in Mentionem, accommodatio. Pur dicendi gen ra, existimo hisc auctorem initiligere, tres loquendi formas, sublimem, attenuatam, m diocrem, qua potissimum elocutio; Apsa discemnuntur. Nos autem posse Muia oc modo describere: Elocutio est Iacultas,t Eerborum fiet ritu, ct collocationes tent3sq; idoneis inus inuenta ct d positasunt exornantur, o liun litur. Vespressius, est facultas, qua Nerborum, O sententiartim luminibus, quis sunt inuenta
te conformantur. Haec pars a Graetas appe datur λεξις, φρασις, ερμηνεία, Θ : a La
tinis, elocutio, exornsf)o,conformatio, cta CLeerone in partitionibus , oratio: cui nomen generis ideo accommo Suit,quod issermo potissi' sireb. e orationis nomen mereatur, qui est ornatus, a quo oratores, cum sit eorum proprio, nomen acceperunt. Ex his intelligere licet, quid elocutio, o eloquentia disierant. Nam CB- Mati Caquentiae nomine designatur tota acperfecta νis pes. Cae- dicendi, quae ex quinque constatur partibus.Elo urionis Nero appellatione ,solam vis illa, qua P R'.quillia Nerbis oe sententijs idoneis seruonem